Ο Μέγας Βασίλειος

 Γράφει ο Δρ. Ανδρέας ΣοφόκληΤην πρώτη ημέρα εκάστου έτους η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει τον Μέγα Βασίλειο και όχι τον Βασίλειο των Ταράνδων με τα κέρατα.

Φυσικά το γεγονός αυτό δεν είναι τυχαίο. Ο Μέγας Βασίλειος έζησε από το 330 μέχρι το 379. Σε ελάχιστα μόνο χρόνια βιωτής, πέτυχε τόσα πολλά και ποιοτικά, που αποτελούν διαχρονικό υπόδειγμα Ορθόδοξης Χριστιανικής Προσφοράς, προς τα παιδιά, προς τους συνανθρώπους του.

Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος ο Θεολόγος-Ναζιανζηνός, Ιωάννης ο Χρυσόστομος, συγκροτούν την Αγία Τριάδα των Μεγίστων Διδασκάλων της Ορθοδοξίας και του Διαχρονικού Ελληνισμού. Αυτοί οι Τρεις συνέδεσαν το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα, τις αρχές του διαχρονικού ελληνισμού, με τη διδασκαλία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.

Είναι οι Τρεις αυτοί  Άγιοι, που έθεσαν τέρμα στις δεισιδαίμονες αντιλήψεις φανατικών αμόρφωτων Ελλήνων Χριστιανών που κατέστρεφαν κάθε τι το Ελληνικό. Με τα έργα με τη διδασκαλία, με τα συγγράμματά τους, τόνιζαν πως τα έργα πολιτισμού αποτελούν τον πνευματικό σπερματικό λόγο, ως προπομπό των Λόγων και των Έργων του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.

Ο Μέγας Βασίλειος, όπως και πολλοί άλλοι Άγιοι της Ορθοδοξίας, είναι ζωντανό παράδειγμα παιδιού που ανατράφηκε από γονείς (πλούσιους), από τον Βασίλειο και από την Εμμέλεια. Η μητέρα του, με ταπεινότητα, με σοβαρότητα, γαλούχησε τον Μέγα Βασίλειο, από μικρό παιδάκι, στα Ιερά νάματα της Ορθοδοξίας.

Η Εμμέλεια, είναι η διαχρονική Ελληνίδα-ταυτόχρονα η διαχρονική Ορθόδοξη μάνα Αγίων και Ηρώων. Δεν είναι, βεβαίως, η μάνα των τσιγάρων, των τσιγαρλικιών, των σκουλαρικιών στα διάφορα σημεία του σώματος, των Tattoo, των ξενύκτικων, του τζόγου και όλων των συναφών.

Αντίστοιχη με τη Μάνα Εμμέλεια, ήταν η προσωπικότητα του πατέρα του, του Βασιλείου, ως φυσικού ηγέτη και οδηγού, όχι φυγά, όχι ως κατ` όνομα πατέρα, με όλα να ισχύουν και χειρότερα τα ήδη περιγραφόμενα για τις λεγόμενες μητέρες. Ως κατ` όνομα πατέρες ή/και μητέρες, να εγκαταλείπουν τα παιδιά τους για να συνεχίζουν την με υλισμό άνετη ζωή τους. Συχνά έξω και πέρα από τον Ορθόδοξο γάμο, τη στιγμή που ασπάζονται τον Χριστιανισμό άνθρωποι από άλλες Θρησκείες και με σοβαρότητα βρίσκονται ουσιαστικά σε όλα τα Ορθόδοξα Χριστιανικά Μυστήρια, εμείς υποδυόμαστε τους γνώστες, αφού κάποιες συγκυρίες ευνοούν να έχουμε για σκόρπισμα κάποια λεφτά, τα οποία, βεβαίως, τη νόηση σκορπίζουν. Χωρίς τέκνα, χάρη του σώματος, αγνοώντας το πρόσκαιρο και το εφήμερο και με αφύσικες συνυπάρξεις.

Μέσα σε αυτό το Ελληνορθόδοξο πνευματικό περιβάλλον, ο Άγιος Βασίλειος είχε εντρυφήσει, από μικρός, στις Ιερές μελέτες. Φυσικά πήγε στην Κωνσταντινούπολη, στην Πρωτεύουσα του διαχρονικού Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας, ως πνευματικό κέντρο και ολοκλήρωσε τις σπουδές του: Που αλλού εκτός από τη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας;

Εκεί, στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθηνάς, γνώρισε τους δύο ανθρώπους, που κι αυτών τα ονόματά τους έμειναν στην Ιστορία, του πρώτου, ως παράδειγμα προς μίμηση, του δεύτερου, ως παράδειγμα προς αποφυγή, τον Γρηγόριο τον Θεολόγο-Ναζιανζηνό και τον Ιουλιανό-τον γνωστό: «Παραβάτη».

Εδώ, στη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών, ο Μέγας Βασίλειος, απέδειξε, ορθώς, την πίστη και την πεποίθησή του, ότι η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία και η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία, δύνανται να συμπορευθούν και να συνυπάρξουν. Αυτή η συνύπαρξη είναι ο λόγος που σε Ορθόδοξους Ναούς και σε Ορθόδοξα Μοναστήρια, υπάρχουν, ως Άγιοι ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Διογένης με το φανάρι του. Είναι γνωστό, επίσης, πόσο η ποιότητα της Στωικής Φιλοσοφίας, με τον Ζήνωνα τον Κιτιέα, συνδέεται με την Ορθόδοξη διδασκαλία, της ηρεμίας της ψυχής και της νόησης.

Είναι χρήσιμο και να μελετούμε και να διδάσκουμε στα παιδιά μας μελέτες τέτοιων προσωπικοτήτων, όπως του Μεγάλου Βασιλείου, ώστε να κατανοούμε και να εφαρμόζουμε τις διαχρονικές νουθεσίες ουσίας, προς τους νέους: «Προς τους νέους, όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων».

Ο Μέγας Βασίλειος έζησε βίο ασκητικό, μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς, κράτησε ελάχιστη, όχι βέβαια, για τον ίδιο αλλά για να την αξιοποιήσει στην πορεία για το όφελος των παιδιών και των συνανθρώπων του, όπως και το έπραττε.

Ίδρυσε και καθοδηγούσε τη Βασιλειάδα. Συγκρούστηκε με τον Ουάλη και εξήλθε νικητής. Σ` αυτόν οφείλεται η Ορθόδοξη Χριστιανική Βασιλόπιττα.

Ο Μέγας Βασίλειος, μας υπέδειξε πως με ταπείνωση, με πίστη, με σοβαρότητα, να ζούμε αυτές τις Άγιες ημέρες και όχι δυτικότροπα, υλιστικά, φανταχτερά, που καίνε νόηση και ψυχές.

Εύχομαι χρόνια πολλά και ευτυχές το Νέο Έτος.

Δρ. Ανδρέας Σοφόκλη

Συγγραφέας, Ερευνητής, Αρθρογράφος, Δοκιμιογράφος

Γέννησης του Ιησού Χριστού

 Γράφει ο Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης

Η Εκκλησία μας εορτάζει τη Γέννηση του Ιησού Χριστού στις 25 Δεκεμβρίου.

Ο Ιησούς Χριστός γεννήθηκε σε φάτνη της Βηθλεέμ, όχι σε πολυτελή σπίτια ή σε παλάτια, ούτε μέσα στη χλιδή.

Η φάτνη είναι διαχρονικώς ζεστή, αφού είναι το σπίτι των αγαθών ζώων, των άκακων, αυτών που υπηρετούν τον άνθρωπο και ζουν λιτά με λίγο νερό, με λίγο σανό.

Από τις φάτνες καταδεικνύεται η αγαθότητα, η απλότητα, η καλοσύνη. Τα παλάτια και τα πολυτελή σπίτια από μόνα τους, μόνο παγωνιά τον χειμώνα και ανυπόφορη ζέστη το καλοκαίρι διαθέτουν, δείγμα του πρόσκαιρου και του εφήμερου, γι` αυτό χρειάζονται τεχνητά μέσα για να είναι λειτουργικώς κατοικήσιμα.

Ο Ιησούς Χριστός, γεννήθηκε στη φάτνη της Βηθλεέμ, ζεστάθηκε από τα αγνά ζώα. Ως βρέφος δέχθηκε τους προορατικούς Μάγους=Σοφούς, με τα δικά τους δώρα, ως τεκμήρια της Κυριαρχίας Του.

Τίθεται το ερώτημα=ζήτημα ή/και κάποιοι πιστεύουν ότι το γεγονός αυτό είναι τόσο απλοϊκό που δείχνει ότι δεν πρόκειται για τη γέννηση του Θεού και Υιού, αφού οι Ισχυροί έχουν δύναμη, διαθέτουν πλούτο, ελέγχουν στρατούς, χώρες, χρήμα, διαθέτουν χρυσάφι, συνεπώς ο Θεός δεν είναι αυτός ο Ιησούς Χριστός.

