Εθνική Συναίνεση απέναντι στην Τρόικα

Του Σταύρου Α. Ζένιου

Σοκ προκάλεσε η εκτίμηση της τρόικας για δάνειο ύψους 11 δις. ευρω. Το δημόσιο χρέος θα ξεπεράσει το 130% του ΑΕΠ και αυτό δεν είναι βιώσιμο.

Τόσο οι τράπεζες --θεσμοί οικονομικής σταθερότητας-- όσο και το κράτος –θεσμός πολιτικής σταθερότητας— μας έχουν απογοητεύσει και οδηγηθήκαμε στην μεγάλη οικονομική κρίση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η υπευθυνότητα με την οποία θα διαχειριστούμε την κρίση θα επηρεάσει την ποιότητα ζωής μας σήμερα και θα καθορίσει το μέλλον μιας τουλάχιστο γενιάς.

Μπορούμε να τα καταφέρουμε ή θα υποκύψουμε σε ό,τι φαίνεται ακαταμάχητο; Ο Τζάρετ Ντάιαμοντ στο βιβλίο «Κατάρρευση» περιγράφει τους σταθμούς προς την καταστροφή χαμένων πολιτισμών της αρχαιότητας. Πρόκειται για ένα ανησυχητικά επίκαιρο βιβλίο. Στον αντίποδα των αποτυχημένων πρακτικών βρίσκουμε καθοδήγηση.

Πρώτος σταθμός είναι η ανικανότητα να αντιληφθούμε ότι ένα πρόβλημα αναφύεται. Πως δεν αντιληφθήκαμε ο τι το δημόσιο χρέος διογκωνόταν επικίνδυνα; Ο τι οι τράπεζες τοποθετούσαν σε επισφαλείς επενδύσεις τις καταθέσεις μας; Η επιστήμη έχει αυξήσει την ικανότητά μας για έγκαιρη αντίληψη και όμως εμείς δεν έχουμε Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων – σχετική εισήγηση δημοσίευσα το 2001-- που να προειδοποιεί και να συμβουλεύει. Χωρίς ευφυείς θεσμούς μια κοινωνία καταρρέει.

Δεύτερος σταθμός είναι η ανικανότητα να αντιληφθούμε το πρόβλημα όταν πλέον έχει προκύψει. Αυτό συμβαίνει είτε διότι η προσοχή της κοινωνίας είναι στραμμένη αλλού είτε διότι το πρόβλημα έρχεται αργά και η κοινωνία δεν το συνειδητοποιεί. Η τακτική να επιρρίπτονται οι ευθύνες αποκλειστικά στις τράπεζες ή στην κυβέρνηση μας φέρνει στο δεύτερο σταθμό. Όταν Σιαμαία δίδυμα πέφτουν στον γκρεμό δεν ρίχνει ο ένας φταίξιμο στον άλλο: 50% του ΑΕΠ χρέος θα οφείλεται στις τράπεζες και 80% στο κράτος.

Τρίτος σταθμός είναι η ανετοιμότητα της κοινωνίας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Υπάρχουν λόγοι γι’ αυτό: τα κεκτημένα συμφέροντα, η εγωιστική συμπεριφορά ομάδων πίεσης και τα συμφέροντα των ελίτ που κυβερνούν. «Η λαγνεία της εξουσίας είναι το πιο απροκάλυπτο πάθος», είπε ο Τάκιτος. Μπροστά στις δύσκολες αποφάσεις, το πάθος για εξουσία υπερνικά τον πόθο για προσφορά και η κοινωνία μένει χωρίς καθοδήγηση.

Τελευταίος σταθμός είναι οι αξίες μιας κοινωνίας. Αξίες που μας βοήθησαν να επιβιώσουμε για αιώνες αποδεικνύονται καταστροφικές. Η εκμετάλλευση του κράτους από τους πολίτες ήταν μάλλον ωφέλιμη όταν είχαμε απέναντι μας μη δημοκρατικούς θεσμούς της Οθωμανικής ή της Βρετανικής αυτοκρατορίας. Σήμερα όμως το κράτος είμαστε εμείς. Πρέπει να εγκαταλείψουμε αναχρονιστικές νοοτροπίες και να τις αντικαταστήσουμε με αξίες που δημιουργούν προοπτική: πατριωτισμός, υπευθυνότητα, επαγγελματισμός, αυτοπεποίθηση, ασυμβίβαστη αγάπη για την Αλήθεια.

Ποια είναι η Αλήθεια για την σημερινή κατάσταση της οικονομίας;

1. Χαμηλή Ανταγωνιστικότητα και Ψηλό Χρέος.

Η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας βρίσκεται στην 14η θέση μεταξύ 17 χωρών της ευρωζώνης και χειροτερεύει. Οι μισθοί μας αυξήθηκαν κατά 25% περισσότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο την τελευταία δεκαετία. Ως αποτέλεσμα έχουμε αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο και το ιδιωτικό χρέος είναι από τα ψηλότερα στην Ε.Ε. (300%ΑΕΠ).

