Η γένεση το ταξίδι της ζωής, Νίκου Χρ. Χαραλάμπους

Οι σπινθήρες της εξέλιξης είναι πολλές, μικρές, σταδιακές και τυχαίες γενετικές αλλαγές

Αδυσώπητα και αιώνια ερωτήματα για τα «θαύματα» της φύσης και των δημιουργημάτων της, του Σύμπαντος και της ζωής στη Γη. Πώς δημιουργήθηκε αυτή η φανταστική και πλούσια ποικιλομορφία των οργανισμών που υπάρχει στη Γη; Πώς εξελίχθηκε η πρώιμη μορφή ζωής φθάνοντας στον άνθρωπο που ξέρουμε σήμερα;

Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, που έχουν δοθεί από τις επιστήμες, προσπαθεί με ένα όμορφο και κατανοητό τρόπο, να μεταφέρει στον αναγνώστη ο Νίκος Χρ. Χαραλάμπους στο νέο του βιβλίο με τίτλο: «Η γένεση, τα ταξίδι της ζωής».

Χαμηλών τόνων με σπάνιο ήθος αλλά, με πλούσια δράση και συμμετοχή στα κοινά, ο Νίκος Χρ. Χαραλάμπους είναι ένας διακεκριμένος νομικός. Υπηρέτησε ως Επίτροπος Διοικήσεως και ως Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας. Έγραψε βιβλία πάνω σε θέματα δημοσίου δικαίου και δημοσίευσε μελέτες και άρθρα πάνω σε ιστορικά, νομικά και πολιτικά θέματα. Εξακολουθεί, να δημοσιεύει συστηματικά διάφορα άρθρα, ιδιαίτερα για το Κυπριακό πρόβλημα με βαθυστόχαστες αναλύσεις και τεκμηριώσεις. Παρά το ότι νομικός, τα τελευταία χρόνια αφιέρωσε τον χρόνο του στη μελέτη θεμάτων που άπτονται της Ιστορίας, της Ανθρωπολογίας, της Βιολογίας και παρεμφερών επιστημών. Το 2010 εξέδωσε το δίτομο βιβλίο με τίτλο: Αναζητώντας την αυτογνωσία.

Στόχος του βιβλίου όπως ομολογεί ο ίδιος ο συγγραφέας είναι: «Να βοηθήσει τον αναγνώστη, που επιζητεί, να αποκτήσει την υπαρξιακή του αυτογνωσία, να την αναζητήσει μέσω της αλήθειας, που εκπηγάζει από τις θαυμαστές ανακαλύψεις, της επιστήμης για τη δημιουργία του κόσμου, την εμφάνιση της ζωής και την εξέλιξη της. Η αλήθεια οδηγεί στην πραγματική ελευθερία, της ελευθερία της σκέψης, που μας δίνει τη δύναμη, να απαλλαγούμε από τους μύθους, τα δόγματα και τις ιδεοληψίες».

Στο δύσκολο και αντίξοο αγώνα επιβίωσης, του ανθρώπου επί της Γης, επινόησε κατά καιρούς διάφορες δοξασίες για τη Δημιουργία, τον Άνθρωπο και τη Ζωή, ώστε αυτές, να δίνουν μια απάντηση στα ανεξήγητα και πολλές φορές αντιφατικά που μας πλαισιώνουν.

Λέγεται πως το κλειδί της αλήθειας βρίσκεται μέσα στον άνθρωπο. Ο δρόμος όμως για την ανεύρεση αυτού του κλειδιού οδηγεί στη βαθύτερη κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης, που ουσιαστικά μέσω της Γνώσης, είναι η αυτογνωσία, που παρέχει τη φώτιση στην ψυχή του ανθρώπου. Αυτό το κλειδί προσπαθεί ο συγγραφέας να δώσει στον αναγνώστη, ώστε να ξεκλειδώσει βαθύτερες υπαρξιακές αναζητήσεις.

