Δεσμευμένος Φάκελος "Κυπριακό 1964"

Επιμέλεια Άντη Ροδίτη

Σας κοινοποιώ εκτεταμένη έκθεση του νομικού Γιώργου Μάτσου από τη Θεσσαλονίκη (Georgios Matsos - Είναι δυνατόν να λάβει χώρα αυτό που αποκαλούμε... | Facebook) με θέμα την απόφαση και πρόταση του Συμβουλίου του Στέμματος προς τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο για άμεση Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα τον Αύγουστο 1964, ιδιαιτέρως για την προσοχή του Δρ ΑΧΙΛΛΕΑ Κ. ΑΙΜΙΛΙΑΝΙΔΗ, ο οποίος με σχόλιό του στο προηγούμενό μου μήνυμα δήλωσε ότι αναλαμβάνει να ενεργήσει "προς την κατεύθυνση της αποδέσμευσης" του Φακέλου «Κυπριακό 1964» από το Κρατικό Αρχείο Ελλάδος.

Όλα τα έγγραφα των οποίων τα στοιχεία αναφέρονται πιο κάτω μπορούν να σταλούν σε οποιονδήποτε τα ζητήσει.
Άντης Ροδίτης
Είναι δυνατόν να λάβει χώρα αυτό που αποκαλούμε σήμερα "Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών" και να περνάει απαρατήρητο όχι μόνον από την επικαιρότητα των ημερών που συνέβη, αλλά και από τη μετέπειτα ιστορική έρευνα; Διότι μπορεί να μην δημοσιοποιηθεί εάν υπάρχουν λόγοι απορρήτου και λεπτότητας των χειρισμών της στιγμής. Όμως το να μην ασχολείται με ένα τέτοιο μείζον συμβάν ΟΥΤΕ η ιστορική έρευνα, αυτό είναι από μόνο του αξιοπρόσεκτο.

Συμβούλια Πολιτικών Αρχηγών έλαβαν χώρα τον Μάρτιο 1987 με την ελληνοτουρκική κρίση, το 1992 με το Σκοπιανό και το 2015 την επομένη του δημοψηφίσματος και την επικείμενη αποπομπή της χώρας από την ευρωζώνη. Όλα για μείζονα εθνικά ζητήματα, που έχουν σημαδέψει τη νεώτερη ιστορία μας και έκτοτε αποτελεί το καθένα από αυτά σημείο αναφοράς της εποχής του για τον ιστοριογράφο του μέλλοντος.
Κάτι παρόμοιο, ένα δηλαδή "Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών" έλαβε χώρα στις 19 Αυγούστου 1964 υπό την προεδρία του τότε αρχηγού του κράτους, βασιλιά Κωνσταντίνου, χωρίς ποτέ να αναφερθεί το παραμικρό ούτε στον τύπο της εποχής, αλλά ούτε και μετέπειτα στην ιστορική έρευνα. Το ότι όμως εκείνο το "Συμβούλιο Στέμματος", όπως ονομαζόταν το άτυπο εκείνο συμβουλευτικό όργανο του τότε αρχηγού του κράτους, όντως πραγματοποιήθηκε, αποδεικνύεται από το "Ημερολόγιον Κινήσεως Βασιλέως", το οποίο έχει σήμερα μεταφερθεί στα Γενικά Αρχεία του Κράτους.

Το συγκεκριμένο λοιπόν Συμβούλιο Στέμματος, όπως ονομαζόταν τότε, έλαβε χώρα στις 19 Αυγούστου 1964 στις 16:30 το απόγευμα, με την παρουσία των: βασιλιά Κωνσταντίνου, πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου, αρχηγού αντιπολιτεύσεως Π. Κανελλόπουλου, υπουργού Εξωτερικών Στ. Κωστόπουλου και υπουργού Άμυνας, Π. Γαρουφαλιά.

