Συνέντευξη με το μέλος του δ.σ. του ΡΙΚ Φοίβο Νικολαΐδη

Της Μιράντας Λυσάνδρου

Ο Φοίβος Νικολαΐδης είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ΡΙΚ τα τελευταία τέσσερα χρόνια και σε αυτή τη συνέντευξη κάνει εν μέρει και την αυτοκριτική του. Τέσσερα χρόνια που ενδεχομένως να βελτίωσαν ελαφρώς τα πράγματα στην κρατική ραδιοτηλεόραση, αλλά που δεν έδωσαν το στίγμα της αλλαγής. Τι είναι αυτό που πιστεύει ο ίδιος πως μπορεί να ανατρέψει το κλίμα και να οδηγήσει στην περιβόητη ανασυγκρότηση του ιδρύματος;

 

 ·                     Η συζήτηση για το νοικοκύρεμα του ΡΙΚ κρατάει χρόνια. Τι είναι αυτό που κατά τη γνώμη σας εμποδίζει το ίδρυμα να εκσυγχρονιστεί;

·                     Στα συρτάρια του ΡΙΚ εάν ανατρέξεις θα βρεις πολλές μελέτες που έγιναν κατά καιρούς, είτε από τα διοικητικά συμβούλια είτε από εξωτερικούς συμβούλους για την περιβόητη ανασυγκρότηση του. Καμιά από αυτές τις μελέτες δεν υλοποιήθηκε ολοκληρωτικά. Ίσως αποσπασματικά να έγινε προσπάθεια να εφαρμοστούν κάποια σημεία… Ο λόγος, πιστεύω, είναι τα εμπόδια που στήνονται μπροστά σε αυτές τι πρωτοβουλίες και τα οποία έχουν να κάνουν με το κυπριακό σύστημα λειτουργίας γενικά και την κυπριακή νοοτροπία. Η επικρατούσα κατάσταση στο ΡΙΚ δεν διαφέρει από αυτήν της δημόσιας υπηρεσίας. Η διαφορά με το ΡΙΚ, και είναι για αυτό που ασχολήθηκαν συστηματικά μαζί του διάφοροι φορείς αυτή της Πολιτείας  είναι η αξία του ως ΜΜΕ. Η δύναμη που έχει, την οποία κόμματα, πολιτικοί και άλλοι θέλουν να εξουσιάζουν. Πιστεύω ότι για να αλλάξει αυτή η κατάσταση θα πρέπει να επανακαθοριστεί η αποστολή της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Είναι επίσης σημαντικό να γίνει ένας καθολικός επανακαθορισμός της αποστολής και του ρόλου εκάστου θεσμικού οργάνου στην κυπριακή πολιτεία ξεχωριστά.

·                     Πολλές φορές τα είπαμε αλλά δεν έγινε τίποτα.

·                     Εύκολο είναι να τα λες δύσκολο είναι να τα πράττεις τη στιγμή που τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο πολύπλοκα με την ύπαρξη των συντεχνιών από τη μία και τις νοοτροπίες παρωχημένων εποχών από την άλλη.

·                     Κι επειδή τα πολιτικά και συντεχνιακά κατεστημένα στα οποία αναφέρεστε δύσκολα θα αλλάξουν, πώς θα βλέπατε την αλλαγή μέσα από την ιδιωτικοποίηση του ΡΙΚ; Στο πλαίσιο και της γενικότερης συζήτησης που γίνεται για άλλους ημικρατικούς;

·                     Το ΡΙΚ δεν μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί. Η ύπαρξη και η λειτουργία του προβλέπεται το Σύνταγμα.  Αυτό το εντόπισε και η Τρόικα. Ούτε θα είχε και κανένα νόημα να ιδιωτικοποιηθεί το ΡΙΚ από τη στιγμή που υπάρχουν τόσα άλλα ιδιωτικά κανάλια. Δεν θα έκανε καμιά διαφορά στο τηλεοπτικό σκηνικό. Πιστεύω πως εκείνο που μπορεί να λύσει τα χέρια στο ΡΙΚ είναι η μεγαλύτερη εμπλοκή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Σήμερα αυτό μπλοκάρεται μέσα από τη νομοθεσία. Ας πάρουμε παράδειγμα το θέμα των διαφημίσεων. Έρχονται κάποιοι και λένε πως αρκεί η κρατική χορηγία και δεν χρειάζεται το ΡΙΚ να μπαίνει στα πόδια των ιδιωτών και να παίρνει κομμάτι από την πίτα της διαφήμισης.

