Μπορούσατε ν' αρχίσετε χωρίς εμένα

Ο Άμος Οζ παρουσιάζει την ιδιοσυστασία του συγγραφέα

«Να λοιπόν οι κυριότερες ερωτήσεις: Γιατί γράφεις; Γιατί γράφεις ειδικά μ΄ αυτόν τον τρόπο; (...) Τι σκέφτεται η σύζυγός σου για τις γυναικείες μορφές στα βιβλία σου; (...) Οι ιστορίες σου είναι αυτοβιογραφικές ή δημιουργήματα της φαντασίας σου; Και το κυριότερο, όντας καλλιτέχνης, πώς και η προσωπική σου ζωή δεν είναι αυτό που θα ονομάζαμε θυελλώδης;». Το βιβλίο του Άμος Όζ, Η νύχτα του συγγραφέα, ξεκινά με καταιγισμό ερωτήσεων. Είναι οι συνήθεις, ανιχνευτικές, τρομοκρατικές, φιλοπερίεργες ερωτήσεις που απευθύνουν αναγνώστες σε συγγραφείς.

.

Ο Άμος Οζ είναι γέννημα-θρέμμα Ισραηλινός. Η μητέρα του αυτοκτόνησε, όταν ο συγγραφέας ήταν 12 ετών. Στα 15 του, ο Άμος έκανε την επανάστασή του: πήγε να ζήσει σε κιμπούτς, άλλαξε το επίθετό του σε Οζ (που στα εβραϊκά σημαίνει «ισχύς»). Μέχρι σήμερα, ο 69χρονος συγγραφέας έχει γράψει 18 βιβλία, όλα στα εβραϊκά, και πάμπολλα άρθρα. Είναι γνωστός για τους αγώνες που έδωσε για την ειρήνευση στη Μέση Ανατολή. Η υπόθεση του βιβλίου έχει ως εξής: ένας συγγραφέας πρόκειται να παραστεί σε μια τιμητική λογοτεχνική βραδιά που διοργανώθηκε προς τιμήν του. Κάθεται σε ένα καφενείο, τρία τέσσερα τετράγωνα μακριά από το κτίριο της εκδήλωσης, και προσπαθεί να συγκεντρωθεί σε πιθανές ερωτήσεις που θα του απευθύνουν. Τελικά, φτάνει αργοπορημένος. Στο σχετικό σχόλιο του αρμόδιου κοινοτικού υπαλ λήλου, ψιθυρίζει μισοαστεία μισοσοβαρά «θα μπορούσατε ν΄ αρχίσετε χωρίς εμένα».

.

Ο Άμος Οζ δεν αναπτύσσει γενικόλογες θεωρίες περί συγγραφής. Χρησιμοποιεί την εργαλειοθήκη της αφήγησης, για να παρουσιάσει την ιδιοσυστασία του συγγραφέα. Αναδεικνύει τα πολλαπλά εναλλακτικά νήματα της αφήγησης. Αποκαλύπτει τον τρόπο, με τον οποίο γκαζώνει η συγγραφική φαντασία, τα καύσιμά της. Έτσι λοιπόν, από το βιβλίο παρελαύνουν σερβιτόρες και τερματοφύλακες, αναπληρωματικές Μις και μπράβοι, υπάλληλοι και τσιράκια, ποιητές και δόκτορες, κουτσομπόληδες αναγνώστες και ορκισμένοι κριτικοί λογοτεχνίας, παλιοί παιδαγωγοί, βουλευτές και ανήλικοι επίδοξοι συγγραφείς. Αποτελούν το κοινό της εκδήλωσης ή πλάσματα που συναντά τυχαία ο συγγραφέας εκείνο το βράδυ και τους δίνει ζωή. Μυθιστορηματική ζωή, που θα μπορούσε να είναι και δική τους. Ο συγγραφέας κοιτάζει τους πάντες από μακριά, κλέβει σουσούμια και κατασκευάζει τις ιστορίες του.

.

Ζει ένα ερωτικό βράδυ με μια συνεσταλμένη αναγνώστρια. Δίνει συγγραφικές συμβουλές στο αγόρι που του στέλνει τα ποιήματά του: «Να γράφεις λες κι εκείνος που γράφει τα ποιήματα και το αγόρι που υποφέρει δεν είναι ο ίδιος άνθρωπος αλλά δύο άνθρωποι διαφορετικοί, κι εκείνος που γράφει βλέπει το αγόρι που υποφέρει με ψυχρότητα, από μακριά και με μια δόση ειρωνείας. Προσπάθησε, για παράδειγμα, να γράψεις σαν να σας χωρίζουν εκατό χρόνια...».

Σοφία Νικολαΐδου

"ΤΑ ΝΕΑ" Βιβλιοδρόμιο, Σάββατο, 5 Ιουλίου 2008