Όταν η μαγεία των γιορτών οδηγεί σε κατάθλιψη

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι κλείνονται στον εαυτό τους τις μέρες των γιορτών, διακατέχονται από λύπη, απαισιοδοξία, αδιαφορία. Οι ψυχίατροι και οι ψυχολόγοι αναφέρονται στη λεγόμενη «μελαγχολία των γιορτών» ή αλλιώς (Holiday Blues). Άλλοτε πάλι την ονομάζουν «εποχιακή δυσθυμία».

Της Χρύσως Αντωνιάδου

Xριστούγεννα, Πρωτοχρονιά. Ωραίες εικόνες, όμορφες παραστάσεις, μαγεία, ανυπομονησία, προσμονή για τον Άγιο Βασίλη και τα δώρα του. Όλοι περιμένουμε τις γιορτές για να ξεκουραστούμε, να χαρούμε, να γιορτάσουμε, μα κυρίως για να χαλαρώσουμε. Τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή των παιδιών και των μεγάλων που θέλουν να γίνουν ή να λέγονται παιδιά, είναι η γιορτή των προσδοκιών. Οι περισσότεροι από μας αναμένουν με ανυπομονησία τις μέρες των γιορτών για να νιώσουν το πνεύμα και τη μαγεία τους. Να χαρούν με τα παιδιά τους, τα εγγόνιά τους, τις οικογένειες, τους φίλους και τους συγγενείς τους. 

Υπάρχουν, όμως, και κάποιοι άνθρωποι, που πληθαίνουν όλο και συχνότερα, που βιώνουν τις μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς ως κόλαση, ως εφιάλτη.

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι κλείνονται στον εαυτό τους τις μέρες των γιορτών, διακατέχονται από λύπη, απαισιοδοξία, αδιαφορία. Οι ψυχίατροι και οι ψυχολόγοι άλλοτε μιλούν για τη λεγόμενη «μελαγχολία των γιορτών» ή αλλιώς (Holiday Blues). Άλλοτε πάλι αναφέρονται σε εποχιακή δυσθυμία. Στην κοινή γλώσσα οι υπόλοιποι αναφέρονται στο σύνδρομο των γιορτών.

Άγχος, ανησυχία, εποχιακή δυσθυμία. Η διάθεση και η ενεργητικότητα είναι χαμηλή. Το άγχος υψηλό, η κόπωση υπερβολική, ο εκνευρισμός έντονος. Επιθετικότητα, δυσαρέσκεια, αγωνία.

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα επίσης έντονα και δυνατά. Πονοκέφαλοι, προβλήματα ύπνου, προβλήματα όρεξης, μειωμένη συγκέντρωση και κάθε ενδιαφέρον για ευχάριστες δραστηριότητες.

Σύμφωνα με έρευνες του Πάντειου Πανεπιστημίου, τα συμπτώματα που εμφανίζουν οι άνθρωποι αυτοί - στη γλώσσα της ψυχιατρικής καλούνται συχνότερα ως «εποχιακή κατάθλιψη» - τις περισσότερες φορές δεν διαφέρουν από τα συμπτώματα της γενικότερης κατάθλιψης. Έχουμε μπροστά μας ανθρώπους που θέλουν να κοιμούνται συνέχεια, που παρουσιάζουν διαταραχές στην όρεξη, έχουν μειωμένη αντοχή και ανεξήγητα βαριά διάθεση. Ανθρώπους ευάλωτους που νιώθουν αδικαιολόγητη εχθρότητα και το περιβάλλον δεν τους ταιριάζει, αδυνατούν να συγκεντρωθούν, χάνουν το ενδιαφέρον για τις καθημερινές τους ασχολίες.

Eφιαλτική περίοδος

Τι γίνεται, όμως, με τα άτομα που έχουν προδιάθεση στην κατάθλιψη; Γι’ αυτούς η περίοδος των Χριστουγέννων μπορεί να γίνει ανυπόφορη και να τους δημιουργήσει δυσάρεστες καταστάσεις. «Η ζωή στις γιορτές δεν είναι τόσο ευχάριστη όσο προσπαθούν να μας πείσουν», λέγουν οι περισσότεροι. Για πολλούς, η περίοδος είναι εφιαλτική, είναι μοναχική. Ξυπνούν οι ενοχές τους, είναι ανίκανοι να βιώσουν τη χαρά των ημερών και το πνεύμα της αγαλλίασης των Χριστουγέννων. Είναι δυστυχισμένοι. Βλέπουν όλους τους άλλους να γιορτάζουν και τους ίδιους να θέλουν να απομονωθούν και να μην βλέπουν κανέναν.

Η «εποχιακή κατάθλιψη» είναι μια αρκετά σοβαρή διαταραχή που πλήττει το 4% - 6% του παγκόσμιου πληθυσμού. Την περίοδο των γιορτών καταγράφονται αυξημένα κρούσματα. Ενδεικτικές είναι οι γραμμές ψυχολογικής υποστήριξης που παρουσιάζουν κλήσεις αυξημένες κατά 10%.

