Η μεγάλη Γαλλική Επανάσταση.

Πολιτικοί συμβολισμοί – κοινωνικές προεκτάσεις

Του

Τάσου Μηστόπουλου

Βουλευτή

Τις μέρες αυτές, η Γαλλία τίμησε με κάθε επισημότητα την εθνική της επέτειο. Οι Γάλλοι έχουν κάθε λόγο να νιώθουν περήφανοι, αφού την ιστορική αυτή μέρα, η ανθρωπότητα δεν θα τη λησμονήσει ποτέ. Έχει ανεξίτηλα καταγραφεί στη συλλογική οικουμενική συνείδηση κι έχει αμετάκλητα ταυτιστεί με την πτώση της διαβόητης φυλακής της Βαστίλης και την έναρξη της μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης. Ήταν η 14η Ιουλίου του 1789.

Η Γαλλική Επανάσταση, μαζί με την Αμερικανική που προηγήθηκε, αποτέλεσε το προζύμι όλων των μεγάλων επαναστατικών κινημάτων στο χώρο της Ευρώπης. Και πηγή έμπνευσης και έναυσμα για τους ξεσηκωμούς που ακολούθησαν στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και αλλού. Το ηρωικό γαλλικό ξέσπασμα κατά του φεουδαρχικού συστήματος της κοινωνικής εκμετάλλευσης και της απολυταρχικής μοναρχίας, προβάλλει στην ιστορική μνήμη των εθνών ως μια αέναη πρώτη ύλη κοινωνικής ανατροπής. Ρήξης με το κατεστημένο, πολιτικής αμφισβήτησης και ριζοσπαστικής αλλαγής.

Η Επανάσταση οργανώθηκε από την ανερχόμενη αστική τάξη που ασφυκτιούσε μέσα στις συνθήκες οικονομικής εκμετάλλευσης και πολιτικής ανελευθερίας. Και αποτέλεσε το μεγάλο στοίχημα της εφαρμογής στην πράξη, των ιδεών του Διαφωτισμού, με κεντρικό σύνθημα το τρίπτυχο «Ελευθερία, Ισότητα Αδελφοσύνη». Η Επανάσταση πέρασε μέσα από πολλές συμπληγάδες μέχρι να εδραιωθεί και να καρποφορήσει. Από την κατάργηση της μοναρχίας, στην αναρχία και από κει στην περίοδο της τρομοκρατίας. Η περίοδος αυτή σφραγίζεται, με τον Ροβεσπιέρο και άλλους εκ των πρωτεργατών του ξεσηκωμού, να οδηγούνται στην γκιλοτίνα. Και μετά στην οργάνωση της νεοσύστατης δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Μιας δημοκρατίας, η οποία, κατά το Βολταίρο «δεν είναι καθόλου θεμελιωμένη πάνω στην αρετή. Είναι θεμελιωμένη πάνω στη φιλοδοξία κάθε πολίτη, που περικλείει και τη φιλοδοξία όλων των άλλων. Είναι πολίτευμα ανθρώπινο. Ανέχεται την ανθρώπινη φύση, που είναι φτιαγμένη να παλεύει ανάμεσα στη διαφθορά και την αρετή. 

Και την ποδηγετεί, μέσω της ελευθερίας, της δημοσιότητας, της κριτικής. Είναι πολίτευμα δυνατό, γιατί είναι πολίτευμα ελεύθερο». Ακολούθησε βεβαίως ο Ναπολέων που ενώ κατέπνιξε την εξέγερση των βασιλοφρόνων, με τις μεσσιανικές του βλέψεις, κατήργησε τα νομοθετικά σώματα και παλινόρθωσε το καθεστώς της απόλυτης μοναρχίας. Ο πυρήνας ωστόσο των πολιτικών ελευθεριών και των κοινωνικών προσδοκιών, παρέμεινε ατόφιος και αναλλοίωτος.

Κορωνίδα της Γαλλικής Επανάστασης υπήρξε αναντίλεκτα «Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη» που αποτελεί την ενσάρκωση των ιδανικών του Διαφωτισμού. Με έμφαση στα δικαιώματα της ελευθερίας, της ασφάλειας, της ατομικής ιδιοκτησίας καθώς και στο δικαίωμα αντίδρασης σε κάθε μορφή καταπίεσης και αυταρχισμού. Πρόκειται για κείμενο που ενσωματώνει και τις σύγχρονες αντιλήψεις για τη διάκριση των εξουσιών και τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους όπως εκφράζεται μέσα από τις αρχές της ανεξιθρησκείας, της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης, της αυτονομίας του λαού. 

Η ημερομηνία αυτή – 14 Ιουλίου 1789 – είναι σημαντική για ολάκερη την Ευρώπη. Όχι μόνο γιατί αποτέλεσε την αφετηρία για επαναστατικές πολιτικές και κοινωνικές ανατροπές, αλλά κυρίως γιατί ως επανάσταση της γαλλικής αστικής τάξης, επισφράγισε την κατάρρευση του μεσαιωνικού κοινωνικού συστήματος, έθεσε τις βάσεις του σύγχρονου αστικού κοινοβουλευτικού κράτους στην ευρωπαϊκή ήπειρο και σήμανε την απαρχή της βιομηχανικής επανάστασης και της δημιουργίας της παγκόσμιας αγοράς.

Τάσος Μητσόπουλος

Βουλευτής Λάρνακας

Επίτροπος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων