Απόπειρα εναντίον του Μακαρίου 1970

Τα πλοκάμια της συνομωσίας εναντίον του Αρχιεπισκόπου και Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακαρίου έφθαναν από το εξωτερικό

Σαράντα χρόνια μετά… τον άκρατο φανατισμό, τη συνθηματολογία, την ανεύθυνη πολιτικολογία, τη μισαλλοδοξία, τα πάθη, τις ίντρικες, τις συνομωσίες και τα εγκλήματα … η ενασχόληση με την Ιστορία, βοηθά στην αυτογνωσία, ώστε σοφότεροι να μην επαναλάβουμε τα ίδια νοσηρά φαινόμενα, που μας οδήγησαν στον διχασμό, τον αδελφοκτόνο σπαραγμό και τέλος στην καταστροφή.

Νηφάλια λοιπόν, ας ξαναδούμε στο πρόσωπο τις δικές μας μεγάλες ευθύνες, τις πράξεις και τις παραλήψεις μας. Ας αναλογιστούμε τις συνέπειες από τις ακραίες συμπεριφορές, της δεκαετίας του ’70 και ας συνειδητοποιήσουμε το μεγάλο μας χρέος έναντι της διχοτομημένης μας πατρίδας.

Ο Θαλής είχε πει : «ο χρόνος είναι ο υπέρτατος κριτής επειδή τα φέρνει όλα στο φως».

Σκοπός της συνέντευξης που ακολουθεί είναι να φέρει στο φως συμπληρωματικά στοιχεία που θα φωτίσουν ίσως καλύτερα το ιστορικό μας πρόσφατο παρελθόν.

Τα δεινά από την ασυγχώρητη εθνοκαπηλεία που στο όνομα ενός ψευδεπίγραφου πατριωτισμού, ήταν έτοιμη να κατασπαράξει τους ‘προδότες’, εξακολουθούν να μας κατατρύχουν μέχρι σήμερα.
.

Στις 8 Μαρτίου 1970 στον περίβολο της Αρχιεπισκοπής στη Λευκωσία έγινε δολοφονική απόπειρα εναντίον του Μακαρίου, ο οποίος επέβαινε ελικοπτέρου, που θα τον μετέφερε στην ιερά Μονή Μαχαιρά για το ετήσιο μνημόσυνο του ήρωα της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αυξεντίου.

Μόλις το ελικόπτερο απογειώθηκε, χτυπήθηκε από ομάδα ενόπλων που καραδοκούσαν στην ταράτσα του Παγκυπρίου Γυμνασίου, που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την Αρχιεπισκοπή.

Ο Μακάριος δεν έπαθε τίποτε, αλλά τραυματίστηκε σοβαρά ο Έλληνας ταγματάρχης Ζαχαρίας Παπαδογιάννης, χειριστής του ελικοπτέρου, ο οποίος κατόρθωσε να το προσγειώσει σε οικόπεδο κοντά στην Αρχιεπισκοπή.

Ήταν το πρώτο καλά οργανωμένο σχέδιο δολοφονίας του Μακαρίου, που είχε τεθεί σε εφαρμογή, όχι όμως και το πρώτο που είχε εκπονηθεί. Της απόπειρας ακολούθησαν δραματικά γεγονότα: μαρτυρίες ανέφεραν ότι αναμειγμένος στη δολοφονική απόπειρα της 8.3.1970 ήταν ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης, με δικούς του ανθρώπους.
.

Ο Γιωρκάτζης προσπάθησε να εγκαταλείψει την Κύπρο, αλλά συνελήφθηκε στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, λίγο προτού αναχωρήσει για Βηρυτό. Σε λίγες μέρες και συγκεκριμένα το βράδυ της 15ης του Μάρτη του 1970 δολοφονήθηκε από αγνώστους σε ερημική τοποθεσία λίγο έξω από τη Λευκωσία.

Αποκαλύφτηκε ότι είχε πάει στο σημείο εκείνο για να συναντηθεί μυστικά με τον Έλληνα στρατιωτικό, Δημήτριο Παπαποστόλου, όργανο της ελληνικής χούντας στην Κύπρο και των σκοτεινών μυστικών υπηρεσιών του εξωτερικού.

Συνέντευξη στον Φοίβο Νικολαΐδη

του Αδάμου Χαρίτωνος

Ένα από τα τέσσερα άτομα που κατηγορήθηκαν για τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του Αρχιεπισκόπου και Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακαρίου τον Μάρτη του 1970

.

-Στο πρόλογο του βιβλίου σου «Εξομολόγηση» όπου εξιστορείς τα γεγονότα που έζησες για τη γνωστή απόπειρα δολοφονίας εναντίον του Προέδρου Μακαρίου στις 8 Μαρτίου 1970 προτάσσεις απόσπασμα από τα απομνημονεύματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη. Το ίδιο κάνει και ο Δημήτρης Παπαποστόλου σε ιδιόχειρη σημείωση του στις 22 Νοεμβρίου 1993 στο «Περιοδικό». Γιατί επέλεξες το Μακρυγιάννη, ένα κορυφαίο αγωνιστή της ελευθερίας του 1821 ο οποίος παρ’ όλες τις πικρίες και απογοητεύσεις του μετά τον αγώνα, εντούτοις δεν σκέφτηκε ποτέ να συνωμοτήσει εναντίον του Όθωνα;

-Τον Μακρυγιάννη το θεωρώ ως τον πιο γνήσιο Έλληνα πατριώτη και αγωνιστή, γι’ αυτό έχω μελετήσει καλά τα βιβλία του. Μπορεί ο Μακρυγιάννης να μην επεχείρησε, ή να μην μπόρεσε, ή να εσκέφτετο διαφορετικά, ή ακόμη να είχε περισσότερη υπομονή από μένα. Και ίσως να είναι αυτό. Έκαμε στις φυλακές, διώχθηκε, καταδιώχθηκε μέχρι να δικαστεί. Προσωπικά δεν είχα ζήσει βιώματα του Μακρυγιάννη, που να οπλιστώ με τόση υπομονή και λόγω του νεαρού της ηλικίας μου, ας μην το ξεχνάμε αυτό ....

-Η 8η Μαρτίου που έγινε η απόπειρα, ήταν κοντά στην επέτειο του ηρωικού θανάτου του Γρηγόρη Αυξεντίου. Δεν σε επηρέαζε ψυχολογικά η ημερομηνία αυτή;

Απάντηση: Κάθε άλλο. Εμένα μου έδινε μεγαλύτερη δύναμη, να προχωρήσω στο έργο που θα κάναμε, γιατί πίστευα ότι ο Μακάριος πρόδωσε τους αγώνες της ΕΟΚΑ. Εκείνο που σκόπευα να κάνω, δεν το έκανα ως άτομο, αλλά στη πράξη μου έβλεπα να δικαιώνονται οι ήρωες, που δυστυχώς, εγώ ήμουν μικρός για να τους ζήσω από κοντά.

-Ποιοι ήσαν οι ήρωες και τα πρότυπά σου στα νεανικά σου χρόνια;

-Αρχικά ήσαν δύο άτομα. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Γεώργιος Γρίβας Διγενής ως αρχηγοί της ΕΟΚΑ και μετέπειτα οι δύο ήρωες του χωριού μου, πρώτα μου ξαδέλφια, ο Ιωνάς Νικολάου και ο Κυριάκος Κολοκάση που έπεσαν στη μάχη του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας στις 31 Αυγούστου 1956.

-Με ποια ιδανικά και με ποιες αξίες γαλουχήθηκες;

-Εκείνο που θυμάμαι πολύ καλά μέχρι σήμερα είναι ότι οι γονείς μου, αλλά και τα αδέλφια μου (ήμουν ο πιο μικρός της οικογένειας) ήσαν όλοι τους πολύ θρησκευόμενοι. Ο πατέρας μου για δεκαετίες υπηρέτησε ως καντηλανάφτης της εκκλησίας του χωριού μου.

Από μικρός κάθε Κυριακή και γιορτές πήγαινα στην εκκλησία. Κρατούσα τα εξαπτέρυγα και ήμουν το δεξί χέρι του παπά Μαρκίδη, της κοινότητάς μας. Έχω μεγαλώσει μέσα στα χριστιανικά νάματα της φυλής μας. Αυτά ήσαν τα πιστεύω μου, τα οποία εξακολουθώ και μέχρι σήμερα να ακολουθώ.