Οι άνθρωποι κάθε εποχής και της δικής μας, για να γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα, χρησιμοποιούμε όλων των ειδών την πολυτέλεια, για να εντυπωσιάσουμε. Ποιους εντυπωσιάζουμε; Τους εαυτούς μας; Για ποιους λόγους; Για ευτελή κίνητρα και για συμφέροντα! Τι αποδεικνύουμε; Ότι είμαστε κενά δοχεία ουσίας!

Πόσοι διαχρονικώς δοξάζονται για τον πλούτο, για την πολυτέλεια, για τη δύναμη, για τον στρατό, που είχαν; Ουδείς. Αντίθέτως πολλοί από αυτούς είναι καταγεγραμμένοι από την Ιστορία ως παραδείγματα προς αποφυγήν ή/και με καταδικαστέες τις πράξεις τους.

Ο Ιησούς Χριστός είναι ο Ηγέτης, ο Φορέας των αξιών, τις συνένωσε, ως αλυσίδα σωτηρίας. Απέδειξε διά της Γεννήσεως, διά της Διδασκαλίας, διά της Πορείας, διά του Μαρτυρίου, διά της Σταυρώσεως, διά της Αναστάσεώς Του ότι ο ωφελιμισμός, διά των διαχρονικώς ακολούθων-μιμητών-οπαδών του, δεν έχουν θέση στη Ζώσα Ζωή.

Οι αλτρουιστικές πράξεις, σε κοινωνικό επίπεδο, χωρίς πίστη, δίχως προσευχή, χωρίς μυστικότητα, μακριά από την ταπείνωση, απλά είναι ενέργειες για προσωπικό όφελος, για κοινωνικοοικονομική προσωπική προβολή, ειδικά όταν συνοδεύονται αυτές οι ενέργειες με δημόσια εαυτοπροβολή.

Στην Ορθοδοξία, το μόνο που ισχύει είναι η απλότητα, η μυστικότητα, στην προσευχή, στην προσφορά προς τον συνάνθρωπο: «Μη γνώτο η αριστερά τι ποιεί η δεξιά».

Τα Χριστούγεννα είναι η πορεία και η ημέρα, που μας δίνουν την ευχέρεια της ψυχικής, της πνευματικής ανασυγκροτήσεως και αναγεννήσεως. Είναι ο χρόνος αυτός σημαντικό εργαλείο αυτοκριτικής και επανατοποθέτησης της ζωής μας στις σωστές ορθόδοξες διαστάσεις.

Χριστούγεννα πνευματικώς συνδυασμένα με την του Αγίου Βασιλείου ημέρα, μας δίνουν το έναυσμα για μια αρχή Νέα.

Εύχομαι ευλογημένα Χριστούγεννα και πνευματικώς ευτυχές το Νέο Έτος.

Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης

Συγγραφέας, Ερευνητής, Αρθρογράφος, Δοκιμιογράφος 

Λκ.ιδ` 16-24, Ευαγγέλιον Κυριακής προ των Χριστουγέννων

 Γράφει ο Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης

Ερωτώ σε, έχε με παρατημένο.

Δύο παραβολές, είπε ο Ιησούς Χριστός, που αφορούν τη συγκεκριμένη Κυριακή και που αρμόζουν στην εποχή μας.

Η πρώτη αφορά το εν ολίγοις μεσημεριανό τραπέζι, με το κάλεσμα προς αυτούς που θεωρούσαν και θεωρούν τους εαυτούς τους εκλεκτούς και καλούς ανθρώπους.

Η δεύτερη παραβολή αφορά τον βασιλικό γάμο με το βασιλικό δείπνο.

Η πρώτη παραβολή αναφέρεται στο τραπέζι του πρόσκαιρου γήινου κόσμου.

Η δεύτερη παραβολή αφορά τον γάμο της βασιλείας των ουρανών, που περνά μέσα από το ειλικρινές μυστήριο της Θείας Μεταλήψεως, μετά από προσευχή, νηστεία, εξομολόγηση, με πνευματική ταπείνωση.

Το πρώτο τραπέζι το απέρριψαν οι θιασώτες και οι μιμητές του υλισμού, της σάρκας, των ηδονών.

Οι τρεις κατηγορίες- υλικές καμπάνες της πρώτης περιγραφόμενης ομάδας είναι:

Α. Ο υλισμός, το χρήμα-πλούτος- πολυτέλεια, με τον αυτοσκοπό της απόκτησης όλο και περισσότερων.

Β. Ο αισθησιασμός-ναρκισσισμός.

Γ. Ο σεξισμός.

Η πρώτη κατηγορία είναι οι άνθρωποι οι κλεισμένοι στον βασανιστικό κύκλο της φυλακής και της αυτοαπομόνωσης των όλο και περισσότερων, χωρίς μέτρο, σχηματίζοντας τον δικό τους κύκλο της φυλακής τους, αφού δεν τους μένει χρόνος για τα πνευματικά θέματα και για την άσκηση της ψυχής.

Η δεύτερη κατηγορία είναι οι άνθρωποι του αισθησιασμού. Τα πέντε ζεύγη βοών είναι, φυσικά, τα πέντε ζευγάρια των αισθήσεων, που αποτελούν το μέσο του επίπλαστου σκοπού των συνεχών άκρατων αισθησιακών απολαύσεων. Πρωί, μεσημέρι, βράδυ, είκοσι τέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο. Σήμερα τα κατώτερα αυτά ποιοτικώς θέλω των αισθήσεων ικανοποιούνται με πολλούς φθηνούς τρόπους, άλλωστε αυτός είναι ο στόχος τους να είναι προσβάσιμοι σε όλους τους ανθρώπους όλων των επιπέδων, όπως τηλεόραση, διαδίκτυο.

Όσοι παρακολουθούν μανιωδώς ανόσια και ανούσια προγράμματα, οι συνέπειες είναι τραγικές και γνωστές.

Η Τρίτη κατηγορία ευτέλειας και πνευματικής ατέλειας είναι ο σεξισμός.

Η κάθε κατηγορία είναι, βεβαίως, συνδεδεμένη με τις άλλες, ως αλυσίδα, η μία οδηγεί στην άλλη.

Γυναίκα πήρα. Δηλαδή δεν έχω κάνει γάμο με πνευματικές αρχές αλλά πήρα, δηλώνει, γυναίκα, με γάμο ό,τι να` ναι, με σκοπό μόνο την ικανοποίηση σαρκικών ηδονών. Πού να έχω χρόνο για την πνευματική τράπεζα; Αυτή είναι πλέον στο περιθώριο, ας λάβουν μέρος άλλοι που δεν γνωρίζουν τα «ωραία» θέλγητρα των σειρήνων αυτής της ζωής.

Πάμπολλοι και πολλών κατηγοριών είναι οι ανόσιοι γάμοι, όπως αυτόν που στόχευαν να κάνουν οι μνηστήρες, οι ασεβείς και παραβάτες κάθε ηθικής τάξεως, αντιστοίχως με την Εξάπολη των Σοδόμων και Γομόρρων, που σήμερα κατοικούν μέσα στην Νεκρά Θάλασσα, για όσους τα μελετούν.

Αυτά τα τρία σαράκια βρίσκονται συνεχώς μέσα μας. Μας τριβελίζουν τον νου, γι` αυτό κάποιοι Άγιοι δηλώνουν ότι η Κόλαση δεν γεμίζει από κακούς, από πόρνες, από όποιους περιθωριακούς αλλά γεμίζει από καθώς πρέπει και από καλούς. Γι` αυτό πρέπει να ετοιμαζόμαστε για την Τράπεζα αυτού του κόσμου και να λαμβάνουμε μέρος σ` αυτήν, με τη σωστή προετοιμασία και άθληση, ώστε να έχουμε πιθανότητες για το Αιώνιο το πραγματικό Βασιλικό Δείπνο.

