Νεάπολη, ο τόπος μου

Μια συναισθηματική περιήγηση στην κατεχόμενη συνοικία της Λευκωσίας 

Του Άντρου Μιχαηλίδη  

Πρώτες ώρες του 2017 και θέλω να γράψω για κάτι που έρχεται γλυκά στη σκέψη μου, παρόλο που, ταυτόχρονα, είναι ένας μεγάλος καημός, ένα παράπονο, ένα βάσανο. Θέλω να γράψω για τον τόπο της καταγωγής μου, τη Νεάπολη. Εξάλλου, στον τόπο καταγωγής του καθενός δεν πάει ο νους τέτοιες μέρες; Ιδιαίτερα αν είναι πρόσφυγας;

Γεννήθηκα εκεί το 1952. Ο πέμπτος γιός της οικογένειας. Οι γονείς μου εγκαταστάθηκαν στη συνοικία αυτή της Λευκωσίας λίγα χρόνια πριν. Η μητέρα μου πρόσφυγας από την Μικρά Ασία το 1922. Ο πατέρας μου από τον Άγιο Ανδρόνικο της Καρπασίας. Στη Νεάπολη, σε μια νέα περιοχή γεμάτη πράσινο, θέλησαν να στεγάσουν τα όνειρα τους. Το ίδιο και πολλοί άλλοι που εκμεταλλεύτηκαν την οικιστική ευκαιρία που τους πρόσφερε ο δημιουργός της Νεάπολης, πρώτος κοινοτάρχης της, Κώστας Αναστασιάδης, το όνομα του οποίου φέρει και η γεμάτη με ευκαλύπτους πλατεία της. Γύρω-γύρω το οίκημα του ΘΟΪ, ο καφενές του Εξαδάκτυλου, τα μπακάλικα του Κάνθου και του Λύρα, το κουρείο του Λούκα, το υποδηματοποιείο του Ιορδάνη, το κρεοπωλείο του Σκούλουκα.

Από την πλατεία ξεκινούσαν με υποδειγματική πολεοδομική συμμετρία τέσσερις δρόμοι. Ο ένας σε έπαιρνε στο Κλωστήριο, το μεγαλύτερο κλωστοϋφαντουργείο της τότε εποχής, στο εργοστάσιο ζωοτροφών «Κύκνος» του Σεβέρη, στην αποθήκη ξυλείας του Τάκη Χριστοδούλου, στις εγκαταστάσεις της ΣΥΤΑ και στη βιοτεχνία του Ματοσιάν που ήταν στα όρια με την Ομορφίτα. Ο άλλος δρόμος σε έπαιρνε στην κλινική του Διογένη και, πιο πέρα, στη γραμμή του τρένου που λειτουργούσε μέχρι το τέλος του 1951, και στην Πύλη Κερύνειας (η Νεάπολη ήταν «δυο δρασκελιές» από το κέντρο της Λευκωσίας).

Από τους άλλους δυο δρόμους που είχαν ως ορίζοντα τον Πενταδάκτυλο, ο ένας σε έπαιρνε στα δυο σχολεία μας, το δημοτικό σχολείο Νεαπόλεως με το πολύ πρωτοποριακό για την εποχή του κτήριο και το Γυμνάσιο Νεαπόλεως, όπου έρχονταν και φοιτούσαν επίσης μέχρι την 6η τάξη παιδιά από την Ομορφίτα και το Καϊμακλί, καθώς και από γύρω κοινότητες όπως ο Τράχωνας, το Δίκωμο, το Συγχαρί, το Βουνό κ.ά. Ο άλλος δρόμος σε οδηγούσε στην εκκλησία του Αποστόλου Ανδρέα, την εκκλησία μας που οι βέβηλοι μετέτρεψαν σε τζαμί.

