Phivos Nicolaides: Σισμανόγλειο Μέγαρο Κωνσταντινουπόλεως

Sunday, July 13, 2008

Σισμανόγλειο Μέγαρο Κωνσταντινουπόλεως

Περιπετειώδης, είναι και η ιστορία του Σισμανόγλειου Μεγάρου, κτιρίου του 19ου αιώνα, ιδιοκτησία ενός Βρετανού υπηκόου, που καταστράφηκε από το μεγάλο σεισμό του 1896. Αργότερα επεκτάθηκε και αποτέλεσε την κατοικία της ελληνικής οικογένειας μεγαλεμπόρων Σισμάνογλου, οι οποίοι και το δώρισαν στο ελληνικό κράτος. Για αρκετά χρόνια υπήρξε ερείπιο και τη δεκαετία του '70 πεδίο μάχης μεταξύ των αριστερών Κούρδων και των Γκρίζων Λύκων. Την περίοδο της ανακαίνισής του εντοπίστηκαν στα σκοτεινά και υγρά χαλάσματά του μέχρι και ανθρώπινοι σκελετοί.

Στην Πόλη γίνονται όλα, αγαπητοί φίλοι! Το ενδιαφέρον εκεί είναι ότι οι "εκδηλώσεις" έχουν οντολογική διάσταση, όχι απλά "πολιτιστική". Είναι μια διαρκής επαλήθευση του ποιητού: "Τη Ρωμιοσύνη μη την κλαις εκεί που πάει να σβήσει... Νάτη πετιέται από παντού κι αντρειεύει και θεριεύει"!

Η Κωνσταντινούπολη και το ανακαινισμένο Σισμανόγλειο Μέγαρο, το μοναδικό κτίριο στην Πόλη που παραμένει στην ιδιοκτησία του ελληνικού κράτους, φιλοξενούν από την περασμένη Παρασκευή αντιπροσωπευτικά δείγματα της δουλειάς του ζωγράφου που μελέτησε τον βυζαντινό πολιτισμό.

«Οποιος δεν καταλαβαίνει αισθητικά τον βυζαντινό (πολιτισμό), ας μου επιτραπεί να του πω ότι δεν εννοεί ολότελα τον αρχαίο. Και όταν ένας καλλιτέχνης δεν εννοεί το ελληνικό παρελθόν, πώς θα μπορούσε να δημιουργήσει το ελληνικό μέλλον, που είναι η δουλειά του;», επανέλαβε τις φράσεις του Παπαλουκά ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος στον χαιρετισμό του στα εγκαίνια, χαρακτηρίζοντας την έκθεση «εικαστική άνοιξη που έφερε στην Κωνσταντινούπολη ο μαθητής του ζωγράφου», εννοώντας τον ζωγράφο Β. Θεοχαράκη.

Τοπία από το Αγιον Ορος, πορτρέτα κ.ά. αντιπροσωπεύονται στην έκθεση του δεύτερου ορόφου του Σισμανόγλειου στον κεντρικό εμπορικό πεζόδρομο Ιστικλάλ (ανεξαρτησία).

Πρόκειται για ένα όμορφο κτίριο του 19ου αιώνα, η ιστορία του οποίου είναι παράλληλη με ιστορικές εξελίξεις, όπως μας εξήγησε ο Ελληνας γενικός πρόξενος Αλέξης Αλεξανδρής. Δωρήθηκε το 1939 στο ελληνικό Δημόσιο από την οικογένεια μεγαλεμπόρων Σισμάνογλου. Αργότερα ενοικιάστηκε στους Αμερικανούς και μέσα από αυτό διοχετεύτηκε όλη η βοήθεια Μάρσαλ προς την Τουρκία. Η εθνικότητα των ενοίκων έσωσε το κτίριο από τους βανδαλισμούς εναντίον των ελληνικών περιουσιών το 1955.

Το 71 επεστράφη στο ελληνικό κράτος, το οποίο το εγκατέλειψε στην απόλυτη φθορά μέχρι το 2000 οπότε αποφασίστηκε η ανακαίνιση του κτιρίου. Το Σισμανόγλειο σήμερα χρησιμοποιείται ως πολιτιστικό κέντρο, ως χώρος τόνωσης της συρρικνωμένης ομογένειας και πολιτιστικών σχέσεων των δύο χωρών. Φίλος των δραστηριοτήτων του είναι ο διευθυντής του Τοπ Καπί, με τους 30.000 επισκέπτες ημερησίως.

Στο BHMagazino διαβάζω το κείμενο της Κατερίνας Λυμπεροπούλου για το Σισμανόγλειο Μέγαρο της Πόλης, το οποίο, κατά την αρθογράφο «έχει παρελθόν και ένα πολλά υποσχόμενο μέλλον».

«Κάποτε η πεζοδρομημένη λεωφόρος Ιστικλάλ ήταν το κέντρο των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Σήμερα είναι ριψοκίνδυνο να βάλεις ακόμη και μια ελληνική αφίσα στην κύρια οδική αρτηρία της συνοικίας του Πέραν. Χρειάστηκαν συζητήσεις επί συζητήσεων για να αποφασίσει η προξενική αρχή που στεγάζεται στο Σισμανόγλειο Μέγαρο να αναρτήσει την αφίσα της έκθεσης «Σπύρος Παπαλουκάς 1915 – 1956» στο κτίριο του αριθμού 60».

Το Σισμανόγλειο είναι το μοναδικό κτίριο που ανήκει στο ελληνικό Δημόσιο. Και είναι το μοναδικό, επίσης, κτίριο από το οποίο οι Τούρκοι στα Σεπτεμβριανά του 1955, δεν πετούσαν αντικείμενα στο δρόμο. Σήμερα αποτελεί το σημαντικότερο πολιτιστικό κέντρο των Ρωμιών της Πόλης και όχι μόνο. Ανακαινισμένο, λαμπερό, στέκει στην καρδιά της Πόλης , ως καθρέφτης της αρχοντιάς της Ρωμιοσύνης.