Ανδρέας Σοφόκλης

Συγγραφέας, Αρθρογράφος, Δοκιμιογράφος 

Οι δημοσιογράφοι είναι... επικίνδυνοι για εξουσίες, όχι για την ασφάλεια του κράτους

 

Αν υπάρχουν κάποιοι που πρέπει να παρακολουθούνται και να ελέγχονται ασταμάτητα είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όλοι οι Υπουργοί, όλοι οι αρχηγοί κομμάτων, όλοι οι βουλευτές. Αυτοί αποφασίζουν, αυτοί νομοθετούν και συχνά αυτοί προκαλούν ζημιά στο κράτος. Γιατί ειδικά οι δημοσιογράφοι να παρακολουθούνται; Επειδή αποκαλύπτουν ψεύδη, εξαπατήσεις, ανεπάρκειες και ανευθυνότητές τους που, ναι, βλάπτουν το κράτος και την ασφάλειά του;

Το διαβάσαμε κι αυτό με οργή: Η Κυπριακή Δημοκρατία και η Ελλάδα, μεταξύ άλλων ευρωπαϊκών χωρών, υποστηρίζουν παρακολούθηση των δημοσιογράφων για λόγους «κρατικής ασφάλειας»! Αν αναφερόμασταν σε αυταρχικά, απολυταρχικά ή και δεσποτικά καθεστώτα, θα υπήρχε κάποια δικαιολογία. Αλλά η δημοκρατική Ευρωπαϊκή Ένωση; Ο εκλεκτός συνάδελφος Φάνης Μακρίδης αποκάλυψε («Φιλελεύθερος», 12/12/2023) ότι η Κύπρος στηρίζει κανονισμό που απασχολεί ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και προνοεί την παρακολούθηση δημοσιογράφων, για λόγους ασφαλείας, από κυβερνητικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Πρόκειται για κανονισμό που ρυθμίζει την ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης της Ευρώπης, το κείμενο του οποίου είναι στο τελικό στάδιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ των τριών αρμόδιων οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Ευρωκοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Το επίμαχο άρθρο», γράφει ο συνάδελφος, «είναι το υπ. αριθμόν 4, το οποίο επιτρέπει την παρακολούθηση ηλεκτρονικών συσκευών δημοσιογράφων (υπολογιστές, προσωπικές τηλεφωνικές συσκευές) για λόγους εθνικής ασφαλείας και εφόσον οι κυβερνητικές υπηρεσίες που κάνουν τις υποκλοπές πληρούν κάποιες βασικές προϋποθέσεις». Η Κύπρος συγκαταλέγεται μεταξύ των επτά κρατών-μελών της ΕΕ «που δεν τάσσονται με σθένος υπέρ των δημοσιογράφων».

Συγκεκριμένα, «οι κυβερνήσεις της Γαλλίας, της Φινλανδίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Μάλτας, της Σουηδίας και της Κύπρου, στις διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσπαθούν να αποδυναμώσουν τον εδραιωμένο νόμο της Ε.Ε. για την προστασία της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην Ευρώπη. Οι επτά κυβερνήσεις επιδιώκουν να νομιμοποιήσουν την παρακολούθηση των δημοσιογράφων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης κακόβουλου λογισμικού στους υπολογιστές και τα τηλέφωνά τους, αν οι Αρχές ασφαλείας κηρύξουν αυτό ως μέτρο για την “προστασία της εθνικής ασφάλειας”».

Πρόκειται για καταφανώς αντιδημοκρατική, εξωφρενική και πρωτοφανή προσπάθεια κρατών-μελών της ΕΕ να εκφοβίσουν και να ελέγξουν τους δημοσιογράφους και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στο όνομα, δήθεν, της κρατικής ασφάλειας. Από ποιους απειλείται η ασφάλεια των κρατών; Όχι από τους δημοσιογράφους! Η ασφάλεια των κρατών απειλείται πρώτιστα από την ανεπάρκεια, την ανικανότητα, τη διαφθορά, την αναξιότητα και απατεωνιές των κατά καιρούς κρατούντων. Η κρατική ασφάλεια απειλείται από τις κοινωνικές ανισότητες, την τρομοκρατία, την εγκληματικότητα, τα ναρκωτικά, την εμπορία προσώπων, την παράνομη μετανάστευση, τα εγκλήματα του λευκού κολάρου, κ.λπ. Επειδή οι δημοσιογράφοι τα αποκαλύπτουν, είναι ύποπτοι τρομοκρατικών ή άλλων υπονομευτικών ενεργειών;

Να ξεκαθαρίσουμε ξανά προς την Κυβέρνηση της κατεχόμενης Κυπριακής Δημοκρατίας: Αποστολή, καθήκον και υποχρέωση κάθε σοβαρού δημοσιογράφου είναι να λέγει την αλήθεια προς τα πάνω και προς τα κάτω. Να ενημερώνει σε βάθος και με αξιόπιστη τεκμηρίωση τους πολίτες. Με ταυτόχρονο αυστηρό, κριτικό ή και επικριτικό έλεγχο της εξουσίας. Με επικεφαλής τη Γαλλία και με συμπαραστάτη τη διεκδικούσα την ελευθερία της, Κύπρο, αυτός ο ρόλος επιχειρείται να καθυποταχθεί σε κανονισμούς περί «κρατικής ασφάλειας». Ποιους ενοχλούν οι δημοσιογράφοι; Τις εκάστοτε εξουσίες, διότι αποκαλύπτουν αποφάσεις ή ενέργειές τους που είναι βλαπτικές και συχνά καταστροφικές για το κράτος και την ασφάλειά του.

Γιατί τώρα επιχειρείται παρακολούθηση των ΜΜΕ και των δημοσιογράφων; Για να μην ασκείται κριτική, να μην αποκαλύπτονται τα άπλυτα της εξουσίας και να μην ενημερώνεται ο πολίτης πόσο διεφθαρμένοι, εξαρτημένοι είναι πολιτικοί σε ντόπια ή και ξένα συμφέροντα, που αυτά και αν υπονομεύουν την ασφάλεια του κράτους. Ο Alber Camus, Γάλλος συγγραφέας, τιμηθείς με το βραβείο Νόμπελ, είπε: «Ο ελεύθερος Τύπος μπορεί να είναι είτε καλός είτε κακός, αλλά χωρίς ελευθερία, είναι απόλυτα βέβαιο ότι ο Τύπος δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο από κακός». Αυτόν τον Τύπο και τέτοιου είδους ΜΜΕ θέλουν, προφανώς, τα εφτά κράτη-μέλη της ΕΕ, μεταξύ αυτών η Κύπρος και η Ελλάδα;

Θα καταθέσω προσωπικές μαρτυρίες: Ο μ. Σπ. Κυπριανού δεν άντεχε την τεκμηριωμένη κριτική που του ασκούσα, ώστε, μεταξύ άλλων περιστατικών, τόλμησε κάποτε να απαιτήσει από τον συνάδελφο, Γιαννάκη Καρεκλά, να με αποκλείσει από συζήτηση μαζί του, στο ΡΙΚ. Προς τιμήν του, ο Γ. Καρεκλάς δεν υπέκυψε στον εκβιασμό. Ο Δ. Χριστόφιας τρεις φορές μού επιτέθηκε φραστικά δημόσια, επειδή τον επέκρινα σκληρά. Ο τέως Πρόεδρος, Ν. Αναστασιάδης, κατ’ επανάληψιν απαίτησε από τον εκ των ιδρυτών της «Σημερινής», Διευθυντή μας, Κώστα Ν. Χατζηκωστή, να φιμώσει εμένα, και δύο άλλους συναδέλφους. Στο βιβλίο του, «Εφτά προεδρικά πορτραίτα. Τι συζήτησα με τους εφτά Προέδρους της Κύπρου», ο κ. Χατζηκωστής γράφει (σελ. 296):

«Τις επικριτικές επιθέσεις των Σάββα Ιακωβίδη, Κωστάκη Αντωνίου και λιγότερο του Λάζαρου Μαύρου (πολιτικών αρθρογράφων της «Σημερινής») τις συζητήσαμε ευρύτατα. Πάντοτε, όταν με συναντούσε ο Πρόεδρος, μου ανέφερε με πικρία και οργή ότι τον ενοχλούσαν. Του επανέλαβα, όχι με σκωπτική διάθεση, ότι, αν δεν υπήρχαν αυτοί οι συγκεκριμένοι δημοσιογράφοι και η κριτική τους, θα έπρεπε να τους είχε κατασκευάσει ο ίδιος, γιατί οι θέσεις τους τον βοηθούν στη διαπραγμάτευση. Παρατήρησα ότι μπορεί να υπερβάλλουν σε χαρακτηρισμούς, αλλά αν θεωρεί ότι οι ειρημένοι επικριτές του υπερβαίνουν το σχετικό μέτρο, γιατί δεν τους καλεί να συζητήσει μαζί τους και να τους πείσει για την ορθότητα των θέσεών του;». Ουδέποτε μας κάλεσε, ουδέποτε συζήτησε, ουδέποτε μας άκουσε. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Ν. Αναστασιάδης απαιτούσε τη φίμωσή μου, διότι δεν άντεχε καθόλου σε κριτική.

Το 2015, π.χ., έφτασε στο θλιβερό σημείο να μην παραστεί στο μνημόσυνο του μ. Άντη Χατζηκωστή, επειδή ο γράφων την ίδια μέρα είχα δημοσιεύσει στη «Σημερινή» επικριτικό άρθρο για την ολέθρια πολιτική του στο Κυπριακό. Τρεις γνωστοί διακεκριμένοι πολίτες, άγνωστοι μεταξύ τους αλλά συνομιλητές του Ν. Αναστασιάδη, μου μετέφεραν κάποτε ότι κάθε μέρα ρωτούσε «τι του έγραφε ο Ιακωβίδης». Προκλητική, όμως, είναι και η αντίδραση της Κυβέρνησης Χριστοδουλίδη. Μετά τις αποκαλύψεις του «Φιλελευθέρου», ο Κυβ. Εκπρόσωπος επιχείρησε να διαψεύσει-διασκεδάσει τα τεκμηριωμένα αδιάψευστα. Όπως ακριβώς η Κυβέρνηση έπραξε στην περίπτωση της Πύλας, της Δερύνειας και του Αγίου Δομετίου.

