Η νέα ποιητική συλλογή της Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου «Χειμερία Ζάλη»
κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μανδραγόρας
τον Οκτώβριο του 2017.
Μια συλλογή με 143 ποιήματα, γραμμένα σε ύφος υπερρεαλιστικό
και γλώσσα άμεση και αυθεντική.
Φέτος δεν έχουμε βροχές
είπες
κοιτάζοντας τη ραγισμένη κρούστα του καιρού
Σκάβει πολύ ο ήλιος το περίβλημά μας
Τόσο που απρόσεχτα εξακοντίζει τον Θεό
στα δώματα της απουσίας του
Ύστερα
εσύ
εγώ
μια κλίση προς τα άνω
αβεβαιότητας
Και το εμείς στο πρώτο πρόσωπο ενικού
✾ ✾ ✾
✾
Ισορροπία αστάθειας Σκέφτομαι πως έρχονται οι έρωτες
σαν αρπαγή της νύχτας
Σαν ανάληψη κυρίου σκοπού
στα ύψη που καραδοκεί το μυστηριακό του θείου
Ξέρουν οι νύχτες να φοράνε
το προσωπείο μιας παλιάς μας ευκαιρίας
Ξέρουν για ώρες να υποδύονται το ανέμελο
Τα πρωινά, όμως,
περνάει μια γριά κάτω απ’ το παράθυρό μας
σκελετωμένη από έλλειψη ευτυχίας
Τη βλέπουμε να σκύβει στους σκουπιδοτενεκέδες
Να κτενίζει με τα μάτια
τόσα ξέμπλεκα φίδια των ονείρων μας
Κι ύστερα από ώρες των αιώνων
νηστική και διψασμένη αποχωρεί
σέρνοντας με κούραση τις σκέψεις της
Απ’ το υστέρημα
κανείς δεν δίνει
Μες στο υστέρημα
ουδείς λαμβάνει
Ισορροπία που συντηρεί μονίμως
την ασταθή διέλευση του βίου μας
✾ ✾ ✾
✾
Kατάδικος
Λίγος καιρός απομένει για το πολύ που έχεις τάξει Για τούτο κάθομαι στον ήλιο αγνάντια
Μια ηλιοθεραπεία μες στο καταχείμωνο
Από το τέλος προς αρχή
Και λίγο λίγο αφαιρώ το μαύρο, το καμένο
Σταδιακά αντικρίζω
ένα λευκό μου ποινικό μέλλον να ανατέλλει
Κι ας είμαι , λέω, κατάδικος, σκληρού μου πεπρωμένου
✾ ✾ ✾
✾
Προίκα
Έχω ένα μαντίλι με λευκή δαντέλα προίκα μιας γιαγιάς με μικρά πόδια
μεγάλα μάτια
Όσο πιο πολύ συρρίκνωνε ο χρόνος το κορμί της
τόσο πιο πολύ μεγάλωνε το βλέμμα της
Γινότανε η ίριδα μια τεράστια σπηλιά
να χώσει μέσα όλα τα θηρία
που γεννούσανε τον τρόμο
για το δάσος δίχως δέντρα αειθαλή
Ώσπου κάποιο βράδυ
ένας αγέρας χτύπησε τη σκέψη
Ένας βαρύς χειμώνας ξεσηκώθηκε με κατακόκκινο το χιόνι
Και βγήκε έξω η γιαγιά
βάζοντας στα χείλη λίγο χιόνι για κραγιόν
Ήτανε τόσο πολύ το κρύο
Και τόσο λίγη η θέρμη από το άγνωστο
Συστολή του συναισθήματος
Διαστολή του πεπρωμένου
Ακαριαίο το τέλος
Από τότε
κάθε φορά που κοιτάω το μαντίλι της
άγραφο ακόμα
–αθώα δυστυχές–
ξέρω πως κάπου ένα περίεργο άστρο ταξιδεύει
κόκκινο όσο τα χείλη που δεν μάτωσαν ποτέ
σε έναν ωραίο πόλεμο ζωής
ΚΡΙΤΙΚΗ
Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου « Χειμερία Ζάλη»
Γράφει ο Γιώργος Μαυρομάτης, Ποιητής, στην εφημερίδα Φιλελεύθερος ( 2.12.2017)
«Χειμερία Ζάλη» με μεστά νοήματα
Συγκροτημένο, με στιβαρό ποιητικό λόγο το έργο της Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου
Η « Χειμερία Ζάλη» κυκλοφόρησε πολύ πρόσφατα και είναι ένα έργο συγκροτημένο, με στιβαρό ποιητικό λόγο, όπου κυριαρχούν μεστά νοήματα με υπερρεαλιστική προσέγγιση.
