Από πότε γιορτάζονταιτα Χριστούγεννα

Του Αλέξανδρου-Μιχαήλ Χατζηλύρα
Ερευνητή-Μελετητή

Τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, τα Χριστούγεννα και τα Θεοφάνια εορτάζονταν από κοινού στις 25 Δεκεμβρίου, σημειώνει ο χρονογράφος Χριστάκης Σαββίδης.

Τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, τα Χριστούγεννα και τα Θεοφάνια εορτάζονταν από κοινού, στις 25 Δεκεμβρίου. Τούτο κράτησε μέχρι το 354 μ.Χ. οπότε διαχωρίστηκαν τα μεν Χριστούγεννα να γιορτάζονται την 25η Δεκεμβρίου, τα δε Άγια Επιφάνια την 6ην Ιανουαρίου. Τα Χριστούγεννα τοποθετήθηκαν στο μεσάζοντα χρόνο από τον χειμωνιάτικο στον ανοιξιάτικο ήλιο, σαν σύμβολο ενός νέου φωτός και μιας νέας ελπίδας ζωής.

Όταν ο Καίσαρ Αύγουστος διέταξε να γίνει η απογραφή του πληθυσμού του ρωμαϊκού κράτους, ο Ιωσήφ με τη Θεοτόκο Μαρία πήγαν στη Βηθλεέμ, όπου εκεί θα γινόταν η απογραφή τους. Επειδή, όμως, πλησίαζαν οι ώρες που η Παρθένος Μαρία θα γεννούσε και δεν έβρισκαν σπίτι να μείνουν, μπήκαν σε ένα φτωχικό σπήλαιο και η Θεοτόκος γέννησε το Θείο Βρέφος μέσα στη φάτνη των αλόγων, ενώ γύρω οι άγγελοι έψαλλαν το «Δόξα εν Υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία».

Από τη επομένη της γιορτής του αποστόλου Φιλίππου, οι Χριστιανοί άρχιζαν τη νηστεία, που διαρκούσε σαράντα μέρες, για να προετοιμασθούν, να «κοινωνήσουν» για τη μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης, τα Χριστούγεννα. Για πρώτη φορά, γιορτάστηκαν τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου, στην Καισαρεία της Καππαδοκίας, από τον Άγιο Βασίλειο το 276 μ.Χ. και η Φάτνη το 1223 μ.Χ. από τον Άγιο Φραγκίσκο, στην Ασσίζη.

Γύρω στα 1280 μ.Χ. άρχισε η κατασκευή Φατνών από πηλό, κερί, ξύλο σε φυσικό μέγεθος. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο εμφανίσθηκε στην Εσθονία το 1510 μ.Χ. και μέσω Γερμανίας σε όλο τον κόσμο αργότερα.

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο, σαν σύμβολο αναβλάστησης, καθιερώθηκε κατ' αρχάς στη Σκανδιναβία, το 16ον αιώνα, αργότερα στη Γαλλία το 1840, στην Αγγλία το 1850 και στην Αμερική το 1891. Επίσης, εσυνηθίζετο να κρεμάζουν έξω από την πόρτα του σπιτιού στεφάνι από έλατο. Τα δε δώρα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, όπου ο άγιος Βασίλης αντικατέστησε τον Άγιο Νικόλαο το 1800, ως «Σάνκτους Νικόλαος», χρονολογούνται από τη ρωμαϊκή εποχή, όταν ο βασιλιάς των Σαββίνων ζητούσε από τους υπηκόους του να του προσφέρουν κλαδιά δάφνης από το ιερό δάσος της θεάς Στρένιας και αυτή η παράδοση διασώθηκε στα επόμενα χρόνια με κάποιες αλλαγές.

Χριστάκης Σαββίδης
(Φιλελεύθερος 17.12.2008).

Aπάντηση στο σημείωμα του Χριστάκη Σαββίδη από τον
ερευνητή-μελετητή Αλέξανδρο-Μιχαήλ Χατζηλύρα

Κατά τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, τα Χριστούγεννα και τα Θεοφάνια εορτάζονταν από κοινού, στις 6 Ιανουαρίου - και όχι στις 25 Δεκεμβρίου, όπως αναφέρθηκε λανθασμένα στη σχετική επιστολή. Μάλιστα, στον τότε εορτασμό περισσότερη σημασία δινόταν στη βάπτιση του Ιησού και όχι στην ενσάρκωσή του.

Αν και δεν γνωρίζουμε ποια ημερομηνία γεννήθηκε ο Ιησούς, μπορούμε να υπολογίσουμε ότι γεννήθηκε μεταξύ των ετών7 π.Χ. - 2 π.Χ., και με βάση τους υπολογισμούς μας θα πρέπει να δεχθούμε ότι γεννήθηκε την Άνοιξη. Η ημερομηνία που εορτάζουμε σήμερα τα Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου) είναι συμβολική, και θεσπίστηκε περί το 376, συμπίπτοντας με την ειδωλολατρική ημέρα γέννησης του ανίκητου Ήλιου στη Δύση.

Ωστόσο, τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, η μία και αδιαίρετη Εκκλησία γιόρταζε τα Χριστούγεννα μαζί με τα Θεοφάνια την ημέρα της παγανιστικής εορτής του Ηλίου στην Ανατολή, στις 6 Ιανουαρίου, ακριβώς για να μπορούν οι κατατρεγμένοι Χριστιανοί να χρησιμοποιούν την εορτή αυτή ως πρόσχημα για τους δικούς τους εορτασμούς. Μέχρι περίπου το έτος 534, η 25η Δεκεμβρίου επικράτησε σταδιακά σε όλο το Χριστιανισμό, εκτός από την Αρμένικη Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία για λόγους παράδοσης συνεχίζει το συνεορτασμό των Χριστουγέννων μαζί τα Θεοφάνια στις 6 Ιανουαρίου.

Αλέξανδρος-Μιχαήλ Χατζηλύρας

(Φιλελεύθερος 20.12.2008).