Κατά τη μαρτυρία του Π. Κανελλόπουλου στην αυτοβιογραφία του, παρών ήταν και ο πρέσβης Δημήτριος Μπίτσιος, ο οποίος "κρατούσε σημειώσεις" - κατά κάποιο τρόπο δηλαδή, πρακτικά.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι υπό το Σύνταγμα του 1952 Συμβούλιο του Στέμματος δεν προβλεπόταν, αλλά χρησιμοποιούνταν άτυπα από τον αρχηγό του κράτους όταν ο ίδιος θεωρούσε σκόπιμο να το συγκαλέσει. Ιδιαιτέρως γνωστά έγιναν τα Συμβούλια Στέμματος μετά τα Ιουλιανά του 1965 και τις προσπάθειες σχηματισμού κυβέρνησης υπό καθεστώς έντονης πολιτικής αστάθειας. Αντιθέτως, υπό το Σύνταγμα του 1975 προβλεπόταν ρητώς στο άρθρο 39 το "Συμβούλιο της Δημοκρατίας", που καταργήθηκε (και ορθώς) το 1986, ως παρέχον άτυπες υπερεξουσίες στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, καθώς με αυτό είχε τη δυνατότητα να παρακάμψει πολιτικά τον πρωθυπουργό και να δημιουργήσει πολιτειακή κρίση αντίστοιχη του 1965, που πλήρωσε ακριβά στη συνέχεια η Ελλάδα.

Τι λοιπόν συζητήθηκε στο Συμβούλιο Στέμματος της 19ης Αυγούστου 1964;

Η μόνη ολοκληρωμένη μαρτυρία είναι αυτή του Π. Γαρουφαλιά στο έργο του "Ελλάς και Κύπρος", που αναφέρει ότι εκεί αποφασίστηκε να προταθεί στον Μακάριο - υπό αυτόν τον ίδιο, τον Π. Γαρουφαλιά, ως εκπρόσωπο της ελληνικής κυβέρνησης - η άμεση Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα! Η μόνη "παραχώρηση" θα ήταν η δέσμευση προς τις ΗΠΑ, ότι η Ελλάδα αμέσως μετά θα συζητούσε με την Τουρκία την παραχώρηση στρατιωτικής βάσης με ενοίκιο για 50 χρόνια, κάτι που είχε όμως ήδη απορρίψει έντονα η Τουρκία, έχοντας μάλιστα ήδη αναφέρει στους Αμερικανούς ότι, αν ήταν να γίνει η Ένωση, την προτιμούσε ως fait accompli χωρίς τη δική της συναίνεση. Σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο, μετά από μια τέτοια μείζονα μονομερή πολιτική κίνηση εκ μέρους του Ελληνισμού, είναι απολύτως βέβαιο ότι οι Τούρκοι δεν υπήρχε καμία περίπτωση να αποδεχθούν την Ένωση με "δώρο παρηγοριάς" προς αυτούς μια στρατιωτική βάση με ενοίκιο για 50 χρόνια και χωρίς καμία δική τους κυριαρχία.

Η δε δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης προς τις ΗΠΑ να ΣΥΖΗΤΗΣΕΙ με τους Τούρκους τη βάση με ενοίκιο μετά το fait accompli της ανακηρυγμένης Ένωσης, ήταν ξεκάθαρα ένα φύλλο συκής των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας, προκειμένου να μην θεωρηθούν οι Τούρκοι εντελώς ριγμένοι στο Κυπριακό. Αυτό ακριβώς άλλωστε έγραφε και ο ίδιος ο Άτσεσον προς το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ στις 22 Αυγούστου 1964 (ότι δηλαδή οι Τούρκοι στο τέλος δεν θα έπαιρναν τίποτε), όπως και η βρετανική κυβέρνηση προς τις ΗΠΑ στις 25 Αυγούστου 1964.

Κι όμως σήμερα, η μόνη δημοσίως διαθέσιμη μαρτυρία από ελληνικής πλευράς για ένα τέτοιο μείζον γεγονός είναι ενός μόνον ανθρώπου από τους τότε συμμετέχοντες. "Μισή" ακόμη μαρτυρία μπορεί να βρει κανείς στην αυτοβιογραφία του Π. Κανελλόπουλου. Το ότι είχε προκριθεί τότε, την κρίσιμη εκείνη εβδομάδα, 19 έως 25 Αυγούστου 1964, η μονομερής Ένωση Ελλάδας-Κύπρου, αποδεικνύεται κυρίως από την αποχαρακτηρισμένη εσωτερική αλληλογραφία των Αμερικανών και εν μέρει των Άγγλων. Επίσημη μαρτυρία από ελλαδικής πλευράς, απολύτως καμία!