Η συνειδητοποίηση της πραγματικότητας και η επίγνωση της Αλήθειας, είναι ο βασικός πυρήνας της διδασκαλίας του Χριστού. Κατά το ευαγγέλιο του Ιωάννη: «Και θέλετε γνωρίσει την αλήθειαν. Και η αλήθεια, θέλει σας ελευθερώσει». 

Ένα πραγματικά συγκλονιστικό ταξίδι το οποίο ο συγγραφέας ως καθοδηγητής, κατάφερε μέσα από δύσκολους επιστημονικούς όρους, να εκλαϊκεύσει και χωρίς, να χάνει τον προσανατολισμό του, να μας ταξιδεύσει από τη γένεση στη δημιουργία μέσα σε όλα τα θαυμαστά έργα της φύσης, του σύμπαντος και τέλος του ανθρώπου. Ο άνθρωπος που απολαμβάνει όλα αυτά τα σπάνια και υπέρτερα αγαθά, χωρίς δυστυχώς, να φαίνεται, να μπορεί, να εκτιμά και προπάντων να σέβεται.

Ο συγγραφέας με ανεξάρτητο πνεύμα και φιλοσοφική θεώρηση, αφιερώνει τη σκέψη του στη βαθύτερη θεώρηση του κόσμου που ζούμε, όχι όπως φαίνεται, αλλά όπως είναι, προσπαθώντας να συλλάβει τον Όλον.

Στο βιβλίο γίνεται αναφορά στη δημιουργία του Σύμπαντος, του ηλιακού μας συστήματος, της Γης αλλά και της Κύπρου. Γράφει συγκεκριμένα: «Πριν από 180 περίπου εκατομμύρια χρόνια, η περιοχή που βρίσκεται σήμερα η Κύπρος ήταν θάλασσα, γνωστή με το όνομα «Τυθίς». Από σύγκρουση δυο λιθοσφαιρικών πλακών δημιουργήθηκε η Κύπρος. Πριν 90 εκατομμύρια χρόνια είχαμε στην περιοχή μας τη σύγκρουση δυο λιθοσφαιρικών πλακών, της Ευρασιατικής, που κινείτο από νότο προς βορρά. Από τη σύγκρουση η Αφρικανική πλάκα άρχισε να βυθίζεται κάτω από της Ευρασιατική με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός υποθαλάσσιου ηφαιστείου που εξελίχθηκε σε ένα μικρό νησί, το Τρόοδος. Οι δυο πλάκες συνέχιζαν να κινούνται η μια προς την κατεύθυνση της άλλης. Τούτο είχε ως αποτέλεσμα, μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα, πριν από 5-10 περίπου εκατομμύρια χρόνια, τον σχηματισμό ενός δεύτερου νησιού, του Πενταδάκτυλου. Ανοδικές κινήσεις, που συνεχίζονται ακόμη μέχρι σήμερα, ανύψωσαν ολόκληρη την περιοχή της Κύπρου με αποτέλεσμα, πριν από ένα περίπου εκατομμύρια χρόνια, η περιοχή μεταξύ του Τρόοδους και του Πενταδακτύλου να αναδυθεί πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και να σχηματιστεί η πεδιάδα της Μεσαορίας. Έτσι, σχηματίστηκε ένα μεγάλο νησί, η Κύπρος». (σελ. 26-27.

Το μακρινό και πολυτάραχο ταξίδι της ζωής άρχισε πριν από 3,5 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια, όταν εμφανίστηκε το πρώτο έμβιο όν, το πορφυρό βακτήριο, μέσα στα θερμά νερά των ωκεανών. Από τη θάλασσα η ζωή εξαπλώνεται στη στεριά. Η εμφάνιση των ζώων στην ξηρά, γίνεται πριν περίπου 400 εκατομμύρια χρόνια και ήταν ένας σημαντικός σταθμός στην ιστορία, της εξέλιξης της ζωής στον πλανήτη μας.

