Αρτέμης Αντωνίου - Δια χειρών και Λόγου Ποιήματα

Ο σεμνός καλλιτέχνης και πνευματικός άνθρωπος

 Αρτέμης Αντωνίου

Ο ακούραστος υπηρέτης της  ποίησης

Πάθος για την τέχνη και τον πολιτισμό 

Ο καταξιωμένος Αρτέμης Αντωνίου από την Πάφο, άνθρωπος των γραμμάτων, των τεχνών και όχι μόνο, με εξέπληξε ευχάριστα αυτές τις μέρες, στέλνοντας μου τη νέα του ποιητική συλλογή «Δια χειρών και λόγου ποιήματα».

Ξέρω, ότι είναι αντίθετο προς τη σεμνότητα του χαρακτήρα του Αρτέμη, να τον επαινούν, αλλά οφείλω, να ομολογήσω πόσο βαθιά εκτιμώ το έργο του, τις αρχές του και την προσωπικότητα του Αρτέμη.

Σεμνός, πολύπειρος και πολυτάλαντος, με απέραντη αγάπη για τη ζωή και τον άνθρωπο γράφει δοκίμια και ποιήματα. Η ευρηματικότητα, η δημιουργικότητα και η καλλιτεχνική έφεση του Αρτέμη είναι απεριόριστες.  Αυτοδίδακτος γλύπτης, χρόνια τώρα με υπομονή και επιμονή λαξεύει την πέτρα, σκαλίζει το ξύλο, σμιλεύει το σίδερο και ότι άλλο υλικό βρει μπροστά του, από πλαστικό μέχρι γυαλί. Ως μεγάλος δημιουργός που είναι, ότι πέσει στα χέρια του γίνεται ένα καλαίσθητο έργο τέχνης.

Με το ίδιο τρόπο λαξεύει τον λόγο του σε υπέροχους στίχους. Ο Αρτέμης Αντωνίου έχει μια καθαρή σκέψη, όπως είναι και η ματιά του. Μιλά χωρίς περιστροφές με λόγια γεμάτα ουσία και νόημα. Η κριτική του σκέψη για το τι συμβαίνει γύρω μας είναι βαθιά και τεκμηριωμένη. Τα λόγια και τις σκέψεις του που τις απλώνει με τόση ευκολία, τα συνοδεύει πάντοτε με σοφά ρητά, διαχρονικά γνωμικά και σοφά λόγια της διεθνούς διανόησης.

Με παιδεία και καλλιέργεια ξεχωριστή, πορεύεται στο δρόμο του καλού με ένα σπάνιο ήθος. Πράος, χαμηλών τόνων με κυριολεκτική ανεκτικότητα σε κάθε τι διαφορετικό και ανοχή των άλλων. Εντελώς ξένος προς κάθε μονοσήμαντο –σμό όπως είναι και ο φανατισμός. Τρανή απόδειξη αυτού, η αγαπημένη του σύζυγος Μαλή, Περσικής καταγωγής, που σ’ αυτήν είναι αφιερωμένο το τελευταίο του βιβλίο.

Ο Αρτέμης Αντωνίου γεννήθηκε στην Άρμου της Πάφου. Σπούδασε βιβλιοθηκονομία στην Αθήνα, παρακολουθώντας παράλληλα μαθήματα ιστορίας και αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών.

Στην Τουρκική εισβολή του 1974 είχε την ατυχία να αιχμαλωτιστεί και να μεταφερθεί σε τουρκικές φυλακές. Εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πάφου. Ζει στη γενέτειρα του όπου στο διάστημα 1989-2001 ήταν κοινοτάρχης. Ο προπαππούς του Αντώνης Χατζημιχήλ, από την πλευρά του πατέρα του, υπηρέτησε κι αυτός κοινοτάρχης του χωριού.

Ασχολείται επίσης με την αγιογραφία και τη Γλυπτική. Δημιούργησε το εργαστήρι «Αρμός» στην κοινότητα Άρμου και σ’ αυτό εκθέτει μόνιμα τα έργα του. Ιερό καλλιτεχνικό βήμα έκφρασης και πνευματικής δημιουργίας, ένα ξωκλήσι τέχνης όπως γράφει στο ποίημα του «Εργαστήρι Αρμός». Ένας μικρός ναός με ιερά σκεύη τα πολύτιμα έργα του Αρτέμη, όπου νυχθημερόν  τελετουργεί των αχράντων τεχνών!

