Οι φρουροί των ωκεανών, Ulli Moirasgetis

Παρουσίαση βιβλίου

Ulli Moirasgetis facebook

Οδυσσέας Ελύτης. Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη και επιδράσεις

 Γράφει ο Δρ Ανδρέας Σοφόκλης

Οφείλουμε σ΄ αυτόν τον μέγιστο ποιητή να αφιερώσουμε έστω λίγο χρόνο. Η ποίησή του είναι αριστούργημα που εκφράζει βαθιές γνώσεις ποιητικών τεχνικών γνωστών και άγνωστω ν.

Ο Οδυσσέας Ελύτης σεβόταν τη δύναμη των αριθμών. Πίστευε ότι οι αριθμοί κυριαρχούν στη ζωή των ανθρώπων και καθορίζουν τη μοίρα τους. Εάν μελετήσουμε σοβαρά τη γεωγραφική θέση του ελληνισμού, από τον Εύξεινο Πόντο περνώντας από όλα τα παράλια της Μικράς Ασίας, από τα νησιά, κυρίως Ελλάδα, μέχρι Ήπειρο συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου, διαπιστώνουμε μεγάλα γιατί της ιστορικής μας πορείας, του ηρωικού στοιχείου, του αξεπέραστου του γνήσιου όρου της λεβεντιάς.

Ας επανέλθουμε, όμως, στο κυρίως θέμα, οι αριθμοί στον Μεγάλο αυτό ποιητή, εκφράζουν την πίστη, που φτάνει μέχρι τον θρησκευτικό μυστικισμό.

Ο αριθμός επτά κυριαρχεί στον Ελύτη, αυτός ο αριθμός στους αρχαίους πολιτισμούς της Ανατολής, των Βαβυλωνίων, των Ινδών, των Ιουδαίων, των Περσών, των Αιγυπτίων, υπήρξε ιερός. Αυτή η δύναμη των αριθμών και του αριθμού επτά πέρασε και στον ελληνικό ορθολογισμό.

«Η πίστη στην ιερότητα του αριθμού επτά έχει προέλευση αστρολογική, αρχικά συνδεόταν με τη λατρεία της Θεάς Σελήνης. Από τη Σελήνη πέρασε κατόπιν στη λατρεία και των άλλων θεών: Διονύσου, Ήρας, Δήμητρας και κυρίως του Απόλλωνα.», Μελέτη Ι. Καλλιτσουνάκι: «Επταδικαί  Έρευναι.

Στις αρχαίες δοξασίες έχει, συνεπώς, τις ρίζες της η ηλιακή μεταφυσική του Ποιητή και δηλώνεται ανάλογα ως λατρεία του φωτός και ως πίστη στην ιερότητα των αριθμών.

Ο αριθμός επτά κυριαρχεί στα ποιήματα μεταξύ των ετών 1935-1940, στη Συλλογή Προσανατολισμοί (1940): επτά ποιητικές συνθέσεις, χωρισμένες σε 7 ή σε 14 ή σε 21 μέρη, πολλαπλάσια του 7: «Επτά νυχτερινά επτάστιχα», Παράθυρα προς την Πέμπτη εποχή», «Ωρίων», «Διόνυσος»,  «Οι Κλεψύδρες του αγνώστου», «Αιθρίες», «Η συναυλία των γυακίνθων».

Οι «Παραλλαγές πάνω σε μιαν αχτίδα», της Συλλογής: ήλιος ο πρώτος (1943), αποτελούνται από επτά ποιήματα όσα είναι τα χρώματα του έρωτισμού: κόκκινο, πράσινο, κίτρινο, πορτοκαλί, ανοιχτό γαλάζιο, βαθύ γαλάζιο, μενεξενί, χρώματα που κυριαρχούν στη γεωγραφία, στην κουλτούρα, στην ιστορική πορεία των Ελλήνων.

Σε επτά μέρη χωρίζεται το ποίημα: «Η καλωσύνη στις λυκοποριές (1946) και το πρώτο μέρος, «Η Γένεσις» από Το Άξιον Εστί (1959).  Όπως και άλλα. Την ίδια δομή έχει και το: «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας. Το Άξιον Εστί χωρίζεται σε τρία μέρη: Γένεσις, Πάθη, Δοξαστικό, το Άσμα χωρίζεται σε δύο μέρη, που αντιστοιχούν μόνο στο δεύτερο και στο τρίτο μέρος Του Άξιον Εστί, αντίστοιχα με το Γένεσις.

Το Άσμα λειτουργεί, όπως τα δημοτικά Μοιρολόγια, συνυπάρχουν δύο σημαντικά χαρακτηριστικά, το εγκωμιαστικό και το θρηνητικό, το «ηρωικό» και το «πένθιμο». Κυριαρχούν  δύο πλαίσια, το καθ΄ ένα αναπτύσσεται σε επτά επί μέρους ενότητες. Το πρώτο αναφέρεται στην εμφάνιση των εχθρών και στον θάνατο του παλληκαριού, του Ανθυπολοχαγού της Αλβανίας-Διγενή Ακρίτα, το δεύτερο τονίζει την ήττα-φυγή των εχθρών με την Ανάσταση του Ανθυπολοχαγού-Βασίλειου Διγενή Ακρίτα στην Άνω Ιερουσαλήμ-στον Άνω Όλυμπο τον Αιώνιο, τον Αληθινό.

Ο Ελληνισμός διαχρονικώς παλεύει και μάχεται κατά των δυνάμεων του σκότους, είτε αυτές οι δυνάμεις είναι εξωτερικές, δηλαδή εχθρικές επιβουλές είτε είναι εσωτερικές δηλαδή το σαράκι της διχόνοιας που του κατατρώει τα σωθικά, δηλαδή τα νέα του βλαστάρια που αδίκως χάνονται.

Δεν ήταν μόνος του ο Ανθυπολοχαγός της Αλβανίας, σ΄ αυτή τη θυσία μαζί του, φυσικά υπήρξαν χιλιάδες άλλοι που θυσιάστηκαν στον ιερό βωμό για την ελευθερία της Ελλάδας-για την αξιοπρέπεια των Ελλήνων.

Όμως θα μπορούσαμε κατ΄ επέκταση να τον θεωρήσουμε τον μπροστάρη των νέων παιδιών που πέθαναν κατά τη διάρκεια της κατοχής, σε συμπλοκές με τους κατακτητές, από την πείνα από της κακουχίες. Ο αριθμός αυτός τρομάζει μόνο στο άκουσμα τριακοσίων χιλιάδων παιδιών.

Είναι ξεκάθαρο το γεγονός της επίδρασης του Οδυσσέα Ελύτη από τη μακραίωνη ελληνική λαϊκή παράδοση και ιστορία, όπως από σημαντικές ιστορικές περιόδους που αυτές εκφράζονται μέσα από σημαντικούς δημιουργούς του Ελληνισμού και της παγκόσμιας επίδρασής τους, όπως είναι ο Όμηρος,  ο Ρωμανός ο Μελωδός, ο Διονύσιος Σολωμός, ο Ιωάννης Μακρυγιάννης.

Συνεχιστής και προφητικός είναι ο Οδυσσέας Ελύτης, αφού ο Ανθυπολοχαγός θυσιάζεται και ξαναγεννιέται, όπως ο κύκλος της φύσης,  στα διαχρονικώς ελληνικά μέρη, από τον Εύξεινο Πόντο, μέχρι την Ήπειρο, τη Μακεδονία, τη Θράκη την Κύπρο μέχρι και σήμερα.

 Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης

Συγγραφέας, Ερευνητής, Αρθρογράφος, Δοκιμιογράφος.