Αν σήμερα το παρ' ολίγον κοσμοϊστορικής σημασίας εκείνο Συμβούλιο Στέμματος της 19ης Αυγούστου 1964 είναι κάπως ευρύτερα γνωστό, αυτό οφείλεται σε έναν και μόνον άνθρωπο: Στον Antis Roditis (Facebook), ο οποίος και έχει αφιερώσει τη ζωή του τα τελευταία 15 περίπου χρόνια στην ανάδειξη όχι μόνον του ίδιου του γεγονότος, αλλά κυρίως στις συνέπειές του στη συλλογική αυτοσυνειδησία του προδομένου, το 1974, κυπριακού Ελληνισμού.
Ο ανθελληνισμός στην Κύπρο, που καλλιεργείτο ύπουλα από το μακαριακό καθεστώς την περίοδο 1959-1974, έφθασε στο απόγειό του το 1974, με την ενεργητική εγκατάλειψη της άμυνας της Κύπρου από την Ελλάδα (τόσο επί χούντας, όσο και επί δημοκρατίας, δυστυχώς), αλλά και με τη διαρκή πίεση έκτοτε εκ μέρους της Ελλάδας (πλην ολίγων τιμητικών εξαιρέσεων) να γίνουν αποδεκτά τα τετελεσμένα του 1974. Αν όμως η Ελλάδα το 1964 είχε κατορθώσει να πείσει τις ΗΠΑ να δεχθούν την ατόφια Ένωση Ελλάδας-Κύπρου, τότε όλο το κατά βάθος ανθελληνικό κυπριακό πολιτικό κατεστημένο πρέπει να πει ένα μεγαλοπρεπές "mea culpa" και να αναθεωρήσει πλήρως την έλλειψη δέσμευσής του στην ελληνικότητα της Κύπρου. Να απορρίψει τον κυπριωτισμό και να ξαναγίνει η Κύπρος τόσο ελληνική, όσο ήταν την περίοδο 1955-1959 και διαρκώς έως τότε από την αρχαιότητα.

Τι λένε λοιπόν τα ελλαδικά κρατικά αρχεία για εκείνη την πρόταση άμεσης και στην ουσία απολύτως καθαρής Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα;

Απολύτως τίποτε! Ή, ορθότερα, απολύτως τίποτε που να είναι προσβάσιμο στον ιστορικό ερευνητή.

Με υπόδειξη και καθοδήγηση του ίδιου του Antis Roditis έκανα ο ίδιος έρευνα:

α) στην Υπηρεσία Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του Υπουργείου Εξωτερικών.

β) στην Προεδρία της Δημοκρατίας και

γ) στα Γενικά Αρχεία του Κράτους,

αναζητώντας πληροφορίες για το συγκεκριμένο Συμβούλιο Στέμματος.
Η μεγαλύτερη απογοήτευση ήταν η έρευνα στο Διπλωματικό και Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών. Για όλη εκείνη τη μείζονος σημασίας περίοδο του καλοκαιριού του 1964 για το Κυπριακό δεν υπάρχει ΣΧΕΔΟΝ ΤΙΠΟΤΕ για να μελετήσει ο ερευνητής!

Τα αμερικανικά και αγγλικά αρχεία περιέχουν πολύ περισσότερες πληροφορίες για τα λεγόμενα "Σχέδια Άτσεσον" και τις σχετικές διαπραγματεύσεις στη Γενεύη τον Ιούλιο-Αύγουστο 1964 από ό,τι τα ελλαδικά. Για το Διπλωματικό και Ιστορικό Αρχείο της Ελλάδας, η Γενεύη, τα Σχέδια Άτσεσον και, φυσικά, η πρόταση άμεσης και καθαρής Ένωσης Ελλάδας-Κύπρου που αποφασίστηκε στις 19 Αυγούστου 1964, είναι σαν να μην υπήρξαν ποτέ!

Μετά τη δική μου άκαρπη έρευνά στο Αρχείο, οι υπάλληλοι του Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου και αφού τους εξήγησα τι ακριβώς ζητούσα, μήπως και αυτοί μπορούσαν να με βοηθήσουν περισσότερο, μου είπαν ότι αποκλείεται να βρω ο,τιδήποτε για την έρευνά μου. "Δεν μας το είπατε από την αρχή τι ψάχνετε, να σας πούμε να μην κάνετε καν τον κόπο να έρθετε από τη Θεσσαλονίκη", μου ανέφεραν χαρακτηριστικά! Στην ερώτησή μου, αν είναι χαρακτηρισμένα ή όχι τα έγγραφα περί Κυπριακού του 1964, η απάντηση ήταν ότι αυτοί δεν έχουν καμία σχέση με αυτά και ότι προφανώς όλα τα έγγραφα της εποχής εκείνης αποτελούν ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ εσωτερικά έγγραφα της αρμόδιας Διεύθυνσης του Υπουργείου Εξωτερικών! Απόρρητα και μη απόρρητα.