Γλαφυρός ο λόγος της, λιτός και απέριττος, πολλάκις ενίοτε σκληρός, δημιουργεί στον αναγνώστη τη διάθεση να το διεξέλθει απνευστί, απολαμβάνοντας τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις των στίχων της. Χαρακτηριστικοί είναι οι εισαγωγικοί της στίχοι. Σε κατευθύνουν αβίαστα στη λεωφόρο του όλου έργου που ακολουθεί:
λουλούδι που σχηματίζουν για αρχή δυο χέρια παιδικά/ Κι όταν περάσουν τα χρόνια/εκείνη
η παλιά σκιά μεταμορφώνεται/σε πεινασμένο λύκο».
Μέσα σ΄αυτούς τους στίχους ξεδιπλώνονται τόσες εικόνες κι αυτός ο πληθωρισμός των παραστάσεων δεν μειώνει καθόλου την όλη υπόστασή τους. Αντίθετα, ξεπηδά με ορμή η όλη αλήθεια. Η παλιά σκιά μεταμορφώνεται , γίνεται πεινασμένος λύκος. Βέβαια η ανάλυση όλων των ποιημάτων της συλλογής αυτής είναι ένα δύσκολο έργο. Και συνεπάγεται πολλές σελίδες κριτικής. Θα προσπαθήσω, όμως, δειγματοληπτικά, να δώσω την άποψή μου. Πειράσομαι εν τινί τρόπω… Σταχυολογώ ενδεικτικά στίχους μεγάλης εμβέλειας:
ΚΑΤΑΔΙΚΟΣ
Λίγος καιρός απομένει για το πολύ που έχεις τάξει Για τούτο κάθομαι στον ήλιο αγνάντια
Μια ηλιοθεραπεία μες στο καταχείμωνο
Από το τέλος προς αρχή
Και λίγο λίγο αφαιρώ το μαύρο, το καμένο
Σταδιακά αντικρίζω
ένα λευκό μου ποινικό μέλλον να ανατέλλει
Κι ας είμαι, λέω, κατάδικος, σκληρού μου πεπρωμένου
Η ποιήτρια παίζει συμβολικά με τα χρώματα , άσπρο-μαύρο. Αφαιρώντας το μαύρο, ανατέλλει, προβάλλει το άσπρο, κι ας είναι κατάδικος σκληρού πεπρωμένου. Είναι διάχυτη η νομοτέλεια του στίχου της. Από την άρνηση προκύπτει η θέση, μια νομοτελειακή φυσική αντίθεση. Η Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου στην ποίησή της παίζει επιδέξια με τις αντιθέσεις:
Πάντα έρχεται η ώρα για το δείπνο
΄Εχει σημασία τι θα στρώσει κανείς για βράδυ
Σε τι εν τέλει θα προσευχηθεί
΄Εχει σημασία σε τι θα σηκώσει το ποτήρι της ανάγκης
΄Ασπρο πάτο
ή άσπρη ζωή;
Αμείλικτο ερωτηματικό. ‘Ασπρο πάτο ή άσπρη ζωή;
Ανάλογη η προσέγγισή της και στο ποίημα:
ΑΝΑΚΡΙΣΗ
Οι ανακρίσεις γίνονται
με εκτυφλωτικό το φως των προβολέων στα μάτια Με ήλιο να καίει
στους εβδομήντα και πλέον βαθμούς της ηλικίας
Εκεί πια δεν αντέχεις
Λυγίζεις
Ομολογείς όλο το σκότος που φοβάσαι
Τι παρουσιάζεται; Ο εκτυφλωτικός ήλιος, ο αδυσώπητος χρόνος. Η ομολογία του φόβου για τη σκωτία της ζωής.