·                     Υπάρχουν τα υπέρ και τα κατά. Υπάρχει και μια πρόταση νόμου στη Βουλή. Εσείς τι πιστεύετε;

·                     Νομίζω ότι η κατάργηση των διαφημίσεων για το ΡΙΚ αυτόματα εκμηδενίζει κάθε ίχνος ανταγωνιστικότητας, συλλογικής και ατομικής πρωτοβουλίας στη λειτουργία του οργανισμού, στοιχεία απαραίτητα για τον εκσυγχρονισμό του. Ο ραδιοτηλεοπτικός χρόνος του ΡΙΚ είναι ένα πολύτιμο αγαθό, μέρος του εθνικού πλούτου. Θα μπορούσε π.χ. να πωλείται σε ιδιώτες. Σε ιδιωτικά διαφημιστικά γραφεία τα οποία να τον μεταπωλούν στους πελάτες τους. Με αυτό τον τρόπο το ΡΙΚ θα μπορούσε να αφοσιωθεί στον καθαρά παραδοσιακό του ρόλο που είναι η παραγωγή προγραμμάτων και να αφήσει στους ιδιώτες το εμπορικό κομμάτι.

·                     Τι είναι αυτό που περισσότερο σας ενοχλεί από τις παρεμβολές των κομμάτων στο ΡΙΚ;

·                     Παρεμβολές θα γίνονται και όταν είναι προς το καλύτερο είναι καλοδεχούμενες και απαραίτητες. Ξέρετε όμως, στην κοινωνία μας –όπου, ως επί το πλείστον επικρατούν ακρότητες-  η διαφορά μεταξύ δημαγωγίας και πραγματικών γεγονότων είναι σχεδόν πάντα δυσανάλογα μεγάλη. Λένε για παράδειγμα ορισμένοι ότι δεν τους παραχωρεί το ΡΙΚ τον απαιτούμενο - κατά την άποψή τους – χρόνο προβολής των θέσεών τους. Ουδέποτε όμως, ζητήθηκε η ίση μεταχείριση για το καλό της κοινωνίας. Το ΡΙΚ κατάντησε να κάνει δελτία ειδήσεων με τις ασήμαντες δηλώσεις και τις αντιδηλώσεις των πολιτικών! Παρουσιάζουμε τις ειδήσεις χωρίς περιεχόμενο, χωρίς κάτι νέο. Και να σκεφτείτε πως σήμερα κάναμε και πρόοδο. Παλαιότερα ήταν χειρότερα τα πράγματα.

·                     Είναι και ένας φαύλος κύκλος. Αυτού του τύπου η δημοσιογραφία που κάνουν όλα τα κανάλια κι όχι κατ’ ανάγκη μόνο το ΡΙΚ αναπαράγει την κόντρα και δημιουργεί αναταραχή στο πολιτικό σκηνικό.

·                     Δεν συμφωνώ όταν κατακρίνεται μόνο η δημόσια ραδιοτηλεόραση για το επίπεδό της. Είναι άδικο και θεωρώ ότι γίνεται μονόπλευρα και λανθασμένα. Όμως το ΡΙΚ ως δημόσια ραδιοτηλεόραση, με σεβασμό στην υψηλή αποστολή του, θα πρέπει να εξετάσει σε βάθος ορισμένα προγράμματά του καθώς και το δελτίο ειδήσεων. Το επαναλαμβάνω, η σωστή πληροφόρηση είναι αυτή που βασίζεται στα εθνικά συμφέροντα και όχι στις μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Είδηση για μερικούς, εξακολουθεί να είναι η σύλληψη υπόπτου για κατοχή γραμμαρίων ναρκωτικών, η προσαγωγή του στο δικαστήριο, η έκδοση ή όχι διατάγματος προσωποκράτησης του, οι δηλώσεις του δικηγόρου του, οι αντιδηλώσεις του εκπροσώπου της αστυνομίας, της πυροσβεστικής και πάει λέγοντας…

 

·                     Γενικά το επίπεδο της τηλεόρασης στην Κύπρο είναι πολύ χαμηλό. Όμως θα ανέμενε κάποιος από το ΡΙΚ, το οποίο παίρνει κρατική χορηγία, να έχει πιο ψηλό επίπεδο.

·                     Οι πολίτες πληρώνουν έμμεσα και την ιδιωτική τηλεόραση μέσα από τη διαφήμιση... Για αυτό έπρεπε να έχουν και αυτοί ένα επίπεδο. Επιπλέον, πολλοί άλλοι φορείς παίρνουν κρατική χορηγία και δεν τους επικρίνουμε. Ο αθλητισμός, τα ποδοσφαιρικά σωματεία, τα κόμματα παίρνουν κρατική χορηγία. Γιατί δεν σηκώνεται ένας να πει ‘είναι τρόπος που είναι οργανωμένοι όλοι αυτοί οι φορείς’; Η απάντηση είναι σε αυτό που σας έλεγα πριν. Στην τεράστια δύναμη των ΜΜΕ. Για αυτό θέλουν να την χειραγωγούν, είτε ως κυβερνήσεις είτε ως αντιπολίτευση, για να επηρεάζουν την κοινή γνώμη. Δεν θα έπρεπε να είναι έτσι.

