Κριτική στο Μνημόνιο

Γράφει ο Χρίστος Ρότσας     

Εξ’ αρχής να ειπωθεί ότι αν ήμασταν νοικοκυρεμένοι και μέναμε στα δανεικά που μας κληροδότησε ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος, τότε δεν θα είχαμε ανάγκη Μνημονίου. Αυτό σημαίνει προσεκτική οικονομική πολιτική και να θυμόμαστε ότι το καλό προϋποθέτει και το όχι. Αν ήμασταν τέτοιοι, η χώρα μας θα ήταν σεβαστή και οι αγορές προσβάσιμες για ανανεώσεις δανείων. Οι τραπεζικές ανάγκες θα ικανοποιούνταν ταυτόχρονα και ως αντάλλαγμα με το κούρεμα του ελληνικού χρέους. Οτιδήποτε ποσά πέρα από αυτά είτε θα μπορούσε να τα δανειζόταν το κράτος είτε οι τράπεζες θα χρηματοδοτούνταν απευθείας, όπως στο παράδειγμα της Ισπανίας. Εν πάση περιπτώσει Μνημόσυνο στην οικονομική μας ελευθερία δεν θα είχαμε. Είναι αυτή τούτη η άκρατη σπατάλη μας (Τσοβόλα δώστα όλα) και η άγνοια ή ακόμα η αδιαφορία μας εις το πώς λειτουργεί το οικονομικό μας σύστημα που μας οδήγησαν στον τοίχο. Όταν χαιρόμαστε κάθε φορά που κλείνει μια τράπεζα ή μεγάλη επιχείρηση, τότε είμαστε άξιοι της σημερινής μας τύχη.

Όμως η κακοτυχία μας δεν πρέπει να είναι διαρκής, εμπεδωμένη στο μνημόνιο. Η κυβέρνηση σε 2 μήνες φεύγει το μνημόνιο όμως μένει να μας θυμίζει την ανεπάρκεια της. Η Βουλή όμως δεν δικαιολογείται να μονιμοποιήσει τις σοβαρές, αρνητικές πτυχές του Μνημονίου. Το προεδρικό του συστήματος μας δίνει στη Βουλή το περιθώριο κάποιες άδικες, ανόητες και εν πολλοίς καταστροφικές πρόνοιες του Μνημονίου να τις τροποποιήσει. Η κυβέρνηση όταν διαπραγματευόταν με την Τρόικα δεν διαπραγματευόταν έχοντας την πλειοψηφία του Κοινοβουλίου μαζί της. Άρα δεν είναι ατιμία αν η Βουλή επιφέρει αλλαγές. Το αντίθετο, θα ισοδυναμούσε με κατάργηση της Δημοκρατίας. Κάτι που ούτε η Τρόικα θα τολμούσε να ζητήσει έστω και αν κάποιοι δικοί μας της δίνουν θεϊκές δυνάμεις (ο τυφλός και σε μια ακτίνα φωτός ξαφνιάζεται

Κατά την άποψη μου, στο Μνημόνιο θα πρέπει να επέλθουν οι ακόλουθες τροποποιήσεις, οι οποίες θα είχαν καταστεί μη αναγκαίες αν στη διαπραγματευτική μας ομάδα συμμετείχαν πρόσωπα με πείρα εις το πώς δουλεύει η πραγματική οικονομία, δηλαδή επιχειρηματίες και άτομα με πολιτική εμπειρία.

1.    Η αύξηση του Core Tior 1 από 8 % στο 9 % των τραπεζών να γίνει με τη λήξη του προγράμματος σταθεροποίησης, δηλαδή το 2016 αντί το 2013 ως συμφωνήθει, για να δοθεί χρόνος για ήπια προσαρμογή έτσι ώστε να αποφευχθεί πιστωτική συρρίκνωση (που θα επιφέρει ύφεση) και να ωφεληθούμε από την αναμενόμενη ανάπτυξη το 2014, 2015 και 2016.