-Ως άνθρωπος θρησκευόμενος που περιγράφεις τον εαυτό σου, γαλουχημένο με χριστιανικές αρχές και ιδεώδη, πως δημιουργήθηκε τόσο μεγάλο μίσος εναντίον ενός ιερωμένου, αρχηγού μάλιστα της εκκλησίας της Κύπρου, ώστε να φτάσεις στο σημείο, να προσπαθήσεις να του αφαιρέσεις τη ζωή;

-Αυτό δημιουργήθηκε τον Φεβρουάριο του 1968 όταν ο γιατρός Τάκης Ευδόκας τον οποίο γνώρισα τυχαία πριν πολιτευτεί, όταν ήμουν 20 χρονών, υπέβαλε υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές. Τον εκτίμησα ως άνθρωπο και αφού μου το πρότεινε ο ίδιος, έτρεξα να βοηθήσω στον προεκλογικό του αγώνα, χωρίς να έχω κανένα μένος εναντίον του Μακαρίου.

Όταν είδα τότε με τι μέσα ο κρατικός μηχανισμός πολεμούσε τους αντιπάλους έφριξα. Για νύχτες ολόκληρες, διερωτόμουνα αν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ενέκρινε τις πράξεις πολιτικής τρομοκρατίας και το κλίμα εκφοβισμού που επικρατούσε. Κορύφωση δε της όλης κατάστασης ήσαν τα έκτροπα στη προεκλογική συγκέντρωση του Ευδόκα που θα εγίνετο στη Πλατεία Σολωμού στις 23 Φεβρουαρίου 1968 και η οποία τελικά ματαιώθηκε από οργανωμένες οχλαγωγίες.

Πριν τη συγκέντρωση είχαμε πληροφορίες για τραμπουκισμούς καθώς και ορισμένα ονόματα, όπως του πρώην διευθυντού του Γραφείου Δημοσίων Πληροφοριών κ. Γιώργου Χατζησάββα, που καθοδηγούντο από τον Γιωρκάτζη. Στείλαμε στον Πρόεδρο Μακάριο τηλεγράφημα στο οποίο εκθέσαμε την κατάσταση, ζητώντας του να παρέμβει ως αρχηγός του κράτους, για να διασφαλίσει την ομαλή διεξαγωγή του προεκλογικού αγώνα.

Ειλικρινά, πίστευα ότι μόλις θα διάβαζε το τηλεγράφημα, θα διάτασσε αμέσως να σταματήσει το κακό. Το βράδυ όμως δεχτήκαμε οργανωμένη επίθεση και η συγκέντρωση διαλύθηκε. Πήγα στο σπίτι μου θυμωμένος και δεν κοιμήθηκα από την απογοήτευσή μου. Είχα συνειδητοποιήσει τότε, ότι δεν μπορούσες να αντεπεξέλθεις με δημοκρατικά μέσα. Έτσι, από το βράδυ της 23 Φεβρουαρίου 1968 για μένα ο Μακάριος έγινε ο κακός δαίμονας και γεννήθηκε μέσα μου η ιδέα εναντίον του.

Το ότι δεν οργανώθηκε προηγουμένως οποιαδήποτε βίαιη αντίδραση εναντίον του, ήταν γιατί ο Τάκης Ευδόκας ως δημοκρατικός άνθρωπος που ήταν, δεν το επέτρεψε.

-Γιατί δεν σκεφτήκατε άλλους τρόπους αντίδρασης, αλλά αμέσως δημιουργήθηκε τόσος φανατισμός εναντίον του Μακαρίου, αποκλείοντας εκ των προτέρων ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει με πιο δημοκρατικό τρόπο η όλη κατάσταση;

-Για να καταλάβετε τις συνθήκες της εποχής, στείλαμε τότε ένα τηλεγράφημα στον Πρόεδρο του ΡΙΚ, ζητώντας του να δώσει την ευκαιρία στον ανθυποψήφιο του Μακαρίου να μιλήσει από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Η απάντηση του Γενικού Διευθυντή του ιδρύματος, μακαρίτη Ανδρέα Χριστοφίδη ήταν αρνητική. Και ερωτώ. Σε ποια δημοκρατική χώρα του κόσμου φιμώνεται μ’ αυτό τον τρόπο ο υποψήφιος πρόεδρος; Για να μην αναφέρω τον τηλεκατευθυνόμενο τύπο της εποχής.

Ποια μέσα λοιπόν να χρησιμοποιήσεις για να αλλάξεις την κατάσταση; Προσωπικά δεν είχα ελπίδες και δεν έβλεπα τρόπους αλλαγής της κατάστασης. Μην ξεχνάς ότι ήμουν και στην ευαίσθητη ηλικία των 20 χρόνων.

-Δεν έγινε σκέψη για παράδειγμα, να αποσυρθεί η υποψηφιότητα του Τάκη Ευδόκα σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ώστε να εκτεθούν οι αντίπαλοι σας;

-Έγινε συζήτηση για την πιθανότητα αυτή, αλλά τελικά επεκράτησε η άποψη ότι, με την συνέχιση του προεκλογικού αγώνα θα εδίδετο η ευκαιρία στους ψηφοφόρους να αντιληφθούν καλύτερα το τι εγίνετο τότε στην πολιτική ζωή του τόπου. Ο κ. Ευδόκας δεν πίστευε ότι θα νικούσε τον Μακάριο, αλλά με την υποψηφιότητά του επεδίωκε τον πολιτικό προβληματισμό και τη δημιουργία ομαλής πολιτικής ζωής στον τόπο. Έτσι, δεν απεσύρθη και συνεχίστηκαν οι τραμπουκισμοί μέχρι το τέλος της εκλογικής μάχης.

-Από τις 23 Φεβρουαρίου 1968 μέχρι τις 8 Μαρτίου 1970 που έγινε η απόπειρα εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου πέρασαν δύο ολόκληρα χρόνια. Στο μεσοδιάστημα αυτό, ανεξάρτητα της κακής πολιτικής κατάστασης που επικρατούσε, δεν δημιουργήθηκαν οποιοιδήποτε ενδοιασμοί, πριν φτάσετε στην απονενοημένη πράξη σας, να προσπαθήσετε να σκοτώσετε κάποιον;

-Αηδιασμένος από την πολιτική κατάσταση, το 1969 έφυγα για την Αθήνα όπου γράφτηκα στη Γεωπονική Σχολή. Άρχισα τότε να μελετώ συστηματικά την ιστορία του Κυπριακού από τον καιρό της ΕΟΚΑ μέχρι τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου. Έτσι, άρχισα να δημιουργών καθαρότερη εικόνα για το πρόσωπο του Μακαρίου, ο οποίος από τα μικρά μου χρόνια ήταν το ίνδαλμά μου.

- Με αυτά που διάβαζες δηλαδή άρχισες να διαμορφώνεις ισχυρότερη αρνητική άποψη και πρόσθετη αντιπάθεια για τον Μακάριο;

- Δεν ήταν αντιπάθεια. Είχα πιστέψει βαθιά μέσα ότι ναι μεν ο Μακάριος όταν άρχισε ο αγώνας της ΕΟΚΑ ήταν υπέρ την ένωσης, αλλά κατέληξα στο συμπέρασμα ότι σε κάποιο στάδιο, άλλαξε γραμμή πλεύσης και πορεία.

Πιστεύοντας αυτό το πράγμα για το εθνικό θέμα, συνεπικουρούμενο από τα γεγονότα που εγώ ο ίδιος έζησα, πίστεψα πλέον ότι ο άνθρωπος αυτός δεν είχε ούτε Θεό ούτε πατρίδα. Και ότι για ν’ αλλάξει η μοίρα αυτού του τόπου ένας και μοναδικός ήταν ο αίτιος, ο Μακάριος. Ίσως και να έπεφτα έξω. Έτσι όμως πίστευα εγώ...

-Εκτός από τις προσωπικές εμπειρίες που ανάφερες και αυτά που διάβαζες, υπήρξαν άλλα πράγματα, ή άτομα του περίγυρου σου, που σε επηρέασαν εναντίον του Μακαρίου;

-Να με επηρεάσουν ως άτομα όχι. Για να καταλάβεις, όταν ήμουν φοιτητής στην Αθήνα, ήμουν υπεύθυνος του κτιρίου και του κυλικείου της Κυπριακής Εστίας, του ιδρύματος που ήταν ιδιοκτησία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου. Δεν είχα αποκοπεί από την εκκλησία επειδή είχα αυτές τις ιδέες για τον Μακάριο.

Προσωπικά, δεν είχα επηρεαστεί από άτομα. Αντίθετα, είμαι εγώ που επηρέαζα φοιτητές. Ένα άτομο που μέχρι σήμερα είναι συνδεδεμένο μαζί μου, είναι ο κ. Τάκης Ευδόκας, ο οποίος να σημειωθεί, δεν συμφωνούσε μαζί μου και τις ιδέες μου, για πράξεις βίας εναντίον της κυβέρνησης Μακαρίου.