Προφανώς - ερμηνεύω πια εγώ - στην υπηρεσία Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου προωθήθηκαν μόνον πολιτικώς "ανώδυνα" έγγραφα - με μείζον ερώτημα να είναι, για ποιο λόγο π.χ. μια πρόταση άμεσης και καθαρής Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα να είναι πολιτικώς "επώδυνο" έγγραφο. Ο μόνος λόγος που μπορώ να σκεφτώ για να αποφεύγεται η δημοσιότητα για το ζήτημα είναι, ο φόβος ότι, αν γίνει κάτι τέτοιο ευρύτερα γνωστό, "θα μας μαλώσουν οι ξένοι. Και τότε, όσοι πάρα πολλοί φοβούνται κάτι τέτοιο, θα έμεναν ίσως και στον τόπο από ανακοπή καρδιάς που "τολμήσαμε" να κάνουμε έστω και κάποια αρχικά βήματα καθαρής Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα!

Η Προεδρία της Δημοκρατίας δεν μου απάντησε ποτέ αν έχουν ή όχι στοιχεία (υποθέτω, συνεπώς, ότι ίσως και να έχουν), αλλά κατά βάση με παρέπεμψαν στα Γενικά Αρχεία του Κράτους.

Εκεί, ψάχνοντας πάντοτε στοιχεία για το Συμβούλιο Στέμματος της 19ης Αυγούστου 1964, με περίμενε η επόμενη μεγάλη έκπληξη:

Από τα πέντε (5) συνολικώς δεσμευμένα αρχεία των πρώην βασιλικών Ανακτόρων σε σύνολο 2.463 αρχείων, τα... τέσσερα (4) αφορούσαν το Κυπριακό την περίοδο 1963-1966. Μέσα σε αυτά, προφανώς, και τα όποια στοιχεία για το συγκεκριμένο Συμβούλιο Στέμματος της 19-8-1964. Σε απάντηση σχετικής ερώτησής μου, η αρμόδια υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους με πληροφόρησε ότι ήδη είχαν ζητήσει το 2016 τον αποχαρακτηρισμό των αρχείων αυτών από το καθ' ύλην αρμόδιο υπουργείο Εξωτερικών, ενώ ενόψει του δικού μου αιτήματος μελέτης των αρχείων θα το αιτούνταν εκ νέου. Περιττό να πω ότι από τον Μάρτιο 2023 που έγινε η σχετική συζήτηση, δεν υπάρχει κανένα νέο πάνω στον αποχαρακτηρισμό των αρχείων αυτών.

Τα μόνα στοιχεία που κατόρθωσα να βρω για το συγκεκριμένο Συμβούλιο Στέμματος είναι ότι αυτό πράγματι συνέβη.

Και ότι από τις κινήσεις του βασιλιά τις υπόλοιπες ημέρες των καλοκαιρινών διακοπών του πριν και μετά από την 19η Αυγούστου 2023, προκύπτει ότι κάτι πολύ σημαντικό κρατούσε τον Κωνσταντίνο στην Αθήνα μέχρι τις 25 Αυγούστου (ημερομηνία επίσκεψης του Μακαρίου στην Αθήνα), ενώ κανονικά θα έπρεπε να είναι στην Κέρκυρα για διακοπές.

Αναρτώ λοιπόν το σύνολο των αντιτύπων από το "Ημερολόγιο Κινήσεων Βασιλέως", που είχε την καλοσύνη να μου παράσχει επισήμως η απίστευτα εξυπηρετική υπηρεσία Αναγνωστηρίου των Γενικών Αρχείων του Κράτους της Ελλάδας.

Η παρουσίαση του Ημερολογίου ξεκινά από τις 11 Αυγούστου 1964: Στις 17:37, "Η Α.Μ. ο Βασιλεύς, μετά της Α.Μ. της Βασιλίσσης Μητρός Φρειδερίκης, της Α.Β.Υ. της Πριγκηπίσσης Σοφίας και της Α.Β.Υ. του Πρίγκηπος Χουάν-Κάρλος, αφίχθη δια βασιλικού αεροσκάφους εν Κερκύρα, προερχόμενος εξ Αθηνών. Στολή: Πολιτική περιβολή". Οι βασιλικές καλοκαιρινές διακοπές ξεκινούν.