2.   Να ακυρωθεί η πρόνοια για γρήγορη εκποίηση ακινήτων σε 18 μήνες ή για την κύρια κατοικία σε 24 μήνες. Αυτή η συμφωνηθείσα αλλαγή από το σημερινό καθεστώς που μας εξυπηρέτησε τόσο καλά όλα αυτά τα χρόνια συμπεριλαμβανομένου της εισβολής και του χρηματιστηρίου, είναι η χειρότερη πρόνοια από όλο το Μνημόνιο. Το παρόν σύστημα που δυσκολεύει δημοπρασίες δουλεύει ως κίνητρο προς τις τράπεζες να βρίσκουν λύση με τους πελάτες τους, στην ουσία να τους δίνουν χρόνο. Το κάνουν και μέχρι σήμερα δουλεύει το όλο σύστημα, διότι ο οφειλέτης έχει και ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ εγγύηση αυτού και της συζύγου του! Άρα, όπου και να πάει το χρέος θα το ξοφλήσει. Και έτσι γίνεται. Δυστυχώς, όμως, αυτό δεν υποδείχτηκε αποτελεσματικά στην Τρόικα. Ή έπρεπε να ζητηθεί η ακύρωση προσωπικών εγγυήσεων από τούδε και στο εξής. Δηλαδή, για δάνεια με προσωπικές εγγυήσεις που στην ουσία ισοδυναμεί με σεισάχθεια (λίγες γνώσεις αρχαίας ιστορίας δεν βλάπτουν, αντιθέτως εντυπωσιάζουν τους ξένους), να είναι κάτω από το σημερινό καθεστώς ενώ για δάνεια χωρίς προσωπικές εγγυήσεις να είναι κάτω από τις εισηγήσεις της Τρόικας. Ας δοθεί επιλογή στα συμβαλλόμενα μέρη να απολαύσουν ελευθερία τολμά η Τρόικα να γευτεί το φάρμακο που εισηγείται στους άλλους;

Η παρουσία προσωπικών εγγυήσεων, μαζί με την δυνατότητα να πωλούνται οι περιουσίες σε δύο χρόνια, λειτουργεί και ως κίνητρο για τις τράπεζες να προχωρούν σε γρήγορες δημοπρασίες, αφού ότι δεν καταφέρουν να πάρουν από τα ακίνητα θα το απαιτούν από τους εγγυητές. Ότι γίνεται τώρα στην Ισπανία, με όλες τις γνωστές τραγικές, ανθρώπινες συνέπειες που οι Κύπριοι διαπραγματευτές  έκαναν ότι δεν κατάλαβαν, αν και κάποιοι από αυτούς ήταν ενήμεροι.

Οι γρήγορες και μαζικές πωλήσεις ρίχνουν επίσης τις τιμές για όλα τα ακίνητα γενικά. Κάτι που μειώνει περαιτέρω την αξία των υποθηκευμένων περιουσιών και άρα αποδυναμώνει τις τράπεζες που  τόσο καθαρά υπέδειξαν και οι Financial Times, σε κύριο άρθρο τους, τον Νοέμβριο με αφορμή τις Ισπανικές κατασχέσεις.

Εμείς έχουμε ακόμα κάτι για το οποίο έπρεπε αυτή η πρόνοια του Μνημονίου να μην περνούσε. Έχουμε την κατοχή. Οι πρόσφυγες δανειζόμενοι, ευρισκόμενοι σε δυσκολίες και σε κίνδυνο να χάσουν το σπίτι τους στις ελεύθερες περιοχές θα οδηγηθούν να ξεπουλούν τις κατεχόμενες περιουσίες τους στους Τούρκους.  Αυτό που ήδη άρχισε και η δημόσια ντροπή δεν το άφησε να φουντώσει, τώρα θα γίνει τσουνάμι. Γι’ αυτό ήθελε και κάποιους με πολιτικό στίγμα στη διαπραγματευτική ομάδα. Αλλά εμείς κολλήσαμε στην  ΑΤΑ και τον 13^ον .