Αν υπάρχουν κάποιοι που πρέπει να παρακολουθούνται και να ελέγχονται ασταμάτητα είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όλοι οι Υπουργοί, όλοι οι αρχηγοί κομμάτων, όλοι οι βουλευτές. Αυτοί αποφασίζουν, αυτοί νομοθετούν και συχνά αυτοί προκαλούν ζημιά στο κράτος. Γιατί ειδικά οι δημοσιογράφοι να παρακολουθούνται; Επειδή αποκαλύπτουν ψεύδη, εξαπατήσεις, ανεπάρκειες και ανευθυνότητές τους που, ναι, βλάπτουν το κράτος και την ασφάλειά του; Οι δημοσιογράφοι ΔΕΝ είναι η «συτζιά του μαύρου» για όλες τις αναξιότητες, τις αμετροέπειες, τις ολέθριες πολιτικές και αποφάσεις πολιτικών.

Σάββας Ιακωβίδης 

«Τεθλασμένοι ορίζοντες», Ευθύβουλος Ευθυβούλου

Τεθλασμένοι Ορίζοντες, νέα ποιητική συλλογή του Ευθύβουλου Ευθυβούλου

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αρχύτας η έκτη ποιητική μου συλλογή με τίτλο «Τεθλασμένοι ορίζοντες».

Με την ευκαιρία αυτή εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες στον Σύνδεσμο Πολιτισμού Ελλάδος Κύπρου/ΣΠΕΚ και ιδιαίτερα στην Πρόεδρό του κ. Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά, για την άψογη συνεργασία.

Παραθέτω πιο κάτω το οπισθόφυλλο της ποιητικής συλλογής.

Ο ποιητής Ευθύβουλος Ευθυβούλου µάς ταξιδεύει στην ποίηση του κόσµου. «Απόψε το φεγγάρι δεν πάει να κοιµηθεί, / κατέβηκε απ’ τη στέγη και µπήκε στην αυλή, / το βλέπω να φλερτάρει µε τ’ άσπρο γιασεµί, / έχοντας σκουλαρίκι του πεύκου το κλαδί…».

Γερό σκαρί οι «Τεθλασµένοι Ορίζοντες» αρµενίζουν στις θάλασσες της ζωής κι όλο ξανοίγονται πιο βαθιά, µε κρυµµένα νοήματα, µε λέξεις αμφίσημες και αλληγορικές, µε φωτοσκιάσεις εντάσεων και σιωπών.

«Ξεφεύγει απ’ τα δέντρα και µπαίνει στο στενό, / καθώς δυο πεφταστέρια γλιστρούν στον ουρανό, / το βλέπω να σκοντάφτει στου βράχου τον αφρό, / να παίζει µε την πούλια και τον αυγερινό…»

Διάχυτη η µουσική της φύσης, µέσα από το λυρισµό των στίχων, µαρτυρά πως το ταξίδι αυτό δεν τελειώνει, µε γλύκα και αλµύρα, χωρίς γρατζουνιές ή τσακίσµατα, αλλά αγγίζει την αθάνατη ψυχή που φωλιάζει µέσα µας και θεριεύει το προσωπικό βίωµα µε το οξυγόνο της ελπίδας, όταν ντύνει το όνειρο µε το λουλούδι της αλήθειας.

Σίσσυ Σιγιουλτζή-Ρουκά
Πρόεδρος Συνδέσµου Πολιτισµού Ελλάδας Κύπρου

Καλλιτεχνική έκθεση & Εργαστήρι Μιχάλη Μόζορα στην Καλαβασό

Kalavasos Art Gallery - Michalis Mozzoras
Somebody once said that: "The finest workers in stone are the gentle touches of water and air working at their leisure with a liberal allowance of time." Further to this, man adds to the beauty of nature with his creative breath and imagination.
Κάποτε είχε πει κάποιος ότι: «Οι καλύτεροι μάστορες της πέτρας είναι τα απαλά αγγίγματα του νερού και του αέρα, που δουλεύουν με άνεση στο χρόνο». Πέραν αυτού όμως, ο άνθρωπος προσθέτει στην ομορφιά της φύσης με τη δημιουργική του πνοή και φαντασία.

Sea stones are made by mother nature and through years come in various shapes and colours. Some people carefully collect and use them for decoration because they add tactile, natural beauty to any decor.
Οι θαλασσινές πέτρες δημιουργούνται από τη μητέρα φύση και παίρνουν διάφορα σχήματα και χρώματα. Μερικοί τις μαζεύουν προσεκτικά και τις χρησιμοποιούν για διακόσμηση, γιατί προσθέτουν απτή, φυσική ομορφιά σε κάθε διακόσμηση.

Michalis Mozoras is an artist who collects pebbles and uses them in beautiful artistic works. He comes from Limassol. He is a professional musician and an art lover. His art work is characterized by the joint construction materials such as processing of natural stone, wood and metal.
Ένας καλλιτέχνης που μαζεύει τις βότσαλα και τα χρησιμοποιεί σε όμορφα καλλιτεχνικά έργα, είναι και ο Μιχάλης Μόζορας. Κατάγεται από την Λεμεσό. Είναι επαγγελματίας μουσικός και εραστής της τέχνης. Η τέχνη του χαρακτηρίζεται από τη μεικτή κατασκευή όπως η επεξεργασία υλικών της φύσης από πέτρα, ξύλο και μέταλλο.

As he says “I work abstract and try to express the internal vibration because I think they get more intensity and inwardness of things I want to express. So, I naturally express the composition and simplicity of form. 
Όπως λέει ο ίδιος «Δουλεύω αφαιρετικά και προσπαθώ να εξωτερικεύσω την εσωτερική δόνηση γιατί πιστεύω πως έτσι αποκτούν περισσότερη ένταση και εσωτερικότητα αυτά που θέλω να εκφράσω. Γι’ αυτό εκφράζομαι με φυσικότητα στη σύνθεση και απλότητα στη μορφή. 

The result of my work is the aesthetic record of my emotions as they come through my inner world and my experiences. My works are imbued with the universal values ​​of love, freedom, peace and the human spirit. I believe art makes people come closer to the rules and mysteries of nature and universe”.

Το αποτέλεσμα της δουλειάς μου αυτής είναι η αισθητική καταγραφή των συγκινήσεων μου όπως διαμορφώνεται μέσα από τον εσωτερικό μου κόσμο και τα βιώματα μου. Τα έργα μου εμφορούνται από τις πανανθρώπινες αξίες της αγάπης, της ελευθερίας, της ειρήνης και του ανθρώπινου πνεύματος. Η Τέχνη κάνει τον άνθρωπο να έρχεται πιο κοντά στη φύση με τα μυστήρια και τους νόμους του σύμπαντος».

With dozens of designs, and tons of stone, the artist works every day to craft thoughtfully designed, beautiful items that delight the eyes. Mozoras has presented solo and team exhibitions at galleries in Cyprus and abroad.
Με δεκάδες σχέδια και τόνους πέτρας, ο καλλιτέχνης εργάζεται καθημερινά για να φτιάξει προσεκτικά σχεδιασμένα, όμορφα αντικείμενα που γοητεύουν το βλέμμα. Έχει παρουσιάσει έργα του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις σε γκαλερί, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό.

Mozoras is an artist with a keen eye for harmony. He creates with the endless varieties of nature's materials pieces of art that decorate spaces and connect them to our environment.
Ο Μόζορας είναι ένας καλλιτέχνης με έντονο ενδιαφέρον για αρμονία. Δημιουργεί με τις ατελείωτες ποικιλίες των υλικών της φύσης καλλιτεχνήματα, που διακοσμούν χώρους συνδέον με το περιβάλλον μας.

Popi Nicolaides, Gregoris & Lygia Maliotis strolling in the fantastic workshop of Michalis Mozoras who has long revered the treasures of seacoast.
Η Πόπη Νικολαΐδου, Γρηγόρης & Λυγία Μαλιώτη στο εργαστήρι του Μιχάλη Μόζορα, ο οποίος έχει από καιρό σεβαστεί τους θησαυρούς των ακτών.

Some elegant pieces of art work inspired by the uniqueness of each stone and the beauty of hardwood.
Μερικά κομψά έργα τέχνης εμπνευσμένα από τη μοναδικότητα της κάθε πέτρας και την ομορφιά του σκληρού ξύλου.

Mozora’s creative spirit, and his capable techniques transform these natural materials into well-designed, innovative works of art.
Το δημιουργικό πνεύμα του Mozora και οι καλές τεχνικές του μεταμορφώνουν τα φυσικά αυτά υλικά σε καλοσχεδιασμένα, καινοτόμα έργα τέχνης.

