ΡΙΚ: Αποστολή – Αναδιάρθρωση – Ποιότητα

Του Κυριάκου Πιερίδη

Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας στην Κύπρο  διέρχονται σοβαρή κρίση. Πρόκειται για μια κρίση που είναι ταυτόχρονα οικονομική, αλλά και κρίση ποιότητας και ταυτότητας. Η ρίζα του προβλήματος είναι ότι δεν υπάρχει η προσήλωση  σε ένα κοινό πλαίσιο στη διαχείριση ενός τόσο σημαντικού δημοσίου αγαθού, της είδησης και της πληροφορίας, κατά τρόπο ώστε να υπηρετεί ένα μεγάλο σκοπό για την Κύπρο: την αναβάθμιση της ενημέρωσης του πολίτη και τον αναπροσανατολισμό της κοινωνίας απέναντι στις κορυφαίες προσκλήσεις που αντιμετωπίζει.

Η κατάσταση αυτή αντανακλά τη συνολικότερη επί σειρά ετών πολιτική συμπεριφορά, πάνω στην οποία τα ΜΜΕ αναπαράγουν – και μερικές φορές μεγεθύνουν – τη ζημιά, μέχρι το σημείο της τωρινής παρακμής.

Η συζήτηση που αναπτύσσεται για το ρόλο του ΡΙΚ ως δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, χρειάζεται να ενταχθεί μέσα σε ένα νέο πλαίσιο, ώστε συνολικά να αναβαθμιστεί το προϊόν των ΜΜΕ. Το ΡΙΚ, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο, ώστε να αποκατασταθεί μια νέα σχέση ανάμεσα στην πολιτεία, την κοινωνία και τα ΜΜΕ. 

Αυτό μπορεί να γίνει μόνο, αν η νέα κατευθυντήρια γραμμή για το ΡΙΚ είναι η ριζική αναδιάρθρωση και η συνολική ποιοτική αναβάθμισή του, βάζοντας υψηλούς στόχους όπως είναι τα πρότυπα μεγάλων δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών (BBC, RAI).

Κατά την άποψή μου, αυτό μπορεί να γίνει με τα ακόλουθα βήματα – δεσμεύσεις του ΡΙΚ και της πολιτείας:

1.       Άμεση εφαρμογή μιας διαδικασίας που εντός χρονοδιαγράμματος να οδηγήσει στην αναδιάρθρωση του ΡΙΚ.

Προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού για την εκπόνηση και εφαρμογή μελέτης αναδιοργάνωσης από οίκο υψηλού κύρους στον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο των ΜΜΕ. Οι προσυμφωνημένοι όροι εντολής να αφορούν μεταξύ άλλων (α) αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης (β) πρόταση αναδιάρθρωσης της δομής του ΡΙΚ - οργανόγραμμα, εισαγωγή κανόνων διοίκησης και αξιολόγησης, επανακατάρτιση προσωπικού, υλοποίηση τεχνολογικής αναβάθμισης του ΡΙΚ σε σύγχρονο οργανισμό multimedia με ορίζοντα το 2020 (γ) εφαρμογή και παρακολούθηση του προγράμματος αναδιάρθρωσης εντός χρονοδιαγράμματος.

Μια τέτοια μελέτη θα είναι ισχυρό εφόδιο για όσους φορείς της πολιτείας ενδιαφέρονται να βοηθήσουν το ΡΙΚ να βγει από το αδιέξοδο. Ούτε το ΡΙΚ, ούτε η Βουλή φαίνεται να έχουν από μόνοι τους το βάθος και την ειδίκευση στο θέμα, ούτε και την ικανότητα να το μετατρέψουν σε ένα επιχειρησιακό σχέδιο δράσης.

2.      Το ΡΙΚ να δεσμευτεί άμεσα στην εφαρμογή νέων κανόνων δημόσιας διοίκησης και αξιολόγησης.

