Πως να πείσετε κάποιον να εξεταστεί από ειδικό ψυχικής υγείας;

Δρ. Φρύνη Σκουτέλλα MD, MA 
Ψυχίατρος 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι το 25% του πληθυσμού νοσεί ή θα νοσήσει από ψυχική νόσο κάποια στιγμή. Παρά το ότι η θεραπεία της ψυχικής νόσου είναι πολύ αποτελεσματική, μόνο 1 στα 3 άτομα θα ζητήσει βοήθεια.

Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν μόνοι τους σωματικές παθήσεις όπως αρτηριακή υπέρταση, αυτό δεν ισχύει δυστυχώς για τις ψυχικές νόσους.

Πως μπορείτε να πείσετε κάποιον ότι χρειάζεται να απευθυνθεί στον ειδικό ψυχικής υγείας; Ίσως να είστε,

· Ο ανήσυχος γονέας του παιδιού που αυτοτραυματίζεται.

· Ο φίλος κάποιου που καταναλώνει υπερβολική ποσότητα αλκοόλ.

· Η σύζυγος που προβληματίζεται για την παρατεταμένη στενοχώρια του συζύγου.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι γιατί άτομα που παλεύουν με ψυχική νόσο αρνούνται να πάρουν την επαγγελματική βοήθεια που χρειάζονται. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβετε πως σκέπτονται και γιατί αντιστέκονται. Προσεγγίστε το άτομο όταν είναι ήρεμο και εκφράστε την αγάπη και ανησυχία σας. Αποφύγετε να τους κρίνετε ή να τους μιλάτε σαν να είναι μικρά παιδιά. Ακόμα και αν δίνουν την εντύπωση ότι δεν σας ακούνε, τους έχετε δώσει την ώθηση να το σκεφτούν αργότερα. Ίσως χρειαστούν πολλές συζητήσεις πριν είναι έτοιμοι να κάνουν το πρώτο βήμα. Στην ανάγκη ζητείστε από ένα στενό φίλο του ατόμου να μιλήσει μαζί του.

Μερικοί κύριοι λόγοι γιατί κάποιος είναι απρόθυμος να ζητήσει βοήθεια είναι οι ακόλουθοι:

1. Το κοινωνικό στίγμα της διάγνωσης της ψυχικής νόσου (ετικετοποίηση).

2. Ντροπή αν λανθασμένα πιστεύει ότι η κατάσταση του είναι σημάδι προσωπικής αδυναμίας και ότι μόνος του θα έπρεπε να είναι ικανός να την ελέγξει χωρίς βοήθεια (αυτοστιγματισμός).

3. Έλλειψη εναισθησίας, δηλαδή της αντίληψης ότι είναι άρρωστος, που συχνά συνοδεύει σοβαρές καταστάσεις όπως ψυχώσεις.

4. Άγνοια ότι σωματικά συμπτώματα όπως αϋπνία, ανορεξία, κούραση και σωματικός πόνος είναι συχνά συμπτώματα ψυχικής νόσου.

5. Φόβος στην ιδέα για προσωπική αλλαγή ή απαισιοδοξία για την ικανότητα του να αλλάξει.

6. Όλοι θα μάθουν ότι πάω σε ψυχίατρο και θα γίνω ρεζίλι, 7. Δεν είμαι τρελός, 8.Θα μου δώσει χάπια, θα σκαλίσει το παρελθόν μου, ή ακόμα χειρότερα θα με νοσηλεύσει, 9. Τι μπορεί ένας ψυχίατρος να κάνει για μένα; Πως μπορεί να μπει στο μυαλό μου; Κανένας δεν μπορεί να αλλάξει το παρελθόν μου η να με βοηθήσει στο πρόβλημα μου, 10.Θα αυτοθεραπευθώ με προσευχή, υγιεινή διατροφή, άσκηση, αλκοόλ.

Ζητείστε από το άτομο με ψυχική συμπτωματολογία να αναφέρει τους τρεις κύριους λόγους για τους οποίους αρνείται να ζητήσει βοήθεια. Τότε εκφράστε τα επιχειρήματα σας γύρω από την αντίσταση του. Μπορείτε να του πείτε ότι τα συμπτώματα που τον ταλαιπωρούν είναι μέρος μιας ασθένειας σαν όλες τις άλλες, θεραπεύσιμα, και όχι σημάδι προσωπικής αδυναμίας ή τρέλας. 

Ότι οι ειδικοί εργάζονται άκρως εμπιστευτικά, χορηγούν φάρμακα μετά από συμφωνία με τον ασθενή, αποσπούν τις πληροφορίες που το άτομο είναι πρόθυμο να μοιραστεί μαζί τους, και σπάνια νοσηλεύουν. Θυμίστε του ότι προσπάθειες του για αυτοθεραπεία δεν έχουν πετύχει και εκφράστε την αισιοδοξία σας ότι θα γίνει καλά ή θα πετύχει την προσωπική αλλαγή όταν ζητήσει βοήθεια. Μειώστε την αίσθηση ντροπής του ενημερώνοντας τον ότι έχετε ζητήσει και εσείς βοήθεια παλαιότερα και μιλάτε από εμπειρία. 

Διευκολύνετε την κατάσταση κλείνοντας το ραντεβού για την πρώτη επίσκεψη, πηγαίνοντας μαζί του, ακόμα και πληρώνοντας την επίσκεψη για να μην χρησιμοποιήσει το οικονομικό σαν δικαιολογία. Και τελικά, ζητείστε από τον αγαπημένο σας η επίσκεψη στον ειδικό να είναι ένα δώρο για εσάς, τα παιδιά του, και περισσότερο από όλα τον εαυτό του.
Δρ. Φρύνη Σκουτέλλα MD, MA
Ψυχίατρος

Δρ. Φρύνη Σκουτέλλα MD, MA
Fryni Scoutella (Facebook)