God is Great

The economic crisis
By Serdar Atai

The economic crisis hit hard once again. Regardless of age, whoever you speak to from the business world, they testify that a recession like this one has never been experienced. In fact, the slow-down in north Cyprus economy emerged in fall 2007. But it took time for people to feel the overwhelming shockwaves.

Most of us were linking it to accumulated loss of sales resulting from intensive shopping from Greek Cypriot markets. Turkish Cypriots were taking advantage of Euro / Turkish Lira parity which stabilised at a very moderate level for the past couple of years.

Nowadays that Euro has climbed up to one of the historical highest values against Turkish Lira, Turkish Cypriots still keep on shopping from the south. Then everybody including the members of trade unions made up their minds to explore the real cause of this tendency.
In parallel to change in mindsets, Turkish Cypriot Chamber of Commerce produced a report screening the indiscrepancies between north & south economies.

Inside the report, the comparative advantages of the south versus north were outlined with reliable figures. Accordingly, RoC was imposing lower customs duties, tariffs, prepaid taxes, VAT and charging cheaper rates for electricity bills, road taxes and excise on petroleum products. However, the most important factor leading to unfair competition between two side economies was explicitly forgotten. It is the lethal interest rates escalated by banks, especially those applied to commercial loans.

For the time being, the banks in the south collect Euro deposits from account holders and annually pay 5%-6.75% interest over their savings. The collected deposits are passed on to the investors from various risk groups in return of 6.25%-9% interest allowances. Meaning that from the brokerage, the banks make 1.25% minimum and 4% maximum profit.

When we monitor the same transaction in the north, the banks collect Turkish Lira deposits from account holders and annually pay 10%-15% interest over their savings. The collected deposits are passed on to the investors from various risk groups in return of 30%-65% interest allowances. Take multinational giant HSBC as an example. Their interest rate for savings account holders is maximum 13% annually while they apply up to 65% interest rate to commercial loan customers. I wonder where else in the world HSBC can act like an usurer and make 500% profit for a similar deal?

Mr. Erdoğan is proud of the Turkish banks that they were not knocked out by global economic crisis where their rivals across the world are closing down. With afore mentioned awful profit rates, it will be a miracle if Turkish banks go into bankruptcy. As a matter of fact, something more detrimental occurs both in Turkey and in north Cyprus at the moment. The locomotive power of economies; small and medium size enterprises (SMEs) are quickly evaporating leaving behind thousands or millions of unemployed. The first reason is the astronomic interest rates for commercial loans that cannot be paid back by the investors. Who cares? Erdoğan’s stance is: “ SMEs who fail to run their businesses under unusual circumstances will drop out of economy ”.

The tragedy of Turkish Cypriots mainly started with the official circulation of Turkish Lira on the May 16 th 1983, just 6 months before the proclamation of “TRNC”. The motto of new enforcement was aired by former Finance Minister of Turkey, Ziya Müezzinoğlu as “Let’s Turkify the commercial life in north Cyprus”.

Hence forward, the economy in north totally lost independence and get interlocked with Turkey. Fluctuations in Turkish Lira against foreign currencies, high inflation and interest rates, devaluations, recessions and other distortions on economic indicators were felt much deeper. A storm in Turkish economy meant a hurricane and a tremor in Turkish financial markets a tsunami for us.

Turkish Lira also served as a powerful catalyst for creating an economically weakened and socio-culturally vulnerable community in full compliance with Turkey’s aspirations.
Without a peaceful settlement in Cyprus, it does not seem likely that we’ll be able to get rid of Turkish Lira and its pitfalls.

“The God’s blessing will guide us out of this bottleneck” says Mr. Erdoğan. Dogmatism runs short of critical and rational thinking and inappreciates the skill and calibre of human brain for crisis management. “Every single individual have their own role to play” said Bobby Sands in Northern Ireland 30 years ago.

All right, God is great but can be helpful if and only if his gifts to mankind are best valued.

The article was first published in English in Cyprus Mail newspaper.