Η συνέχεια του Ημερολογίου είναι άκρως ενδιαφέρουσα, διότι αποδεικνύει ότι ο Κωνσταντίνος όχι μόνον δεχόταν επίσημες επισκέψεις στην Κέρκυρα, αλλά και ότι μετέβαινε και αυθημερόν στην Αθήνα ή αλλού, αν υπήρχε λόγος, επιστρέφοντας το απόγευμα στην Κέρκυρα για να συνεχίσει τις διακοπές.

12 Αυγούστου λοιπόν: "Ουδεμία κίνησις".

13 Αυγούστου: Συνάντηση με Μητροπολίτη Θυατείρων Αθηναγόρα στην Κέρκυρα.

14 Αυγούστου: "Ουδεμία κίνησις".

15 Αυγούστου: Συνάντηση με υπαρχηγό ΓΕΣ στην Κέρκυρα. Κυριακή 16 Αυγούστου: "Ουδεμία κίνησις".

Δευτέρα 17 Αυγούστου: "Ουδεμία κίνησις".

Τρίτη 18 Αυγούστου: "Ουδεμία κίνησις".

Και αιφνιδιαστικά, Τετάρτη 19 Αυγούστου, όχι μόνον πηγαίνει ο βασιλιάς στην Αθήνα, αλλά και ξεκινά ένας μαραθώνιος δραματικά σημαντικών συναντήσεων!

- Ώρα 9:00: "Η Α.Μ. ο Βασιλεύς ανεχώρησεν αεροπορικώς δι' Αθήνας εκ του Αεροδρομίου Κερκύρας"

- Ώρα 11:00: "Η Α.Μ. ο Βασιλεύς εδέχθη εις συνεργασίαν την Α.Ε. τον πρωθυπουργόν κον. Γ. Παπανδρέου".

Κανονικά και μόνον η συνάντηση του πρωθυπουργού με τον αρχηγό του κράτους θα έπρεπε να είναι είδηση της εποχής. Δεν ήταν! Για ποιο λόγο όμως ο βασιλιάς να επιστρέψει αιφνιδιαστικά από Κέρκυρα μέσα στο κατακαλόκαιρο για να δει τον πρωθυπουργό; Και για ποιο λόγο να μην πάει ο πρωθυπουργός στην Κέρκυρα, ως κατώτερος πολιτειακά παράγοντας;

Η συνέχεια αποδεικνύει ότι η συνάντηση Παπανδρέου-Κωνσταντίνου ήταν μόνον η αρχή της έντονης εκείνης ημέρας:

- Ώρα 12:15: "Η Α.Μ. ο Βασιλεύς εδέχθη εις ακρόασιν τον Υπουργόν Εξωτερικών της Κύπρου κον. Κυπριανού". [Σημ. Άντη Ροδίτη: ο Κυπριανού βρισκόταν στην Αθήνα καθ’ οδόν προς Μόσχα για τη σύναψη στρατιωτικής συμφωνίας μεταξύ ΕΣΣΔ-ΚΥΠΡΟΥ].

- Ώρα 13:00: "Η Α.Μ. ο Βασιλεύεις εδέχθη εις ακρόασιν την Α.Ε. τον Πρέσβυν των Η.Π.Α. κ. Labouisse".

Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η ιδέα της άμεσης Ένωσης Ελλάδας-Κύπρου ήταν μια ιδέα την οποία, σύμφωνα με τα αμερικανικά αρχεία, είχε υποβάλει ο Παπανδρέου προς τον πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Labouisse, στις 17 Αυγούστου. Οι Αμερικανοί έσπευσαν να την αποδεχθούν, προκειμένου να αποφευχθεί η συνθήκη συμμαχίας Κύπρου-ΕΣΣΔ, την οποία προωθούσε τότε ο Μακάριος, απαιτώντας ως μόνο όρο τη δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης να ΣΥΖΗΤΗΣΕΙ βάση στην Κύπρο με ενοίκιο για 50 χρόνια προς τους Τούρκους, ΜΕΤΑ την Ένωση. Συζήτηση στην οποία, όπως αναφέρθηκε ήδη παραπάνω, είναι απολύτως βέβαιο ότι οι Τούρκοι ουδέποτε θα έμπαιναν για να μην νομιμοποιήσουν την Ένωση.