Το 1976 βραβεύτηκε σε πανελλήνιο φοιτητικό ποιητικό διαγωνισμό. Επίσης, το 1999 βραβεύεται στο διεθνή διαγωνισμό ποίησης, που προκήρυξε η Διεθνής Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών Καναδά, για τους Έλληνες της διασποράς. Για τη συνολική του προσφορά στη Λογοτεχνία, τιμήθηκε με βραβείο (2002) από τη Διεθνή Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών.

Είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Πάφου και μέλος της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου.

Παρά τις σημαντικές διακρίσεις και τις τιμές που του έχουν αποδοθεί, έχει διατηρήσει την ανθρωπιά, την μετριοπάθεια και τη μετριοφροσύνη, χαρακτηριστικά που τον διακρίνουν έντονα.  Μέσα από τα όμορφα ποιήματα του Αρτέμη αναδύεται η μυστική σκέψη  του ποιητή σαρκωμένη σε ελεύθερους στίχους. «Ο ποιητής έχει δύναμη, περισσότερη από τα όπλα…». Γράφει σε ένα ποίημα του ο Αρτέμης Αντωνίου, αποκαλύπτοντας την κοσμοθεώρησή του.

Η ποιητική του συλλογή έχει μια πρωτοτυπία. Ποίηση και η γλυπτική συνδιαλέγονται. Το κάθε ποίημα είναι αφιερωμένο σε ένα έργο. Διαλέγοντας ορισμένα έργα του εκτός από την καλλιτεχνική τους μορφή, προσπάθησε να τους δώσει πνοή, ζωντανεύοντας τα μέσα από τους όμορφους και λιτούς στίχους του.

Δεν ήταν δύσκολο να το πετύχει αυτό ο Αρτέμης. Οι στίχοι του βγαλμένοι μέσα από τα τρίσβαθα της ψυχής του, ακουμπούν τον κόσμο που εκφράζει μέσα από τις δημιουργίες του με τόσες διαφορετικές μορφές και εκφράσεις.

Από δύσκολους και κακοτράχαλους δρόμους ξεκίνησε το ωραίο ταξίδι που συνεχίζει με τόση αξιοσύνη, για να φθάσει στο τελευταίο του βιβλίο, στην ποιητική σου συλλογή «Δια χειρών και λόγου ποιήματα».  Ποιητική εξομολόγηση των πολυποίκιλων καλλιτεχνικών του εκφράσεων, μέσα από τα έργα του δείχνει τον εσώτερο του κόσμο.

Τα γλυπτά που δημιουργεί και οι στίχοι που πλάθει, γίνονται μορφοποιημένα σύμβολα μέσα από τη συνεχή και συχνά ηρωική αναζήτηση των λυτρωτικών μυστικών της ζωής, που πουθενά αλλού, δεν βρίσκει πιο γοητευτικά, όσο μέσα σ’ αυτήν την καλλιτεχνική δημιουργία.

Η ομορφιά και η ουσία του ποιητικού έργου του Αρτέμη βρίσκεται στα ερεθίσματα της παράδοσης και της καθημερινότητας, που τα βιώνει τόσο έντονα και παραστατικά, μετουσιώνοντας τα σε ωραίους στίχους αρμονικά δομημένους.

Φοίβος Νικολαΐδης

Λευκωσία 11.11.2012

Έργα του Ιδίου

Χαλάσματα κι ελπίδες, ποιήματα, 1974

Μηνύματα, ποιήματα, 1987

Μικρό τετράδιο, ποιήματα, 1990

Αφή τοπίων, ποιήματα, 1992

Μέρες αιχμαλωσίας - Μαρτυρία, 1996

Νησίδες μνήμης, ποιήματα, 1999

Φεγγίτες, Βραχέα ποιήματα, 2005

Αρμοί γεγονότων ( ποιητική σύνθεση), 2008

Συνοπτικό Σημείωμα

Μεγάλωσα σε αγροτικό περιβάλλον παίρνοντας από τη φύση αφορμές για

παρατήρηση. Εκείνες οι εμπειρίες ήταν το αλφαβητάρι των μετέπειτα

στοχασμών μου. Από πολύ μικρή ηλικία έπλαθα στον πηλό μορφές κάνοντας

αναπαραστάσεις, άνετα, της ζωής των ανθρώπων του αξέχαστου παλιού

γεωργικού χωριού.