Mozora’s attention to detail, quality, and respect for the nature are felt in each piece of art.
Η προσοχή του Μόζορα στη λεπτομέρεια, την ποιότητα και τον σεβασμό για τη φύση γίνονται αισθητές σε κάθε του έργο.

Countless beautiful pebbles and beach stones in a tasteful decoration. Garden stones crafts by Mozoras...
Αμέτρητα όμορφα βότσαλα και πέτρες της παραλίας σε καλαίσθητη διακόσμηση. Χειροτεχνία με πέτρες στον κήπο από τον Μόζορα...He has an innate affinity with mother nature, and his love of natural stones and pebbles available in nature abundantly, is admirable.
Έχει μια έμφυτη σχέση με τη μητέρα φύση και η αγάπη του για τις φυσικές πέτρες και βότσαλα, που διατίθενται άφθονα στη φύση, είναι αξιοθαύμαστη.

The artist brings the human elements of care, compassion and respect for the environment by creating each unique piece by hand in harmony with the gifts of nature.
Ο καλλιτέχνης φέρνει τα ανθρώπινα στοιχεία φροντίδας, συμπόνιας και σεβασμού για το περιβάλλον δημιουργώντας κάθε μοναδικό κομμάτι με το χέρι σε αρμονία με τα δώρα της φύσης.

Dazzling white pebbles to a spectrum of different colours are amazingly beautifying the landscape says Lygia Malioti.
Εκθαμβωτικά λευκά βότσαλα σε ένα φάσμα διαφορετικών χρωμάτων ομορφαίνουν εκπληκτικά το τοπίο, λέει η Λυγία Μαλιώτη.

The artist brings out a space colour, shape, or size simply by adding beach pebbles for decoration.
Ο καλλιτέχνης αναδεικνύει το χρώμα, το σχήμα ή το μέγεθος ενός χώρου απλά προσθέτοντας βότσαλα για διακόσμηση.

Stacked sea stones, as pots and many more ideas how to use these items for decoration, featured in his yard.

Στοιβαγμένες πέτρες της θάλασσας σαν γλάστρες και πολλές ακόμα ιδέες για το πώς να χρησιμοποιήσετε αυτά τα αντικείμενα για διακόσμηση, όπως φαίνονται στην αυλή του.

Striking white pebbles in different sizes are decorating small artistic layouts in a well- kept garden and create artistic effects.
Τα εντυπωσιακά λευκά βότσαλα σε διάφορα μεγέθη διακοσμούν μικρές καλλιτεχνικές διατάξεις σε ένα φροντισμένο κήπο και δημιουργούν καλλιτεχνικά εφέ.

Spending a lifetime in the unique beauty and charm of the area, he gracefully brings some of Cyprus' coastal beauty indoors as elaborate works of art.
Περνώντας μια ζωή στη μοναδική ομορφιά και γοητεία της περιοχής, μεταφέρει με χάρη μέρος της παραθαλάσσιας ομορφιάς της Κύπρου σε εσωτερικούς χώρους ως περίτεχνα έργα τέχνης.

Gregoris & Lygia Malioti and Popi Nicolaides apparently appear surprised of what they have seen.

Ο Γρηγόρης και η Λυγία Μαλιώτη και η Πόπη Νικολαΐδου φαίνονται έκπληκτοι από αυτό που είδαν.

Η πίστη σου σέσωκέ σε

 Γράφει ο Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης 

«Ιησού Υιέ Δαυίδ ελέησόν με»

Ο άνθρωπος έχει ανάγκη τον Θεό, όπως για να ζήσει έχει ανάγκη το νερό και το οξυγόνο. Ένας πάμφτωχος, παραπεταμένος, περιθωριοποιημένος από την κοινωνία, από την τότε και από την κάθε κοινωνία, γίνεται ουσιώδης προσωπικότητα.

Αυτός ο άνθρωπος του συγκεκριμένου Ευαγγελίου, προσευχήθηκε απλά, εφαρμόζοντας την Νοερά προσευχή. Η Νοερά προσευχή είναι κραυγή ψυχής και κέντρου καρδίας.

Βόησε, ο έως εκείνη τη στιγμή, ταλαίπωρος άνθρωπος: «Ιησού Υιέ Δαυίδ ελέησόν με». Βέβαια , όταν διαβάσουμε τη μικρή αυτή προσευχή με προσοχή διαπιστώνουμε ότι ο άνθρωπος αυτός άρχισε με βοή και τελείωσε με κραυγή καρδίας και ψυχής. Αυτό είναι το ουσιώδες για τη σωτηρία, η ψυχική και ταυτόχρονα η καρδιακή προσευχή.

Ο Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος, ως ο διδάσκαλος της Νοεράς προσευχής, δηλώνει και συγχρόνως νουθετεί: «Η Νοερά προσευχή πρέπει να έχει τέσσερα πνευματικά στοιχεία: ταπεινοφροσύνη, αγάπη, απλότητα, αγαθοσύνη».

Το «Ιησού Υιέ Δαυίδ ελέησόν με», είναι ένα ισχυρό και ιστορικώς καταγεγραμμένο παράδειγμα Νοεράς προσευχής. Αυτή η υψηλού επιπέδου ποιότητα προσευχής, σημαίνει ότι αφηνόμαστε στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, χωρίς ίχνος αμφιβολίας και φόβου.

Ο άνθρωπος της Νοεράς προσευχής σκέφτεται και ενεργεί με παρρησία. Νικά και αυτό που χαρακτηρίζεται ως το πλέον τραγικό, τη στιγμή του θανάτου τον θάνατο, υπερνικά τα τελώνια και απρόσκοπτα πορεύεται η ψυχή, αφού ήδη έχει θωρακιστεί από τον Νικητή των θλίψεων, της αγωνίας, του άγχους, από Αυτόν που πάτησε τον θάνατο και Έλαμψε με τη Δική Του Τριήμερη Παρουσία το έρεβος.

Αυτός ο άνθρωπος, της υποδειγματικής Νοεράς προσευχής, είναι ο ελεύθερος από κάθε αμάρτημα, από κάθε ασυνείδητο και από κάθε ζωώδες ένστικτο. Αποκτά την ουσία της Ζώσας Ζωής.

Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης

Συγγραφέας, Ερευνητής, Αρθρογράφος, Δοκιμιογράφος.

Χριστούγεννα, αλήθειες έναντι εικονικών πρόσκαιρων πραγματικοτήτων

 Γράφει ο Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης 

Όταν οι Πρωτόπλαστοι, Αδάμ και Εύα, παράκουσαν την του Θεού μοναδική εντολή-απαγόρευση νουθεσίας, έθεσαν τους εαυτούς τους εκτός Παραδείσου. Ο Θεός, όμως, ως ο Πλάστης του ανθρώπου και ο Μόνος Φιλάνθρωπος, τους υποσχέθηκε ότι θα στείλει στους ανθρώπους τον Υιό Του.

Όταν το πλήρωμα του χρόνου έφτασε, στην κατάλληλη χρονική στιγμή, ο Ιησούς Χριστός, Κύριος και Θεός, γεννήθηκε σε μια φάτνη, σ` ένα σπήλαιο, ως το πιο φτωχό, κατά τα ανθρώπινα παιδί, βέβαια τα θεάρεστα συνέβαιναν, όπως το αστέρι, οι τρεις μάγοι με τα αντίστοιχα δηλωτικά δώρα, οι Άγγελοι που υμνούσαν το Θείο Γεγονός.

Φυσικά και τότε τα ανθρώπινα πάθη δεν έλειπαν, όπως ο Ηρώδης, με τις διαταγές του οποίου σφαγιάσθηκαν όλα τα βρέφη κάτω από δύο ετών, ώστε να αφανίσει, όπως πίστευε τον αντίπαλό του, πάμφτωχο μυαλό, όπως εκατομμύρια άλλα, με μηδέν νόηση.

Ο Ιησούς Χριστός γεννήθηκε ταπεινά, θα μπορούσε ως Θεός να γεννηθεί μέσα στο χρυσάφι, να εμφανιστεί μέσα στο πανίσχυρο φως, οπότε όλοι θα Τον προσκυνούσαν. Τότε, όμως, δε θα ήταν ο Θεός όλων των ανθρώπων, θα ήταν ο ηγέτης ενός μικρού αριθμού, που ανά τους αιώνες και πρόσκαιρα, έχει τεράστιους κατά τις ανθρώπινες μετρήσεις, αριθμούς πλούτου, χρυσού, χρημάτων, περιουσιών, δύναμης από θέσεις ισχύος.

Γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα, κάθε χρόνο, ως και να είναι η Γέννηση του Ιησού Χριστού, μόνο για τον κάθε άνθρωπο ως άτομο, για την κάθε οικογένεια ως μοναδική οντότητα, για την κάθε κοινωνική ομάδα ως Κράτος.