Το ότι ο Κωνσταντίνος μετά τον Παπανδρέου και τον Κυπριανού συναντά τον Labouisse αποδεικνύει ότι οι εξελίξεις είχαν φθάσει σε τέτοιο σημείο, ώστε να πρέπει να συναντηθεί ακόμη και ο αρχηγός του κράτους με τον Αμερικανό πρέσβη, προκειμένου αν μη τι άλλο να επιβεβαιώσει και προσωπικά όσα ήδη του είχε ήδη μεταφέρει ο πρωθυπουργός Παπανδρέου περί συμφωνίας των ΗΠΑ στην μονομερή Ένωση Ελλάδας-Κύπρου. Κοσμοϊστορικές στιγμές!

- Ώρα 13:30: "Η Α.Μ. ο Βασιλεύς εδέχθη εις ακρόασιν την Α.Ε. τον Αρχηγόν της Αντιπολιτεύσεως, κον. Π. Κανελλόπουλον. Στολή: Πολιτική περιβολή".

Η ώρα της εθνικής συνεννόησης! Από τον ίδιο τον Π. Κανελλόπουλο γνωρίζουμε ότι δέχθηκε την πρόταση Παπανδρέου στο Συμβούλιο Στέμματος της 19ης Αυγούστου 1964. Το έκανε, λέει, εθνικώς σκεπτόμενως και ασχέτως των αντιδράσεων που θα συναντούσε εντός της ΕΡΕ. Μακάρι να μας έλεγε και τι ακριβώς ήταν αυτό που δέχθηκε. Τέτοια ατολμία! Τέτοια κρατική, θεσμική, πολιτική και πολιτειακή ατολμία! Ου μην και κοινωνική ατολμία.

Προφανώς λοιπόν ο Κωνσταντίνος συναντά τον Κανελλόπουλο κατ' ιδίαν ΠΡΙΝ από το Συμβούλιο Στέμματος, προκειμένου να διαπιστώσει, εάν υπάρχει περιθώριο εθνικής συνεννόησης για την πρόταση Παπανδρέου. Δεν θα ήταν ίσως άστοχο να υποθέσει κανείς, ότι η συνάντηση αποσκοπούσε και σε αυτήν ακόμη την πρόληψη τυχόν αντιρρήσεων εκ μέρους της αντιπολίτευσης. Αν κρίνει κανείς από τον τόνο του ίδιου του Κανελλόπουλου για την συνάντηση, ενός πολιτικού ανδρός μεγάλου ηθικού διαμετρήματος, θα ήταν πάντως απίθανο να υπήρχαν τέτοιες αντιρρήσεις από το συγκεκριμένο πρόσωπο.

- Ώρα 16:30: Η μεγάλη στιγμή έφθασε: "Η Α.Μ. ο Βασιλεύς εδέχθη εις συνεργασίαν τας Α.Ε. τους: Πρωθυπουργόν κον. Γ. Παπανδρέου, Αρχηγόν Αντιπολιτεύσεως κον. Π. Κανελόπουλον, Υπουργόν Εθνικής Αμύνης κον. Π. Γαρουφαλιάν και τον Υπουργόν Εξωτερικών κον. Κωστόπουλον. Στολή: Η υπ' αριθ. 8 Στρατού".

Η μεγάλη εκείνη ημέρα τελειώνει στο "Ημερολόγιον Κινήσεων Βασιλέως" χωρίς άλλο συμβάν. Σημειολογική ακόμη και η επίσημη, "στρατιωτική" περιβολή του αρχηγού του κράτους στο Συμβούλιο Στέμματος. Δεν ήταν μια σκέτη "συνεργασία", όπως ίσως κάπως παραπλανητικώς αναφέρει το Ημερολόγιο, ήταν κάτι πολύ περισσότερο, που όμως δεν ήθελαν να το χαρακτηρίσουν ανοικτά ως "Συμβούλιο Στέμματος". Πόσο μάλλον που δεν πήρε καμία δημοσιότητα! Ήταν μια επίσημη κίνηση του αρχηγού του κράτους στη σκακιέρα των μαεστρικών κινήσεων της ελλαδικής Πολιτείας το καλοκαίρι εκείνο, που μας είχε φθάσει στην πηγή της Ένωσης, χωρίς δυστυχώς να πιούμε νερό. Μια κίνηση στο πλαίσιο των αδιαμφισβήτητων συντονιστικών εξουσιών που είχε τότε ο αρχηγός του κράτους, των οποίων τόσο κακή χρήση έκανε έντεκα μήνες αργότερα, τον Ιούλιο του 1965. Η επίσημη περιβολή του βασιλιά με τη λεγόμενη "οκτάρα" στολή, αποδεικνύει και το επίσημο του πράγματος. Η Ένωση είχε ήδη δρομολογηθεί!
Την επομένη, 20 Αυγούστου, ο Π. Γαρουφαλιάς φθάνει στην Κύπρο για να μεταφέρει την πρόταση Παπανδρέου και την αποδοχή των Αμερικανών στον Μακάριο. Ο Μακάριος αρχικά αρνείται, αλλά παράλληλα ζητάει να... γίνει Αντιβασιλέας! Περισσότερα στα όσα συγκλονιστικά έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς ο Antis Roditis.

