Ο Μαρξ και η Αρχαία Ελλάδα

Ομιλία του βουλευτή Χρίστου Στυλιανίδη,

στην παρουσίαση του βιβλίου "Ο Μαρξ και η Αρχαία Ελλάδα" του Μιχαήλ Μιχαήλ

Είναι μεγάλη μου τιμή που είμαι προσκεκλημένος απόψε σε αυτό το ξεχωριστό γεγονός της παρουσίασης ενός βιβλίου. Ειδικά ενός βιβλίου που για την παράταξη που εκπροσωπώ μπορεί σε κάποιο βαθμό να θεωρείται και μίασμα, σε κάποιους. Χαρακτηριστικά μου είπε κάποιος, «μα που πας να μιλήσεις για τον μαρξισμό, δεν θα χάσεις ψήφους»;

Είναι γι αυτό που έχει αξία το βιβλίο του Μιχάλη διότι απαντά σε κάποια κρίσιμα ζητήματα της άνυδρης στέπας της πολιτικής μας ζωής. Στα στερεότυπα της πολιτικής μας ζωής.
Διότι όντως πολλοί δεν ξέρουν τη σχέση του Μαρξ με την αρχαία Ελλάδα.

Μετά τον μαρξιστή Γ. Κολοκασίδη τον οποίο εκτιμώ βαθύτατα, θα πω ότι σέβομαι τον μαρξισμό ως εξαιρετικό επιστημονικό εργαλείο. Αλλά θεωρώ ταυτόχρονα ότι έχει και πάρα πολλές ελλείψεις, ειδικά σε ότι αφορά στις σημερινές σημαντικές κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες.

Αυτό όμως δεν αφαιρεί σε τίποτα από την αξία του βιβλίου του Μιχάλη. Και η αξία του βιβλίου του Μιχάλη ξεκινά από το εξής: Όταν άκουσα τον τίτλο, Μαρξ και η Αρχαία Ελλάδα, το συζήτησα με κάποιο φίλο μου καθηγητή στο πανεπιστήμιο. Και μου είπε ότι αυτός ο άνθρωπος πρέπει να είναι αμετροεπής. Διότι αυτό, περίπου είναι τίτλος διδακτορικής διατριβής.

Όταν μου έφερε ο Μιχάλης το βιβλίο και έκανα την πρώτη φωτογραφική ανάλυση, του απάντησα ότι ίσα ίσα ο Μιχαήλ δεν είναι αμετροεπής αλλά εξαιρετικά σεμνός.
Και το αποτυπώνει με μία εξαιρετική φράση ο Μιχάλης στο βιβλίο του. Λέει ότι «αυτό το βιβλίο δεν είναι διατυπώσεις που γράφονται ή λέγονται για πρώτη φορά. Το βιβλίο είναι μια σύνοψη».

Εάν κάποιος πιστεύει ότι είναι εύκολες οι συνόψεις, τότε είναι εκτός τόπου και χρόνου. Είναι εξίσου σημαντικές και σοβαρές και πρωτοποριακές όσο είναι και οι πρωτοποριακές διατυπώσεις.

Επειδή θέλει πολλή δουλειά και μεγάλη τόλμη να ξεχωρίσεις, να διακρίνεις, για να κάνεις σύνοψη. Γι αυτό είπα από την αρχή είναι τιμή μου που είμαι απόψε εδώ, διότι θεωρώ ότι είναι και πρωτοποριακό και πάρα πολύ σημαντικό ειδικά στην κυπριακή πολιτική ζωή η οποία απαξιώνει το στοχασμό. Τον οποιονδήποτε στοχασμό και κυρίως θεωρεί τη φιλοσοφική αντιπαράθεση ως αχρείαστη ως θεωρητική, ως εν πάση περιπτώσει ψευτοκουλτουριάρικη.

Γι αυτό Μιχάλη, σε ευχαριστούμε που μας ανοίγεις δρόμους. Και ειλικρινά δεν ανέμενα μέσα στα πλαίσια της δημοσιογραφίας της Κύπρου να βρω ανάλογο πόνημα.
Και τα συγχαρητήρια που απευθύνω στο Μιχάλη δεν είναι μια ευγενική χειρονομία αλλά συγχαρητήρια που τα πιστεύω και μπορώ να τα υπερασπιστώ.

Είναι ένα θέμα που πραγματεύτηκε λίγο σε κάποια του βιβλία ο Μίμης Ανδρουλάκης, ένας τρομερός θεωρητικός της ελληνικής αριστεράς, ένα αστραφτερό μυαλό. Και κάπου λέει ο Ανδρουλάκης ότι και ο Αριστοτέλης και ο Επίκουρος και ο Δημόκριτος – δεν αναφέρει ποτέ Πλάτωνα και Σωκράτης και είναι ευνόητο γιατί – και οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι είναι τόσο ιδιοφυίες όσο και ο Μαρξ αλλά την ίδια στιγμή έχουν πει πολλά και έχουν μείνει άλλα τόσα.
Αυτό νομίζω ότι ο Μιχάλης – που είναι γνωστή και η ιδεολογική του θέση και άποψη – το αφήνει στο βιβλίο να διαφανεί. Δεν αποδέχεται την από καθέδρας άποψη και την απόλυτη αυθεντία.

Και είναι εδώ που ερχόμαστε στην χρηματοπιστωτική κρίση κ. Καννάουρε. Και επειδή υπάρχει μια συζήτηση ότι με εργαλείο τον μαρξισμό μπορεί σ’ ένα βαθμό να αναγνώσουμε, να ερμηνεύσουμε τη σημερινή οικονομική κρίση, είναι σίγουρα κρίση του καπιταλισμού. Αλλά μεγάλη και προσωπική διαφωνία την οποία καταθέτω, είναι μια κρίση του συστήματος αλλά η αστική δημοκρατία απέδειξε ότι έχει μια μεγάλη δυνατότητα αυτοανανέωσης.

Εδώ είναι η διαφωνία με τον Μαρξ που είναι τελολογικής αντίληψης των πραγμάτων. Εδώ είναι και η διαφωνία της αριστεράς με τον φιλελευθερισμό. Αλλά επιτέλους αυτή η συζήτηση πρέπει να ανοίξει. Γιατί την κρύβουμε και φοβόμαστε τη συζήτηση; Ακριβώς ο Μιχάλης, έρχεται εδώ και μας ανοίγει το δρόμο. Αλλά πως θα ανοίξει η συζήτηση Μιχάλη, σε μια κυπριακή πολιτική ζωή – που όπως έλεγε κάπου και ο Μανώλης Αναγνωστάκης – τα τρία τέταρτα των πολιτικών δεν έχουν διαβάσει ποτέ μαρξισμό. Ακούνε διανοούμενους και διανόηση και φοβούνται.

Φοβούνται να ακούσουν μια διάλεξη του Κολοκασίδη για την ιστορία ή φοβούνται να διαβάσουν Κανελλόπουλο ή Τσάτσο. Ε, δεν γίνεται η πολιτική ζωή να σέρνεται μέσα από τετριμμένες αντιπαραθέσεις της δήθεν καθημερινότητας και των δήθεν προβλημάτων δίχως ένα ουσιαστικό υπόβαθρο στοχασμού και μέτρο. Μιχάλη σε ευχαριστούμε πολύ…