Ο αναγνώστης καλείται να αντλήσει μέσα από τη δυστυχία του το αίσιο, το φως. Κι εδώ έγκειται η αξία της ποίησης. Να δημιουργεί, δηλαδή, στον κάθε αναγνώστη χωριστά ερεθίσματα , πολλάκις διάφορα από εκείνα που ο ποιητής στόχευσε. Κι αυτό το επιτυγχάνει η Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου, ίσως χωρίς να το είχε ενσυνείδητα στοχεύσει.
Χαρακτηριστικό της γραφής της ποιήτριας και το ποίημα:
ΠΕΙΝΑ
Και θαρρείς
χορταίνουν πέντε χιλιάδες απορίες μας
με δύο μάτια
και πέντε αισθήσεις;
Αλήθεια, πόσο δυνατοί στίχοι ; Μπορεί ο άνθρωπος να χορτάσει με μόνο δύο μάτια και πέντε αισθήσεις τις χιλιάδες απορίες του;
Καταλήγοντας, απερίφραστα λέω πως όλα τα ποιήματα της συλλογής αυτής είναι βαθυστόχαστα και θεμελιωμένα στο φως. Γιατί η ποίηση, όπως θα έλεγε και ο Νικηφόρος Βρεττάκος, είναι ο Ανατέλλων ΄Ηλιος, είναι το φως. Η ποίηση είναι ο Θεός, που πορεύεται προς όλο τον κόσμο, με ανοιγμένα τα χέρια του.
Εν κατακλείδι, διατυπώνω την άποψη πως η ποίηση της Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου είναι αυθεντική και προπαντός αληθινή.
Γράφει ο δημοσιογράφος Ανδρέας Κούνιος στην εφημερίδα Αλήθεια. (28.11.2017)
Για να διαβάσεις αυτή την ποιητική συλλογή και να τη νιώσεις να φυσάει, σαν αύρα, στα τρίσβαθα της ψυχής σου, πρέπει, κατά την άποψή μου, να έχει βραδιάσει, να χορεύουν βαλς τα άστρα στον ουρανό , να πέφτει λοξή, τρυφερή βροχούλα, να ακούς ένα παιδικό γέλιο, μια εφηβική ανάσα, ένα γεροντικό μοιρολόι, μια μελαγχολική μπαλάντα του Μάνου Χατζιδάκι, να τεντώνεις τις κεραίες των ανησυχιών σου και, φυσικά, να κουρνιάζεις σε μια αγκαλιά που μυρίζει αγάπη και κρινολούλουδα. Αυτά, βεβαίως, για να είναι, ας μου επιτραπεί ο όρος, το «ντεκόρ» κατάλληλο ώστε να απορροφήσεις, για την ακρίβεια: να προσκυνήσεις την ανάγλυφη πανδαισία των στίχων.
Φώτα και σκοτάδια αντάμα, τη μια στιγμή χαρά, την άλλη στιγμή λύπη και, σε κάθε περίπτωση, ο απαστράπτων λυρισμός της Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου η οποία, τρυφερή και ευαίσθητη, γράφει , ή μάλλον, καταγράφει , πρόσωπα και αισθήματα, πιασμένα χέρι-χέρι, καθώς από τις φυλλωσιές της καρδιάς πετάνε ελεύθερα τα πάντα: η αγάπη, η συμπόνια, η επαλήθευση, η διάψευση, το ορθό, το λάθος, το ορθό του λάθους και το λάθος του ορθού, η μοναξιά που βυθίζεται, σε ζαρωμένα σώματα, σαν μαχαιριά, η ελπίδα που φοράει τα ρούχα μιας πεταλούδας, η απελπισία που φοράει τα ρούχα μιας κάργιας, ο υπαρξιακός ίλιγγος, η παχυδερμία του χρόνου που σαρώνει σαν ανεμοστρόβιλος, η συνειδητοποίηση της βιολογικής, και της άλλης, φθοράς, η εγκατάλειψη μα, ταυτόχρονα, και η προσκόλληση επάνω στον βράχο με τα κυκλάμινα.