-Στον πρόλογο του βιβλίου σου αναφέρεις ότι σκοπός σου ήταν να λάμψει η αλήθεια. Πιστεύεις ότι με τα γραφόμενα σου, έλαμψε τελικά όλη η αλήθεια; Έχεις για παράδειγμα αναφερθείς ονομαστικά σε ορισμένα άτομα που πήραν μέρος με τον ένα τρόπο, ή τον άλλο στη συνωμοσία εναντίον του Προέδρου Μακαρίου.

-Όλη η αλήθεια έλαμψε με το βιβλίο μου, για τα γεγονότα που εγώ γνωρίζω. Δεν έχω αναφέρει ονομαστικά κανένα άτομο το οποίο πήρε μέρος στην απόπειρα, ή στη συνωμοσία αλλά δεν είχε καταδικαστεί από δικαστήριο, ή που ο ίδιος δεν το ήθελε. Δεν ενδείκνυτο να αναφέρω ονόματα τα οποία είχαν αξιώματα ή στη συνέχεια είχαν μετανιώσει για ότι έκαναν.

Μην ξεχνάτε ότι το 1984 που εκδόθηκε το βιβλίο μου, δεν υπήρχε τόση δημοκρατία όπως σήμερα. Φανταστείτε ότι έγραφα το βιβλίο μου και η ΚΥΠ τότε προσπαθούσε να μάθει για τα γραφόμενα μου πριν δημοσιευτεί...

-Αν ξανάγραφες σήμερα το βιβλίο σου θα απεκάλυπτες τα ονόματα που απέφυγες να αναφέρεις το 1984;

-Δεν θα τα ανέφερα για ένα απλούστατο λόγο. Φανταστείτε τώρα να αποκαλυφθεί από μένα κάποιο όνομα που κατέχει δημόσια θέση, τι πάταγος θα γινόταν, έστω κι αν το αρνιόταν.

- Όταν γράφατε όμως το βιβλίο σας το 1984 ορισμένα άτομα που αποφύγατε να κατονομάσετε δεν ήταν αξιωματούχοι του κράτους, ή της πολιτείας.

-Ναι, αλλά είχαν άλλα αξιώματα. Μπορεί να ήσαν σε κόμματα και δεν ήθελα να έρθω σε αντιπαράθεση με φίλους μου, οι οποίοι δεν θέλουν οι ίδιοι μέχρι τώρα να αποκαλυφθούν.

-Υπάρχει οτιδήποτε που έγραψες στο βιβλίο σου, για το οποίο δεν είσαι απόλυτα βέβαιος;

-Να σας απαντήσω με κάθε ειλικρίνεια. Ένα πράγμα θα απέφευγα, που το ερεύνησα και δεν είμαι εκατόν τοις εκατόν σίγουρος. Κι αυτό είναι, το ποιός τράβηξε την σκανδάλη εναντίον του Γιωρκάτζη.

-Για ποιόν συγκεκριμένα είχες αμφιβολίες;

-Ήταν για τον Θανάση Πουλίτσα, υπασπιστή του Μακαρίου με τον οποίο, πριν δημοσιεύσω το βιβλίο μου, επικοινώνησα μέσω κάποιου νεαρού Κύπριου ονόματι Διάκος, που ζούσε στα Πατήσια, για να με δεχτεί, αλλά αυτός αρνήθηκε.

Του έστειλα χειρόγραφα του βιβλίου μου και τη φωτογραφία του που θα δημοσίευα, ζητώντας του, αν είχε αντίρρηση για τα γραφόμενα μου, εάν δηλαδή δεν ήταν αυτός ο δολοφόνος του Γιωρκάτζη, να με ενημερώσει. Κι αυτό το έκαμα γιατί είχα κάποιες αμφιβολίες.

-Ποια ήταν η αντίδρασή του;

-Ούτε καν μου απάντησε. Όταν εκδόθηκε το βιβλίο μου, του το έστειλα, αλλά και πάλι δεν αντέδρασε, μέχρι που πέθανε. Είναι το μοναδικό πράγμα που δεν είμαι απόλυτα σίγουρος, ότι δηλαδή δολοφόνος του Γιωρκάτζη ήταν ο Πουλίτσας. Πάντως, το σημείο που σκοτώθηκε ο Γιωρκάτζης ήταν γνώριμο σε μένα γιατί έπαιρνα τον «Καλλή» που συναντούσε κάποιον.

-Ποιόν συναντούσε και πού ακριβώς;

-Συναντούσε τον Παπαποστόλου. Τα σημεία συνάντησης ήταν τρία. Το ένα ήταν στην Μια Μηλιά εκεί που σκοτώθηκε ο Γιωρκάτζης, το δεύτερο προς την Τύμπου στο σταθμό της Ηλεκτρικής και το τρίτο ήταν κοντά στο στρατόπεδο της Λακατάμιας. Και τα τρία σημεία τα επέλεξε ο Παπαποστόλου και μου τα υπέδειξε. Εγώ έπαιρνα τον «Καλλή» στις μεταξύ τους συναντήσεις.

Όταν εγώ ήμουν φυλακή και πληροφορήθηκα για το σημείο της δολοφονίας του Γιωρκάτζη, τότε αμέσως κατάλαβα, όχι ποιος τράβηξε τη σκανδάλη, αλλά ποιος σχεδίασε τη δολοφονία. Γιατί ο μόνος που ήταν έξω τότε, ήταν ο Παπαποστόλου.

-Πως γεννήθηκε η ιδέα εξόντωσης του Μακαρίου στην Αθήνα; Έτσι ξαφνικά αποφάσισες από μόνος σου;

-Η ιδέα που ξεκίνησε από το 1968 δεν έσβησε. Όταν είδα στις εφημερίδες ότι ο Μακάριος στις 16 Ιανουαρίου 1970 θα επέστρεφε από την Αφρική μέσω Αθήνας ήθελα να πάω να τον σκοτώσω. Τότε μπήκε στο μυαλό μου η ιδέα της απόπειρας εναντίον του. Μέσα μου εκαλλιεργείτο η ιδέα της ανατροπής του Μακαρίου και όχι ο φυσικός αφανισμός του.

- Άλλο πράγμα φυσικά η ανατροπή και άλλο η πολιτική δολοφονία.

-Να τον ανατρέψεις με δημοκρατικά μέσα ήταν αδύνατον. Τουλάχιστον, εγώ έτσι πίστευα. Αποτάθηκα σ’ έναν φίλο μου πολιτικό. Του είπα τις σκέψεις μου αυτές και αυτός αντέδρασε.

- Αφού δεν συμφωνούσε μαζί σου και σε απέτρεπε, τότε, γιατί δεν τον κατονομάζεις αλλά απλώς τον φωτογραφίζεις;

- Διαφωνούσαμε γιατί μου έλεγε ότι δεν αξίζει τον κόπο να θυσιαστώ γι’ αυτόν τον άνθρωπο (Μακάριο). Με απέτρεπε όχι γιατί δεν το πίστευε, αλλά γιατί ήθελε να με προστατέψει, γιατί ήμουνα σαν παιδί του. Αφού τον φωτογραφίζω, γιατί να αναφέρω και το όνομά του;

- Ποιοι γνώριζαν τους σκοπούς σου όταν πήγες στην Αθήνα στις 7 Ιανουαρίου 1970 με αντικειμενικό σκοπό να δολοφονήσεις τον Πρόεδρο Μακάριο;

-Θα σε παρακαλέσω, τη λέξη δολοφονία δεν την αποδέχομαι, γιατί αφορούσε εκτέλεση. Η εκτέλεση διαφέρει από τη δολοφονία. Έτσι, τουλάχιστον πιστεύω εγώ.

-Εννοείς δηλαδή ότι δεν ήταν δολοφονική απόπειρα;

- Αγαπητέ μου, εσύ μπορείς να το ερμηνεύεις όπως θέλεις, η απάντησή μου όμως είναι αυτή που έχει σημασία. Το γνώριζαν ο φίλος μου ο πολιτικός, ο θεολόγος συγγενής μου που έδωσε το σημείωμα για να συναντήσω τον συνταγματάρχη των ΛΟΚ. Δηλαδή δύο Κύπριοι κι ένας Ελλαδίτης. Κανένας άλλος δεν γνώριζε οτιδήποτε εκείνη τη στιγμή.

- Πηγαίνοντας στην Αθήνα, είπες ότι είχες μαζί σου ένα σημείωμα από κάποιον θεολόγο καθηγητή, για να συναντήσεις έναν στρατιωτικό. Δεν αναφέρεις το όνομά του, αλλά φωτογραφίζεις τον συνταγματάρχη τότε Παπαποστόλου. Υπάρχει ιδιαίτερος λόγος που δεν αναφέρεις το όνομά του;

-Όχι. Κανένας λόγος. Όταν λες ο τότε διοικητής των ΛΟΚ στην Κύπρο χρειάζεται να πεις το όνομά του;

- Μπορείς σήμερα να αποκαλύψεις το όνομα του θεολόγου καθηγητή που σου είχε δώσει το σημείωμα και τη διεύθυνση του Παπαποστόλου;

- Το όνομά του όχι. Απλώς λέγω ότι είναι συγγενής μου. Τον είχε διώξει ο Μακάριος από την υπηρεσία που εργαζόταν από το 1971.