Στην Ιρλανδία, τώρα που σύρονται αυτές οι γραμμές, ξεπουλιούνται σε ξένους ιρλανδικές περιουσίες μέχρι και το ένα δέκατο της προ-μνημονίου αξία τους. Τώρα στην Ελλάδα άρχισαν δανειζόμενοι να παίρνουν επιστολές πλειστηριασμών, όχι από τις τράπεζες τους αλλά από ξένο funds στο οποίο οι Ελληνικές Τράπεζες πώλησαν τα δάνεια τους για να περιμαζέψουν ότι χρήματα μπορούσαν, κατ’ απαίτηση των ορών του Μνημονίου, όπως απαιτούν και από εμάς (§1.7 σ.3).

 

3.   Η δημιουργία και λειτουργία εντός του 2013, του Πιστωτικού Αρχείου, όπου όλοι οι δανειζόμενοι τραπεζών και Συνεργατικών θα καταγράφονται και όλοι όσοι κόψουν ή έκοψαν πίσω στις δόσεις τους θα γνωστοποιούνται, θα προκαλέσει δια μιας πιστωτική ασφυξία σε πλείστες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.  Οι οποίες επαναλαμβάνω έχουν υποθήκες και προσωπικές εγγυήσεις. Σε μια μικρή χώρα όπου οι Τράπεζες για να επιβιώσουν πρέπει να έχουν πελάτες και άλλων τραπεζών, θα βρεθούν ανίκανες να προχωρήσουν σε χρηματοδότηση εταιρειών και ατόμων, αν οι αιτητές είναι  καταγραμμένοι στο Αρχείο, έστω και αν προσφέρουν ικανοποιητικές εξασφαλίσεις και ισχυρό επιχειρηματικό σχέδιο. Το κεντρικό Αρχείο ως το ζητεί η Τρόικα θα υποσκάψει την ανάπτυξη ως κανένα άλλο μέτρο. Παρά τις αγαθές προθέσεις θα επιφέρει καταστροφικές συνέπειες σε πλείστες επιχειρήσεις, αφού με την τροϊκανή τροποποίηση του ορισμού των μη εξυπηρετούντων δανείων, πέραν των 90 ημερών,  δεν δίνεται χρόνος στις επιχειρήσεις να προσαρμοσθούν. Ετοιμάζεται το Αρχείο σε 6 μήνες και μπαίνει σε λειτουργία στους επόμενους 6 μήνες!

Πέρα από προσωπικά δεδομένα (η Τρόικα εδώ θέλει τροποποίηση του νόμου) είναι αυτό το σύστημα και μονόπλευρο, αφού δεν δίδεται η ευκαιρία στον δανειζόμενο να πει την άποψη του, το δικό του μέρος. Για παράδειγμα, αν ένας δανειολήπτης δεν μπορέσει να πληρώνει τις δόσεις του για 3, 4 ή 5 μήνες διότι η κυβέρνηση δεν τον πληρώνει, γιατί να μπει στη λίστα; Και αν μπει, γιατί να μην έχει το δικαίωμα να ακουστεί;

Στις σημερινές πρωτόγνωρες δύσκολες οικονομικές συνθήκες, όπου όλοι δυσκολεύονται, κράτη, τράπεζες και επιχειρήσεις, πόσο μάλλον ιδιώτες, η εισαγωγή του Αρχείου ισοδυναμεί με αφαίρεση οξυγόνου σε ένα ασθενή που ευρίσκεται στα επείγοντα.  Και εδώ φαίνεται η απουσία επιχειρηματία από την διαπραγματευτική μας ομάδας. Ούτε καν ικανή εμπειρία στον ιδιωτικό τομέα δεν είχε κανείς τους.