Πάνω στο σταυροδρόμι εκεί ήταν η βιομηχανία αναψυκτικών Βαμβακιάν που είχε πιο πίσω τη μεγάλη βιομηχανία ειδών ένδυσης «Απόλλων» και την άλλη πρωτοπόρα βιομηχανία αναψυκτικών του Ουράνιου. Απέναντι ήταν το σινεμά του Πουλλαϊδη που οι συγκυρίες μετέτρεψαν αργότερα σε αστυνομικό σταθμό και ένα από τα πιο σημαντικά φυλάκια της Εθνικής Φρουράς. Στην άλλη πλευρά, απέναντι από την κύρια είσοδο της εκκλησίας, ήταν το περίπτερο του Γεράσιμου και τα άλλα καταστήματα του Σόλωνα. Δίπλα, το άδειο οικόπεδο που ανάβαμε κάθε Πάσχα την λαμπρατζιά μας, πιο εκεί το καφενείο του Μαυρομμάτη που έφτιαχνε παλιά λοκμάδες και παραδίπλα το σωματείο μας. Η Ολυμπιάδα Νεαπόλεως με έτος ίδρυσης το 1951. Και τι δεν έρχεται στο μυαλό μου με επίκεντρο την Ολυμπιάδα; Το ποδόσφαιρο που παίζαμε, το βόλεϊ, το πιγκ πογκ; Οι εκδρομές ή οι άλλες εκδηλώσεις που διοργάνωναν τα συμβούλια με τους Κοκλή, Σπανιά, Κλεόπα, Κυπριανού, Ουράνιο και τους άλλους πρωτεργάτες;

Η Ολυμπιάδα (‘Ενωσις Νέων Νεαπόλεως- Κωνσταντίας η «Ολυμπιάς», ήταν το όνομα που αρχικά της έδωσαν οι ιδρυτές της), υπήρξε ο βασικός πυρήνας της συμμετοχής των νέων της περιοχής στον απελευθερωτικό αγώνα και αργότερα στον αγώνα κατά της τουρκανταρσίας. Το ίδιο και στις μάχες κατά του Αττίλα. Μέλη και αθλητές του σωματείου είναι μεταξύ των νεκρών και των αγνοουμένων.

Σε μια μεγάλη έκταση δυτικά της αρτηρίας που από τα τείχη της Λευκωσίας σε οδηγεί μέχρι και την κοινότητα του Τράχωνα, βρίσκεται η Κωνσταντία, μια από τις πιο εκλεκτές περιοχές της Λευκωσίας μέχρι που οι κάτοικοι της αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν με τα γεγονότα της τουρκανταρσίας. Ήταν η πιο περιζήτητη περιοχή της Λευκωσίας για αγορά γης και ανέγερση κατοικιών. Μέσα στα όρια της Νεάπολης, η Κωνσταντία είχε ως σύνορο τον δρόμο Λευκωσίας- Κερύνειας. Σε 20 τόσα λεπτά μπορούσες μέσω μιας πανέμορφης διαδρομής να βρεθείς στην Κερύνεια.

Γράφοντας αυτά, οι εικόνες περνούν από τη μνήμη μου με μεγάλη ταχύτητα. Στέκονται για λίγο στα αγαπημένα μου πρόσωπα που έχω κλείσει για μεγαλύτερη ασφάλεια στην καρδιά μου, και προχωρούν με πολλά χρώματα μέχρι να σταματήσουν οριστικά στις 20 Ιουλίου 1974. Από τότε πέρασαν τόσα χρόνια και ακόμα προσδοκώ και ελπίζω αυτό που κάθε ένας θα ήθελε αν ήταν στη θέση μου. 

Σκέφτομαι πως αν υπήρχε μια μηχανή του χρόνου και μας έπαιρνε 50 τόσα χρόνια πίσω, θα μπορούσαμε να είχαμε μια δεύτερη ευκαιρία να ξανασχεδιάζαμε την πορεία μας. Να απορρίπταμε όσα μας ξεστράτισαν και μας απογοήτευσαν. Και να διατηρούσαμε και να ενισχύαμε όσα μπορούσαν να μας κάνουν πιο δυνατούς και ευτυχισμένους. 

Άντρος Μιχαηλίδης 

Δημοσιογράφος/Σύμβουλος Επικοινωνίας
Πρόεδρος Σωματείου Ολυμπιάς Νεαπόλεως
Εφ. "Ο Φιλελεύθερος" 1.1.2017

Τα στιγμιότυπα είναι από τα επίσημα εγκαίνια, τον περασμένο Απρίλιο, της αίθουσας αθλοπαιδιών του Γυμνασίου Ακροπόλεως με την ονομασία «Νεάπολη Επιστροφή», όπου προπονούνται και αγωνίζονται οι ομάδες της Ολυμπιάδας Νεαπόλεως. Το πρόγραμμα της εκδήλωσης πρόβαλλες την ιστορία και τις παραδόσεις μας. Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε η είσοδος των αθλητών του σωματείου με σημαίες και πινακίδες που έφεραν τις ονομασίες οδών και άλλων σημείων αναφοράς της κατεχόμενης Νεάπολης.