Παρθογένεση; Ουψ, λάθος

Του Κώστα Βενιζέλου

Οι συζητήσεις για τη μετεξέλιξη ή όχι της Κυπριακής Δημοκρατίας ύστερα από μια συμφωνία στο Κυπριακό επαναφέρουν εκ των πραγμάτων το θέμα της παρθενογένεσης. Κι αυτό γιατί η παρθενογένεση είναι το όχημα που θα οδηγήσει στη «νέα κατάσταση πραγμάτων». Έχει πολλές φορές αναφερθεί πως η τακτική των εποικοδομητικών ασαφειών μπορεί να οδηγήσει σε μια συμφωνία στο Κυπριακό. Μια συμφωνία, όμως, με αυτά τα χαρακτηριστικά θα είναι χωρίς αύριο. 

Η παρθενογένεση της «νέας κατάστασης πραγμάτων» δεν είναι μια απλή τουρκική ιδιοτροπία αλλά το αποτέλεσμα μια σοβαρής αλλά διεστραμμένης νομικο-πολιτικής σκέψης, που επιχειρεί να θεμελιώσει την όποια λύση πάνω σε μια ασάφεια. Είναι έμπνευσης του λόρδου Χάνεϊ με την πατέντα να υλοποιείται από τα Ηνωμένα Έθνη το 2004, στο αλήστου μνήμης σχέδιο Ανάν.

Στο βιβλίο του Χάριετ Μάρτιν (Kings of Peace, Pawns of War) ο Άλβαρο Ντε Σότο αναφέρεται σε μια συνάντηση που είχε με τον Ραούφ Ντενκτάς, κατά τη διάρκεια της οποίας ο τότε κατοχικός ηγέτης ρώτησε τον Ντε Σότο τι σημαίνει «παρθενογένεση». Ο τότε αξιωματούχος του ΟΗΕ απάντησε: «Η θεωρία της παρθενογένεσης επιτρέπει στους Ελληνοκυπρίους να ισχυρίζονται ότι η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζεται. Και επιτρέπει σ' εσάς να λέτε στον λαό σας ότι η δική σας Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου συνεχίζεται» (βλ. σελ. 40.).

Στις 6 Σεπτεμβρίου 2002, ο τότε Πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης και ο Ραούφ Ντενκτάς κλήθηκαν σε συνάντηση στο Παρίσι από τον Κόφι Ανάν. Σε εκείνην τη συνάντηση συμφωνήθηκε ουσιαστικά η βρετανικής εμπνεύσεως παρθενογένεση. Στο γεύμα, που έγινε χωρίς την παρουσία συμβούλων, συμφώνησαν όπως αποφευχθεί σε κείμενα του ΟΗΕ αναφορά στην Κυπριακή Δημοκρατία και στην «ΤΔΒΚ». 

Ουσιαστικά αποδέχθηκαν να μην επιμένουν πως το κράτος που θα προκύψει θα είναι μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως υποστήριζε η ελληνική πλευρά, ούτε των «δυο κρατών», όπως αξίωνε η τουρκική πλευρά. Θα προέκυπτε από το πουθενά και θα το συγκροτούσαν τα δυο συνιστώντα μέρη. Επίσης, συμφώνησε ότι μπορεί να χρησιμοποιείται η φράση «νέα κατάσταση πραγμάτων» («new state of affairs») και ότι πουθενά στη συνολική διευθέτηση δεν θα αναφέρεται το όνομα «Κυπριακή Δημοκρατία». 

Μέχρι τότε δεν υπήρχε προηγούμενο εφαρμογής της ιδέας της παρθενογένεσης. Με την επιστροφή στη Λευκωσία, ο Γλαύκος Κληρίδης ένιωσε την ανάγκη να επανορθώσει στέλνοντας μια επιστολή-έγγραφο προς τον Γ.Γ. του ΟΗΕ, ημερομηνίας 21 Οκτωβρίου (δημοσιεύθηκε ολόκληρη για πρώτη φορά στο βιβλίο «Σχέδιο Ανάν, το Μυστικό Παζάρι»). Στην επιστολή σημειώνεται πως η ε/κ πλευρά δεν θα αποδεχθεί «όποιο και να είναι το τίμημα, κανένα σχέδιο που μπορεί λογικά να ερμηνευθεί ως τέτοιο που να καταλήγει στον τερματισμό της ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Οι μεσολαβητές και οι διαπραγματευτές προχώρησαν χωρίς να λάβουν υπόψη τις θέσεις Κληρίδη, με την κατάθεση του σχεδίου Ανάν 1, 21 μέρες μετά την αποστολή της επιστολής.
Στις περιπτώσεις του αδύνατου κρίκου συνηθίζεται να λέγεται από τους μεσολαβητές πως «το είπε, εμείς δεν φταίμε».
Αντί, λοιπόν, να αναζητούνται ερμηνείες μέσα από τις εποικοδομητικές ασάφειες το θέμα της μετεξέλιξης θα πρέπει να ξεκαθαρίσει. Να σταματήσουν τα ανέκδοτα με το «δεν θα υποβάλουμε νέες αιτήσεις για Ε.Ε. και ΟΗΕ» και οι συζητήσεις με τις προηγούμενες πράξεις του ψευδοκράτους.

Η παρθενογένεση είναι συνταγή διάλυσης, η πραγματική μετεξέλιξη διασφαλίζει την ύπαρξη του κράτους και μπορεί να δέσει με άλλα ενοποιητικά στοιχεία. Η σημασία της μετεξέλιξης της ΚΔ (και όχι και του ψευδοκράτους παράλληλα) έγκειται στην περίπτωση που θα καταρρεύσει η συμφωνία. Τι θα γίνει;

Κώστας Βενιζέλος
costas.venizelos@phileleftheros.com
Εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος", Σάββατο, 20 Φεβρουαρίου 2016