Με τις κατά καιρούς γενικεύσεις της ιστορίας μας, ενισχύονται σημαντικά οι πάσης φύσεως παραμυθολογίες, που δεν έχουν καμμία σχέση με την πραγματικότητα και δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη κριτικής σκέψης, μα προπάντων της απαραίτητης αυτογνωσίας. Μιας αυτογνωσίας η οποία απαραίτητα προϋποθέτει, βαθιά γνώση του ιστορικού παρελθόντος, το οποίο χωρίς φανατισμούς, διαστρεβλώσεις και ωραιοποιήσεις θα βοηθούσε το ιστορικό παρόν και στο ξεδιάλυμα του μίτου της ιστορικής πορείας.
Αντ’ αυτού όμως, μέχρι σήμερα κυριαρχούν οι πατριδοκάπηλοι μαξιμαλισμοί και ο επικίνδυνος ψευτοπατριωτισμός, που μας οδήγησαν σε απίστευτα μεγάλες εθνικές καταστροφές, η χειρότερη των οποίων ήταν η διχοτόμηση της Κύπρου με την εισβολή και την κατοχή από τον Τουρκικό στρατό το 1974.
Χωρίς να παραβλέπονται κι άλλα κριτήρια, η εθνοκαπηλεία έχει προκαλέσει τεράστια ζημιά στα εθνικά μας συμφέροντα. Αν όμως στη δεκαετία του ’70 η πολιτική μας κουλτούρα και παιδεία ήταν ακόμα στα σπάργανα, σήμερα δεν δικαιολογείται η συνέχιση αυτής της τακτικής.
Το πρόβλημα των σοβαρών εθνικών υποθέσεων που ακόμη εκκρεμούν, δεν δικαιολογεί με κανένα τρόπο τους ηρωϊκούς μεγαλοϊδεατισμούς και το φανατισμένο υπερπατριωτισμό, γιατί οδηγούν στον όλεθρο. Έχει αποδειχτεί περίτρανα πια ότι, σημασία δεν έχει εάν έχουμε δίκαιο, αν οι επιδιώξεις μας συνάδουν με διεθνείς αρχές και ιδεώδη, αλλά πως και με ποιο τρόπο προωθούμε αυτούς τους στόχους, μέσα από ένα διεθνές σύστημα το οποίο δεν είναι αγγελικά πλασμένο.
Δεν είναι κοινοτυπία να ειπωθεί ότι η διεθνής πολιτική διέπεται από συγκρουόμενα συμφέροντα και όχι από τους κανόνες της ηθικής. Έτσι, για μια μικρή, πολύ μικρή χώρα όπως τη δική μας, το εφικτό μέσα από την επιλογή συμμαχιών και στηριγμάτων, φαίνεται να είναι μονόδρομος.
Ο Νικολό Μακιαβέλι ο πασίγνωστος πολιτικός φιλόσοφος της Ρεαλιστικής πολιτικής (Ρεαλπολιτίκ), μέσα από το διαχρονικό βιβλίο του «Ο ηγεμών» που έγραψε στα 1505 και έγινε κλασσικό εγχειρίδιο για τους ηγεμόνες ανά την υφήλιο, περιγράφει παραστατικά και αναλύει εντυπωσιακά τον ρεαλισμό και την κυνικότητα της εξουσίας.
Το βασικό αξίωμα της Ρεαλιστικής πολιτικής ότι «είναι προτιμότερο να κάνεις το σωστό πράγμα, παρά να κάνεις τα πράγματα σωστά», θα έπρεπε να ισχύει και στην περίπτωση μας, ιδιαίτερα με το προτεινόμενο Σχέδιο Ανάν. Δεν χωρά αμφιβολία ότι ορισμένες πρόνοιες του σχεδίου είναι αρνητικές για μας, όπως και ορισμένες άλλες για τους Τουρκοκύπριους. Το επιδιωκόμενο στην προκειμένη περίπτωση όμως θα πρέπει να είναι το σωστό, παρά να προσπαθούμε να τελειοποιήσουμε τα πράγματα.