-Πως αναμείχθηκε στην όλη υπόθεση ο συγγενής θεολόγος που σε έφερε σ’ επαφή με τον Παπαποστόλου;

-Γνωρίζοντας ότι είχε τα ίδια πιστεύω με τα δικά μου, του απεκάλυψα τις κρυφές μου σκέψεις και ζήτησα την βοήθειά του. Αυτός με έστειλε στον Παπαποστόλου, τον οποίο μέχρι τότε, δεν γνώριζα.

-Έπαιξε οποιοδήποτε ρόλο στην απόπειρα ο συγγενής θεολόγος;

-Μετά από την αναφορά μου στον συγγενή θεολόγο, δεν είχα οποιαδήποτε επικοινωνία μαζί του για τέτοιο θέμα.

-Ούτε καμία ανάμειξη μετέπειτα;

-Απολύτως καμία ανάμειξη και ουδεμία συνάντηση είχα μαζί του.

-Πότε γνώρισες τον Παπαποστόλου;

-Τον γνώρισα στο σπίτι του, στην Αθήνα στις 7 Ιανουαρίου 1970 όταν πήγα με το σημείωμα στο χέρι, που μου είχε δώσει ο θεολόγος συγγενής μου.

-Τι έγινε στη συνάντηση που είχατε στο σπίτι του Παπαποστόλου;

-Ο Παπαποστόλου που τότε υπηρετούσε στη Κύπρο βρισκόταν στην Αθήνα με άδεια. Όταν του είπα τον σκοπό μου, πήγε και έφερε το υπηρεσιακό του πιστόλι μαζί με σφαίρες και μου το έδωσε.

-Γιατί πιστεύεις ότι ήταν το υπηρεσιακό του πιστόλι; Ήταν άραγε τόσο αφελής, για να σου δώσει το όπλο, που ήταν χρεωμένο στο όνομά του;

-Όταν μου έφερε το πιστόλι, πριν να μου το παραδώσει, με ένα μικρό ρινάκι ερίνησε τον αριθμό του.

-Γιατί στο βιβλίο σου δεν ανέφερες αυτή τη λεπτομέρεια;

-Είναι τελείως συμπτωματικά και από καθαρή παράλειψη. Δεν υπήρχε οποιαδήποτε σκοπιμότητα.

-Παρόλο που ήταν μια σημαντική λεπτομέρεια;

-Παρόλο που ήταν κάτι το σημαδιακό, εντούτοις από παράλειψη δεν αναφέρθηκε, Πάντως δεν υπήρχε οποιαδήποτε σκοπιμότητα, είτε να το πω είτε να το αποφύγω.

-Καλά, καλά δεν σε γνώριζε κι έτσι αυθόρμητα και απλά όπως το περιγράφεις, σου είπε, πάρ’ το πιστόλι μου και φύγε;

-Του έδειξα την επιστολή που μου έδωσε ο συγγενής μου από την Κύπρο.

-Τι ακριβώς έλεγε η επιστολή αυτή ώστε να σ’ εμπιστευθεί;

-«Βοήθησε τον Αδάμο, είναι δικό μας παιδί». Τι θέλεις να σε βοηθήσω μου είπε και τότε του εξήγησα. Έμεινα δύο ώρες μαζί του. Του μίλησα για τα πιστεύω μου και τις ιδέες μου. Με αγκάλιασε και μου είπε ότι είμαι ένας πατριώτης. Πήγε στο άλλο δωμάτιο και έφερε το πιστόλι. Θυμούμαι μάλιστα πολύ καλά – είτε υποκρίνετο, είτε όχι – που δάκρυσε όταν με φίλησε πριν φύγω.

-Σας είδε κανένας άλλος εκεί;

-Σε κάποια στιγμή ήρθε η γυναίκα του και μας κέρασε λεμονάδα.

-Το πιστόλι που σου έδωσε ο Παπαποστόλου που κατέληξε στο τέλος;

-Το έχω φυλαγμένο μέχρι σήμερα σε ευρωπαϊκή χώρα και μπορώ να το παρουσιάσω αν χρειαστεί.

-Πως αποδεικνύεται ότι είναι το πιστόλι της ιστορίας; Είναι ρινισμένοι όλοι οι αριθμοί;

-Δεν θυμούμαι εάν είναι ρινισμένοι όλοι οι αριθμοί, αλλά το πιστόλι είναι στη διάθεσή σου, εάν θέλεις να το δεις.

-Τι σκέφτεσαι να το κάνεις;

-Το πιστόλι αυτό έχει μόνο συναισθηματική αξία.

-Και ιστορική ίσως. Θα μπορούσε για παράδειγμα να δωριθεί στη Κυπριακή Πολιτεία και να φυλαχτεί ως ιστορικό κειμήλιο σε κάποιο μουσεία. Θα το πρόσφερες αν στο ζητούσαν αυτό;

-Είμαι διατεθειμένος να το κάνω αυτό, όχι τώρα αμέσως, αλλά ύστερα από χρόνια.

-Ξανασυνάντησες στην Αθήνα τον Παπαποστόλου;

-Τον συνάντησα ακόμη μια φορά, (συνολικά δηλαδή δύο φορές) γιατί ήθελα να συζητήσω μαζί του μια νέα ιδέα. Αφού από την κατόπτευση που έκανα, συμπέρανα ότι ήταν αδύνατον να γίνει η απόπειρα στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, όπως ήσαν τα αρχικά μου σχέδια.

-Τι νέο σχεδίασες;

-Να γίνει απόπειρα στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία

-Συζήτησες με κανένα άλλο τη νέα σου ιδέα;

-Δεν το συζήτησα με κανένα. Το σκέφτηκα μόνος μου και πήγα στον Παπαποστόλου. Του είπα: «κ. Συνταγματάρχα είναι δύσκολο στο αεροδρόμιο και σκοπεύω ν’ αλλάξω το σχέδιο».

-Κι αυτός τι σε συμβούλεψε;

- Έμεινε σκεπτικός και μου είπε να προσέχω, γιατί ο Πουλίτσας θα με σκότωνε. Αν γλιτώσεις μην φοβηθείς. Θα σε συλλάβει το καθεστώς εδώ και μετά θα επέμβουν άλλες καταστάσεις. Αλλά, πρόσεχε.

-Όταν ήσουν στην Αθήνα πηγαίνατε με τον Στέλιο Χρηστίδη, ηγέτη της ΕΦΕΚ στο σπίτι του Γρίβα. Ανέφερες ποτέ τους σκοπούς σου στον Στρατηγό;

-Ως φοιτητές όταν πηγαίναμε στον Γρίβα δεν συζητούσαμε για τον Μακάριο. Όσες φορές πήγα με τον Χρηστίδη ήταν για να βγάλουμε φυλλάδια εναντίον της Χούντας των Αθηνών. Ουδέποτε συζητήσαμε με τον Διγενή ή μας έδωσε οποιαδήποτε κείμενα εναντίον του Μακαρίου. Ο Γρίβας ήταν εναντίον της Χούντας τότε, γιατί πίστευε ότι θα προδώσει την Κύπρο.

-Με ποιόν συνεργάστηκες για το νέο σχέδιο απόπειρας εναντίον του Μακαρίου;

-Ζήτησα από τον Χρηστίδη να κλείσει συνάντηση αντιπροσωπείας φοιτητών με τον Αρχιεπίσκοπο μέσω της Πρεσβείας μας στην Αθήνα, για να εκφράσουμε τάχα τα προβλήματά μας. Ο Χρηστίδης αφού ήταν αντιμακαριακός αντιδρούσε για κάτι τέτοιο. Επειδή, όμως, επέμενε, αναγκάστηκα και του απεκάλυψα τους απώτερους μου σκοπούς. Αυτός φοβήθηκε και μου είπε να κάνω ότι θέλω μόνος μου.

-Κι εσύ τότε τι έκανες;

-Επικοινώνησα με την Κυπριακή Πρεσβεία. Στο τηλέφωνο ήταν ο κ. Χάρης Βωβίδης. Του είπα ότι μιλώ εκ μέρους της ΕΦΕΚ, ότι θέλαμε να δούμε τον Αρχιεπίσκοπο κι αυτός κανόνισε τη συνάντηση. Αυτή ήταν και η «ανάμειξη» του Χρηστίδη στην όλη υπόθεση.