4.   Η τάση της Τρόικας, όπως φαίνεται από την παρ. 1.18 του Μνημονίου να θεωρεί τον Συνεργατισμό ως μια άλλη εμπορική τραπεζική δραστηριότητα, αν και μη κερδοσκοπικός, φανερώνει την ισοπεδωτική τους ροπή.   Χωρίς το Συνεργατικό κίνημα η Κύπρος δε θα ήταν αυτή που είναι σήμερα.  Το ανθρώπινο πρόσωπο του δεν συγκινεί την Τρόικα.   Εμάς όμως; Εμάς που ξέρουμε την αξία του; Είναι ίσως πιο σημαντικός ο Συνεργατισμός δια τη κυπριακή κοινωνία απ’ ότι το 10% του εταιρικού φόρου για την οικονομία μας. Και εντούτοις, σχεδόν αδιαφορούμε.

5.   Ανεργία. Η Τρόικα και εμείς δια του Μνημονίου, δεν κάνουμε καμία αναφορά στην μαζική εισβολή κοινοτικών εργαζομένων οι οποίοι εκτόπισαν και έθεσαν στην ανεργία τους Κύπριους. Καμία αναφορά. Αν δεν αντιμετωπισθεί αυτό το μείζον θέμα, καμία ανάπτυξη όσο μεγάλη και αν είναι δεν θα μειώσει την ανεργία μας.  Η Τρόικα δεν το άγγιξε. Κοίταξε από την άλλη, διότι καταλαβαίνει ότι είναι πέρα και πάνω από αυτή και ενώ σε άλλα που αφορούν τους Κύπριους ήταν  καταιγιστική, όπως με το ξεπούλημα των περιουσιών μας, με την ελεύθερη διακίνηση κοινοτικών που είναι το κύριο πρόβλημα μας κατάλαβε το μέγεθος της και τις δυνατότητες της και έκανε πίσω. Μόνο οι δικοί μας διαπραγματευτές την θεωρούσαν παντοδύναμη.

6.   Ακύρωση του δικαιώματος σε όλους τους αξιωματούχους του κράτους να ταξιδεύουν business class πλην Προέδρου της Χώρας και Προέδρου Βουλής.  Δηλαδή, οι Υπουργοί μας, οι Βουλευτές, ο Γενικός Εισαγγελέας, ο Πρόεδρος Ανωτάτου, οι αρχηγοί στρατού και αστυνομίας κ.ά. να πηγαίνουν οικονομική θέση.  Και να κοιμούνται από τη μια καρέκλα στην άλλη με όλους τους φακέλους και έγγραφα τους εκτεθειμένα.  Αυτοί και η χώρα μας.  Αυτό κι αν είναι ταπεινωτικό.  Μας εξευτέλισαν και οι δικοί μας το συμφώνησαν.  Αιδώς Αργείοι!

7.   Οι ιδιοκτήτες των εταιρειών θα είναι ποινικά υπεύθυνες (§3.8) για τους φόρους της εταιρείας τους.  Εδώ η Τρόικα ξεχνά την αξία της περιορισμένης ευθύνης.  Το θεμέλιο της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης το παραμερίζει για να πάρει το λαβείν της!  Οι πλείστοι φόροι έχουν να κάνουν με το παρελθόν, ενώ η πληρωμή με το παρόν.  Αν το σήμερα είναι χειρότερο του χθες πώς μπορείς να φυλακίζεις ένα επιχειρηματία ή να του παγώσεις τους λογαριασμούς του, επειδή αδυνατεί να πληρώσει;  Και αν δεν μπορεί διότι του χρωστά το κράτος; Σε τέτοια οξύμωρα πράγματα καταλήγουμε.