Μήπως αμέσως μετά την ανεξαρτησία -με το δοτό έστω και ιδιόρρυθμο Σύνταγμα το οποίο σήμερα μπροστά στις πικρές πραγματικότητες, φαντάζει ως πολιτική όαση- αντί να προσπαθούσαμε να κάνουμε τα πράγματα σωστά, Έλληνες και Τούρκοι κάναμε το σωστό, θα καταλήγαμε άραγε σ’ αυτές τις καταστάσεις, με νεκρούς, αγνοούμενους, πρόσφυγες, έποικους, στρατό κατοχής, εγκλωβισμένους κι ένα σωρό άλλα προβλήματα;
Λέγεται ότι «δεν ανακαλύπτει κανείς τους ωκεανούς, παρά μόνο όταν χάσει από τα μάτια του τη στεριά». Κάπως έτσι κι εμείς, μετά από αρκετά χρόνια ανακαλύψαμε αναγκαστικά τη χαμένη Ατλαντίδα του Κυπριακού κράτους, το Σύνταγμα της Ζυρίχης, τη διεθνή αναγνώριση, και όλα τα συναφή τα της κρατικής μας υπόστασης, όταν δυστυχώς χάσαμε μέσα από τα χέρια μας τη μισή μας πατρίδα.
Ανακαλύψαμε ακόμη και το κουρελιασμένο λάβαρο, την ξεχασμένη Κυπριακή σημαία με τα κλαδιά της ελιάς, που τη σχεδίασε ένας Τούρκος συμπατριώτης μας. Μια σημαία που όπως γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου του «Η Κατάθεση μου», ο Γλαύκος Κληρίδης, «ούτε οι Έλληνες ούτε οι Τούρκοι θεώρησαν ποτέ εθνική τους σημαία και κανείς δεν ήταν έτοιμος να πεθάνει γι’ αυτήν».
Αλλά να’ ταν μόνο αυτά; Το 1970 φούντωσε ο εθνικός διχασμός. Η εσωτερική κατάσταση στην Κύπρο ήταν ήδη ένας κόλαφος για τη δημοκρατία και τους δημοκρατικούς θεσμούς, με τη δράση του «Εθνικού Μετώπου». Κορύφωση της πολιτικής βίας και ανωμαλίας υπήρξε τότε η δολοφονική απόπειρα εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις 8 Μαρτίου και μια βδομάδα αργότερα, στις 15 Μαρτίου η δολοφονία του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη.
Στον διεθνή χώρο διαδραματίζονταν σοβαρά πολιτικά γεγονότα όπως ο συνεχιζόμενος αδυσώπητος ανταγωνισμός μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ο πόλεμος στο Βιετνάμ, στην Καμπότζη, ο Ινδο-Πακιστανικός πόλεμος, ο Ισραηλινο-Αιγυπτιακός πόλεμος, οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική και αλλού. Παράλληλα γίνονταν σημαντικές αλλαγές και ανακατατάξεις, όπως η εισδοχή της Κίνας στον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών και η εμφάνιση της «Οστπολιτίκ» του Βίλι Μπραντ, Καγκελλαρίου της Δυτικής Γερμανίας από το 1969 μέχρι το 1974, που καθιέρωνε την πολιτική της ύφεσης και άλλαζε σταδιακά τον χάρτη της Ευρώπης.
Ενώ οι περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες το 1970 ακολουθούσαν απλώς τα γεγονότα, αντί να τα διαμορφώνουν, ο Βίλι Μπραντ, η μεγαλύτερη πολιτική φυσιογνωμία της μεταπολεμικής Γερμανίας, ξεχώρισε ως ένας καινοτόμος πολιτικός. Έτος καμπής το 1970, σφραγίζεται από την ανάδειξη της πολιτικής του σε κυρίαρχο πλέον δόγμα της Δυτικογερμανικής εξωτερικής πολιτικής.
Στο μικρόκοσμο της Κύπρου όμως τα δρώμενα είχαν άλλο περιεχόμενο και άλλο προσανατολισμό. Αν κάποιος ανατρέξει στις εφημερίδες της εποχής και ανιχνεύσει τον πολιτικό λόγο και προβληματισμό, θα μείνει κυριολεκτικά άναυδος από την παντελή απουσία οποιασδήποτε ανάλυσης ή διεισδυτικής αναφοράς των γεγονότων και διεργασιών που γινόντουσαν λίγο έξω από τα σύνορα της Κυπριακής επικράτειας. Η υπέρ-απλουστευμένη, πάμφτωχη πολιτική σκέψη περιοριζόταν σε τριτοκοσμικές πολιτικές προσεγγίσεις και συμπεριφορές.