«Εμείς φτιάχνουμε το τεράστιο χριστουγεννιάτικο δέντρο». «Εμείς φτιάχνουμε Χριστούγεννα». «Εμείς φωταγωγούμε, το πλέον πολυτελές χριστουγεννιάτικο δέντρο». «Εμείς κάνουμε-πηγαίνουμε-πήγαμε ρεβεγιόν με όλα τα εδέσματα».

Το πνευματικό μέρος ας το έχουν άλλοι.

Ο Οδυσσέας δήλωσε στους συντρόφους του: «Μη σκοτώσετε και μη φάτε κρέας από τα βόδια του Ήλιου». Δεν τον υπάκουσαν, εκμεταλλεύτηκαν την κούραση του Ηγέτη τους, τα έσφαξαν, τα έφαγαν, χάθηκαν.

Ο Ιησούς Χριστός, ακριβώς, γι` αυτό ήρθε βρέφος ταπεινό, για να δηλώσει τη φτώχεια του κάθε ανθρώπου, που αρχίζει από τη γέννησή του. Πίσω από τα έντονα φώτα, πίσω από όλων των ειδών τις επιδείξεις, κρύβεται προσωπική φτώχεια.

Ο κάθε άνθρωπος έχει μέσα του τουλάχιστο μία φτώχεια, ευτυχής είναι αυτός που το συνειδητοποιεί, ανεξαρτήτως από ηλικία, δύναμη, αδυναμία, επειδή μόνο η συνειδητοποίηση οδηγεί στην ορθοδρόμηση που οδηγεί τουλάχιστο στο Καβαφικό: «Πρώτο σκαλί».

Για όλους, ισχυρούς, ανίσχυρους, κάποια στιγμή τα φώτα σβήνουν είτε κατά την πορεία της ζωής είτε στο τέλος της, που οδηγεί στο πέρασμα προς την άλλη την πραγματική, την αιώνια. Τότε έρχεται μπροστά στον άνθρωπο η ατόφια εικόνα του Θείου Βρέφους, όπου του θυμίζει είτε τη δική του φτώχεια είτε τον δικό του πνευματικό πλούτο που συγκέντρωσε στο πέρασμά του από αυτή την δοκιμασία που ονομάζεται επί της Γης ζωή.

Συχνά ακούμε-διαβάζουμε ότι κάποιοι γνωστοί, κατά τα ανθρώπινα, επιτυχημένοι, τα εγκαταλείπουν όλα, δόξες, τιμές, κοσμική πολύφωτη-πολύβουη ζωή, επιδείξεις, μόδες, πλούσια ζωή και αποσύρονται σε μέρη ησυχίας, γαλήνης, φυσικού περιβάλλοντος, πνευματικού αναστοχασμού,  επισκέπτονται και συχνά μένουν σε Μοναστήρια. Αυτό είναι ένα παράδειγμα, που πρέπει να μας προσγειώνει.

Οι ημέρες που διανύουμε, για τα Χριστούγεννα, δεν προσφέρονται για πολύφωτες και για πολύβουες κοινωνικές δραστηριότητες, επιδείξεις μόδας και για πολυτελή ρεβεγιόν, ας θυμόμαστε που γεννήθηκε, που και πως μεγάλωσε ο Ιησούς Χριστός, γιατί και για ποιους το έκανε.

Τα Χριστούγεννα είναι ημέρες ταπεινής ευγνωμοσύνης για ΑΥΤΟΝ  που άσημος Γεννήθηκε αλλά άσημους μετέτρεψε σε διάσημους τους έκανε Σοφούς, Αποστόλους, Ήρωες, Αγίους. Τους γνωρίζουν και τους σέβονται άνθρωποι κάθε εποχής, της όποιας οικονομικής τάξεως, του όποιου γνωσιολογικού επιπέδου.

Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης

Ερευνητής, Αρθρογράφος, Δοκιμιογράφος

Το ήθος στους αρχαίους Έλληνες

Για ν’ αρχίσουμε με το σημαντικότερο, το ήθος, οι αρχαίοι Έλληνες ήταν ηθικοί όσο ήταν και ανήθικοι. Αυτοί ουσιαστικά πρωτοδίδαξαν στον κόσμο τι είναι ελευθερία και υπευθυνότητα, πατριωτισμός και ευσέβεια. Οι ανατολικοί λαοί δεν γνώριζαν αυτές τις ηθικές αξίες στην αμιγέστερη έκφρασή τους.

Ωστόσο, μάταια θ’ αναζητήσει κανείς στους αρχαίους Έλληνες το σημερινό αίσθημα του δικαίου. Μ’ εξαίρεση μερικούς ποιητές και φιλόσοφους, τους έλειπε η συναίσθηση ότι το έγκλημα είναι απορριπτέο για λόγους αρχών. Σύμφωνα με μια γενική αντίληψη, που ο απόηχός της ήταν αισθητός και σε πολύ μεταγενέστερες εποχές, το έγκλημα είναι μια ιδιωτική υπόθεση που αφορά τον θύτη και το θύμα.

Ακόμα και ο φόνος μπορούσε να μείνει ατιμώρητος: αν το θύμα συγχωρούσε πριν πεθάνει τον φονιά του, οι συγγενείς δεν δεσμεύονταν πια από το χρέος της κατηγορίας (που την απάγγελλαν αυτοί, όχι το κράτος).
Εκείνο που είχε σημασία ήταν να πάρει εκδίκηση η ψυχή: αν η ψυχή παραιτούνταν εθελούσια απ’ αυτή, τότε ούτε στην κοινή ηθική ούτε στη θρησκεία έπεφτε λόγος.

Ακόμα και η βάση κάθε ανώτερης μορφής χρηστοήθειας, η φιλαλήθεια, ήταν υπανάπτυκτη στους αρχαίους Έλληνες· ή μάλλον, για να το πούμε απερίφραστα, οι αρχαίοι Έλληνες ήταν ο κλασικός λαός του ψέματος και της λοβιτούρας, και μάλιστα, πράγμα, που μάλλον τους επιβαρύνει παρά τους δικαιολογεί, χωρίς να έχουν συνείδηση ότι αυτό είναι κακό. Ο Οδυσσέας, που περισσότερο από κάθε άλλη μορφή της παγκόσμιας λογοτεχνίας μπορεί να διεκδικήσει τον τίτλο του εθνικού ήρωα, είναι πρωταθλητής σ’ όλα τα είδη κατεργαριάς, από την αθώα καυχησιολογία ώς την εξοργιστικότερη απάτη. Αλλά το πιο συγκλονιστικό είναι ότι η Αθηνά τον θαυμάζει απεριόριστα γι’ αυτές του τις ικανότητες, κι όχι μόνον αυτό, αλλά και προσθέτει ότι στις ψευτιές μόνον οι θεοί τον ξεπερνούν! Και πράγματι, ήδη στους Ρωμαίους η έκφραση graeca fides (= ελληνική πίστη) ήταν παροιμιώδης, ενώ ακόμα και σήμερα στα γαλλικά η λέξη Grec (= Έλληνας) σημαίνει ούτε λίγο ούτε πολύ απατεώνας!

Η ψευδορκία φαίνεται ότι ήταν σωστό εθνικό σπορ. Πάντως, πολλοί πίστευαν ότι η ψευδορκία προκαλεί τον όλεθρο του ψεύδορκου και ολόκληρου του γένους του, και γι’ αυτόν το λόγο ο Ησίοδος συμβουλεύει τους αναγνώστες του να την αποφεύγουν. Αλλά ούτε που περνάει απ’ το μυαλό του ότι πρέπει να την αποφεύγει κανείς για λόγους αρχών. Άλλωστε, σε ολόκληρη την αρχαιότητα η ψευδορκία έμενε ατιμώρητη, γιατί η τιμωρία της ήταν δουλειά των θεών. Οι θεοί όμως δεν την κόλαζαν για ηθικούς λόγους παρά επειδή ο ψεύδορκος επέσυρε μόνος του την κατάρα, στο όνομα της οποίας ορκίστηκε. Ο ψεύδορκος πέφτει στα χέρια των δαιμόνων της κόλασης, τους οποίους επικαλέστηκε: πρόκειται δηλαδή για μια διαδικασία νομική, όχι ηθική.

Βέβαια, οι ποιητές και οι φιλόσοφοι παρέπεμπαν ολοένα στη Δίκη, την τρανή θεά της δικαιοσύνης, που καθόταν στο πλευρό του Δία, αλλ’ αυτό ακριβώς μας κάνει να υποθέσουμε ότι στη ζωή οι άνθρωποι δεν την υπολόγιζαν και τόσο.
Από την άλλη πλευρά, όμως, πρέπει να επαινέσουμε τους αρχαίους Έλληνες γιατί είχαν μια ειλικρίνεια που η δική μας κοινωνία έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό: τους έλειπε κάθε είδος ταρτουφισμού και σεμνοτυφίας, που διαποτίζουν όλες τις πλευρές της ζωής από τότε που η αστική τάξη ανέβηκε στην εξουσία, καθώς και κάθε υποκριτική διακριτικότητα, που σήμερα επιδεικνύεται παντού για «επαγγελματικούς λόγους». Μιλούσαν με αξιοθαύμαστη παρρησία για τις ιδιωτικές τους υποθέσεις, τόσο τις δικές τους όσο και των άλλων συμπολιτών τους.