-Τελικά τι έγινε με την απόπειρα που σχεδίαζες να κάνεις στο ξενοδοχείο, όπου θα συναντούσατε τον Μακάριο;

-Με απέτρεψε ο φίλος μου πολιτικός από την Κύπρο την τελευταία στιγμή. Όταν του τηλεφώνησα και του ανέφερα συνθηματικά τα σχέδια μου, λέγοντας του «άνοιξε το βιβλίο στη σελίδα 17» που σήμαινε ότι θα γίνει απόπειρα εναντίον του Μακαρίου στις 17 του μηνός, την επόμενη ημέρα με πήρε τηλέφωνο και μου είπε να πάω αμέσως πίσω στην Κύπρο για κάτι πολύ επείγον και σημαντικό.

-Για να μιλάς συνθηματικά με τον φίλο σου πολιτικό για την απόπειρα, πάει να πει ότι γνώριζε τα σχέδιά σου.

-Ασφαλέστατα γνώριζε. Δεν με έστειλε όμως αυτός, να εξηγούμαστε. Απλώς γνώριζε τι πήγαινα να κάνω στην Αθήνα. Πέραν αυτού, δεν είχα καμία επαφή, ή συνεργασία μαζί του, αφού δεν συμμετείχε, εκτός από του να τον ειδοποιήσω συνθηματικά για την ημερομηνία εκτέλεσης του Μακαρίου.

-Ποιος ήταν ο λόγος που ήθελε να γνωρίζει την ημερομηνία δολοφονίας του Μακαρίου;

-Απλώς ήθελε να γνωρίζει πότε θα εγίνετο η εκτέλεση, ώστε να λάβει τα μέτρα του, γιατί πιστεύαμε ότι θα οργανώνοντο πράξεις αντεκδίκησης από οπαδούς του Μακαρίου.

-Στη σελίδα 33 του βιβλίου σου αναφέρεις ότι ο φίλος σου πολιτικός σου αποκάλυψε ότι είχε συζητήσει το θέμα της δολοφονίας του Μακαρίου στην Αθήνα με ένα πρώην τομεάρχη της ΕΟΚΑ. Ποιος ήταν αυτός ο τομεάρχης και τι ρόλο έπαιξε;

-Αφού ματαιώθηκε η απόπειρα εκτέλεσης του Μακαρίου στην Αθήνα, όταν βρέθηκα στην Κύπρο, πήγα και ζήτησα εξηγήσεις από τον φίλο πολιτικό για τον λόγο που με ειδοποίησε να επιστρέψω επείγον στην Κύπρο. Μου είπε ότι μίλησε με κάποιο τομεάρχη της ΕΟΚΑ γνωστόν στο πανελλήνιο και θεώρησαν καλό να μου ζητήσουν, να σταματήσω την προσπάθεια. Τώρα γιατί το συζήτησαν μεταξύ τους, δεν το γνωρίζω. Όπως μου εξήγησε όμως ο φίλος πολιτικός δεν κοιμόταν τη νύχτα, είχε ενδοιασμούς...

-Μπορείς να αποκαλύψεις σήμερα το όνομα του τομεάρχη της ΕΟΚΑ;

-Όχι δεν μπορώ να το κάνω αυτό σήμερα.

-Μα αφού δεν ήταν αναμεμειγμένος όπως λες στην απόπειρα, γιατί αποφεύγεις να τον κατονομάσεις;

-Κοίταξε να δεις, όταν γνωρίζεις μια παράνομη πράξη και δεν την καταγγέλλεις στις αρμόδιες αρχές, τότε είσαι συνένοχος. Εξάλλου, μπορεί να μην θέλει ο ίδιος.

Ερώτηση: Είχες τότε την οικονομική ευχέρεια να ταξιδεύεις αεροπορικώς τόσο συχνά από και προς Αθήνα;

-Για το σκοπό της απόπειρας ήρθα μόνο μια φορά από την Αθήνα. Κρατούσα 12 λίρες και χρειαζόμουν ακόμη τέσσερις για το εισιτήριο. Δανείστηκα από τον συγκάτοικό μου Βαρνάβα από τη Σιά τις τέσσερις λίρες. Ο Βαρνάβας είναι γεωπόνος και είναι εγκατεστημένος στη Χαλκιδική και μπορεί να το επιβεβαιώσει.

-Ποιο ήταν το πολύ επείγον και σημαντικό που επικαλέσθηκε ο φίλος σου πολιτικός, ώστε να σε πείσει, για να ματαιώσεις την απόπειρα και να επιστρέψεις στην Κύπρο;

-Μετά το τηλεφώνημα του πήγα αμέσως στην Κύπρο. Στη συνάντηση που είχα μαζί του, μου είπε τα εξής: «Από τότε που μου το είπες δεν το αντέχω. Θα σκοτωθείς και δεν αξίζει τον κόπο. Φοβούμαι ότι λόγω της σύνδεσής μας, θα τα φορτώσουν όλα σε μένα». Στη συζήτησή μας επάνω, διαφωνήσαμε έντονα. Στο τέλος μου ζήτησε να μείνω στην Κύπρο.

-Κι εσύ τι έκανες;

-Εγκατέλειψα τις σπουδές μου και έμεινα στην Κύπρο. Του ανάφερα ότι στην Αθήνα γνώρισα τον Παπαποστόλου και ότι μου έδωσε το υπηρεσιακό του πιστόλι κ.λπ. Ο φίλος μου πολιτικός τότε, μου είπε, όλα αυτά να τα πω στον «Καλλή».

-Ποιος είναι αυτός με το ψευδώνυμο «Καλλής»; Γιατί αποφεύγεις να αποκαλύψεις το όνομά του, αφού είναι πολύ γνωστό, ότι πρόκειται για τον Κώστα Ιωαννίδη;

-Κοιτάτε να δείτε. Στο κακουργιοδικείο που δικάστηκε ως ύποπτος για την απόπειρα, ο άνθρωπος αθωώθηκε. Ο «Καλλής» ήταν κοινός φίλος, Κύπριος, πρώην αξιωματικός του ελληνικού στρατού. Πήγα και τον βρήκα. Του ανάφερα τα γεγονότα της Αθήνας και αυτός μου ζήτησε να του κλείσω ραντεβού με τον Παπαποστόλου.

-Τι έγινε στη συνέχεια;

-Του έκλεισα το πρώτο ραντεβού με τον Παπαποστόλου στη Λακατάμια, έξω από το στρατόπεδο των ΛΟΚ. Απ’ εκεί και πέρα την όλη επιχείρηση την ανέλαβε ο «Καλλής». Μέχρι εκείνη την ώρα ούτε Γιωρκάτζης υπήρχε, ούτε κανένας άλλος. Μετά που μίλησε ο «Καλλής» με τον Παπαποστόλου, ο «μάστρος» μου ήταν ο «Καλλής».

-Τι ακριβώς έκανες από κείνη τη στιγμή και μετά για τον «μάστρο» σου;

-Απλώς, κάθε 4 – 5 μέρες πήγαινα στο ΓΕΕΦ για να μην τηλεφωνά ο «Καλλής» και του έκλεινα τα ραντεβού του με τον Παπαποστόλου.

-Γνωρίζεις εάν ο «Καλλής» είχε οποιαδήποτε συνεργασία με άλλους, είτε Έλληνες είτε ξένους;

-Αν είχε δεν το γνωρίζω. Το μόνο που ξέρω είναι ότι τον έφερνα σε επαφή με τον Παπαποστόλου και μια νύχτα τον πήρα, χωρίς να το γνωρίζω στην πολυκατοικία που έμενε ο Γιωρκάτζη.

-Ο φίλος σου πολιτικός ενημερώνετο για όλα αυτά; Τι ρόλο ακριβώς έπαιξε;

-Δεν ενημερώνετο από κανένα και για τίποτε. Δεν έπαιξε κανένα ρόλο.

-Μα ήσασταν τόσο πολύ στενά συνδεδεμένοι, όταν βρισκόσασταν μαζί δεν του αναφέρατε το παραμικρό;

-Τον απέφευγα και ο λόγος ήταν για να μην τον μπλέξω, σ’ αυτήν την υπόθεση.

-Πόσες φορές συνολικά συνάντησες τον Παπαποστόλου;

-Δύο φορές στην Αθήνα και δέκα φορές περίπου στην Κύπρο.

-Πότε ήταν η τελευταία φορά που τον συνάντησες, ή συνομίλησες μαζί του;

-Την τελευταία φορά που τον συνάντησα, ήταν δύο ακριβώς ημέρες πριν την απόπειρα, δηλαδή την Παρασκευή 6 Μαρτίου στο ΓΕΕΦ. Εκεί είχαμε σφοδρή συζήτηση για τον τρόπο εκτέλεσης της επιχείρησης.