Αλλά εμείς ας γυρίσουμε στο "Ημερολόγιον Κινήσεων Βασιλέως".

20 Αυγούστου: "Ουδεμία κίνησις". Ο (ιστιοπλόος) Κωνσταντίνος χάνει χωρίς εμφανή λόγο τα μπάνια του στην Κέρκυρα!

21 Αυγούστου: 10 το πρωί: Αφή της Ολυμπιακής φλόγας στην Αρχαία Ολυμπία. 9 το βράδυ: Συναυλία στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού. Ο Κωνσταντίνος χάνει τις καλοκαιρινές διακοπές του για να πηγαίνει σε... συναυλίες!

22 Αυγούστου: Κλήρωση διαμερισμάτων Βασιλικής Προνοίας. Άφιξη Ολυμπιακής Φλόγας στην Αθήνα. "Τρίχες" δηλαδή! [Σημ. Άντη Ροδίτη: την ίδια μέρα ο Άτσεσον γράφει στο 462 secret: «αν οι Έλληνες κηρύξουν την Ένωση θα είναι χωρίς όρους, οι Τούρκοι θα έχουν χάσει το λεωφορείο»].

Κυριακή 23 Αυγούστου: "Ουδεμία κίνησις"! Κι άλλα χαμένα μπάνια χωρίς εμφανή λόγο.

24 Αυγούστου: Συναντήσεις με ΥπΕξ Κωστόπουλο και πρωθυπουργό Παπανδρέου. Να που κάτι κινείται. Τι ακριβώς; Και φθάνει η αποφράδα Τρίτη 25 Αυγούστου:

- Ώρα 17:15: "Η Α.Μ. ο Βασιλεύς εδέχθη εις ακρόασιν την Α. Μακαριότητα τον Πρόεδρον της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπον Μακάριον. Στολή: Η υπ' αριθ. 8α Ε.Β.Α." [Σημ. Άντη Ροδίτη: την ίδια μέρα οι Άγγλοι βάζουν τις φωνές στους Αμερικανούς -έγγραφο DEFE 11/456, 10368- “μα τι κάνετε; Με τους όρους που προσφέρετε την Ένωση στους Έλληνες δεν θα πάρουν τίποτε οι Τούρκοι»!]

- Ώρα 20:00: "Η Α.Μ. ο Βασιλεύς εδέχθη εις συνεργασίαν την Α.Ε. τον Πρόεδρον της Κυβερνήσεως κ. Γ. Παπανδρέου.

Την Α.Ε. τον Υπουργόν επί των Εξωτερικών κ. Στ. Κωστόπουλον.

Την Α.Ε. τον Υπουργόν Εθνικής Αμύνης κ. Π. Γαρουφαλιάν."

- Ώρα 22:00: "Η Α.Μ. ο Βασιλεύς εδέχθη εις ακρόασιν τον Αρχηγόν της Αντιπολιτεύσεως κ. Παν. Κανελλόπουλον."

- Ώρα 22:45: "Η Α.Μ. ο Βασιλεύς εδέχθη εις ακρόασιν την Α.Ε. τον Πρέσβυν των ΗΠΑ κ. Labouisse. Στολή: Πολιτική Περιβολή".

26η Αυγούστου, ώρα 10:00: "Η Α.Μ. ο Βασιλεύς μετά της Α.Μ. της Βασιλίσσης Μητρός Φρειδερίκης και της Α.Υ. του Πρίγκηπος Καρόλου ανεχώρησεν εις Κέρκυραν. Στολή: Πολιτική Περιβολή."

