Η βιταμίνη του ήλιου

Γράφει η

Δέττη Χριστοφίδου

Βοτανολόγος

Η βιταμίνη D ή αλλιώς βιταμίνη του ήλιου, δεν είναι βιταμίνη αφού την παράγει ο οργανισμός μετά από έκθεσή του στον ήλιο αλλά ορμόνη αφού κυκλοφορεί στο αίμα και έχει ειδική ρυθμιστική δράση στη δραστηριότητα συγκεκριμένων κυττάρων ή οργάνων του σώματος.

Μια νέα μελέτη δείχνει ότι η βιταμίνη D, η οποία συντίθεται όταν το δέρμα μας εκτίθεται στην ηλιακή ακτινοβολία, παίζει καθοριστικό ρόλο στην ενεργοποίηση των λευκών αιμοσφαιρίων που προστατεύουν τον οργανισμό από «εχθρούς» όπως η γρίπη, οι τροφικές δηλητηριάσεις, ακόμη και από το καρκίνο. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης υποστηρίζουν ότι η βιταμίνη D διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ενεργοποίηση των ανοσολογικών μηχανισμών άμυνας του οργανισμού για την καταπολέμηση σοβαρών λοιμώξεων.

Σύμφωνα με τον Carsten Geisler, όταν τα Τ-κύτταρα εκτίθενται σε ένα εξωτερικό παθογόνο οι υποδοχείς της βιταμίνης D ενεργοποιούνται και ψάχνουν για βιταμίνη D, εάν δεν βρεθούν επαρκείς ποσότητές της βιταμίνης στο αίμα, τα Τ-κύτταρα δεν κινητοποιούνται ενάντια στα παθογόνα.

Τα ευρήματα της μελέτης, που παρουσιάζονται στο περιοδικό Nature Immunology, δείχνουν ότι ο ρόλος της βιταμίνης D στην ενεργοποίηση των Τ-κυττάρων είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Αν και οι επιστήμονες γνώριζαν από καιρό ότι η εν λόγω βιταμίνη είναι σημαντική για την απορρόφηση του ασβεστίου, καθώς και ότι διαδραματίζει κάποιο ρόλο σε νόσους όπως ο καρκίνος και η σκλήρυνση κατά πλάκας, εξηγεί ο Geisler, μέχρι σήμερα δεν είχαν αντιληφθεί πόσο σημαντική είναι η βιταμίνη για την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η ανακάλυψη αυτή προσφέρει στους ειδικούς ιδιαίτερα σημαντικές πληροφορίες γύρω από τον μηχανισμό λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά και τους τρόπους αποτελεσματικής ενίσχυσής του. 

Φαίνεται πως η συγκεκριμένη βιταμίνη ενισχύει κατά πολύ την αντίσταση του οργανισμού μας απέναντι στο ιό. Άλλωστε ένας λόγος που τον χειμώνα κολλάμε πιο εύκολα την γρίπη ίσως να είναι, ότι λόγω της περιορισμένης ηλιοφάνειας, το σώμα παράγει λιγότερο βιταμίνη D και έτσι είμαστε πιο ευάλωτοι.

Επίσης σύμφωνα με πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D και αυξημένες εκκρίσεις ορμονών από τον παραθυρεοειδή αδένα, αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης σε ηλικιωμένα άτομα. Ο συσχετισμός μεταξύ χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D και εμφάνισης ψυχιατρικών διαταραχών υπήρξε αντικείμενο μελέτης πολλών προγενέστερων μελετών εδώ και πολλά έτη και τα νέα επιστημονικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ουσιαστικά αυτή την πρόταση. Τα επίπεδα ορμονών του παραθυρεοειδούς αδένα φαίνεται να είναι 5% υψηλότερα σε άτομα με ήπια κατάθλιψη και κατά 33% υψηλότερα σε άτομα με βαριά κατάθλιψη. Επιπλέον, τα ηλικιωμένα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη έχουν κατά μέσο όρο 14% χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D σε σύγκριση με υγιή ηλικιωμένα άτομα.