-Σε τι ακριβώς διαφωνούσατε;

-Εγώ υποστήριζα να κτυπήσουμε τον Μακάριο κατ’ ευθείαν. Όταν μου είπε ο «Καλλής» ότι ο φίλος σου ο Παπαποστόλου επιμένει να κτυπήσουμε το ελικόπτερο εν πτήση, πήγα και τον βρήκα να το συζητήσουμε.

-Ποιανού ιδέα ήταν η απόπειρα εναντίον του ελικοπτέρου του Μακαρίου;

-Ήταν του συνταγματάρχη.

-Γιατί επέμενε να κτυπηθεί ο Μακάριος μέσα στο ελικόπτερο μόλις απογειωνόταν;

-Διότι όπως έλεγε, ήταν ο πιο σίγουρος τρόπος επιτυχίας της εκτέλεσης. Ήθελε δε να βλέπει έναν προδότη να καίγεται σαν λαμπάδα και να πέφτει κάτω από ψηλά...

-Κι εσείς γιατί υπακούσατε. Ότι σας έλεγε ο Παπαποστόλου το δεχόσασταν;

-Εγώ δεν είναι του Παπαποστόλου που υπάκουα. Βασικά, εφ’ όσον ο «Καλλής» και ο Γιωρκάτζης δέχτηκαν, εγώ δεν μπορούσα να κάνω τίποτα.

-Ποιοι και πώς ανάμειξαν στη συνωμοσία τον Γιωρκάτζη;

-Αυτό είναι ένα μεγάλο ερώτημα το οποίο μέχρι σήμερα δεν μπόρεσα να απαντήσω ικανοποιητικά. Το σίγουρο είναι ότι, ήταν ο «Καλλής» που ανάμειξε τον Γιωρκάτζη. Σε επανειλημμένες μου ερωτήσεις τότε και στα μετέπειτα χρόνια γιατί το έκανε αυτό, αφού ήσαν πολιτικοί αντίπαλοι, οι δικαιολογίες που μου έδινε ήταν ότι έκρινε καλό να τον αναμείξει διότι τον θεωρούσε ως έναν ισχυρό πολιτικό παράγοντα της Κύπρου και γιατί είχε τα ίδια αισθήματα με εμάς έναντι του Μακαρίου. Ποια ήσαν όμως τα πραγματικά κίνητρα που τον ώθησαν να συνεργαστεί μαζί του, δεν τα γνωρίζω.

-Ανεξάρτητα με το τι σου έχει πει ο «Καλλής» κατά καιρούς, εσένα σήμερα, ποια είναι η εκτίμησή σου;

-Ίσως ο «Καλλής» να είχε κάποιες πιο ισχυρές διασυνδέσεις με τον Γιωρκάτζη, διότι δεν μπορείς να αναμείξεις έτσι εύκολα κάποιον, σε μια τέτοια υπόθεση, απλώς και μόνο γιατί έχει τα ίδια αισθήματα με σένα.

-Ποιοι άλλοι εκτός από σένα, τον «Καλλή» και τον Γιωρκάτζη γνώριζαν για τη συμμετοχή του Παπαποστόλου στη συνωμοσία;

-Απ’ ότι γνώριζα από πρώτο χέρι, κανένας άλλος δεν το ήξερε. Αν, όμως, άνθρωποι του Γιωρκάτζη γνώριζαν κάτι, εγώ δεν μπορώ να το ξέρω. Εξ’ όσων γνωρίζω ο Παπαποστόλου συνεργάστηκε μόνο με τον «Καλλή» και τον Γιωρκάτζη. Κι αυτό το έκανε πολύ προσεκτικά. Όσες φορές για παράδειγμα συναντήθηκε με τον Γιωρκάτζη ποτέ δεν ήταν παρόν άλλο πρόσωπο. Ουδέποτε ο Παπαποστόλου συναντήθηκε ταυτόχρονα με δύο πρόσωπα. Εγώ του έκλεινα τα ραντεβού με τον «Καλλή», πηγαίνοντας στο ΓΕΕΦ, αλλά ποτέ δεν έτυχε να ήμουν παρόν στις συναντήσεις τους.

-Πριν την απόπειρα της 8ης Μαρτίου προσπαθήσατε άλλες φορές να σκοτώσετε τον Μακάριο;

-Ναι προσπαθήσαμε τουλάχιστον τρεις φορές, σε διαφορετικές περιπτώσεις και σημεία να κτυπήσουμε τον Μακάριο.

-Πότε έμαθες ότι στο όλο σχέδιο της απόπειρας έπαιρνε μέρος και ο Γιωρκάτζης;

-Όταν ο «Καλλής» με πήρε στην Αμμόχωστο και συνάντησα την ομάδα Σολομώντος, τον οποίο δεν γνώριζα προηγουμένως. Έμαθα ότι είναι άνθρωποι του Γιωρκάτζη και τότε ζήτησα εξηγήσεις, διότι εγώ δεν ήμουν Γιωρκατζικός.

-Τι σε έπεισε για να συνεργαστείς;

-Ο «Καλλής» με διαβεβαίωνε ότι ο Γιωρκάτζη είναι τώρα μαζί μας. Ότι του γέλασε ο Μακάριος, ότι έχει τα ίδια πιστεύω με μας κ.λπ. Επειδή είχα πλήρη εμπιστοσύνη στον «Καλλή» το δέχτηκα. Έτσι, συνάντησα και τον μακαρίτη Γιωρκάτζη για πρώτη φορά το Σάββατο 7 Μαρτίου στην πολυκατοικία όπου ήταν το δεύτερο σημείο της ενέδρας.

-Τι θυμάσαι, να σου είπε ο Γιωρκάτζης όταν σε είδε;

-Φιληθήκαμε και μου είπε: «Αδάμο, τα παλιά περασμένα, ξεχασμένα. Και επειδή πίστευες ότι κρύβομαι πίσω από τους δολοφόνους του Νεοκλή Παναγιώτου και του Ευριπίδη Νούρου, τώρα με τον αγιασμένο σκοπό που θα κάνουμε όλοι, θα αποκαλυφθεί ότι αυτός (ο Μακάριος) φταιει για όλα. Όπως εσύ τώρα, που είσαι νεαρός κι έχεις εμπιστοσύνη στους μεγαλύτερους σου, έτσι κι εμείς νέοι τότε, είχαμε εμπιστοσύνη σ’ αυτόν.

Συζητήσαμε έντονα για το θέμα της εκτέλεσης του έργου. Ως αρχηγός της μιας ομάδας που ηγούμουν, αρνούμουν να εγκαταλείψουμε τα όπλα στην ταράτσα της βιβλιοθήκης.

-Ποιος σας προμήθευσε τα όπλα;

-Τα όπλα τα έφερε η ομάδα της Αμμοχώστου, η οποία συγκροτείτο από ανθρώπους του Γιωρκάτζη.

-Από ποιόν πήρατε εντολή να εγκαταλείψετε τα όπλα στον τόπο της ενέδρας μετά την απόπειρα;

-Από τον «Καλλή» ο οποίος μου είπε, τα όπλα μετά την απόπειρα να τα αφήσουμε εκεί, γιατί όπως του είχε πει ο Παπαποστόλου, θα τα μαζέψει ο στρατός. Κι εκείνη τη στιγμή ο Σολομώντος είπε στον Γιωρκάτζη: «Βρε Πόλυ, είναι κλάπα που σου στήνει ο Παπαποστόλου». Δεν είπα τίποτα γιατί ο «Καλλής» με διαβεβαίωνε ότι είναι εντάξει ο Παπαποστόλου με τον Γιωρκάτζη γιατί τα περασμένα, ξεχασμένα.

-Δόθηκαν οι ίδιες οδηγίες και για τα όπλα που βρίσκονταν στο άλλο σημείο της ενέδρας;

-Εκείνα τους είπαν να τα κρύψουν. Αυτοί όμως τα άφησαν και έφυγαν.

-Γιατί δεν τα πήραν να τα κρύψουν αλλού όπως είχαν οδηγίες;

-Διότι όταν συνειδητοποίησαν ότι απέτυχε η απόπειρα, φοβήθηκαν να τα πάρουν μαζί τους.

-Στ’ αλήθεια, πιστέψατε ότι θα ερχόταν ο στρατός να τα μαζέψει, χωρίς πολλές διατυπώσεις και κουβέντες;

- Προσωπικά, εγώ αντιδρούσα στην ιδέα αυτή. Ο Γιωρκάτζης έλεγε: «έτσι θέλει ο φίλος σου ο Παπαποστόλου» Μάλιστα, εγώ επέμενα να υπάρχει αυτοκίνητο διαφυγής. Μου είπαν ότι θα είναι κοντά στην περιοχή ο Παπαποστόλου όπως και πράγματι ήταν. Αλλά δεν εκτέλεσε την αποστολή που είχε αναλάβει.