Οι σημερινές μορφές ζωής αποτελούν το προϊόν εξέλιξης πολλών εκατομμυρίων χρόνων και είναι το αποτέλεσμα της φυσικής επιλογής σε όλα τα είδη ζωής. Η ζωή εξελίχθηκε και εξελίσσεται ακόμη με βήματα μικρά και ανεπαίσθητα. Οι σπινθήρες της εξέλιξης είναι πολλές, μικρές σταδιακές και τυχαίες γενετικές αλλαγές. Η ποικιλομορφία των ειδών οφείλεται στις μεταλλάξεις. Οι μεταλλάξεις είναι μεταβολές του γενετικού υλικού. Κατά τη διάρκεια της εξελικτικής αυτής πορείας τα έμβια όντα στον πλανήτη μας αντιμετώπισαν τους αδυσώπητους κανόνες της φυσικής επιλογής και επέζησαν μόνο αυτά τα οποία μπόρεσαν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του.

Ο συγγραφέας αναφέρεται στην εμφάνιση του ανθρώπου στη Γη η οποία όπως λέει είναι ένα πολύ πρόσφατο γεγονός. «Αν μπορούσαμε, να «συμπυκνώσουμε» την ιστορία της ζωής στη Γη σε έναν ημερολογιακό χρόνο, η κάθε μέρα θα αντιστοιχούσε σε δέκα εκατομμύρια χρόνια και ο άνθρωπος θα εμφανιζόταν αργά το βράδυ της 31^ης Δεκεμβρίου». Στη συνέχεια περιγράφεται η εξελικτική πορεία από τον πρώτο ανθρωπίδα Homo erectus (Άνθρωπο Όρθιο) και από αυτόν στον άνθρωπο, τον Homo sapiens (Άνθρωπο Σοφό).

Περιγράφει, αναλύει, καταγράφει πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα που αφορούν άμεσα τη ζωή του ανθρώπου.  Για την όραση π.χ. ο συγγραφέας καταγράφει ότι το μάτι και ειδικά, η ικανότητα της όρασης θεωρείται το μεγαλύτερο επίτευγμα και συνάμα αριστούργημα της εξέλιξης.

Για να προστατευτούν, τα πρωτεύοντα ανέπτυξαν ένα νέο είδος συμπεριφοράς. Τη συνεργασία που οδήγησε στην ομαδική ζωή. Υπάρχει μια απίστευτη «βιοποικιλία» όπου υπολογίζεται ότι πρέπει, να υπάρχουν γύρω στο 1,5 εκατομμύριο φυτά, ζώα, μύκητες και άλγη. Υπενθυμίζει την άποψη ότι, ουσιαστικά, ζούμε σε ένα τεράστιο κόσμο για τον οποίο ελάχιστα γνωρίζουμε και έχουμε πολλά να μάθουμε για τον πλανήτη μας.

Πληροφορίες χρήσιμες διανθίζουν τα καλογραμμένα κείμενα το συγγραφέα, τα οποία βοηθούν τον αναγνώστη, να αντιληφθεί καλύτερα τον κόσμο μας. Το ανθρώπινο είδος, ο άνθρωπος δηλαδή, είναι το υπέρτατο παράδειγμα επιτυχίας ενός θηλαστικού που είναι προσαρμοσμένο να τραφεί με ο,τιδήποτε.

Τα κοινά χαρακτηριστικά που έχουμε με τα άλλα πρωτεύοντα τα διαπίστωσε πρώτος, τον δεύτερο π.Χ. αιώνα, ο Έλληνας ιατρός Γαληνός. Σήμερα, η μοριακή βιολογία έχει καταδείξει ότι το DNA του ανθρώπου είναι κατά 98.4% όμοιο με αυτό του χιμπατζή, δηλαδή διαφέρει μόνο κατά 1.6%. Οι τίγρεις, μέχρι της στιγμής που οι άνθρωποι επινόησαν όπλα, ήταν ο πιο ισχυρός φονιάς στη γη.