Επίσης, τουλάχιστο τα σώματά τους ήταν απόλυτα ειλικρινή, κινούνταν με φυσική χάρη κι ελευθερία, που σήμερα μας φαίνεται σαν χαμένος παράδεισος. Και τέλος, δύσκολα μπορεί κανείς ν’ αρνηθεί μια βαθιά, εσώτερη αίσθηση της αλήθειας σ’ έναν λαό που γέννησε τέτοια τέχνη.

Αν η ηθική τους μας φαίνεται κάπως ελαττωματική, αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι το σημερινό αίσθημα της τιμής, που είναι από τους κύριους ρυθμιστές της ηθικής συμπεριφοράς μας, τους ήταν ολότελα άγνωστο. Το ξυλοφόρτωμα ξεχνιόταν με μια απλή χρηματική αποζημίωση και η έννοια «προσβολή της τιμής» δεν υπήρχε. Μία και μόνη παράσταση αρχαίας κωμωδίας θα προκαλούσε σήμερα βροχή από μηνύσεις, αντιμηνύσεις, απαγορεύσεις και τα τέτοια.
Είναι γνωστό πόσο αισχρές συκοφαντίες εκτόξευαν οι ρήτορες ακόμα και στις πιο ασήμαντες αστικές δίκες εναντίον της αντίπαλης πλευράς. Και δεν μείωνε ούτε την αξιοπρέπεια ούτε τη φήμη του Σωκράτη το ότι μερικοί ακροατές του απαντούσαν στις κάπως στρεψόδικες αποδεικτικές μεθόδους του με καρπαζιές.

Ο Σοπενχάουερ ανέλυσε απολαυστικά στα Πάρεργα του την ανεμελιά με την οποία αντιμετώπιζε ολόκληρη η αρχαιότητα τέτοια ζητήματα. Αλλά αυτή η στάση των αρχαίων Ελλήνων έρχεται σε ζωηρή όσο και αλλόκοτη αντίθεση με την κυριολεκτικά νοσηρή φιλοπρωτία, από την οποία διακατέχονταν πάντα. Δεν είχαν άλλο στο μυαλό τους έξω από νίκες και βραβεία, και όλες τις δραστηριότητες της ζωής δεν μπορούσαν να τις φανταστούν αλλιώς παρά με τη μορφή του άγώνος, στο τέρμα του οποίου περίμενε κάποιο έπαθλο.

Πολιτιστική ιστορία της αρχαίας Ελλάδας – Έγκον Φρίντελ (μετάφραση: Δημοσθένης Κούρτοβικ)

O Έγκον Φρίντελ (γερμανικά: Egon Friedell, Βιέννη, 21 Ιανουαρίου 1878 – 16 Μαρτίου 1938) ήταν επιφανής Αυστριακός λόγιος. Σπούδασε φιλοσοφία και γερμανική φιλολογία αλλά υπήρξε μία πολύπλευρη προσωπικότητα: εργάστηκε ως ηθοποιός, θεατρικός κριτικός, συγγραφέας, καμπαρεττίστας και επιφυλλιδογράφος. Το έργο του «Πολιτιστική ιστορία της αρχαίας Ελλάδας» αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα συγγράμματα πάνω στο ήθος και την ψυχολογία των αρχαίων Ελλήνων. Αυτοκτόνησε το 1938, αμέσως μετά την κατάληψη της χώρας του από τα χιτλερικά στρατεύματα.

Πηγή: Αντικλείδι, https://antikleidi.com 

Ακριτικά Δημοτικά Τραγούδια και οι ευεργετικές τους επιδράσεις

Γράφει ο Δρ Ανδρέας Σοφόκλης 

Οι Ακρίτες, ως γνωστό, στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ήταν οι φρουροί, όπως τους αποκαλούμε απλοϊκά, των άκρων, δηλαδή των συνόρων της Αυτοκρατορίας. Βέβαια, δεν ήταν απλά φρουροί, υπηρετούσαν ουσιαστικώς την πατρίδα τους, τα ιερά και τα όσια, με καθημερινό κίνδυνο, την ίδια τη ζωή τους.

Για τους Ακρίτες, πάνω από την ίδια τη ζωή τους ήταν η προστασία των συνόρων της πατρίδας, των Εκκλησιών, των οικογενειών τους, της ίδιας της ύπαρξης των αρχών και των αξιών, από τους εχθρούς, απίστους.

Το σύστημα αυτό προστασίας, το ίδρυσε ο Μέγας αυτός Έλληνας Αυτοκράτορας Ηράκλειος. Οι Ακρίτες είχαν τη δική τους γη. Από το σύστημα αυτό, διεφθαρμένα αργότερα οι Δυτικοί, δημιούργησαν τα φέουδα και το φεουδαρχικό σύστημα διοίκησης, που καμία σχέση δεν έχουν η κατάκτηση, οι δολοφονίες, η καταπίεση με την αρχή της προστασίας της πατρίδας.

Οι Ακρίτες, εκτός από τη δική τους γη, συνήθως έπαιρναν και οικονομική ενίσχυση από την Αυτοκρατορία, είδος μισθού, τη «Ρόγα». Είχαν, φυσικά, την υποχρέωση να έχουν δικό τους στρατιωτικό σώμα άμυνας.

Το σύστημα αυτό άμυνας, λειτούργησε κυρίως στα Ανατολικά σύνορα της Αυτοκρατορίας, λόγω των Σαρακηνών αλλά και λόγω του κινδύνου από τους «Απελάτες». Οι «απελάτες» ήταν ληστές που ορμούσαν για να «απελάσουν» τα κοπάδια των Ακριτών στα δικά τους λημέρια.

Ο θεσμός των Ακριτών άκμασε κυρίως στους Θ`, Ι`, ΙΑ`, αιώνες. Αρχικά αναπτύχθηκε στην Καππαδοκία (εδώ έχουμε τη γέννηση της ακριτικής δημοτικής ποίησης), φυσικά σταδιακά εξαπλώθηκε στην Αρμενία, στην Κιλικία, στη Μεσοποταμία, στον Ελληνικό Εύξεινο Πόντο, στην Κύπρο, στην Κρήτη.

Οι Ακρίτες, ήταν το σημείο αναφοράς του ηρωισμού, του αγέρωχου ήρωα, του υπερασπιστή, του φυσικού ηγέτη. Έγιναν θρύλος, μεταποιήθηκαν σε ιστορία. Πέρασαν, μέσα από τα τραγούδια, μέσα από τις ποιητικές αφηγήσεις, από στόμα σε στόμα, στα χείλη των Ελλήνων. Γράφτηκαν ως κτήμα ες αεί. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης (29 Μαΐου 1453), ενέπνευσαν τη Μαγιά της Ελληνικής Λεβεντιάς, τους Κλέφτες, τους Αρματολούς, τα Σφακιά, το Σούλι, τη Μάνη, το Μεσολόγγι.

Αυτά τα Ακριτικά Δημοτικά Τραγούδια ηχούσαν στους Έλληνες Λεβέντες του αδικαίωτου Μακεδονικού Αγώνα, των Βαλκανικών Πολέμων. Αυτά ακούγονταν για τους Έλληνες, για  τις Ελληνίδες με παλληκαριά περίσσια, της Ηπείρου, της Πίνδου, σε χωριά, σε πόλεις, διά της Σοφίας Βέμπο, λόγω του μυθικού ηρωισμού, οι «ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες». Αυτά τραγουδάμε μέχρι σήμερα, μέσα από τη λεβέντικη ελληνική παραδοσιακή μουσική όλων των περιοχών μας, μέσα από τις δικές τους επιδράσεις, Ήπειρο, Κρήτη, Θράκη, Κύπρο, Μακεδονία και παντού.

Τα παλληκάρια της ΕΟΚΑ, άξιοι συνεχιστές των ακριτών, πριν και μετά τις συγκρούσεις με τους Άγγλους κατακτητές, όσοι σώζονταν. Μέσα στα κρατητήρια, μέσα στην κόλαση των απερίγραπτων βασανιστηρίων, υμνούσαν την παλληκαριά, την αντρειοσύνη, όσων ξεχώριζαν, ως δικά τους ατόφια ινδάλματα δράσεων ηρωισμού.

Διαχρονικώς, οι ύμνοι στην παλληκαριά, αυτών που θαυμάζουν, που σέβονται, που μελετούν οι λάτρεις της Ελευθερίας, έχουν τον τίτλο: Ηρωικά Τραγούδια Λευτεριάς, Παλληκαριάς, με πηγή τους Ακρίτες.