Η «Οστπολιτίκ» («ανατολική πολιτική») ή Ρεαλιστική πολιτική, ξεκίνησε από το 1969, είκοσι χρόνια μετά τη δημιουργία των δυο Γερμανιών. Ο Βίλι Μπραντ συνέλαβε και προγραμμάτισε το πιο συναρπαστικό κι ελπιδοφόρο όραμα για την Ευρώπη, από την κατάρρευση του Σιδηρού Παραπετάσματος. Χρησιμοποιώντας την σημαντική στρατηγική και οικονομική δύναμη της Δυτικής Γερμανίας, προσπάθησε να μεγαλώσει και να ενώσει την Δυτική Ευρώπη.
Ο Βίλι Μπραντ χαρακτηρίστηκε το 1970 ως ο άνδρας της χρονιάς και το 1971 βραβεύτηκε με το Βραβείο Νόμπελ για την ειρήνη. Αλλά πριν φτάσει στους πολιτικούς και διπλωματικούς του θριάμβους, ο αρχιτέκτονας της «Οστπολιτίκ» επικρίνεται σκληρά από τους αντιπάλους τους ως προδότης και φυσικά ενδοτικός.
Χαρακτηριστική είναι η οξύτατη αντιπαράθεση στη Γερμανική Βουλή (Μπούντεσταγκ) μεταξύ των Σοδιαλδημοκρατών και της αντιπολίτευσης, όταν το 1970 ο Βίλι Μπραντ διαπράττει ακόμη μια «ιεροσυλία», όταν επισκέπτεται τη Μόσχα και υπογράφει συμφωνία διμερών σχέσεων. Αυτός όμως αναφωνεί. «Τίποτε από όσα διακυβεύονταν τόσα χρόνια δεν έχει χαθεί. Εμείς έχουμε την τόλμη να γυρίσουμε μια ιστορική σελίδα». Ο χρόνος τον δικαίωσε πανηγυρικά. Στις 3 Νοεμβρίου 1990 η Γερμανία εόρτασε την ενοποίηση της, ύστερα από είκοσι χρόνια ομαλοποίησης των σχέσεων της με τις γειτονικές χώρες.
Ποιος άραγε από του κυβερνώντες στην Κύπρο έχει την τόλμη, την πολιτική σοφία και το όραμα του αύριο, για να γυρίσει μια ιστορική σελίδα και στην Κύπρο;
Φοίβος Νικολαΐδης
Αντ’ αυτού όμως, μέχρι σήμερα κυριαρχούν οι πατριδοκάπηλοι μαξιμαλισμοί και ο επικίνδυνος ψευτοπατριωτισμός, που μας οδήγησαν σε απίστευτα μεγάλες εθνικές καταστροφές, η χειρότερη των οποίων ήταν η διχοτόμηση της Κύπρου με την εισβολή και την κατοχή από τον Τουρκικό στρατό το 1974.
Χωρίς να παραβλέπονται κι άλλα κριτήρια, η εθνοκαπηλεία έχει προκαλέσει τεράστια ζημιά στα εθνικά μας συμφέροντα. Αν όμως στη δεκαετία του ’70 η πολιτική μας κουλτούρα και παιδεία ήταν ακόμα στα σπάργανα, σήμερα δεν δικαιολογείται η συνέχιση αυτής της τακτικής.
Το πρόβλημα των σοβαρών εθνικών υποθέσεων που ακόμη εκκρεμούν, δεν δικαιολογεί με κανένα τρόπο τους ηρωϊκούς μεγαλοϊδεατισμούς και το φανατισμένο υπερπατριωτισμό, γιατί οδηγούν στον όλεθρο. Έχει αποδειχτεί περίτρανα πια ότι, σημασία δεν έχει εάν έχουμε δίκαιο, αν οι επιδιώξεις μας συνάδουν με διεθνείς αρχές και ιδεώδη, αλλά πως και με ποιο τρόπο προωθούμε αυτούς τους στόχους, μέσα από ένα διεθνές σύστημα το οποίο δεν είναι αγγελικά πλασμένο.