Γίνεται τέλος αναφορά στην κοινωνική ζωή του πρωτόγονου ανθρώπου, στους πρώτους πολιτισμούς, στο αρχέγονο δίκαιο και στον ρόλο των θρησκειών στην κοινωνική εξέλιξη του ανθρώπου. Πραγματικά, αποτελεί ευχάριστη έκπληξη η ενασχόληση του συγγραφέα με θέματα που δεν είναι αυστηρά της ειδικότητας του, ως διακεκριμένου νομικού, γιατί αυτό αποδεικνύει τον πλούσιο εσωτερικό του κόσμο και τις βαθιές ανησυχίες του για την πορεία του ανθρώπου στο μεγάλο ταξίδι της ζωής.

Παρουσιάζει την κοινωνική ζωή του πρωτόγονου ανθρώπου και τους πρώτους πολιτισμούς. Αυτό επέτρεψε να καταγραφούν και να μορφοποιηθούν ηθικοί κανόνες και κανονισμοί, νόρμες κοινωνικές, με το ιερατείο να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον τομέα αυτό.

Ο ρόλος των θρησκειών στην κοινωνική εξέλιξη ήταν σημαντικός. Η θρησκεία έχει τις ρίζες της στον φόβο και τη δεισιδαιμονία, του πρωτόγονου ανθρώπου. Όπως αναφέρει και η λατινική ρήση, «primus in orbe deos fecit timor». (τους θεούς πρώτος δημιούργησε ο φόβος).

Οι κανόνες δικαίου, όταν πρωτοεμφανίστηκαν, ήταν εθιμικοί. Ήσαν στην αρχή άγραφοι. Επί εποχής του βασιλιά των Βαβυλωνίων Χαμουραμπί (1792-1750 π.Χ.)  έγινε η πρώτη συστηματική κωδικοποίηση νόμων. Η ιδέα της δικαιοσύνης είχε θεοποιηθεί από του αρχαίους Έλληνες. Η Θέμις, κόρη του Ουρανού και της Γης συμβόλιζε, ως πηγή θείων επιταγών, την ηθική τάξη και την τάξη του δικαίου. Στην αρχαία Ελλάδα συναντούμε θέσπιση γραπτών νόμων στην περίοδο μεταξύ του τέλους του 8^ου αιώνα και του τέλους του 6^ου αιώνα π.Χ. με γνωστότερο νομοθέτη τον Λυκούργο. Ο Σόλων είναι ο γνωστότερος από όλους του Αθηναίους νομοθέτες. 

Η πάλη του καλού και του κακού είναι παλιά όσο και ο άνθρωπος επί της Γης…  οι δυο όψεις, της ζωής  με τον αέναο φαύλο κύκλο, της δυαδικότητας, του καλού και του κακού. Από τη μια η χαρά και από την άλλη η λύπη. Από τη μια ο πόνος και από την άλλη η αγαλλίαση. Από τη μια η ζωή και από την άλλη ο θάνατος, που παραμονεύει σε κάθε γωνιά. Ο συγγραφέας παρομοιάζει τους ανθρώπους με τον Ιανό και τα δυο πρόσωπα του. Γράφει: «Στη σύντομη ιστορία μας έχουμε, να επιδείξουμε μεγαλουργήματα και ανοσιουργήματα. Οι άνθρωποι μοιάζουμε να έχουμε το πρόσωπο του Ιανού, με τα δυο πρόσωπα. Το ένα πρόσωπο είναι το φωτεινό, που μας οδήγησε στο να δημιουργήσουμε τα τόσα θαυμαστά μεγαλουργήματα του ανθρώπινου μυαλού. Από τις πρώτες εφευρέσεις και ανακαλύψεις, που σήμερα τις θεωρούμε ασήμαντες και δεν μας κάνουν οποιαδήποτε αίσθηση, ως τα σημερινά θαύματα της τεχνολογίας που διαδέχονται το ένα το άλλο με καταπληκτικό ρυθμό. Το άλλο πρόσωπο μας είναι το σκοτεινό. Με εμφανή τα σημάδια της απληστίας, της αλαζονείας, της επιθετικότητας και της βαρβαρότητας, μας οδήγησε να διαπράξουμε, κατά τη διάρκεια της ιστορίας μας, αποτρόπαια ανοσιουργήματα, που στρέφονταν ενάντια στους συνανθρώπους μας και στη Μητέρα Γη. Στους πολέμους, στις γενοκτονίες και στις ανεπανόρθωτες καταστροφές του παγκόσμιου οικοσυστήματος».