-Τι είχε αναλάβει να εκτελέσει και ποιο σχέδιο υπήρχε και δεν εφάρμοσε ο Παπαποστόλου; Μήπως το σχέδιο «Ερμής»;

-Το σχέδιο προέβλεπε ότι, είτε πετύχει η απόπειρα, είτε όχι θα επενέβαινε ο στρατός από τον σάλο που θα εδημιουργείτο. Αυτή ήταν η ρητή διαβεβαίωση του Παπαποστόλου.

-Υπήρξε στιγμή που αμφισβήτησες τις προθέσεις του Παπαποστόλου; Στο βιβλίο σου για παράδειγμα αναφέρεις ότι στο σπίτι του είχε κρεμασμένη φωτογραφία του Μακαρίου και στην ερώτηση σου γιατί, αυτός απάντησε ότι «χέρι που δεν μπορείς να το δαγκώσεις, φίλησέ το». Δεν σε προβλημάτιζε αυτός ο κυνισμός και η υποκρισία;

-Μέχρι την ημέρα της απόπειρας δεν τον αμφισβήτησα. Εκείνο όμως που με προβλημάτισε μετά, ήταν όταν μου διεμήνυσε με τον «Καλλή» αμέσως μετά την απόπειρα να βγω καταζητούμενος. Δέκα λεπτά περίπου μετά την απόπειρα συνάντησα τον «Καλλή» ο οποίος μου είπε ότι με γυρεύει ο Παπαποστόλου για να βγω καταζητούμενος. «Μην βγεις» με συμβούλεψε ο «Καλλής». Κι αν σε δει, μην πεις ότι συναντηθήκαμε.

-Αμέσως δηλαδή τον αμφισβήτησε και ο «Καλλής»;

Απάντηση: Βέβαια. Το αμφισβήτησε αμέσως ο «Καλλής» γιατί δεν εφάρμοσε το σχέδιο που είχε αναλάβει να εκτελέσει και το οποίο υπήρχε.

-Γιατί νομίζεις σου ζήτησε να βγεις καταζητούμενος;

-Μα, για να με εκθέσει. Ήταν ολοφάνερη η πρόθεσή του. Όσον αφορά τα όπλα θα μπορούσαμε για παράδειγμα να φορέσουμε γάντια και να μην αφήσουμε ίχνη από δακτυλικά αποτυπώματα. Να φανταστείς καταδικαστήκαμε από τα δακτυλικά αποτυπώματα που βρέθηκαν στα όπλα και ο Σολομώντος ούτε καν ήταν στην ταράτσα της βιβλιοθήκης μαζί μας...

-Εκ των υστέρων, κρίνοντας την πολιτική και ηθική συμπεριφορά του, πιστεύεις ότι ο Παπαποστόλου ήταν ένας ιδεολόγος πατριώτης, ή ένας διατεταγμένος, απλός συνωμότης;

-Δημιουργήθηκαν αρκετά ερωτηματικά μέσα μου για τον Παπαποστόλου. Γιατί έκανε τον Μακαριακό αμέσως μετά την απόπειρα, μέχρι να σκοτωθεί ο Γιωρκάτζης. Εάν επετύγχανε η απόπειρα μερικοί υποστηρίζουν ότι θα μας καταδίωκε ή θα μας σκότωνε κι εμάς τους ίδιους. Και το βασικό ερώτημα, είναι εάν θα άφηνε τον Κληρίδη να αναλάβει…

-Μετά την έκδοση του βιβλίου σου, ήρθε σε οποιαδήποτε επαφή μαζί σου ο Παπαποστόλου;

-Μετά την απόπειρα ουδέποτε τον συνάντησα μέχρι σήμερα. Ούτε προσπάθησα να τον δω. Εφόσον απέτυχε η απόπειρα, επεδείχθη ότι αυτός δεν ενδιαφέρετο για το τι θα γίνουν οι συνεργάτες του. Αυτόματα, όπως είναι γνωστό, άρχισε να παριστάνει τον αφοσιωμένο Μακαριακό.

-Σε συνέντευξη του στο «Περιοδικό» το 1993 όπως και σε δηλώσεις που έκανε σε σχετική τηλεοπτική ταινία του ΡΙΚ «Μαρτυρίες» το 1995 ο Παπαποστόλου ισχυρίστηκε ότι δεν έχει συναντήσει ποτέ του τον μακαρίτη Γιωρκάτζη. Στην ίδια συνέντευξη αρνείται κατηγορηματικά ότι σε γνωρίζει. Προχώρησε μάλιστα να πει ότι δεν έκανε μήνυση εναντίον σου για να μην αναμοχλεύσει το παρελθόν. Εσύ τι ανταπαντάς;

-Δεν τον αδικώ τον άνθρωπο. Πήγε δέκα χρόνια φυλακή για άλλες υποθέσεις, αν καταδικαζόταν και γι’ αυτή…

-Γνωρίζεις οποιοδήποτε άτομο που θα μπορούσε να επιβεβαιώσει ότι σε είδε στο γραφείο του Παπαποστόλου στο ΓΕΕΦ, όταν πήγαινες τότε για να κλείνεις τα ραντεβού του «Καλλή»;

-Σκοπός μου, όπως εξάλλου καταγράφεται και στο βιβλίο μου, δεν είναι να ενοχοποιήσω οποιονδήποτε. Άρα, δεν γνωρίζω αν με έβλεπε οποιοσδήποτε όταν πήγαινα στο ΓΕΕΦ. Δεν έτυχε να συναντήσω κάποιο γνωστό μου στρατιώτη στους διαδρόμους του ΓΕΕΦ.

-Γιατί κατά την άποψη σου δεν έλαβε προσωπικά μέρος στην εκτέλεση του εγχειρήματος ο πεπειραμένος στα όπλα «Καλλής» ως στρατιωτικός που ήταν και αφέθηκε σε ερασιτέχνες να εκτελέσουν ένα τόσο δύσκολο εγχείρημα;

-Ο άνθρωπος έλαβε μέρος μαζί μου σε όλο το σχεδιασμό της επιχείρησης. Επιθεώρησε τα δύο σημεία. Οι ηγήτορες συνήθως δεν λαμβάνουν μέρος στην επιχείρηση, παρόλο που ο Γιωρκάτζης ήθελε να είναι παρόν στο σημείο της δεύτερης ενέδρας.

-Εκτός από αυτούς που συνελήφθησαν, ή αναφέρθησαν τα ονόματά τους, πόσοι συνολικά συμμετείχαν στη συνωμοσία;

-Πέραν του «Καλλή», του Παπαποστόλου και του Γιωρκάτζη που καταδικάστηκε από το δικαστήριο, καταδικαστήκαμε τέσσερα άτομα. Στην ταράτσα της βιβλιοθήκης του Παγκυπρίου Γυμνασίου υπήρχαν τέσσερα άτομα (Ταλιαδώρος, Γεναγρίτης Χαρίτωνος και ένας αστυνομικός άγνωστος στο κοινό). Στην άλλη ομάδα ήταν ο Αντωνάκης Σολομώντος ο οποίος καταδικάστηκε και ακόμη τρία άτομα. Ο ένας είχε κάποε υψηλή θέση στην κρατική μηχανή, ο άλλος διαμένει στην Αμμόχωστο και εμπορεύεται, ενώ ο τέταρτος βρίσκεται στο εξωτερικό.

-Εκτός από αυτά τα άτομα είχε κι άλλους μυημένους;

-Προσωπικά δεν γνωρίζω άλλα άτομα. Κατηγορήθηκαν οι έξι και οι δύο στο τέλος αθωώθηκαν. Τα τέσσερα άτομα που καταδικαστήκαμε ήσαν ο Σολομώντος, Γεναγρίτης, Ταλιαδώρος και εγώ. Απ’ τις φυλακές δραπετεύσαμε εγώ και ο Γεναγρίτης.

-Ποιός σας βοήθησε να δραπετεύσετε από τις φυλακές;

-Μετά από πολλές προσπάθειες πείσαμε τον Διγενή ο οποίος δημιούργησε τότε την ΕΟΚΑ Β΄ κι έδωσε το πράσινο φως για να δραπετεύσουν οι δύο από τους τέσσερις, εγώ και ο Γεναγρίτης.
-Γιατί οι δύο και όχι και οι τέσσερις;

-Διότι οι άλλοι δύο δημιούργησαν φιλικές σχέσεις με την Μακαριακή αστυνόμο Βάσω Λοϊζά.