Φτάνοντας στο τελευταίο ποίημα αυτού του έξοχου , ποιητικά και συναισθηματικά, έργου, έριξα το βλέμμα ψηλά και, τότε, αντίκρισα ένα άστρο πονεμένο και ρακένδυτο, που προσπαθούσε να μαζέψει τους σπασμένους του βώλους και τα κομματιασμένα του όνειρα. Μετά έσκυψα και έγραψα, με μαρκαδόρο, στην παλάμη της Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου: « Σ’ ευχαριστώ για το γλυκόπικρο ταξίδι που μου χάρισες», και χώθηκα, κυνηγημένος, στο ερημητήριό μου.
✾ ✾ ✾ ✾
Γράφει ο Στέλιος Παπαντωνίου, Φιλόλογος-Συγγραφέας. (29.11.2017)
Από τη χειμερία ζάλη της ξυπνά μια πράσινη χλόη. Ο στίχος αυτός μπορεί μέσα στην πυκνότητά του να αποδώσει τα κύρια μηνύματα της ποιητικής συλλογής της Ελένης Αρτεμίου –Φωτιάδου «Χειμερία Ζάλη».
Μια συλλογή που χρειάζεται πολλή μελέτη, γιατί είναι πλουσιότατη σε νοήματα και εκφραστικούς τρόπους, μέσα στο ημίφως και τη σιγαλιά, με εικόνες από την παιδική ηλικία και την μετά από χρόνια πείρα ζωής, που μπορεί και βλέπει τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις, όσο κι αν αμφιβάλλει, κι αν προβληματίζεται.
Οριακές στιγμές της ζωής και του θανάτου, η προσπάθεια του ανθρώπου να υπερβεί το μεταφυσικό και να το γνωρίσει, μια βαθιά πίστη και σταθερή εμμονή στην αξία της εξομολόγησης, οδηγούν σε ποιήματα βαθυστόχαστα με μια φωνή βαθιά και διεισδυτική, πλούσια σε εκφραστικότητα και αμεσότητα επικοινωνίας.
Τα ερωτικά ποιήματα, με χάρη και ειλικρίνεια δοσμένα, αποτυπώνουν το θαύμα της αγάπης και της μεταμορφωτικής της δύναμης.
Στίχοι που κυλούν ομαλά, μελωδικοί, χωρίς πλατειασμούς και χασμωδίες, επιβεβαιώνουν το ευαίσθητο μιας καλλιεργημένης ψυχής, που, παρ’ όλη τη θλίψη, αντιμετωπίζει τη ζωή με αισιοδοξία, κατασταλαγμένη μέσα της βεβαιότητα πως αυτός είναι ο κόσμος μας, έτσι έχουν τα πράγματα.
Άνθρωπος με ήθος, σκάπτει ένδον, διατρίβει στα εντός, και μέσα από τη χειμερία ζάλη αφήνει την πράσινη χλόη του λόγου της ευγενικά να ανθίσει.
Βιογραφικό: Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου
Ασχολείται με τη λογοτεχνία καθώς και με το ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό σενάριο . ‘Εχει εκδώσει συνολικά δεκαεννέα βιβλία, εννέα βιβλία για παιδιά , μία συλλογή διηγημάτων και εννέα ποιητικές συλλογές. Δύο από τα παιδικά της βιβλία έχουν τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας Κύπρου. Ποιήματα και διηγήματά της έχουν βραβευτεί σε διάφορους πανελλήνιους διαγωνισμούς. Η ποιητική της σύνθεση « Αλεξ-ήνεμος» απέσπασε το Βραβείο Κώστα Μόντη από το Ινστιτούτο Πολιτισμού Κύπρου.
Ποιήματα και διηγήματά της έχουν περιληφθεί σε ανθολογίες ή έχουν δημοσιευτεί σε διάφορους λογοτεχνικούς ιστότοπους.
Ασχολείται επίσης με τη θεατρική γραφή και έργα της έχουν παρουσιαστεί στην Κύπρο και στην Ελλάδα.
Η τελευταία της ποιητική συλλογή με τίτλο « Χειμερία Ζάλη» έχει κυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις Μανδραγόρας τον Οκτώβριο του 2017.
No comments:
Post a Comment