Οι αιτίες αυτές μπορεί βεβαίως να ακολουθούν την κατάθλιψη, ωστόσο φαίνεται ότι μάλλον η κατάθλιψη προκαλείται καταρχήν από την έλλειψη βιταμίνης D και από τις μη φυσιολογικές εκκρίσεις των ορμονών του παραθυρεοειδούς αδένα. Τόσο η έλλειψη βιταμίνης D όσο και οι αυξημένες εκκρίσεις από τον παραθυρεοειδή αδένα μπορούν να αναστραφούν με χορήγηση συμπληρώματος βιταμίνης D και ασβεστίου, καθώς και με αύξηση της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία.

Παρότι υπάρχει αναγκαιότητα για περαιτέρω διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της εμφάνισης κατάθλιψης και των επιπέδων βιταμίνης D, φαίνεται ότι σε άτομα τρίτης ηλικίας, η πρόσληψη συμπληρώματος βιταμίνης D και ασβεστίου μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης.

Πότε η βιταμίνη D παράγεται στον οργανισμό;

Το ποσό της βιταμίνης D που παράγεται στον οργανισμό εξαρτάται από πόσο ισχυρή είναι η υπεριώδης ακτινοβολία που προσλαμβάνεται. Παράγεται περισσότερη κατά την διάρκεια του μεσημεριού παρά νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα. Επίσης, στην σκιά ή κατά την διάρκεια μιας συννεφιασμένης ημέρας παράγεται μικρότερο ποσό.

Μωρά τα οποία λαμβάνουν τουλάχιστον 2.000 διεθνείς μονάδες (IU) της βιταμίνης D ημερησίως έχουν σχεδόν 80% μικρότερη πιθανότητα να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 1 στις επόμενες τρεις δεκαετίες, συγκριτικά με τον κίνδυνο που διατρέχουν βρέφη που λαμβάνουν μικρότερα ποσά βιταμίνης D, σύμφωνα με αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν στο ιατρικό περιοδικό Lancet.

Δεν έχει ξεκαθαριστεί πώς η βιταμίνη D μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 1, που εκδηλώνεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού καταστρέφει τα β-κύτταρα του παγκρέατος του παράγουν την ινσουλίνη. Φαίνεται όμως ότι η βιταμίνη D καταστέλλει συγκεκριμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη της βλάβης αυτής.

«Καθώς ο διαβήτης τύπου 1 θεωρείται αυτοάνοσο νόσημα, πιθανώς η βιταμίνη D να είναι απαραίτητη για την άριστη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και για την αποφυγή των επιθέσεων εναντίον των ιστών του ίδιου του οργανισμού», μας λέει η Δρ. Elina Hypponen, επικεφαλής αυτής της μελέτης.

Δεν χρειάζεται να κάνετε ηλιοθεραπεία για να παραχθεί βιταμίνη D στον οργανισμό. Οι περισσότεροι άνθρωποι παράγουν βιταμίνη D όταν υπάρχει απλώς έκθεση των χεριών, του προσώπου και των ποδιών. Πάντως, καλό θα είναι να υπάρχει σύνθεση βιταμίνης D το καλοκαίρι, έτσι ώστε να αποθηκευθεί και να χρησιμοποιηθεί τους χειμερινούς μήνες, όπου η ηλιοφάνεια είναι μικρότερη.

Δέκα με είκοσι λεπτά έκθεσης στον ήλιο τουλάχιστο 3 φορές την βδομάδα, χωρίς αντηλιακό, αρκούν ώστε το σώμα μας να παράγει 10.000 με 20.000 IU. Έτσι έχουμε όλα τα οφέλη από τον ήλιο χωρίς τις βλάβες της υπερέκθεσης στην ακτινοβολία του.

Τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα δεν πρέπει να πέφτουν κάτω από τα 50 ng/ml κατά τη διάρκεια του χρόνου. Οι συνιστώμενες ημερήσιες δόσεις για τη Βιταμίνη D, στους υγιείς ενήλικες είναι από 4000 – 5.000 IU την ημέρα καθ’ όλη την διάρκεια του έτους.

Η Καναδική Παιδιατρική Εταιρεία το 2007, πενταπλασίασε τη συνιστώμενη ημερήσια δόση για τις εγκύους και θεωρεί ασφαλείς δόσεις από 4.000 – 10.000 IU ημερησίως για την προστασία του εμβρύου από μελλοντικά προβλήματα υγείας.

Επιμέλεια Δέττη Χριστοφίδου

Δείτε την ιστοσελία: Ευ ζω Καρπασία