Το ΟΧΙ του 1940

Η Επέτειος του «ΟΧΙ» μνημονεύει την άρνηση της Ελλάδας στις ιταλικές αξιώσεις που περιείχε το τελεσίγραφο που επιδόθηκε από τον Ιταλό πρέσβη Γκράτσι στον Έλληνα δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά την 28η Οκτωβρίου του 1940

Πολλοί λίγοι γνώριζαν ότι ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ της Ελλάδας ήταν σε συνεννόηση με τον βασιλιά της Ιταλίας, Βίκτωρα Εμμανουήλ Γ’ ώστε να αποφευχθεί η ελληνοϊταλική σύγκρουση, πράγμα που δεν επετεύχθη λόγω του Μπενίτο Μουσολίνι. Όμως, έχοντας σχέσεις ο Γεώργιος με το ιταλικό παλάτι, ήλθε σε γνώση του ότι η ιταλική κατασκοπεία είχε διεισδύσει στο ελληνικό ΓΕΣ και συνέλεγε απόρρητα στοιχεία για τη διάταξη, τον οπλισμό και τον αριθμό των Ελλήνων στρατιωτών τόσο στη παραμεθόριο όσο και γενικότερα.

Την πληροφορία ο βασιλέας την μετέφερε στον Μεταξά και ο Μεταξάς στον Παπάγο, έτσι χρησιμοποιήθηκε υπέρ της Ελλάδας αφού άρχισε εσκεμμένα η ελληνική αντικατασκοπεία να διαρρέει παραπλανητικές πληροφορίες - μπλόφες τις οποίες οι Ιταλοί τις θεωρούσαν γνήσιες. Εξάλλου οι Ιταλοί υπολόγιζαν και στην συνεργασία των Γερμανόφιλων αξιωματικών, δηλαδή Ελλήνων αξιωματικών οι οποίοι προσπαθούσαν να ρίξουν την κυβέρνηση Μεταξά για να τεθεί η Ελλάδα όταν θα ξεσπούσε ο πόλεμος στην πλευρά του Άξονα. Χωρίς να το αντιληφθούν οι Γερμανόφιλοι αξιωματικοί, μεταξύ των οποίων συμμετείχε και ο υπαρχηγός ΓΕΣ Κωνσταντίνος Πλατής, βρίσκονταν υπό παρακολούθηση κάτω από το άγρυπνο μάτι του υφυπουργού Δημοσίας Ασφαλείας Κωνσταντίνου Μανιαδάκη. Ο Παπάγος είχε φροντίσει να παρεισφρήσουν έμπιστοι δικοί του αξιωματικοί σε αυτήν την κάστα αξιωματικών οι οποίοι ενημέρωναν για τις κινήσεις των Γερμανόφιλων.

Η συνωμοσία των Γερμανόφιλων εκδηλώθηκε στις 3 Ιουνίου 1940, όταν ο Πλατής ζήτησε επισήμως την αντικατάσταση του Παπάγου στην ηγεσία του στρατού, καθώς δήθεν είχε ενημερωθεί από διπλωματικούς κύκλους ότι δεν ήταν αρεστός στη Γερμανία. Ο Παπάγος ενημέρωσε σχετικά τον Μεταξά, προσθέτοντας ότι θεωρούσε απίθανο η Γερμανία να εξέφραζε τέτοιου είδους απόψεις χωρίς να χρησιμοποιήσουν την επίσημη διπλωματική οδό. Αυτή ήταν η αφορμή που επιζητούσε ο Μεταξάς για να εκκαθαρίσει τους Γερμανόφιλους μια και καλή. Με μια σκληρή κίνηση μέσω των μηχανισμών του Μανιαδάκη, σαρώθηκαν μέσα σε λίγες ώρες όλοι οι συνωμότες μαζί. Ο Πλατής τέθηκε σε διαθεσιμότητα υποβλήθηκε σε συνεχείς ανακρίσεις και εκτοπίστηκε, καθώς και όλοι οι συνωμότες. Έτσι οι Ιταλοί δεν είχαν να ελπίζουν σε τίποτα από το καλοκαίρι του 1940.

Όταν έφτασε η 27η Οκτωβρίου το ΓΕΣ γνώριζαν πλέον ότι ο πόλεμος ήταν θέμα ημερών ή και ωρών. Συγκεκριμένα ο διοικητής της Μεραρχίας 8ης Μεραρχία Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, σε τηλεφωνική του επικοινωνία με το ΓΕΣ (αν/χη Κορώζη) στις 27.10.1940, περί ώραν 19.00, μεταβίβασε τα ακόλουθα: «Αναφέρατε παρακαλώ εις τον Αρχηγόν του Γ.Ε.Σ. ότι η προσωπική μου γνώμη είναι ότι αύριον την πρωίαν, ίσως δε και κατά την διάρκειαν της νυκτός 27 με 28 Οκτωβρίου, θα έχωμεν ιταλικήν επίθεσιν. Η Μεραρχία θα επιτελέση το καθήκον της προς την πατρίδα συμφώνως προς διαταγάς και οδηγίας του Γ.Ε.Σ. Δύνομαι να βεβαιώσω υπευθύνως τον Αρχηγόν του Γ.Ε.Σ. και τονίζω τούτο ιδιαιτέρως ότι δεν θα περάσουν Ιταλοί από το Καλπάκι».

Δηλαδή ο Κατριμήτρος ενημερώνει τη στρατιωτική ηγεσία ότι επίκειται ιταλική επίθεση, πριν ο Ιταλός πρέσβης επισκεφτεί τον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά και επιδώσει το γνωστό τελεσίγραφο.

Ο Παπάγος, μισή ώρα μετά την επίδοση του τελεσιγράφου στον Μεταξά, καλεί έκτακτο πολεμικό συμβούλιο με όλους τους αρχηγούς όπλων και τους επιτελείς και ανακοινώνει την έναρξη του πολέμου και το σχέδιο αμύνης. «Λόγω υπεροπλίας του εχθρού η γραμμή αμύνης περιορίζεται στην περιοχή της Θεσσαλίας, Ολύμπου και στην κοιλάδα των Τεμπών».
Πάγωσαν όλοι οι παριστάμενοι αξιωματικοί, το 1/3 της Ελλάδας και δη η Μακεδονία παραδιδόταν στο έλεος των Ιταλών. Ο Παπάγος ζητά να εξέλθουν της αιθούσης όλοι οι αξιωματικοί, γραμματείς και στενογράφοι και ζητά να μείνουν μόνο οι αρχηγοί των τριών όπλων.

Απευθυνόμενος σε αυτούς τους τρεις ο Παπάγος τους είπε: «Κύριοι αυτό που παρακολουθήσατε ήταν μια μπλόφα, το πολεμικό συμβούλιο θα γίνει το βράδυ στην Σχολή Ευελπίδων θα προσέλθετε χωρίς υπηρεσιακά αυτοκίνητα και χωρίς διακριτικά, η απόφαση του έθνους είναι μία: ούτε μια σπιθαμή ελληνικής γης στον εχθρό».