Ό,τι κι αν ήταν αυτό που κράτησε τον Κωνσταντίνο στην Αθήνα επί μία εβδομάδα που ξεκίνησε και τελείωσε με μείζονος σημασίας συναντήσεις, είχε πια τελειώσει. Επτά ημέρες κατά τις οποίες ο Κωνσταντίνος δεν έκανε διακοπές, αλλά παρέμενε στην Αθήνα, είτε μην κάνοντας τίποτε, είτε παρακολουθώντας συναυλίες, είτε παρίστατο σε κληρώσεις διαμερισμάτων της Βασιλικής Πρόνοιας.

Αν τα τελευταία ήταν σημαντικά, ο Κωνσταντίνος μπορούσε να είχε άνετα ταξιδέψει αυθημερόν. Βλέπουμε τη συνέχεια μέχρι τη λήξη των διακοπών του:

27 Αυγούστου: Αυθημερόν μετάβαση στην Αθήνα (από όπου είχε φύγει την προηγουμένη) για συνέδριο εφοπλιστών και επιστροφή στην Κέρκυρα το απόγευμα.

28 Αυγούστου: "Ουδεμία κίνησις".

29 Αυγούστου: "Ουδεμία κίνησις".

Κυριακή 30 Αυγούστου: Συνάντηση με Δήμαρχο Κέρκυρας.

Δευτέρα 31 Αυγούστου: Οριστική επιστροφή στην Αθήνα, οι βασιλικές διακοπές με το κρίσιμο διάλειμμα μεταξύ 19 και 25 Αυγούστου, είχαν τελειώσει.

Γνωρίζουμε, δυστυχώς κυρίως από ξένες μόνον πηγές, τι συνέβη στο κρίσιμο αυτό διάλειμμα των βασιλικών διακοπών, στο οποίο έγινε Συμβούλιο Στέμματος που κράτησε τον Κωνσταντίνο στην Αθήνα μέχρι τις 25 Αυγούστου, ημερομηνία κατά την οποία ήρθε ο Μακάριος στην Αθήνα και πια, ό,τι και να ήταν αυτό που κρατούσε στον Κωνσταντίνο στην Αθήνα, τελείωσε οριστικά.

Γνωρίζουμε ότι αυτό το "κάτι" ήταν η ατόφια και πλήρης Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, με τη συναίνεση των ΗΠΑ και στην ουσία χωρίς ανταλλάγματα προς την Τουρκία!

Εξήντα χρόνια σχεδόν μετά, πότε επιτέλους θα τολμήσει η Ελλάδα να παραδεχθεί αυτή τη σπάνια και εξαιρετική στιγμή εθνικής τόλμης στη νεώτερη ιστορία της;

Πότε επιτέλους θα δοθούν στη δημοσιότητα τα αρχεία του ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ και πλήρους φακέλου της Κύπρου, αυτού που θα μας κάνει όχι μόνον να ντρεπόμαστε, αλλά και να αισθανόμαστε υπερήφανοι - τουλάχιστον οι Ελλαδίτες;

Χρειάζεται μια πραγματική αλλαγή νοοτροπίας, χρειάζεται να ξεφύγουμε από τη λογική "να μην μας μαλώσουν οι ξένοι" που δεν έχει απολύτως καμία σχέση με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι ξένοι γενικότερα και βρίσκεται μόνον στη δική μας συνωμοσιολογική φαντασία - περισσότερο συνωμοσιολογική από ό,τι μπορούμε να αντιληφθούμε οι περισσότεροι, κυρίως εκείνοι που δεν θεωρούν τους εαυτούς τους συνωμοσιολόγους!

Παρατίθεται το σύνολο των αντιγράφων που έλαβα από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και που περιέχει τις παραπάνω πληροφορίες. Η χρήση τους από όποιον θέλει να τα αξιοποιήσει περαιτέρω είναι όχι μόνον ελεύθερη, αλλά και επιβεβλημένη. Με την ελπίδα να αποδεσμευτούν σύντομα και όλα εκείνα τα αρχεία που θα λένε την πλήρη αλήθεια για το Κυπριακό! Και αυτή που μας κάνει υπερήφανους (του 1964) και αυτή που μας κάνει να ντρεπόμαστε (του 1974).

Δρ Γεώργιος Ι. Μάτσος, δικηγόρος, Θεσσαλονίκη.