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι της και δείχνουν τη σοβαρότητα της κατάστασης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και παγκόσμιοι οργανισμοί που ασχολούνται με την υγεία αναφέρουν ότι το 2020 η κατάθλιψη θα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αιτία θανάτου παγκόσμια. Ωστόσο σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν οδηγούν όλες οι περιπτώσεις «εποχιακής κατάθλιψης» σε ψυχικές διαταραχές. Όμως αυξάνονται όλο και περισσότερο οι άνθρωποι που υποφέρουν από άγχος, ένταση και μελαγχολία λόγω των εορτών και αυτοί που οδηγούνται σε «εποχιακή κατάθλιψη».

Παράγοντες του άγχους των γιορτών

Τι είναι εκείνο που κάνει τους ανθρώπους να οδηγούνται σε αυτές τις καταστάσεις; Σίγουρα υπάρχουν προσδοκίες για τα «ιδανικά Χριστούγεννα», «την τέλεια εμφάνιση της Παραμονής της Πρωτοχρονιά», «το φανταστικό ρεβεγιόν», «το καλύτερο δώρο των Χριστουγέννων». Από την άλλη υπάρχουν συσσωρευμένα προβλήματα. Έλλειψη χρόνου, οικονομική στενότητα και προβλήματα της καθημερινότητας. Υπάρχουν ευάλωτα άτομα που εύκολα μπορούν να οδηγηθούν από το υπερβολικό και ανεξέλεγκτο άγχος στην κατάθλιψη.

Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες άγχους που δημιουργούν συναισθηματική πίεση και αυξάνονται την περίοδο των γιορτών;

Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες

• H αίσθηση μοναξιάς ιδιαίτερα εάν βρισκόμαστε σε φάση χωρισμού ή πένθους.

• Η απόσταση ή η συναισθηματική απομάκρυνση από την οικογένειά μας λόγω διαφορών.

• Οι συγκρίσεις με ευχάριστες αναμνήσεις παλαιότερων γιορτών και η λαχτάρα να περάσουμε το ίδιο.

• Οι μη ρεαλιστικές ή υλοποιήσιμες προσδοκίες για το πώς θα βιώσουμε τις γιορτές. Στο μυαλό μας πλάθουμε διάφορα σενάρια σχετικά με το πώς θα θέλαμε να ζήσουμε αυτές τις μέρες. Τις περισσότερες φορές δεν τα καταφέρνουμε. Και τότε γινόμαστε δυστυχισμένοι.

• Το έντονο συναίσθημα απογοήτευσης, ακόμη και για μικρά και ασήμαντα πράγματα και καταστάσεις.

Οικονομικοί παράγοντες

• Η οικονομική επιβάρυνση, η δυσκολία να αντεπεξέλθουμε στις οικονομικές απαιτήσεις των καιρών.

• Ο καταναλωτισμός που μας πιέζει συνεχώς και μας δημιουργεί ανάγκες για αγαθά που υπόσχονται αξέχαστες στιγμές.

Οργανικοί παράγοντες

• Η σωματική κούραση, το άγχος και ο εκνευρισμός όταν οι υποχρεώσεις και οι προετοιμασίες για τις γιορτές γίνονται την τελευταία στιγμή.

• Οι αλλαγές στο συνηθισμένο πρόγραμμα διατροφής, ύπνου και γενικά κάθε δραστηριότητας.

Τι πρέπει να κάνουμε; Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε ρεαλιστικά την κατάσταση των γιορτών είναι να δεχθούμε ότι οι μέρες αυτές είναι συνηθισμένες, όπως τόσες και τόσες άλλες. Τα προβλήματα δεν μπορούν να εξαφανιστούν με το «χτύπημα ενός ραβδιού» από τη μια μέρα στην άλλη, επειδή θέλουμε να περάσουμε τις παραμυθένιες γιορτές. Οι ειδικοί μάς παροτρύνουν: «Μη θυμώνετε, μην απογοητεύεστε, μην αγχώνεστε κάθε φορά ότι κάτι δεν πάει καλά σύμφωνα με αυτό που έχετε σχεδιάσει στο μυαλό σας. Οι δυσκολίες είναι μέρος του παιχνιδιού, τής καθημερινότητας όλων μας και οι γιορτές δεν μπορεί να είναι η εξαίρεση του κανόνα».

Όταν το άγχος μάς πνίγει

Τα γραφεία των ψυχιάτρων και των ψυχολόγων γεμίζουν ασφυκτικά αυτές τις μέρες από ανθρώπους που είναι δυστυχισμένοι, για διαφορετικούς λόγους. Οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις είναι εκείνες των ανθρώπων που έχουν προσωπικά και οικογενειακά προβλήματα, δεν έχουν σύντροφο, είναι μόνοι και δεν έχουν κάποιον ή κάποια να μοιραστούν τις γιορτές. Υπάρχουν ηλικιωμένοι και υπερήλικες μόνοι και παραμελημένοι σε κάποιο γηροκομείο ή σπίτι που και η παραμικρή συντροφιά τούς αλλάζει τη διάθεση.

