Ηρωισμός

Γράφει ο Δρ Ανδρέας Σοφόκλης

Αφιερωμένο στους Αρχαίους Έλληνες Ήρωες, στους Έλληνες Ορθόδοξους Ήρωες και σε όσους Ήρωές μας με αυτοθυσία υπερασπίστηκαν την Νήσο Κύπρο, την Νήσο των Αγίων και των Ηρώων το μαύρο καλοκαίρι του 1974.

Ήρωες είναι οι ήρωες του Ομήρου, στην Ιλιάδα, οι οποίοι για την Τιμή  εξεστράτευσαν κατά της χώρας του Ιλίου. Ήρωας είναι ο διαχρονικός ομηρικός Οδυσσέας της αιώνιας Ιθάκης. Ήρωες είναι ο Έκτορας και ο Αινείας. Ήρωας είναι ο, κατά τον Αριστοτέλη, Τολμηρός. Τα καταγεγραμμένα και μη ονόματα ηρώων είναι χιλιάδες. Δυστυχώς άλλες τόσες χιλιάδες είναι τα ονόματα, εκουσίως/ακουσίως-εν γνώση και εν αγνοία-Εφιαλτών και  Ιούδων.

Ήρωας, είναι ο άνθρωπος που με κίνδυνο τη ζωή του υπερασπίζεται την πατρίδα του ή/και προσφέρει τη ζωή του για την πατρίδα του. Είναι το πρότυπο, σε κάθε εποχή, προς μίμηση. Ο ήρωας συνειδητοποιεί πως άτιμη ζωή, ζωή με όποια υποταγή, με όποια υποχώρηση από τις αρχές της ηθικής, της ελευθερίας, δεν είναι ζωή, μήτε για τον ίδιο μήτε για τους συμπατριώτες του.

Ο ήρωας γνωρίζει ότι πατρίδα είναι οι πρόγονοί του, ο πολιτισμός, η Ορθοδοξία, η ελληνική ιστορία, τα ήθη, τα έθιμα, η ελληνική γλώσσα, η δομημένη στην ελληνορθόδοξη ιστορία και πίστη οικογένεια-ράτσα-γενεά, είναι όλα τα ιερά και τα όσια που του άφησαν οι πρόγονοί του για να τα προστατεύει, για να τα παραδίδει ατόφια, πεντακάθαρα, στις επόμενες γενεές, ως Ιερά Παρακαταθήκη.

Ο Ήρωας συνειδητοποιεί την ανάγκη να γίνει μπροστάρης, να μετατραπεί από συνηθισμένος, από καθημερινός άνθρωπος, του μόχθου, του κάματου, της βιοπάλης, από επιχειρηματίας, από επενδυτής, από όποια επαγγελματική και κοινωνική θέση, σε φυσικό ηγέτη, επειδή, απλά πρέπει να προστατεύσει, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, τους συμπατριώτες του-όχι όπως νερόβραστα λέγεται τους συμπολίτες του, πιθανώς λόγω κάποιων, κατά του ελληνισμού της Κύπρου, σκοπιμοτήτων, όπως να χαλαρώσει η ισχύς των όρων στις συνειδήσεις και στο λεξιλόγιο-να προστατεύσει τα παιδιά, τις γυναίκες, τους ηλικιωμένους, τους αδύναμους, τις επόμενες γενεές, τους τάφους των γονέων, των προγόνων, τις Εκκλησίες, το κάθε ιερό, από τη σκλαβιά, να τους δώσει πίστη και ελπίδα, σιγουριά, βεβαιότητα, ασφάλεια.

Ήρωες δεν είναι οι πρωταγωνιστές  τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών επεισοδίων χωρίς νόημα, χωρίς διδακτικό περιεχόμενο, δεν είναι οι διαφημιστές και οι διαφημίστριες ευτελών προϊόντων και συνηθειών, δεν είναι οι φορείς και μεταφορείς παράνομων και ανήθικων μεθόδων πλουτισμού, δεν είναι, σίγουρα όλοι όσοι δεν συνειδητοποιούν ότι το δύο επί ένα, στην καλύτερή τους τύχη ανήκει πρωτίστως σε αυτούς, αφού στην άλλη ζωή δε θα έχουν πιθανώς τίποτα να κερδίσουν, αφού τίποτα δεν προσφέρουν σε αυτή τη ζωή.

Ήρωες είναι οι ηγέτες, είναι οι άνθρωποι που οργανώνουν ηθικά τις ζωές τους. Είναι οι σύζυγοι που συμπορεύονται στη ζωή, μεγαλώνοντας, στο πλαίσιο των αρχών, παιδιά και εγγόνια, οδηγώντας τα στην ποιοτική ζωή.

 Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, τον Πρώτο Ιστορικό, στον γνωστό διαχρονικώς διδακτικό διάλογο: Σόλωνα με τον πανίσχυρο Βασιλιά της Λυδίας Κροίσο, ο σοφός Σόλωνας, περιφρονώντας τα πρόσκαιρα και τα άκαρπα πλούτη του Κροίσου, που με στόμφο οι υποτακτικοί του Κροίσου του τα επεδείκνυαν, απέδειξε στον προσκαίρως βασιλιά Κροίσο ποιοι είναι οι ευτυχέστεροι άνθρωποι στη γη, τους οποίους πρέπει οι άνθρωποι διαχρονικώς και να τιμούν και να μιμούνται για να μένουν εσαεί τα ονόματά τους καταγεγραμμένα στις θείες πλάκες. 