Δεν είναι κοινοτυπία να ειπωθεί ότι η διεθνής πολιτική διέπεται από συγκρουόμενα συμφέροντα και όχι από τους κανόνες της ηθικής. Έτσι, για μια μικρή, πολύ μικρή χώρα όπως τη δική μας, το εφικτό μέσα από την επιλογή συμμαχιών και στηριγμάτων, φαίνεται να είναι μονόδρομος.
Ο Νικολό Μακιαβέλι ο πασίγνωστος πολιτικός φιλόσοφος της Ρεαλιστικής πολιτικής (Ρεαλπολιτίκ), μέσα από το διαχρονικό βιβλίο του «Ο ηγεμών» που έγραψε στα 1505 και έγινε κλασσικό εγχειρίδιο για τους ηγεμόνες ανά την υφήλιο, περιγράφει παραστατικά και αναλύει εντυπωσιακά τον ρεαλισμό και την κυνικότητα της εξουσίας.
Το βασικό αξίωμα της Ρεαλιστικής πολιτικής ότι «είναι προτιμότερο να κάνεις το σωστό πράγμα, παρά να κάνεις τα πράγματα σωστά», θα έπρεπε να ισχύει και στην περίπτωση μας, ιδιαίτερα με το προτεινόμενο Σχέδιο Ανάν. Δεν χωρά αμφιβολία ότι ορισμένες πρόνοιες του σχεδίου είναι αρνητικές για μας, όπως και ορισμένες άλλες για τους Τουρκοκύπριους. Το επιδιωκόμενο στην προκειμένη περίπτωση όμως θα πρέπει να είναι το σωστό, παρά να προσπαθούμε να τελειοποιήσουμε τα πράγματα.
Μήπως αμέσως μετά την ανεξαρτησία -με το δοτό έστω και ιδιόρρυθμο Σύνταγμα το οποίο σήμερα μπροστά στις πικρές πραγματικότητες, φαντάζει ως πολιτική όαση- αντί να προσπαθούσαμε να κάνουμε τα πράγματα σωστά, Έλληνες και Τούρκοι κάναμε το σωστό, θα καταλήγαμε άραγε σ’ αυτές τις καταστάσεις, με νεκρούς, αγνοούμενους, πρόσφυγες, έποικους, στρατό κατοχής, εγκλωβισμένους κι ένα σωρό άλλα προβλήματα;
Λέγεται ότι «δεν ανακαλύπτει κανείς τους ωκεανούς, παρά μόνο όταν χάσει από τα μάτια του τη στεριά». Κάπως έτσι κι εμείς, μετά από αρκετά χρόνια ανακαλύψαμε αναγκαστικά τη χαμένη Ατλαντίδα του Κυπριακού κράτους, το Σύνταγμα της Ζυρίχης, τη διεθνή αναγνώριση, και όλα τα συναφή τα της κρατικής μας υπόστασης, όταν δυστυχώς χάσαμε μέσα από τα χέρια μας τη μισή μας πατρίδα.
Ανακαλύψαμε ακόμη και το κουρελιασμένο λάβαρο, την ξεχασμένη Κυπριακή σημαία με τα κλαδιά της ελιάς, που τη σχεδίασε ένας Τούρκος συμπατριώτης μας. Μια σημαία που όπως γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου του «Η Κατάθεση μου», ο Γλαύκος Κληρίδης, «ούτε οι Έλληνες ούτε οι Τούρκοι θεώρησαν ποτέ εθνική τους σημαία και κανείς δεν ήταν έτοιμος να πεθάνει γι’ αυτήν».
Αλλά να’ ταν μόνο αυτά; Το 1970 φούντωσε ο εθνικός διχασμός. Η εσωτερική κατάσταση στην Κύπρο ήταν ήδη ένας κόλαφος για τη δημοκρατία και τους δημοκρατικούς θεσμούς, με τη δράση του «Εθνικού Μετώπου». Κορύφωση της πολιτικής βίας και ανωμαλίας υπήρξε τότε η δολοφονική απόπειρα εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις 8 Μαρτίου και μια βδομάδα αργότερα, στις 15 Μαρτίου η δολοφονία του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη.