Ο επιχειρηματίας έπρεπε να ανταμείβεται που ρισκάρει και όχι να τιμωρείται.  Αυτό το μέτρο αν περάσει θα υποσκάψει την επιχειρειν και την αυτοεργοδότηση, δηλαδή την ανάπτυξη.  Ποιός όμως το αντιλαμβάνεται;

8.  Να καταβάλλεται το 50% του απαιτειτέου φόρου πριν κάποιος να εφεσιβάλλει την απόφαση του γραφείου Φόρου Εισοδήματος.  Η προπληρωμή είναι τόσο ψιλή που ακυρώνει στην ουσία το δικαίωμα της έφεσης. Μας αφαιρεί και δημοκρατικά ανθρώπινα δικαιώματα που έχουμε έναντι των αυθαιρεσιών του κράτους.

9.   Αφαιρεί από τον Διευθυντή Φόρου Εισοδήματος διακριτικές εξουσίες όπως να μην δικαιούται να αποσύρει διώξεις για απλήρωτους φόρους.  Και αν ο  οφειλέτης έπαθε ατύχημα και έμεινε παράλυτος;  Και αν του χρωστά η κυβέρνηση ή οι Ημικρατικοί Οργανισμοί ή οι Δήμοι;

Σε τέτοιες μη ανθρώπινες συνθήκες μας οδηγούν οι ψυχροί αποστασιοποιημένοι από την πραγματική ζωή τροϊκανοί. Οι δικοί μας όμως γιατί υποδουλώθηκαν; Γιατί καμία παραίτηση διαμαρτυρίας;

Φόρος Ακίνητης Ιδιοκτησίας. Όταν ακούω την κυβέρνηση να λέει ότι η μεγάλη πλειοψηφία του λαού δεν εμπίπτει στον φόρο αυτό, ανησυχώ, δεν χαίρομαι. Μα αν τα €100.000.000 ή €200.000.000 που θα εισπράξουν θα τα πληρώσει μια μικρή μερίδα , σημαίνει ότι θα πληρώσουν αυτοί για όλους μας, που είναι άδικο.  Είναι όμως και αρνητικό για την οικονομία, διότι είναι από αυτούς τους έμπορους της γης που αναμένουμε την ανάπτυξη, για την οποία όλοι μιλούμε μα όλοι μένουμε στα λόγια.

Θα ήταν προτιμότερο και σωστότερο να διαιρεθούν τα ποσά που χρειάζεται δια των 1.6 εκ. ‘κοτσανιών’ που υπάρχουν με ένα μικρό πλαφόν έτσι ώστε να πέσουν λίγα σε  σχεδόν όλους και όχι πολλά σε πολύ λίγους.

10. Καμία αναφορά στην ανάπτυξη.  Πουθενά.   Μόνη έγνοια της Τρόικας πώς θα πάρει τα λεφτά της πίσω . Μείωση δαπανών και αύξηση φόρων, όπως λ.χ. το ΦΠΑ στο 19% που θα γονατίσει την ανεμική ζήτηση των εργαζομένων και την ανύπαρκτη των ανέργων.

Είναι οικονομικό έγκλημα η αύξηση του ΦΠΑ.  Προχθές το έκανε η κυβέρνηση στο 17% από το 15%.  Το ΦΠΑ είναι η πιο εύκολη Φορολογία, γι’ αυτό και η πιο λανθασμένη. Το εύκολο συνήθως είναι λάθος, το δύσκολο σωστό.

Επικεντρώθηκα στα αρνητικά του Μνημονίου αφού τα θετικά είναι γνωστά και έχουν την στήριξη των πολιτών. Τα αρνητικά όμως, οι παράπλευρες απώλειες του Μνημονίου είναι άγνωστες για τους πολλούς. Είναι αυτές όμως που στο τέλος της ημέρας θα βλάψουν μακροπρόθεσμα τη χώρα και θα της κλέψουν την αθωότητα αλλά και τον πλούτο της, υλικό, και άυλο. 

Χρίστος Ρότσας