Ο σοφός Σόλωνας όρισε πρώτο τον Αθηναίο Βασιλιά Τέλλο, δεύτερους καθόρισε τα δύο αδέλφια τον Κλεόβη και τον Βίτωνα. Στην οργή του Κροίσου, ο αιώνιος Σόλωνας απάντησε: «Μηδένα προ του τέλους μακάριζε». Ο Κροίσος σώθηκε, μετά την πανωλεθρία και την αιχμαλωσία του, από την προορισμένη γι` αυτόν πυρά, αφού μετανοημένος φώναξε τρεις φορές: «Σόλων! Σόλων! Σόλων!» Ο Κύρος, πιο σοβαρός και πιο θεοσεβής, τον κατέβασε και τον έσωσε από την πυρά και μάλιστα τον όρισε δίπλα του, σύμβουλο με τιμές. Αυτός πρόλαβε την πυρά του σώματος και της ψυχής, με πολλούς άλλους, διαχρονικώς, τι γίνεται;

Ήρωες είναι οι Μοναχοί και ηρωίδες είναι οι Μοναχές που παλεύουν με την άβυσσο των ψυχών και των σωμάτων, που προσεύχονται για όλους εμάς, χωρίς να μας γνωρίζουν, έχοντάς μας ως κατά Θεόν  αδέλφια τους. Αφιερώνουν τις ζωές τους στον συνεχή πνευματικό αγώνα, αδιάκοπα και αδιάλειπτα, αφού εγκαταλείπουν κάθε τι που συνδέει την επίγεια παρουσία τους με τα υλικά, με τα ευτελή. Περιφρονούν την ονομαζόμενη κοινωνική και δημόσια ζωή. Ζουν στην Κοινωνία της λιτής, της πνευματικής επικοινωνίας. Στην διά ζωής ανάταση των ψυχών και των σωμάτων, ως άυλα πρόσωπα. Στις κοινωνίες των Κοινοβίων Μοναστηριών, της ερήμου, των ησυχαστηρίων, σε αντίθεση με τη μοναξιά και την ερήμωση των λεγόμενων  πόλεων και των λεγόμενων κοινοτήτων των αυτοαποκαλούμενων ανθρώπων.

Ήρωας είναι ο πρωταγωνιστής των ηθικών αρχών, όπως τις καθόρισε ο μεγάλος Έλληνας Φιλόσοφος, ο Αριστοτέλης: ανδρεία, σωφροσύνη, πραότητα, ελευθεριότητα, μεγαλοπρέπεια, μεγαλοψυχία, αλήθεια, φιλία, αιδώς, νέμεσης, δικαιοσύνη.

Το επίπεδο του ήρωα φτάνει στον ύψιστο βαθμό, με την αυτοθυσία, μιμούμενος τον Ηγέτη της Αγάπης τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Ο Ήρωας, δηλαδή, προσφέρει τη ζωή του για τους συμπατριώτες του, για τους Ορθόδοξους, για τους Έλληνες, όχι μόνο σωματικώς αλλά και εντός του δικού του εν ζωή παραδείγματος. Γνωρίζει και επιλέγει, όπως ο Ηρακλής, να πορεύεται στο κακοτράχαλο μονοπάτι της ζωής. Εφαρμόζει στη ζωή την πορεία του Θησέα.

Αυτή η πορεία του ήρωα έχει μέσα της το ισχυρό αέναο φως που λάμπει ως φωτοδότης γύρω του. Αρχικώς ελάχιστοι το διακρίνουν, οι μυημένοι, στην πορεία αυξάνονται, ο Θεός ευλογεί να γίνεται διακριτός. Όταν συνήθως το επίγειο φως του ήρωα τείνει να σβήσει ή/και σβήνει, τότε το ανέσπερο φως της καθαρότητας της καρδιάς και της ψυχής του, ξεπερνά με σαφήνεια, με ακρίβεια, το φως του υλικού σώματος, που έχει ήδη φθαρεί και έχει ολοκληρώσει την, εντός της ύλης και του φθαρτού, αποστολή του, οπότε πλέον μετατρέπεται,  αιωνίως, φωτοφόρος οδηγός συμπατριωτών και συνανθρώπων του, υπερνικώντας το υλικό γήινο φως.

Όσο κι αν η φθορά της ηθικής δίνει δυναμικά το παρόν της άλλο τόσο η μαγιά του Ιωάννη Μακρυγιάννη, ο Ηρωισμός, η Αυταπάρνηση, με τα παλληκάρια, με τους Λεβέντες, με τους Ήρωες, με τις Λεβέντισσες, με τις Ηρωίδες, ως εκπροσώπους τους, υποδεικνύουν τον Δρόμο της αρχικώς και φαινομενικώς: «Τεθλιμμένης Οδού» αλλά ουσιαστικώς στη ζωή, στην ψυχή, στην καρδιά, στη συνείδηση δηλώνουν την Ασφαλή Λεωφόρο της ηρεμίας, της γαλήνης, της βέβαιης πορείας σ` αυτή και στην Αιώνιο Ζωή.

Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης
Ερευνητής, Αρθρογράφος, Δοκιμιογράφος

ικ ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ [1901, 1903]

Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)