Αντλώντας θέματα από τα ερεθίσματα της παράδοσης αισθάνομαι

πραγματική συγκίνηση, νιώθοντας τις υπάρξεις των μορφών σκλαβωμένες

στην πέτρα και το ξύλο να με καλούν να τις απελευθερώσω. Όταν γίνεται

αυτό, τελειώσει δηλαδή το έργο, αισθάνομαι πως μαζί του βγαίνουν στο φως

οι εντυπώσεις που γεννιούνται στην ψυχή μου.

Τα τελευταία χρόνια κάνω έργα και με μέταλλο. Η «γλώσσα επικοινωνίας»

με το θεατή αισθητικά είναι αρμονικά δεμένη με τα προηγούμενα, έχουν

όμως αυτά συμβολική και νοητική λειτουργία, που δεν πλησιάζει το γνωστό

παραδοσιακό λαϊκό ύφος. Χωρίς ακαδημαϊκές σπουδές ζούσα το αποτέλεσμα

της φυσικής διεργασίας σοδιάζοντας ελεύθερα μια προσωπική αισθητική. Ο

πολύχρονος μόχθος φανέρωσε πως αυτή δεν είναι ψευδαίσθηση, αλλά η

ορθή αίσθηση των πραγμάτων. Αντίστοιχες καταστάσεις παρουσιάζονται

στην ποιητική μου δημιουργία, επιβεβαιώνοντας το αρχαίο «Ζωγραφική εστί

σιγώσα ποίησις, ποίησις δε φθεγγομένη ζωγραφία». Σίγουρα τούτο εκφράζει

και την όμοια με αυτές γλυπτική.

Σκέφτηκα πως τέτοιες βιωματικές σχέσεις με την καλλιτεχνία χρειάζονται

εξομολόγηση - δεν είχα το δικαίωμα φρονώ να την αποφύγω - κι έτσι

παραδίνω στον κάθε ενδιαφερόμενο το δικό μου πέρασμα ψυχής στην

αισθητική αλήθεια.

Α.Α.

Καλοκαίρι 2012

 ΑΓΓΙΓΜΑ*

Ώρες πολλές το βλέμμα

θήλαζε αχόρταγα

τη ζωγραφισμένη δοκό

που κάποιος κρατούμενος

φιλοτέχνησε πριν χρόνια

βγάζοντας πόθο λευτεριάς.

Τούρκοι φαντάροι

βάδιζαν πάνω κάτω

φύλακες διπλής σκοπιάς

του σιδερόφραχτου φεγγίτη

δίχως να υποψιάζονται

πως μυστικό πέρασμα

ήταν οι ζωγραφιές στο κελί.

Ένιωθε τ’ άγγιγμα της τέχνης

σαν αναστάσιμο νεύμα

κι όπως έναν άνθρωπο θρήσκο

τον ειρηνεύουν εικόνες αγίων

όμοια έβρισκε στήριξη

διώχνοντας νοερά το κάτεργο

απ’ την ψυχή του.

* Φυλακές Αδάνων Τουρκίας-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1974

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Κάθε ποίημα γράφτηκε για το έργο που είναι φωτογραφία στη διπλανή του σελίδα.

 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΑΡΜΟΣ

Δεν είναι χτισμένο

με πέτρες διαλεγμένες

που κόψανε πετράδες

ούτε στην πόρτα φαίνεται

μόχθος καλού τεχνίτη

μα δείχνει στο βλέμμα

άλλες διαστάσεις θαυμασμού.

Ήταν φωλιά δυστυχίας

το παλιόσπιτο τούτο.

Κάθε του πέτρα και χαλίκι

στέκει αλήθεμα βουβό

στο τραγικό συναξάρι

μιας τυφλής γυναίκας.

Το νεύμα της έμπνευσης

έκανε το μπόλιασμα!

Ήρθε στο νου μου στόχαση

Ότι ’ναι φωτισμός η τέχνη

κι εδώ στο μακρινάρι

της μακαρίτισσας τυφλής

μπορεί να γίνει θαύμα.