Στον διεθνή χώρο διαδραματίζονταν σοβαρά πολιτικά γεγονότα όπως ο συνεχιζόμενος αδυσώπητος ανταγωνισμός μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ο πόλεμος στο Βιετνάμ, στην Καμπότζη, ο Ινδο-Πακιστανικός πόλεμος, ο Ισραηλινο-Αιγυπτιακός πόλεμος, οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική και αλλού. Παράλληλα γίνονταν σημαντικές αλλαγές και ανακατατάξεις, όπως η εισδοχή της Κίνας στον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών και η εμφάνιση της «Οστπολιτίκ» του Βίλι Μπραντ, Καγκελλαρίου της Δυτικής Γερμανίας από το 1969 μέχρι το 1974, που καθιέρωνε την πολιτική της ύφεσης και άλλαζε σταδιακά τον χάρτη της Ευρώπης.
Ενώ οι περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες το 1970 ακολουθούσαν απλώς τα γεγονότα, αντί να τα διαμορφώνουν, ο Βίλι Μπραντ, η μεγαλύτερη πολιτική φυσιογνωμία της μεταπολεμικής Γερμανίας, ξεχώρισε ως ένας καινοτόμος πολιτικός. Έτος καμπής το 1970, σφραγίζεται από την ανάδειξη της πολιτικής του σε κυρίαρχο πλέον δόγμα της Δυτικογερμανικής εξωτερικής πολιτικής.
Στο μικρόκοσμο της Κύπρου όμως τα δρώμενα είχαν άλλο περιεχόμενο και άλλο προσανατολισμό. Αν κάποιος ανατρέξει στις εφημερίδες της εποχής και ανιχνεύσει τον πολιτικό λόγο και προβληματισμό, θα μείνει κυριολεκτικά άναυδος από την παντελή απουσία οποιασδήποτε ανάλυσης ή διεισδυτικής αναφοράς των γεγονότων και διεργασιών που γινόντουσαν λίγο έξω από τα σύνορα της Κυπριακής επικράτειας. Η υπέρ-απλουστευμένη, πάμφτωχη πολιτική σκέψη περιοριζόταν σε τριτοκοσμικές πολιτικές προσεγγίσεις και συμπεριφορές.
Η «Οστπολιτίκ» («ανατολική πολιτική») ή Ρεαλιστική πολιτική, ξεκίνησε από το 1969, είκοσι χρόνια μετά τη δημιουργία των δυο Γερμανιών. Ο Βίλι Μπραντ συνέλαβε και προγραμμάτισε το πιο συναρπαστικό κι ελπιδοφόρο όραμα για την Ευρώπη, από την κατάρρευση του Σιδηρού Παραπετάσματος. Χρησιμοποιώντας την σημαντική στρατηγική και οικονομική δύναμη της Δυτικής Γερμανίας, προσπάθησε να μεγαλώσει και να ενώσει την Δυτική Ευρώπη.
Ο Βίλι Μπραντ χαρακτηρίστηκε το 1970 ως ο άνδρας της χρονιάς και το 1971 βραβεύτηκε με το Βραβείο Νόμπελ για την ειρήνη. Αλλά πριν φτάσει στους πολιτικούς και διπλωματικούς του θριάμβους, ο αρχιτέκτονας της «Οστπολιτίκ» επικρίνεται σκληρά από τους αντιπάλους τους ως προδότης και φυσικά ενδοτικός.
Χαρακτηριστική είναι η οξύτατη αντιπαράθεση στη Γερμανική Βουλή (Μπούντεσταγκ) μεταξύ των Σοδιαλδημοκρατών και της αντιπολίτευσης, όταν το 1970 ο Βίλι Μπραντ διαπράττει ακόμη μια «ιεροσυλία», όταν επισκέπτεται τη Μόσχα και υπογράφει συμφωνία διμερών σχέσεων. Αυτός όμως αναφωνεί. «Τίποτε από όσα διακυβεύονταν τόσα χρόνια δεν έχει χαθεί. Εμείς έχουμε την τόλμη να γυρίσουμε μια ιστορική σελίδα». Ο χρόνος τον δικαίωσε πανηγυρικά. Στις 3 Νοεμβρίου 1990 η Γερμανία εόρτασε την ενοποίηση της, ύστερα από είκοσι χρόνια ομαλοποίησης των σχέσεων της με τις γειτονικές χώρες.
Ποιος άραγε από του κυβερνώντες στην Κύπρο έχει την τόλμη, την πολιτική σοφία και το όραμα του αύριο, για να γυρίσει μια ιστορική σελίδα και στην Κύπρο;
Φοίβος Νικολαΐδης
No comments:
Post a Comment