Γιατί έγινα δημοσιογράφος

Silvia Okaliova
Γράφει από την Αθήνα
Ο καινούργιος άνθρωπος

Είχα αποφασίσει να γίνω δημοσιογράφος από τα μαθητικά μου χρόνια. Ακόμα από τότε που πήγαινα στο Λύκειο. Ένας οικογενειακός μας φίλος, καθηγητής στη σχολή δημοσιογραφίας του πανεπιστημίου της Μπρατισλάβας με ρώτησε μια μέρα γιατί ήθελα να γίνω δημοσιογράφος. «Θέλω να πείθω τους ανθρώπους» του είπα. Κι αν στη συνέχεια με ρωτούσε «για ποιο πράγμα να τους πείσεις» θα του απαντούσα: «Για το σοσιαλισμό». Αλλά δεν με ρώτησε. Την επομένη μέρα πήγαμε μαζί στη «Σμένα», μια εφημερίδα όργανο της Ένωσης Σοσιαλιστικής Νεολαίας. Με πήγε στο καλλιτεχνικό ρεπορτάζ δίπλα σε μια παλαιά μαθήτρια του, η οποία θα μπορούσε να μου αναθέσει να κάνω ορισμένα ρεπορτάζ.

Έτσι άρχισα τη δημοσιογραφία, από το καλλιτεχνικό ρεπορτάζ. Σε λίγο καιρό όμως βαρέθηκα τα καλλιτεχνικά νέα. Έτσι αποφάσισα να γράψω ένα άρθρο για τα προβλήματα του ντιζάιν. Με απασχολούσε πολύ το ζήτημα της εμφάνισης των προϊόντων μας. Γιατί είχαν τόσο άσχημη εμφάνιση;

Άρχισα να μελετώ αυτό το θέμα. Σε ένα βιβλίο για το ντιζάιν ανακάλυψα κάτι σημαντικό. Διάβασα ότι υπάρχει μια αδράνεια στην λειτουργία της ανθρώπινης σκέψης. Όταν οι άνθρωποι ανακαλύψουν ένα νέο υλικό, προσπαθούν να το χρησιμοποιήσουν με τους παλιούς τρόπους, με τις παλιές μεθόδους. Έτσι για παράδειγμα ο άνθρωπος της παλαιολιθικής εποχής πριν ανακαλύψει τον πηλό χρησιμοποιούσε βάζα πλεγμένα με καλάμια. Αλλά ακόμη κι όταν ανακάλυψε τον πηλό, συνέχισε να τον χρησιμοποιεί με τον παλιό τρόπο. Έκανε λοιπόν βάζα, πλέκοντας τον πηλό όπως τα καλάμια. Δεν κατάλαβε αμέσως ότι το νέο υλικό πρέπει να το επεξεργαστεί με διαφορετικό τρόπο. Την τάση αυτή που περιέγραφε ο συγγραφέας την τεκμηρίωνε και με πολλά άλλα παραδείγματα από την ιστορία της αρχιτεκτονικής.

Διαβάζοντας εκείνο το βιβλίο σκεφτόμουν αν η αδράνεια της ανθρώπινης σκέψης θα μπορούσε να έχει επιδράσεις και στην εξέλιξη της κοινωνίας. Εκείνος ο νεανικός προβληματισμός με απασχολούσε από καιρό σε καιρό.Οι άνθρωποι με τη σκέψη τους κατέκτησαν ένα νέο υλικό, μια νέα κοινωνία. Τον «υπαρκτό σοσιαλισμό». Τα μέσα παραγωγής έπαψαν να είναι ιδιοκτησία των καπιταλιστών. Ήταν σαν να γεννήθηκε κάτι το οποίο διαφέρει από τον καπιταλισμό τόσο όσο και ο πηλός από το καλάμι.

Μέχρι τώρα όμως οι άνθρωποι δεν αποδείχθηκαν ικανοί να οικοδομήσουν αυτήν την κοινωνία με έναν νέο τρόπο. Η αδράνεια της ανθρώπινης σκέψης επέδρασε στο να οργανωθεί η νέα κοινωνία στην ουσία με καπιταλιστικό τρόπο, κατ' εικόνα και ομοίωση του καπιταλισμού, με παλιούς τρόπους και μεθόδους. Έτσι γεννήθηκε ένα κολοβό, απροσάρμοστο σύστημα.

Αυτή βέβαια είναι η μια πλευρά. Γιατί παράλληλα υπήρχε η τάση να γίνονται τα πάντα με αντίθετο τρόπο από ότι στον καπιταλισμό. Έτσι, αν στον καπιταλισμό υπερείχε η αγορά, στο σοσιαλισμό δεν έπρεπε να υπάρχει. Υπήρχε στον καπιταλισμό ο πλουραλισμός των κομμάτων; Στο σοσιαλισμό έπρεπε να υπάρχει η ενότητα και μόνο η μονολιθική ενότητα. Υπήρχε στις εφημερίδες στη δύση κιτρινισμός; Στην ανατολική Ευρώπη έπρεπε να υπάρχει η αμείλικτη σοβαρότητα.

Υπήρχε στον καπιταλισμό χάος; Σε μας έπρεπε τα πάντα να είναι τοποθετημένα σε «συρτάρια» όλα στην εντέλεια, να μην προεξέχει τίποτα. Γιατί ήταν μια απόπειρα απόλυτης άρνησης του παλιού. Οι κομμουνιστές στην προσπάθεια τους να οικοδομήσουν μια νέα κοινωνία στάθηκαν ανίκανοι να κάνουν κτήμα τους τον διαλεκτικό τρόπο σκέψης. Αυτό που υπερίσχυσε ήταν η αδράνεια του παλιού τρόπου σκέψης με τον οποίο οι άνθρωποι λειτουργούσαν στους παλιότερους κοινωνικούς σχηματισμούς. Και αυτό ήταν αντικειμενικό.
Silvia Okaliova