Δημόσια ή κρατική ραδιοτηλεόραση;

Του Ανδρέα Χριστοδούλου

Η δημόσια ραδιοτηλεόραση και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει βρίσκονται, ιδιαίτερα από τον Ιούνιο 2013, στο επίκεντρο του ειδησεογραφικού ενδιαφέροντος λόγω των γεγονότων του συνδέονται με το κλείσιμο της ΕΡΤ στην Ελλάδα και της συζήτησης που αναπτύσσεται στην Κύπρο για το μέλλον της κυπριακής δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, του ΡΙΚ. 

Σε αυτή τη συζήτηση στα Μέσα χρησιμοποιούνται αδιακρίτως, από πολιτικούς και άλλους, οι όροι δημόσια ραδιοτηλεόραση και κρατική ραδιοτηλεόραση.  Το ΡΙΚ, παρόλες τις ατέλειές του και στοιχεία κρατισμού στην εταιρική του διακυβέρνηση, κατατάσσεται στις δημόσιες ραδιοτηλεοράσεις της Ευρώπης και συνεισφέρει στην ελεύθερη έκφραση του πολίτη και τη σωστή του πληροφόρηση.  Συνεπώς, όταν γίνεται αναφορά στο ΡΙΚ θα πρέπει να περιγράφεται ως δημόσια ραδιοτηλεόραση και όχι κρατική ραδιοτηλεόραση. Πιο κάτω παρατίθενται οι σχετικοί ορισμοί της δημόσιας και κρατικής ραδιοτηλεόρασης για πλήρη διευκρίνιση των όρων.

Η δημόσια ραδιοτηλεόραση γενικά συνδέεται με μια σειρά από χαρακτηριστικά, που προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από την εγγύηση της ελευθερίας της έκφρασης. Επιπλέον, τα χαρακτηριστικά αυτά απορρέουν από το γεγονός ότι στη δημόσια χορηγία, που δαπανείται για τις ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, εμπλέκονται ορισμένες γενικές αρχές σχετικά με τις δημόσιες δαπάνες. Συστήματα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης έχουν, για παράδειγμα, χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο (το BBC), η Γερμανία ( ARD, ZDF, R3) και η Γαλλία.

 Ο Eric Barendt (1) σημειώνει έξι βασικά χαρακτηριστικά των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών:

·                     γενική γεωγραφική διαθεσιμότητα στο σύνολο του κοινού,

·                      έμφαση στην εθνική ταυτότητα και τον πολιτισμό,

·                     ανεξαρτησία τόσο από το κράτος και τα εμπορικά συμφέροντα,

·                     αμεροληψία των προγραμμάτων,

·                     εύρος και την ποικιλία των προγραμμάτων  και

·                     σημαντική χρηματοδότηση από φορολογία ή γενική επιβάρυνση του κοινού.

Αντίθετα η κρατική ραδιοτηλεόραση συνδέεται μια άλλη σειρά από χαρακτηριστικά, που προέρχονται από τον απόλυτο κρατικό έλεγχο των εκπομπών της και τη χρήση τους για διάχυση κρατικής προπαγάνδας. Η έμφαση δίδεται στη διαχείριση/μανιπουλάρισμα των εκπομπών της – πρωτίστως των ειδησεογραφικών και των πολιτιστικών και σε μικρότερο βαθμό των ψυχαγωγικών- έτσι ώστε να αναδεικνύεται η κυρίαρχη ιδεολογία στη συγκεκριμένη χώρα. Τέτοια συστήματα ραδιοτηλεόρασης είχαν ή έχουν απολυταρχικά και δικτατορικά καθεστώτα, όπως στο παρελθόν η ναζιστική Γερμανία, τα πρώην κομμουνιστικά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης,  και η Σοβιετικής Ένωσης, και σήμερα χώρες όπως η Κίνα, η Τουρκία (TRT) κ.λπ.

Ελπίζω ότι με τις πιο πάνω διευκρινίσεις οι πολιτικοί μας και άλλοι συζητητές δεν θα συνεχίσουν πλέον να αναφέρονται σε κρατική ραδιοτηλεόραση όταν εννούν το ΡΙΚ γιατί πιστεύω ότι άθελά τους το υποτιμούν και μαζί του και το δημοκρατικό πολίτευμα της χώρας μας.

Ανδρέας Χριστοδούλου  

Επικοινωνιολόγος-Ειδικός για τα Μέσα  

Ιανουάριος 2014                                                                              

--------

(1) Broadcasting Law: A Comparative Survey (1995, Oxford, Clarendon Press), p. 52.