Ο Θεός είναι μεγάλος, αλλά είναι αρκετά μεγάλος για να σώσει την οικονομία;

Του Σερντάρ Αταΐ

Η οικονομική κρίση έχει κτυπήσει δυνατά και πάλι. Με οποιονδήποτε συνομιλήσεις από τον επιχειρηματικό κόσμο, ανεξαρτήτως ηλικίας, όλοι θα επιβεβαιώσουν ότι δεν ξανα-βιώσαμε οικονομική ύφεση όπως τη σημερινή. Η επιβράδυνση της οικονομίας του βορρά στην Κύπρο εκδηλώθηκε το φθινόπωρο του 2007 αλλά χρειάστηκε να περάσει κάποιος χρόνος για να νιώσει τα ανυπόφορα κτυπήματα ο κόσμος.

Οι περισσότεροι από εμάς το συνέδεαν με τη συσσωρευμένη μείωση των πωλήσεων που ήταν αποτέλεσμα αυξημένων αγορών από την Ελληνοκυπριακή αγορά. Οι Τουρκοκύπριοι εκμεταλλεύονταν την αξία του Ευρώ έναντι της Τουρκικής λίρας που είχε σταθεροποιηθεί σε πολύ μέτρια επίπεδα τα τελευταία δύο χρόνια. Όμως και τώρα που το Ευρώ σκαρφάλωσε σε μια από τις ιστορικά ψηλότερες αξίες έναντι της Τουρκικής λίρας, οι Τουρκοκύπριοι συνεχίζουν να ψωνίζουν από το νότο. Τότε, όλοι, συμπεριλαμβανομένων και των μελών των συντεχνιών, αποφάσισαν διερευνήσουν την πραγματική αιτία για την τάση αυτή.

Παράλληλα με την αλλαγή στις αντιλήψεις, το Τουρκοκυπριακό Εμπορικό Επιμελητήριο δημοσίευσε μια έκθεση στην οποία παρουσιάζεται η διαφορά μεταξύ των οικονομιών του βορρά και του νότου.

Στην έκθεση, περιγράφονται με αξιόπιστους αριθμούς τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του νότου έναντι του βορρά που δείχνουν πως η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας επιβάλλει σχετικά χαμηλότερους τελωνειακούς δασμούς, προπληρωμένους φόρους, ΦΠΑ και χρεώνει χαμηλότερες τιμές στους λογαριασμούς του ηλεκτρισμού, την άδεια κυκλοφορίας και το φόρο στα πετρελαιοειδή. Όμως, ο πιο σημαντικός παράγοντας που οδηγεί στην ανομοιότητα των τιμών μεταξύ των οικονομιών των δύο πλευρών έχει σαφώς ξεχαστεί. Είναι τα υπέρμετρα επιτόκια που επιβάλλουν από τις τράπεζες, ιδιαίτερα αυτά που αφορούν στα εμπορικά δάνεια.
Αυτή τη στιγμή, οι τράπεζες στο νότο πληρώνουν στους κατόχους λογαριασμών καταθέσεων σε Ευρώ μεταξύ 4.5-6.25% τόκο πάνω στις αποταμιεύσεις τους. Τα αποταμιευόμενα ποσά παρέχονται σε δάνεια για επενδύσεις υψηλού ρίσκου με τόκο 5.75-8.5%. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες κερδίζουν μεταξύ 1.25-4% επί του κύκλου εργασιών.

Την ίδια ώρα παρακολουθούμε τις τράπεζες στο βορρά, να πληρώνουν τόκους σε αποταμιεύσεις με ετήσιο επιτόκιο προς 9.5-12.5%. Τα ποσά που αποταμιεύονται μεταφέρονται σε δάνεια προς επενδυτές υψηλού ρίσκου με τόκο 25-60%. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες κερδίζουν μεταξύ 15.5-50.5% επί του κύκλου εργασιών .

Ας πάρουμε για παράδειγμα τον πολυεθνικό γίγαντα HSBC. Το αποταμιευτικό επιτόκιο για κατόχους αποταμιευτικών λογαριασμών είναι το πολύ 10% ετησίως ενώ τα επιτόκια για πελάτες εμπορικών δάνειων ανέρχονται μέχρι και 60%. Άραγε που αλλού στον κόσμο μπορεί η HSBC να συμπεριφέρεται σαν τοκογλύφος και να έχει απόδοση έξι φορές μεγαλύτερο κέρδος από μια παρόμοια εμπορική πράξη;