2. Δεν Δημιουργούμε Θέσεις Εργασίας.

Μια οικονομία με χαμηλή ανταγωνιστικότητα, ψηλό χρέος, αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο και έλλειμμα στα δημόσια οικονομικά δεν δημιουργεί θέσεις εργασίας. Η ανεργία βρίσκεται στα ψηλότερα επίπεδα από το 1974. Για πρώτη φορά ξεπέρασε τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο και μεταξύ των νέων ξεπερνά το 25%.

3. Αλληλεξάρτηση Τραπεζών και Δημόσιων Οικονομικών.

Η αλληλεξάρτηση τραπεζικού συστήματος--δημόσιων οικονομικών είναι τεκμηριωμένη με επιστημονικά και πολιτικά κριτήρια. Σε περιόδους ανάπτυξης λειτουργεί ως ενάρετος κύκλος, αλλά μετατρέπεται σε φαύλο κύκλο στις κρίσεις. Όποιοι επιρρίπτουν ευθύνες αποκλειστικά στις τράπεζες ή στην κυβέρνηση είναι φειδωλοί με την αλήθεια.

Αυτές οι τρεις βασικές Αλήθειες μας υποδεικνύουν ο τι πρέπει να δουλέψουμε λίγο περισσότερο, λίγο καλύτερα και πολύ πιο έξυπνα. Το ερώτημα δεν είναι ΤΙ πρέπει να κάνουμε αλλά ΠΩΣ να το κάνουμε. Το ΤΙ είναι σαφές: πρέπει να πληρώσουμε τα χρέη μας ανακτώντας την ανταγωνιστικότητα μας.

 

Πώς δουλεύουμε λίγο περισσότερο; (1) Ουσιαστική επανεξέταση του ορίου αφυπηρέτησης, (2) ωράριο εργασίας που να βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα μας εντός της ΕΕ.

Πώς δουλεύουμε καλύτερα; (3) Διασύνδεση των μισθών μας με αύξηση της παραγωγικότητας και μείωση της ανεργίας, (4) εναλλαξιμότητα των δημόσιων λειτουργών για να επανα-σχεδιάσουμε κράτος που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες, (5) κατάργηση υπηρεσιών που έκλεισαν τον ωφέλιμο τους κύκλο, (6) ανασχεδιασμός του τραπεζικού συστήματος όπως έκαναν άλλες χώρες με παρόμοιες κρίσεις, (7) εφαρμογή διεθνών προτύπων στη διοίκηση δημόσιων οργανισμών.

Πώς δουλεύουμε πιο έξυπνα; (8) Φορολογική πολιτική που δημιουργεί ένα οικοσύστημα επιχειρηματικότητας αξιοποιώντας το ανενεργό ανθρώπινο δυναμικό, (9) αξιόπιστη διαχείριση του φυσικού αερίου που να μας επιτρέψει να προ-πουλήσουμε χωρίς να ξε-πουλήσουμε τον εθνικό πλούτο.

Οι προσαρμογές θα είναι ουσιαστικές και αρχικά επώδυνες. Οι τρόικα θέλει τα χρήματα της πίσω και αυτό οφείλουμε να τους το αναγνωρίσουμε. Η βελτίωση της οικονομίας μας είναι γι΄ αυτούς το μέσο και όχι ο σκοπός, ενώ η κοινωνική συνοχή μόνο δευτερευόντως τους απασχολεί. Σε εμάς επαφίεται να προτείνουμε ΕΞΥΠΝΕΣ λύσεις που να βελτιώνουν την οικονομία, να διατηρούν την κοινωνική συνοχή αλλά και να εγγυούνται αποπληρωμή των χρεών.

Για να τα καταφέρουμε χρειαζόμαστε (10) Ομάδα Διαχείρισης Κρίσης με πολιτική νομιμοποίηση, επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη και διαφάνεια. Η υφιστάμενη Πολιτική Ομάδα Διαπραγμάτευσης δεν πληρεί ούτε καν το πρώτο κριτήριο αφού όσοι διαπραγματεύονται δεν θα είναι στο τιμόνι για να εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα.

Η υπευθυνότητα μπροστά στη μεγάλη οικονομική κρίση της Κυπριακής Δημοκρατίας απαιτεί Εθνική Συναίνεση γύρω από τις μεταρρυθμίσεις. Όταν όμως μπαίνουμε σε μια προεκλογική περίοδο με τις προδιαγραφές της δεκαετίας του ’60 τα πράγματα δεν είναι ευοίωνα. Μπορεί να μην μας αρέσει η Αλήθεια αλλά είναι η Αλήθεια. Ο εχθρός βρίσκεται εντός των πυλών και δεν είναι η τρόικα. Είναι η λαγνεία της εξουσίας που στέκεται εμπόδιο στην Εθνική Συναίνεση.

Σταύρος Α. Ζένιου