Πολλοί υποβάλλουν μια εύλογη και συχνή ερώτηση. Γιατί η ευχάριστη ατμόσφαιρα, η μαγεία των γιορτών, μας προκαλεί κατάθλιψη και μελαγχολία;

Ο κύριος λόγος είναι τα ερεθίσματα που λαμβάνουμε, ερεθίσματα άγχους στα οποία υποβαλλόμαστε την περίοδο των γιορτών και στα οποία ο οργανισμός μας δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Πολλές φορές ακόμη και μια χαρά, μια υπερβολική ευχαρίστηση μπορεί να μας δημιουργήσει τέτοιο άγχος – λόγω κυρίως υψηλών προσδοκιών – που δεν μπορούμε να το διαχειριστούμε.

Μιλώντας με ψυχιάτρους και ψυχολόγους διαπιστώνουμε ότι ο κύριος παράγοντας που λειτουργεί ως αίτιο της δημιουργίας της «μελαγχολίας των γιορτών» είναι οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες, οι προσπάθειες να περάσουμε καλά, τέλεια, αλλά τελικά μας αφήνουν ένα συναίσθημα απογοήτευσης.

Υπάρχουν ελπίδες για καλύτερες, ευχάριστες και λιγότερο αγχογόνες γιορτές; Τι λέγουν οι Life Coaches (Προπονητές Ζωής) όπως επεκράτησαν πρώτα στην Αμερική και μετά στη Βρετανία; Το σημαντικότερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε αυτές τις μέρες είναι να αναγνωρίσουμε τους παράγοντες εκείνους που ενεργοποιούν τη «μελαγχολία» μας και να παρέμβουμε και αντιμετωπίσουμε - αν όχι να επιλύσουμε να περιορίσουμε - τα συναισθήματα άγχους και θλίψης.

Ένας τρόπος είναι να θέτουμε μικρούς, ρεαλιστικούς και υλοποιήσιμους στόχους. Εκείνο που είναι σημαντικό για τον καθένα μας είναι να χαρούμε τις γιορτές με εκείνα που έχουμε και όχι με εκείνα που προσδοκούμε και φανταζόμαστε.

Πρακτικές λύσεις

Μάλιστα, συστήνουν μερικές πρακτικές λύσεις όπως είναι:

• Να φροντίζουμε να μην αναλαμβάνουμε πολλές ευθύνες τις οποίες δεν θα καταφέρουμε να φέρουμε σε πέρας.

• Να καταγράφουμε όσα θέλουμε και να αφιερώνουμε ανάλογα το χρόνο και την ενέργειά μας.

• Να ζούμε την κάθε στιγμή και ό,τι έχουμε μπροστά μας και να σκεφτόμαστε ότι υπάρχουν και όμορφες στιγμές.

• Να ετοιμάσουμε έγκαιρα τον οικονομικό προϋπολογισμό μας.

• Να αφιερώνουμε χρόνο για απλά και καθημερινά πράγματα, για τον εαυτό μας και τους δικούς μας.

• Να σταματήσουμε να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους, με όσα έχουν και δεν έχουμε και να χαρούμε, να απολαύσουμε αυτά που έχουμε.

• Να δούμε τις προσωπικές και οικογενειακές σχέσεις με ηρεμία και ρεαλισμό.

• Να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματά μας.

Kαι τι γίνεται μετά τις γιορτές; Οι γιορτές θα τελειώσουν, τα ρεβεγιόν και οι συναντήσεις το ίδιο, οι ολιγοήμερες άδειες που πήραμε από τη δουλειά μας. Θα επιστρέψουμε στους κανονικούς ρυθμούς της ζωής μας, στην καθημερινότητά μας. Πολλοί από εμάς με μια μελαγχολία, ένα τεράστιο κενό, μια αδυναμία. Να προσπαθούμε να καταλάβουμε γιατί δεν περάσαμε καλά. Οι ψυχολόγοι θα την ονομάσουν «μεθεόρτια μελαγχολία». Η φανταχτερή, η χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα μάς εγκαταλείπει, μας αφήνει ένα τεράστιο κενό, αλλάζει τη διάθεσή μας.

Τι να κάμετε για να την αντιμετωπίσετε;

Οι Life Coaches που βλέπουν τα πράγματα πιο στοχευμένα, θέλοντας να δώσουν άμεσες λύσεις, μάς παροτρύνουν:

• Θέστε νέους στόχους για τη νέα χρονιά, στόχους καθορισμένους και μετρήσιμους.

• Θέλετε να χάσετε κάποια κιλά που βάλατε τις γιορτές, να εξοικονομήσετε 200 ευρώ από τη δόση της πιστωτικής σας κάρτας; Κάντε το. Περάστε από τα λόγια στα έργα.

Μια νέα χρονιά ξεκινά με καλύτερες προοπτικές, είναι πιο δημιουργική και ευχάριστη. Στο χέρι σας είναι να τη ζήσετε.

Χρύσω Αντωνιάδου
Δημοσιογράφος
Σύμβουλος ΜΜΕ

www.cathinkstrategic.com 

Ηλεκτρονική διεύθυνση:info@cathinkstrategic.com