·                     Συνολικά το ΡΙΚ δεν θα μπορούσε να προσφέρει πιο ποιοτικά προγράμματα; Αρκετά προγράμματα είναι πολύ χαμηλού επιπέδου.

·                     Είναι. Για αυτό και πρέπει να επανακαθορίσουμε το ρόλο μας. Το ΡΙΚ για να πάει στη νέα εποχή χρειάζεται απαραίτητα όραμα και το όραμα δεν είναι άλλο από το να εκπληρώνει την αποστολή του ως ανεξάρτητος φορέας πολιτισμού, που ενισχύει τους δημοκρατικούς θεσμούς, που συμβάλει στην πολυφωνία, δίνοντας πρόσθετη αξία στην κοινωνία. Χρειάζεται διαφάνεια, χρηστή διοίκηση, διαφανής αξιολόγηση της συνολικής προσφοράς βάσει αντικειμενικών κριτηρίων. Καταρχήν πρέπει να θεσμοθετηθεί η ετήσια χρηματοδότηση του οργανισμού. Δεν μπορεί η Βουλή και τα κόμματα να έρχονται να σταυρώνουν κονδύλια όποτε το κρίνουν σκόπιμο, παρεμβαίνοντας στο έργο ενός ανεξάρτητου θεσμού. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος για παράδειγμα, θα πρέπει να επικεντρώνεται στο εάν το ΡΙΚ επιτελεί την αποστολή του. Εάν προσφέρει προγράμματα ποιότητας. Εάν σέβεται και προωθεί τον πλουραλισμό. Εάν επιτυγχάνει τους στρατηγικούς του στόχους και όχι σε θέματα δευτερευούσης σημασίας, για τα οποία υπάρχουν άλλα θεσμικά όργανα ελέγχου.

·                     Μα πώς μπορεί το ΡΙΚ να ανεξαρτητοποιηθεί όταν τα κόμματα ελέγχουν το δ.σ.;

·                     Η δική μου άποψη είναι ότι ακόμη και το πιο έντιμο, το πιο ικανό δ.σ. να ορίσεις μαζί με την πιο ικανή διευθυντική ομάδα πάλι δεν θα έχεις τα αποτελέσματα που θέλεις γιατί το νομοθετικό πλαίσιο που υπάρχει και η κουλτούρα που μας διακατέχει δεν πρόκειται να μας οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα.

·                     Πώς θα γίνει λοιπόν ο εκσυγχρονισμός;

·                     Για να γίνει η αλλαγή όπως τη θέλουμε, πρέπει να συμφωνήσουν όλοι ποια δημόσια ραδιοτηλεόραση μας τιμά και δίνει αξία στην κοινωνία μας. Πρέπει να αποφασίσουμε νηφάλια πιο περιεχόμενο δίνουμε στον εκσυγχρονισμό. Οι δημοκρατικά συγκροτημένες κοινωνίες βρίσκουν πάντα τις καλύτερες λύσεις. 

·                     Με τη βοήθεια και της Τρόικας έχει διαμορφωθεί ένα κλίμα αναδιοργάνωσης της δημόσιας και ημιδημόσιας υπηρεσίας. Σύντομα θα διοριστεί ένα νέο δ.σ. στο ΡΙΚ. Θα είναι καθοριστικός ο ρόλος του προς αυτή την κατεύθυνση;

·                     Πιστεύω ότι θα πρέπει, να είναι. Η εμπλοκή της τρόικας στα δημόσια οικονομικά της χώρας μας πιστεύω ότι θα έχει και τη θετική της συμβολή στην εξυγίανση γενικά της οικονομίας και της δημόσιας υπηρεσίας, άρα και στο ΡΙΚ.

·                     Εσείς είστε διατεθειμένος να υπηρετήσεις και στο νέο δ.σ.

·                     Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ναι. Έχω όραμα και σέβομαι απόλυτα αυτό που εκπροσωπώ και κάνω. Το απέδειξα με τη μέχρι σήμερα συμμετοχή και δράση μου στο  δ.σ.

 Το κλείσιμο καναλιών δεν είναι η λύση

 

·                     Ο μέσος μισθός στο ΡΙΚ είναι από τους πιο ψηλούς στο ΡΙΚ. Πρέπει να μειωθεί;

·                     Οι μισθολογικές κλίμακες είναι αυτές που ακολουθούνται στη δημόσια υπηρεσία. Απλούστατα στο ΡΙΚ αφυπηρέτησαν πολλοί χωρίς να αντικατασταθούν με αποτέλεσμα να ανέβει σημαντικά ο μέσος όρος ηλικίας των 100 περίπου μονίμων υπαλλήλων.