«Ξαπλωθήκαμε σε όλα τα πλάτη και τα μήκη του πλανήτη μας και δημιουργήσαμε έθνη, πατρίδες και θρησκείες. Έτσι καλλιεργήθηκε το μίσος εναντίον του «Άλλου» και αναπτύχθηκαν ο εθνικισμός και ο θρησκευτικός φανατισμός, στο όνομα των οποίων χύθηκαν ποταμοί αίματος. Οδήγησαν στις χειρότερες αποκαλύψεις της ανθρώπινης βιαιότητας».

Ο συγγραφέας εκφράζει την ελπίδα, «κάποτε να έλθει ο καιρός που θα συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε παρά μια μορφή ζωής σε μια αθέατη με γυμνό οφθαλμό κουκκίδα του απέραντου Διαστήματος… Τότε, πιθανό να συνειδητοποιήσουμε την ασημαντότητά μας μέσα στην απεραντοσύνη του χρόνου και του χώρου και να συλλάβουμε το βαθύ νόημα του θαύματος της ζωής».

Ως κατακλείδα, ο συγγραφέας εκπέμπει κραυγή αγωνίας για το αβέβαιο μέλλον της ζωής στον πλανήτη μας και καταλήγει: «Στην έκταση που το μέλλον της ζωής εξαρτάται από εμάς τους ανθρώπους, μπορούμε, έστω και στο συν πέντε, να περιορίσουμε την άκρατη απληστία μας, να ανανήψουμε και να συναισθανθούμε την υποχρέωση που έχουμε να διασφαλίσουμε στους απογόνους μας και στα άλλα είδη, που έχουν τα ίδια με μας δικαιώματα στη Μητέρα Γη, τη φυσική τους επιβίωση. Γιατί είμαστε όλοι μέρος ενός δένδρου με μια ρίζα, μια πηγή, μια βρύση».

Είναι αλήθεια ότι τα τόσα μεγάλα κακά που συμβαίνουν στον κόσμο μας  -και δεν είναι και λίγα-, απασχολούν συνέχεια  τους ανθρώπους, αποσπούν  την προσοχή, το χρόνο, την εφευρετικότητα και τη δυναμική τους, που αν τα επένδυαν σε παραγωγικούς τομείς, θα μπορούσαν, να απογειωθούν υλικά και πνευματικά.

Προβάλλει στο τέλος το αιώνιο ερώτημα: «Ποιο είναι το μέλλον της ζωής στον πλανήτη μας;». Αν και σαφής απάντηση στο ερώτημα αυτό, δεν μπορεί, να δοθεί. Παραθέτει τα λόγια του πρώην Γ.Γ. του ΟΗΕ, Ου Θαντ  (1961-1971) –τότε που ο ΟΗΕ διέθετε γραμματείς και όχι ανδρείκελα- που έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου: «Καθώς βλέπουμε τον ήλιο να δύει… θα πρέπει να αναρωτηθούμε σοβαρά αν θέλουμε πραγματικά κάποιος μελλοντικός παγκόσμιος ιστορικός σε έναν άλλο πλανήτη να γράψει για μας: “Παρ’ όλη την ευφυΐα τους και παρά τις ικανότητές τους, τελικά εξάντλησαν προνοητικότητα, αέρα, τροφή, νερό και ιδέες…” ή “συνέχισαν να παίζουν πολιτικά παιγνίδια, μέχρι που όλος ο κόσμος κατέρρευσε ολόγυρά τους”  ή “όταν τελικά ξύπνησαν, ήταν ήδη πολύ αργά”».

Φοίβος Νικολαΐδης