Ιστορία του ξεριζωμού

Ενα Χρονικό - «κλειδί» για το

συρτάρι της ιστορίας του ξεριζωμού

από την Αγάπη Μολυβιάτη - Βενέζη

Η οικία Βενέζη στο Αϊβαλί (Κυδωνίες)

από το αρχείο Πέτρου Γ। Μολυβιάτη।

Tης Eλενης Mπιστικα

Είναι η κατάλληλη ώρα για να κρατήσουμε στον καιρό της ειρήνης τη γνώση της ιστορίας μας αλώβητη, κρατώντας, όμως, και τις ανθρώπινες πτυχές που έσταξαν βάλσαμο στις ψυχές των κατατρεγμένων προσφύγων από το Αϊβαλί του 1922… «Το Χρονικό των Δέκα Ημερών», το βιβλίο της Αγάπης Μολυβιάτη - Βενέζη, που παρουσίασε σε επανέκδοση και τιμητική εκδήλωση στο «Μέγαρο» ο πρόεδρος του Δ।Σ. του ΕΛΙΑ κ. Μάνος Χαριτάτος, με προβολή σε παγκόσμια «πρεμιέρα» του ιστορικού ντοκιμαντέρ «Γράμματα χωρίς Παραλήπτη», της ιστορικού δρος Ειρήνης Σαρίογλου - Scott, παρουσία του πρέσβη ε.τ., πρώην ΥΠΕΞ κ. Πέτρου Μολυβιάτη, της γυναίκας του Νιόβης, της κόρης τους Λώρας, της εγγονής του.

Στην πρώτη σειρά η φίλη και απόφοιτος του Pierce κ। Αννα Βενέζη - Κοσμετάτου, η κόρη του Ηλία Μέλλου - Βενέζη, που μιλάει στο «ντοκιμαντέρ» για τον πατέρα της. «Το νούμερο 31328 πάνω στη σιδερένια πλάκα που φορούσε στο χέρι του, και που του έσωσε τη ζωή, γιατί δήλωνε ότι ήταν κάποιος, ανθρώπινο ον, στα Τάγματα Εργασίας, βαθιά στην Ανατολή της κακουχίας, ο πατέρας μου δεν το αποχωρίστηκε ποτέ. Το ’χε πάνω στο γραφείο του, το ’παιρνε μαζί του όταν πήγαινε ταξίδι», είπε η Αννα, δείχνοντας στον φακό «το Νούμερο» που έγινε το πολυδιαβασμένο βιβλίο του Ηλία Βενέζη, χρονικό της δικής του οδύσσειας, κι ας ήταν μόνο ένα αθώο 16χρονο αγόρι. Δέκα μέρες περιπλανήθηκε στο φοβισμένο Αϊβαλί η αδελφή του Αγάπη πασχίζοντας να το σώσει. Τότε αρρώστησε βαριά και την περιέθαλψε ένας Τούρκος, ο Κεμαλετίν, την έκρυψε, με κίνδυνο της ζωής του.

«Να το γράψεις αυτό το χρονικό, να το κάνεις βιβλίο», της ζήτησε ο Ηλίας της αδελφής του πριν πεθάνει, προσθέτει τη δική του μαρτυρία στο ντοκιμαντέρ ο κ। Πέτρος Μολυβιάτης. Οπως κι έγινε. «Το Χρονικό των Δέκα Ημερών» είναι το βιβλίο μιας τραγωδίας με εκλάμψεις ανθρώπινου μεγαλείου συγχρόνως. Προέρχεται από πραγματικά βιώματα, εμπειρίες που δεν μπορεί να διαγράψει η μνήμη. Απόδειξη ότι η Αγάπη το αφιέρωσε «στην ιερή μνήμη του πατέρα μου Μιχαήλ Μέλλου - Βενέζη, του αδελφού μου Ηλία και του Kemalettin». «Τα Γράμματα χωρίς Παραλήπτη», σε μουσική Ευανθίας Ρεμπούτσικα, απευθύνονται σ’ αυτόν που δεν τον ξανάδε, όταν έφυγε η Αγάπη, πρόσφυγας από το Αϊβαλί για τη Μυτιλήνη. Ούτε έμαθε τίποτα γι’ αυτόν. Χάθηκε η μορφή του μέσα στον σάλο του ξεριζωμού, αλλά η καλοσύνη του χαράχθηκε στην ψυχή της. Είναι ίσως και «το κλειδί» που χρειάζονται οι γείτονες λαοί για να ανοίξουν το συρτάρι της κοινής ιστορίας τους.

Σαν τέτοιο θα το διαβάσουμε και είναι χαρακτηριστικό ότι στη φωτογραφία, από την εκδήλωση, το κρατούν δύο νεαρές γυναίκες, εκπρόσωποι τρίτης γενιάς ξεριζωμένων, η κα Λώρα Μολυβιάτη και η κ. Ειρήνη Σαρίογλου - Scott, από την Κωνσταντινούπολη.

Στο Αφιέρωμα παρέστησαν ο υπουργός Εσωτερικών κ। Προκόπης Παυλόπουλος, ο υπουργός Παιδείας κ. Ευριπίδης Στυλιανίδης, η κ. Αννα Βενέζη - Κοσμετάτου, ο αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Παύλος Ιωαννίδης, η κ. Σαρίογλου, μητέρα της σκηνοθέτιδος, ο κ. Αντώνης Λιβάνης, ο καθηγητής κ. Ευτύχιος Βορίδης, ο αρχιτέκτων κ. Ευταξιόπουλος και άλλοι που, στο μισοσκόταδο της γεμάτης «Αίθουσας Δημήτρη Μητρόπουλου» στο Μέγαρο, δεν μπορούσες να διακρίνεις εύκολα. Το βιβλίο και το ντοκιμαντέρ παίρνουν τη θέση τους στον αγώνα για την εδραίωση της καλής μνήμης, που δεν αλλοιώνει την ιστορία αλλά ούτε και την επισείει σαν όργανο εκδίκησης. Ευχαριστίες στον κ. Μάνο Χαριτάτο του Δ.Σ. του ΕΛΙΑ για την επανέκδοση του βραβευμένου από την Ακαδημία Αθηνών και την «Εστία Νέας Σμύρνης» βιβλίου της γλυκιάς Αγάπης Βενέζη - Μολυβιάτη, πρότυπου μητέρας και αδελφής, με ψυχή γεμάτη συγγνώμη, να καθρεφτίζεται στα μεγάλα της μαύρα μάτια…

27.10.2007