Ειδικότερα το ΡΙΚ να αποδεχθεί ότι χρειάζεται να αναθεωρήσει παρωχημένες αντιλήψεις που αφορούν τη μονιμότητα εργοδότησης (ιδίως στις υψηλόβαθμες και επιτελικές θέσεις) και να καταργήσει τη βαρύτητα στην αρχαιότητα και τις προκαθορισμένες κλίμακες ανέλιξης. Να δεσμευτεί ότι θα εφαρμόσει με ταχύτητα προσαρμογές  που θα υλοποιηθούν για το σύνολο της δημόσιας υπηρεσίας, ώστε η ανέλιξη και η αμοιβή να συνδεθούν με την παραγωγικότητα των στελεχών του, μέσα από μετρήσιμους στόχους και δείκτες απόδοσης.

Μια τέτοια προσέγγιση του ΡΙΚ θα δώσει ένα καθαρό μήνυμα στο σύνολο της κοινωνίας ότι αντιλαμβάνεται την ουσία της μεταρρυθμιστικής δυναμικής. 

3.      Η αναδιάρθρωση του ΡΙΚ είναι ένα χρέος που οφείλει έναντι του εαυτού του. Το ΡΙΚ πρέπει να ορίσει μια ομάδα στελεχών του, με αξιοκρατικά κριτήρια που θα εργαστεί εντατικά και με επιμονή στο χώρο εργασίας, ώστε το σχέδιο αναδιάρθρωσης που θα εκπονηθεί να έχει εποικοδομητικές εισροές από τους ιδίους τους εργαζομένους.

Η ομάδα ΡΙΚ θα καταθέσει εισηγήσεις για την ουσιαστική αύξηση της αποδοτικότητας, τον εξορθολογισμό των δομών, ώστε να καταργηθούν στεγανά και κάθετοι διαχωρισμοί, την αξιολόγηση της ποιότητας στην παραγωγή και το σαφή καταμερισμό των δαπανών. Είναι σημαντικό οι εξωτερικοί εμπειρογνώμονες να εισέλθουν έγκαιρα σε μια διαδικασία ζύμωσης με το ΡΙΚ, από τα πρώτα στάδια των μελετών και της εφαρμογής του σχεδίου αναδιάρθρωσης.

4.      Η άμεση αναβάθμιση της ποιότητας του ραδιοτηλεοπτικού προϊόντος του ΡΙΚ μπορεί να συνδεθεί επίσης με την εκπόνηση ενός Οδηγού Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας που θα φέρει τη σφραγίδα του ΡΙΚ, ως αποτέλεσμα μιας συστηματικής έρευνας πάνω σε καλές πρακτικές από κορυφαίους Δημόσιους Ραδιοτηλεοπτικούς Οργανισμούς της Ευρώπης.

Η ετοιμασία ενός Οδηγού ΡΙΚ με διεθνείς προδιαγραφές θα το απεγκλωβίσει από  αντιπαραγωγικές συζητήσεις γύρω από το τι είναι είδηση και πώς παρουσιάζεται, πόσος χρόνος αναλογεί στα κόμματα, πόσες φορές εμφανίζονται οι μεν ή οι δε κοκ. 

5.      Το σύγχρονο ΡΙΚ οφείλει να αποτελέσει τον πρωταγωνιστή για τη διεύρυνση της Δημοκρατίας στην Κύπρο, που θα σέβεται την κομματική και κοινοβουλευτική διαδικασία, αλλά θα δίνει ανοιχτό πεδίο στο διάλογο στο σύνολο της κοινωνίας, εκφράζοντας ένα νέο, πιο πλούσιο πλουραλισμό ιδεών, καθώς και την αντίληψη ότι η Κύπρος από καιρό λειτουργεί πέρα και έξω από τα εθνικά σύνορα. Οι κορυφαίοι μέσω των ΜΜΕ να γίνουν περισσότεροι, γιατί είναι πολύ περισσότεροι. 

Το ΡΙΚ εισηγείται τέλος διάλογο για το μέλλον της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης. Πρόκειται για πολύ σημαντική πρωτοβουλία και χρειάζεται να γίνει με θεσμοθετημένο τρόπο ώστε να καλύψει όλες τις όψεις της κοινωνίας. Το ΡΙΚ να ακούσει από τους πολίτες και την κοινωνία, πόσο το εμπιστεύονται και ποιες προσδοκίες έχουν από αυτό και να είναι έτοιμο για δημόσια λογοδοσία.

Κυριάκος Πιερίδης