·                     Στο ΡΙΚ δουλεύει μια ομάδα 400 ατόμων περίπου αλλά μόνο οι 100 είναι μόνιμοι. Γύρω στους 200 είναι αορίστου χρόνου. Αυτό μοιάζει με αποδιοργάνωση της δομής.

·                     Θα γίνει μία μελέτη τώρα στην οποία θα επανακαθοριστούν οι ανάγκες της κάθε υπηρεσίας και του κάθε τμήματος. Εγώ πιστεύω ότι μπορούν να γίνουν εξοικονομήσεις. Έγιναν ήδη αρκετές λόγω της Τρόικας. Εκείνο που εμείς μπορούμε να κάνουμε είναι να δώσουμε κομμάτια της εργασίας που γίνονται στο ΡΙΚ στον ιδιωτικό τομέα. Δεν χρειάζεται το ΡΙΚ να έχει 8-9 καθαρίστριες. Μπορεί να ανατεθεί σε μία ιδιωτική εταιρεία ο καθαρισμός. Δεν χρειάζεται π.χ. να έχεις εργάτες να σου κάνουν τους κηπουρούς. Το ζητούμενο είναι αυτή η διαδικασία να γίνει ομαλά και με πλήρη διαφάνεια. Και για να τα κάνεις όλα αυτά πρέπει να έχεις καλές εσωτερικές διαδικασίες. Αυτό μας λείπει. Για αυτό επανέρχομαι στην ανάγκη του σύγχρονου νομικού πλαισίου ως ακρογωνιαίος λίθος της μεταρρύθμισης στη δημόσια ραδιοτηλεόραση.

·                     Αυτό που έγινε στην ΕΡΤ ήταν βίαιο και αντιδημοκρατικό. Δεν θα θέλαμε με καμία δύναμη να το δούμε να συμβαίνει στην Κύπρο. Αλλά μπορούν να κλείσουν κάποια κανάλια; Το ΡΙΚ2 για παράδειγμα ή ένα-δύο ραδιοφωνικοί σταθμοί;

·                     Οι περισσότεροι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί της Ευρώπης έχουν πάνω από ένα κανάλι τηλεόρασης. Ο λόγος είναι ότι δεν μπορείς να εντάξεις μέσα σε ένα κανάλι τα πάντα. Το ΡΙΚ2 που λειτουργεί από το 1992 μεταδίδει παιδικά προγράμματα, δελτία ειδήσεων στην αγγλικά, στην τουρκική, ειδικές εκπομπές στην Τουρκική βάση του συντάγματος.

·                     Δεν θα μπορούσαν να χωρέσουν όλα αυτά στο ΡΙΚ1;

·                     Όχι ας είμαστε πρακτικοί και αντικειμενικοί.

·                     Για να παίζουν όμως αυτά που λέτε το ΡΙΚ2 παίζει και σαβούρα. Αναμεταδίδει πρόγραμμα ενός μουσικού σταθμού για αρκετές ώρες. Αυτός είναι ο ρόλος του;

·                     Όταν ένα δόντι αρχίζει να χαλά ή θα το βγάλεις ή θα το διορθώσεις. Εξαρτάται τι θέλεις. Εγώ νομίζω πρέπει να γίνει διόρθωση, όχι αφαίρεση. Δεν πιστεύω ότι θα γίνει σοβαρή εξοικονόμηση εάν κλείσει κάποιος σταθμός. Οι ίδιοι οι υπάλληλοι, οι συντεχνίες και διευθυντική ομάδα έχουν επεξεργαστεί κάποια σενάρια για την απλοποίηση της λειτουργίας των ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων και τη μείωση του κόστους. Για να μην χρειαστεί να κλείσουν.

·                     Καλά τι ρόλο παίζει το Δεύτερο Πρόγραμμα Ραδιόφωνου; Ποιος το ακούει; Τι σημαίνει να μην κλείσει;

·                     Μα έχει μία παράδοση από το ’50. Μεταδίδει τούρκικα, αρμένικα, αγγλικά… Είμαστε υποχρεωμένοι να μεταδίδουμε αυτά τα πράγματα.

·                     Και δεν μπορούν να μεταδίδονται από το Πρώτο ή το Τρίτο;

·                     Δεν υπάρχει ο απαιτούμενος ραδιοφωνικός χρόνος. Άλλωστε, ότι και να λέμε όλα αυτά θα πρέπει να τύχουν έρευνας μέσω μίας επιστημονικής και αντικειμενικής μελέτης.

(ΛΕΖΑΝΤΑ) Σύμφωνα με τον Φοίβο Νικολαΐδη, για  να προχωρήσει μπροστά το ΡΙΚ, θα πρέπει, να αναδιοργανωθεί με βάση την αποστολή του, να αποτιμηθεί το κόστος λειτουργίας του, να χτιστούν γερά θεμέλια και όχι προσόψεις…