Ο Πρωθυπουργός Ερντογάν είναι περήφανος διότι οι Τουρκικές τράπεζες δεν έχουν κτυπηθεί από την παγκόσμια οικονομική κρίση τη στιγμή που οι ανταγωνιστές τους ανά τον κόσμο κηρύττουν πτώχευση. Με τα προαναφερθέντα τρομακτικά περιθώρια κέρδους, θα ήταν θαύμα αν οι Τουρκικές τράπεζες ποτέ χρεοκοπήσουν. Στην πραγματικότητα, στην Τουρκία όσο και στη βόρεια Κύπρο συμβαίνει κάτι περισσότερο καταστρεπτικό. Η κινητήρια δύναμη της οικονομίας, οι επιχειρήσεις μικρού και μέτριου μεγέθους (ΜΜΕ), εξαφανίζονται γρήγορα, αφήνοντας πίσω τους συντρίμμια και χιλιάδες ή εκατομμύρια άνεργους. Ο πρώτος λόγος είναι τα αστρονομικά επιτόκια για εμπορικά δάνεια που δεν μπορούν να πληρωθούν από τους επενδυτές. Ποιος νοιάζεται;

Η άποψη του Ερντογάν είναι «Οι ΜΜΕ επιχειρηματίες που δεν καταφέρνουν να διοικούν τις επιχειρήσεις τους σε ασυνήθιστες συνθήκες θα πρέπει να αποβληθούν από την οικονομία». Η τραγωδία των Τουρκοκυπρίων άρχισε κυρίως με την επίσημη κυκλοφορία της Τουρκικής λίρας στις 16 Μαΐου 1983, έξι μόλις μήνες πριν την ανακήρυξη της «ΤΔΒΚ». Το σύνθημα της νέας εποχής ανακοινώθηκε από τον πρώην Υπουργό Οικονομικών της Τουρκίας Ζιγιά Μουεζίνογλου που δήλωσε: «Ας Τουρκοποιήσουμε την εμπορική ζωή στη βόρεια Κύπρο».

Από τότε, η οικονομία στο βορρά έχασε την ανεξαρτησία της και αλληλοσυνδέθηκε με αυτή της Τουρκίας. Οι διακυμάνσεις της Τουρκικής λίρας έναντι των ξένων νομισμάτων, ο ψηλός πληθωρισμός και τα επιτόκια, οι υποτιμήσεις, οι οικονομικές υφέσεις, άλλες παραποιήσεις των οικονομικών δεικτών έχουν γίνει κοινοτοπία – όμως βιώνονται πιο εκτεταμένα και πιο βαθιά στο βορρά. Μια καταιγίδα στην Τουρκική οικονομία σημαίνει ένα τυφώνα και μια δόνηση στην Τουρκική αγορά – και ένα τσουνάμι για μας.

Η Τουρκική λίρα λειτούργησε σαν ένας δραστικός καταλύτης για τη δημιουργία μιας οικονομικά αδύνατης και κοινωνικο-πολιτιστικά ευπαθούς κοινότητας σε πλήρη συμμόρφωση με τις επιδιώξεις της Τουρκίας. Χωρίς ένα ειρηνικό διακανονισμό στην Κύπρο, δεν φαίνεται πιθανόν ότι οι Τουρκοκύπριοι θα μπορέσουν να απαλλαχτούν από την Τουρκική λίρα και τους κινδύνους της.

«Η ευλογία του Θεού θα μας οδηγήσει έξω από αυτή τη συμφόρηση», λέει ο κύριος Ερντογάν. Ο δογματισμός εξαντλεί τελείως την κριτική και ορθολογιστική σκέψη και αναιρεί την ικανότητα και εξυπνάδα του ανθρώπινου μυαλού για την διαχείριση της κρίσης. Η διαχείριση της κρίσης ανάγεται αναμφίβολα στο επιστημονικό πεδίο. «Ο Θεός δεν παίζει ζάρια με το σύμπαν» και «Η επιστήμη χωρίς θρησκεία είναι αδύνατη, η θρησκεία χωρίς επιστήμη είναι τυφλή» είπε ο Άινσταϊν.

Θυμάστε το τραγούδι της Τζόαν Όσμπορν «Τι κι αν ο Θεός ήταν ένας από μας;» Ναι, ναι, ο Θεός είναι μεγάλος, αλλά μπορεί να βοηθήσει αν – και μόνο αν – οι ανταποδόσεις του στις προσευχές αξιοποιούνται με τον καλύτερο τρόπο.

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στα αγγλικά στην εφημερίδα Cyprus Mail.