-Γιατί νομίζεις ότι απέτυχε η απόπειρα εναντίον του Μακαρίου;

-Όταν σε κάποια φάση γνωριστήκαμε με κάποια άλλη ομάδα η οποία ανήκε στη Μακαριακή παράταξη, από εκείνη την στιγμή η ομάδα μου δεν ένιωθε άνετα. Υπήρχε καχυποψία. Αυτό το πράγμα επενεργούσε αρνητικά. Όταν λίγες ώρες μόνο πριν από την απόπειρα ακούς άνθρωπο του Γιωρκάτζη να λεει να σταματήσουμε γιατί μας στήνουν παγίδα, εκείνη τη στιγμή πως επενεργά αυτό στην ψυχολογία μας;

-Είχε μήπως άδικο ο Σολομώντος που προβληματιζόταν μέχρι την τελευταία στιγμή;

-Όχι, είχε δίκαιο. Ο συνταγματάρχης φαίνεται ότι ήθελε με ένα σπάρο να πιάσει δύο τρυγόνια όπως λένε. Πιστεύω ότι εκείνη την ώρα ο Σολομώντος είχε απόλυτο δίκαιο. Ο Γιωρκάτζης όμως τον καθησύχαζε. Του είπε μάλιστα να μην φοβάται γιατί έχουμε το πιστόλι που έδωσε ο Παπαποστόλου στον Αδάμο... κι εγώ εξεπλάγηκα που γνώριζε το περιστατικό αυτό.

-Αν συναντούσες σήμερα τον Παπαποστόλου τι θα του έλεγες;

-Είμαι σίγουρος ότι ενόσω ζει ο Παπαποστόλου και συμβεί έστω και τυχαία να συναντηθούμε, θα κάνει ότι δεν με γνωρίζει. Ακόμη και εντελώς μόνοι μας να βρεθούμε, θα κάνει το ίδιο. Θα τον ρωτούσα πρώτον γιατί μου ζήτησε να βγω καταζητούμενος, δεύτερο γιατί δεν εφάρμοσε το έργο που είχε αναλάβει και τρίτον γιατί δεν ενδιαφέρθηκε για τους συνεργάτες του, αν και θα μπορούσε να πει ότι δεν θα ήθελε να έχει οποιαδήποτε ανάμειξη.

-Αφ΄ ης στιγμής σας διαβεβαίωνε ο Παπαποστόλου ότι θα επενέβαινε ο στρατός μετά την απόπειρα κατά του Μακαρίου, εξυπακούεται ότι η απόπειρα ήταν μέρος ενός ευρύτερου συνωμοτικού σχεδίου, συμφωνείς;

-Θα αναλάμβανε ο Γλαύκος Κληρίδης την προεδρία βάσει του συντάγματος ως προεδρεύων, αφού ήταν πρόεδρος τότε της Βουλής των Αντιπροσώπων.

-Μα αφού τότε, ούτε τον Κληρίδη ήθελαν οι στρατιωτικοί, τον οποίον θεωρούσαν ως ανθέλληνα. Θα τον άφηναν να αναλάβει την προεδρία;

-Μπορεί η Χούντα στην Αθήνα να μην τον ήθελε, όμως εδώ βρισκόταν ένας άλλος στρατιωτικός με άλλες ιδέες ...... Εγώ πίστευα, όπως μου έλεγε και ανέλυε ο «Καλλής», ότι θα αναλάμβανε ο Κληρίδης.

-Ο Γλαύκος Κληρίδης στον δεύτερο τόμο του βιβλίου του «Η Κατάθεσή μου» στην σελίδα 380 αναφέρει ότι «η 8η Μαρτίου 1970 θα παραμείνει ως μελανή ημερομηνία στην Ιστορία της Κύπρου». Για σένα προσωπικά, τι σημαίνει η ημερομηνία αυτή;

-Πιστεύω ακράδαντα ότι εάν επετύγχανε η απόπειρα εκτέλεσης και όχι δολοφονίας του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας και όχι του Αρχιεπισκόπου, επ’ ουδενί λόγω θα αναμειγνύετο η Τουρκία. Τότε, δεν υπήρχε οποιαδήποτε δικαιολογία για επέμβασή της, όπως έγινε το 1974 που επενέβη ο στρατός. Τότε, ήταν μια εσωτερική υπόθεση και θα αναλάμβανε ο Πρόεδρος της Βουλής κ. Γλαύκος Κληρίδης. Είμαι πεπεισμένος ότι η Τουρκία δεν μπορούσε να επέμβει. Δεν την θεωρώ μελανή ημερομηνία εγώ.

-Άρα διαφωνείς με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Γλαύκο Κληρίδη, ο οποίος έζησε κι αυτός από κοντά τα γεγονότα που περιγράφεις;

-Ασφαλέστατα και διαφωνώ, γιατί μετέπειτα δημιουργήθηκαν τόσες πολλές άλλες καταστάσεις, που δεν είχαν καμία σχέση με την απόπειρα.

-Τουρκικές εφημερίδες της εποχής όμως κάθε άλλο παρά θεωρούσαν ως εσωτερική υπόθεση της Κύπρου, οποιαδήποτε πολιτική παρέμβαση τέτοιας μορφής.

-Έκανα έρευνα στον Τύπο της εποχής εκείνης και δεν υπάρχει μαρτυρία ότι αν επετύγχανε η απόπειρα κατά του Μακαρίου, θα επενέβαινε η Τουρκία. Δεν υπήρχε οποιαδήποτε συνωμοσία σε βάρος της Κύπρου, μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας τότε.

-Μετά από τριάντα χρόνια, βλέποντας εκ των υστέρων τα πράγματα και με τον Μακάριο νεκρό, αναθεώρησες οτιδήποτε; Εξακολουθείς να έχεις τα ίδια αισθήματα και απόψεις;

-Τα δύο κύρια σημεία, το Εθνικό με τις συμφωνίες Ζυρίχης, την αλλαγή πλεύσης από την ένωση στην ανεξαρτησία, ενώ διεξάγετο ο αγώνας και κυρίως μετέπειτα ως νεαρός που γεύτηκα την κρατική πολιτική καταπίεση με τα εγκλήματα που έγιναν, αυτά τα δύο δεν τα αναθεωρώ.

Εκείνο που μπορώ να ξανασκεφτώ όμως πιο ήρεμα σήμερα, είναι εάν κάναμε περισσότερη υπομονή. Εάν βρίσκαμε οικονομικά μέσα και άλλους τρόπους να αντιστρατευτούμε το καθεστώς Μακαρίου και όχι να κάνουμε απόπειρες εναντίον του, όσο δίκαιο κι αν είχαμε. Αυτό είναι συζητήσιμο. Τότε όμως, ήταν άλλη εποχή. Σήμερα είναι αδιανόητο να στραφεί κάποιος εναντίον ενός ατόμου που πολιτεύεται γιατί έχει διαφορετικές απόψεις ή πεποιθήσεις. Τότε ήσαν άλλες καταστάσεις και εντελώς διαφορετικά τα πράγματα. Τώρα υπάρχει περισσότερη ελευθερία λόγου, υπάρχει οργανωμένη κομματική και ομαλή πολιτική ζωή. Τότε δεν υπήρχε αυτή η δυνατότητα. Έχουμε δύο εντελώς διαφορετικές εποχές.

-Σήμερα, έχετε οποιαδήποτε αισθήματα εχθρότητας ή μίσους εναντίον του Μακαρίου;

-Δεν μισώ τον Μακάριο. Έχω επισκεφτεί τον τάφο του πάνω από δέκα φορές μέχρι σήμερα.

-Τι σε οδήγησε τόσες φορές στον τάφο του Μακαρίου;

-Δεν πήγα για μεταμέλεια. Δεν έχω τίποτα με το πρόσωπο του ανθρώπου.

-Τι ακριβώς νοιώθεις όταν βρίσκεσαι στο χώρο του τάφου του Μακαρίου;

-Δεν μπορώ να αμφισβητήσω ότι ο Μακάριος ανάλωσε τη ζωή του για την Κύπρο, ανεξάρτητα από τα λάθη που έκανε. Βρίσκομαι ενώπιον ενός άνδρα που αγαπήθηκε, αλλά ταυτόχρονα που μισήθηκε. Εγώ επιχείρησα να τον σκοτώσω .... Διακατέχομαι από ένα παράξενο συναίσθημα που δεν είναι εύκολο να περιγράψω. Δεν νιώθω μετάνοια, ούτε μίσος, κάθε άλλο. Επειδή στη ζωή μου πιστεύω ότι τον αντίπαλο σου πρέπει να τον σέβεσαι, στέκομαι μπροστά στον τάφο του Μακαρίου με σεβασμό ...

-Στην απολογία σου ανάφερες στο δικαστήριο ότι «η ιστορία θα με δικαιώσει»... Σήμερα πιστεύεις ότι η ιστορία σε έχει δικαιώσει;

-Η ιστορία ακόμη δεν γράφτηκε. Όταν θα γίνει αυτό μετά από χρόνια, τότε, θα αποφανθεί η ιστορία.

©All Rights Reserved/Phivos Nicolaides. No part of this post may be reproduced and/or copied by any means without prior consent from Phivos Nicolaides.