Ένα ξωκλήσι τέχνης

λένε πως έγινε ο «Αρμός»

σεμνό και ταπεινό εργαστήρι

στο μανουάλι του πολιτισμού

μελισσοκέρι αναμμένο.

 

Ο ΣΙΣΥΦΟΣ

Η πέτρα μίλησε

στο βλέμμα που πάσκιζε

να βγάλει μορφή απ’ το σχήμα

κι ομοφωνούσαν τα χαλίκια

τα σφηνωμένα μέσα της

σε σύνθεση αγωνίας.

Έτσι ξεπρόβαλε ο Σίσυφος

να υψώνει την κοτρόνα

δείχνοντας φυσική κατεύθυνση

με διάθεση αυτογνωσίας.

 

ΜΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΛΕΚΗΜΕΝΗ ΠΕΤΡΑ

Μες στην πελεκημένη πέτρα

γέννησε η σκέψη

δυο λυγερές μορφές

που με καινούρια σμίλευση

βγήκαν στο φως αγκαλιασμένες.

Ήταν ανώφλι αρχοντόσπιτου

με σέβας το ξεχώρισαν οι εργάτες

π’ ανέλαβαν την κατεδάφιση

νιώθοντας πως τους τραβούσε

σαν ερωτική ματιά

τ’ άγγιγμα της τέχνης.

Ένιωθε σκαλίζοντας τα μέλη

μια δική του λύτρωση -

σαν το διψασμένο διαβάτη

π’ απρόσμενα φτάνει

σε βρυσούλα.

ΣΤΟΡΓΗ

Στον πωρόλιθο βρήκες

έκφραση στοργικής μητέρας

να κρατάς το παιδάκι

σε στάση δέησης.

Είχες τέτοιο σχήμα*

κι ο συγχωριανός κατάλαβε

το νεύμα βοήθειας

και σώθηκες σώζοντας

μια Παφίτισσα μάνα

που χρόνια ήταν εικόνισμα

στο τέμπλο της καρδιάς του.

* Σκάβοντας αυλάκια στην κοινότητα Άρμου για ύδρευση βγάλανε και πέτρες. Στο σωρό με τα χώματα για πέταμα ήταν κι ο πωρόλιθος

που πάνω του σμιλεύτηκε το έργο.

Ο ΠΑΠΠΟΥΣ

Πρόσωπο χαραγμένο ρυτίδες

κι όλες τοξεύαν ουρανό

Χέρια ζευγαρωμένα περιστέρια

Χαμόγελο γιορτή σε παρεκκλήσι

ανήμερα Λαμπρής

Ήταν ένας ορθόδοξος παπάς

μέλισσα στο περβόλι του Χριστού.

ΒΙΟΛΙΣΤΗΣ

Απόρριγμα σιδερόβεργας!

Απ’ την αγάπη σώθηκε

που η φώτιση του τάλαντου

έχει στην ύλη των πραγμάτων

και στο αμόνι με σφυριές

μέρεψε το μέταλλο

παίρνοντας παράστημα.

Δεν έχει ο βιολιστής

ό,τι στην τέχνη λέγεται

αναλογία

μα φαίνεται στην έκφραση

πως δίνεται ολόψυχα

σε μουσική αρμονία.

  

ΜΝΗΜΗ 1974

Στο βλέμμα της φαντασίας

ο τόπος φωλιά ρημαγμένη

απ’ την όχεντρα που κουβαλήθηκε

από απέναντι...

τάχα ειρηνόφιλη

κι όπως ο βιβλικός όφις

άρπαξε τον παράδεισό μας.

Τέτοιο δράμα ιστορεί

η σμίλευση στ’ αλλόκοτο ξύλο

μ’ όμοιο τρόπο έκφρασης

όπως η λαϊκή ψυχή

κάνει τον πόνο δημιουργία.

 ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Βέλος θανατερά καρφωμένο

στο πετούμενο

που σαν αθώα ύπαρξη

μ’ αίμα γράφει

ένα δραματικό επίλογο

του αντίο.

 

 Δείτε : Αρτέμης Αντωνίου

Έκθεση γλυπτικήςστο Παρίσι

Ποιητικές ΣυλλογέςΑρτέμη Αντωνίου

Δια χειρός Αρτέμη Αντωνίου