Τα Επικά αυτά τραγούδια, ως άλλη Ιλιάδα, υμνούσαν και υμνούν την αυτοθυσία, την ανδρεία, την παλληκαριά, που μεταβαλλόταν σε ζωντανό μύθο. Τέτοια τρανά παραδείγματα παλληκαριάς, που υμνήθηκαν και υμνούνται είναι: ο Ανδρόνικος, ο Αρμούρης, ο Κωνσταντής, ο Μηνάς, ο Μαυριαλής, ο Πορφύρης, με ηγετική διαχρονική φυσιογνωμία, που εκφράζει τους πόθους των Ελλήνων, τον Βασίλειο Διγενή Ακρίτα.

Για να αναλύσουμε ορθά την Ακριτική Δημοτική Ποίηση, όπως και κάθε ιστορικό γεγονός, επιβάλλεται τα πάντα να τα εντάσσουμε στην εποχή που αναφέρονται, όπου η Ιστορία των Ελλήνων γραφόταν ως γεγονότα επιβίωσης από τους βαρβάρους εισβολείς ή/και κατακτητές, όπου η οικογένεια, η μάνα, η/οι αδελφή/αδελφές, έπρεπε να προστατευθούν από τις αρπαγές των Σαρακηνών, των Οθωμανών, που το είχαν ως παράδοση, γι` αυτό στη νύκτα και στα άφεγγα έλουζαν τα κορίτσια, όπου ούτε οι σκιές τους να μη φαίνονται, μη τυχόν και σιωπηλά καραδοκούσαν οι άρπαγες ή/και πληροφοριοδότες των Σαρακηνών.

Οι μητέρες έμεναν κλειστές στα σπίτια, κανείς δεν τις έβλεπε μέχρι να γεννήσουν και να μεγαλώσουν με ασφάλεια τα παιδιά τους. Ο ρόλος της νύκτας ήταν καθοριστικός ως χρόνος προστασίας. Η ημέρα ήταν χρόνος ελέγχου και προστασίας από τα βουνά, από τα περάσματα των παραλιακών περιοχών προς τα επικίνδυνα σημεία εισβολών, τον ρόλο αυτό τον αναλάμβαναν οι φύλακες στις κορυφές των βουνών, οι βιγλάτορες. Τέτοια εισβολή και όχι πόλεμο έκανε η Τουρκία κατά της τότε ανοχύρωτης Κύπρου, ως το κατατρυπημένο σφουγγάρι, το Καλοκαίρι του 1974, με όλες τις έως τώρα τραγικές συνέπειες.

Οι Ακρίτες έμειναν στην Ιστορία. Τα εξαίρετα Επικά Ποιήματα είναι πολύτιμα τιμαλφή για τη γνήσια Ελληνική Γλώσσα, για τα ιστορικά γεγονότα.

Το σημαντικό, όμως, σ` αυτούς τους δύσκολους καιρούς, είναι οι Ακρίτες ν` αποτελέσουν έμπρακτο παράδειγμα γύμνασης, άσκησης ψυχολογικής, ψυχικής, σωματικής, πνευματικής, ώστε όντως ν` αποκτήσουμε τις πρέπουσες εσωτερικές δυνάμεις ανδρείας, λεβεντιάς, φιλοπατρίας. Ταυτόχρονα οφείλουμε να τους μελετούμε ως μεθοδολογία οργανώσεως και δράσεως της αμυντικής θωράκισης, για να μην επιτρέψουμε επανάληψη τραγικών σφαλμάτων του παρελθόντος. Να μη ξεχνάμε ότι οι κουλτούρες δεν αλλάζουν, η Ιστορία επαναλαμβάνεται με διαφορετικά γεγονότα και με διαφορετικούς πρωταγωνιστές, ως πρόσωπα αλλά είναι η ίδια, αυτό δεν πρέπει να μας διαφεύγει, αν θέλουμε να μη σφάλλουμε.

Σημειώνω ότι για να κατανοούμε τα ιστορικά γεγονότα είναι απαραίτητο, όπως τα διαβάζουμε να βλέπουμε ιστορικούς χάρτες της κάθε εποχής, συγκρινόμενους με το σήμερα, οπότε εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα. 

Αυτή πρέπει να είναι η εφαρμογή και όταν αναλύουμε ιστορικά γεγονότα, σε όποια κείμενα: ποιητικά, πεζά, σε παιδιά, ως γονείς, ως παιδαγωγοί, ως ηγέτες.

Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης
Ερευνητής, Αρθρογράφος, Δοκιμιογράφος

How Ancient Greeks Shaped the Latin Alphabet

Greek inscription inside Saint Peter’s Basilica in Rome. Credit: Flickr / George Terezakis CC BY 2.0

The Latin alphabet is undoubtedly the world’s most recognizable form of written language, whose history goes back in time to the eras of ancient Greek and Roman dominance of the entire Western world.

In its modern form, with its many variations and alterations, the Latin alphabet is officially used by an astonishing 131 sovereign nations, and it is also a co-official script form in twelve other countries.

Even in the countries which do not use it officially, most of their people not only recognize it, but they can also read it, mainly due to the global influence of the English language in our time.

However, the exact origins of the Latin alphabet now used by billions of people are relatively unknown, and very few people are actually aware that the Latin alphabet itself finds its roots in an older form of Greek writing.

The Origins of the Latin alphabet

It is widely accepted in the linguistic community that the Latin alphabet is a product of a long and complicated journey which ultimately has its roots back in the hieroglyphic tradition of ancient Egypt.

However, its most obvious and prominent influence derived from the Greek alphabet itself.
It was no other than the Euboean variation of the Greek alphabet, used on the island of Euboea (Evia) in Greece, which ultimately created what we now call the ”Western Greek alphabets.”

In turn, the western Greek alphabets shaped the Etruscan alphabet, the direct predecessor of the alphabet used by the Romans to write the Latin language.

The Euboean alphabet was used by Greeks who lived in the cities of Chalkis and Eretria beginning in the early years of Greek antiquity.

The Greek Colony of Cumae and How it Shaped the Latin Alphabet


The Acropolis of Cumae as seen from the lower city. Photo credit: Wikimedia commons / AlexanderVanLoon CC BY-SA 3.0

The ancient Greeks of Chalkis were the first to colonize the mainland of today’s Italy.

As early as the 8th century BC, Chalkideans sailed to Italy and established the first Greek colony on the peninsula, the city of Cumae (Κύμη).

In what is now an ancient site near the town of Cuma (whose name was derived from ancient Cumae) lies the secret of the creation of the alphabet which is currently used by most of humankind.

Cumae was not only the first colony the Greek settlers established, but it also became one of the most vibrant and powerful in the centuries before the Roman conquest.




The boundaries of Etruscan civilization. credit: wikimedia commons / NormanEinstein CC BY-SA 3.0

The Greeks of Cumae spread their Greek culture throughout Italy and introduced the Euboean alphabet, the one their ancestors were using on Euboea, Greece to the local people.

The Etruscans, whose civilization came into direct contact and interrelation with the Greek settlers, were heavily influenced by Cumae and the rest of the nearby Greek settlements.

Thus, from approximately 650 BC up until around 100 BC, the Etruscans adopted and used the Euboean alphabet introduced to Italy by the Cumaean Greeks, to create a written form for their own, Etruscan language.

The meanings of most Etruscan words are still unknown today, comprising one of largest conundrums in the world of linguistics. Perhaps, one day, a Rosetta Stone enabling researchers to decipher the meanings of the Etruscan vocabulary will be found. However, the letters they adopted in recording their language in writing are perfectly recognizable.

The Etruscan Alphabet



Credit: Public Domain

The alphabet adopted by the Etruscans was almost identical to Euboean Greek, which in turn, was very similar to the Greek alphabets used at that time in ancient Greece. However, there were some differences both in terms of phonetics and in the shape of letters.

By simplifying things a bit, we could say that the appearance of the Euboean, and consequently the Etruscan alphabets, could be described as a mixture of what we know today as the Greek and Latin alphabets.

The Etruscans, of course, added their own elements, shaping the Euboean alphabet in a way that would suit their own language and thus creating the precursor of the alphabet the Romans would eventually use.

For example, while most of the Greek alphabets used the letter ”Π” to depict the sound of ”p,” the Etruscans wrote that letter in a way that was closer to today’s shape of ”P,” paving the way for the formation of what we know today as ”P” and ”p” in English.

The same was true of other ancient Greek letters, such as the letter sigma depicted as ”Σ,” which was written by the Etruscans in a way that was closer to today’s ”S” rather than the Greek ”Σ.”

The Latin Alphabet as a Variation of the Etruscan

Following centuries of becoming more and more instrumental in Italy’s cultural development, the Etruscan alphabet became the basis of the Latin alphabet itself.

The Romans, along with their complete conquest of the Italian peninsula, adopted the Etruscan alphabet as a written form of their own Latin language, which soon became the lingua franca of Italy, eclipsing the Etruscan language and other dialects.
These other languages would eventually become completely extinct.

The Romans, of course, shaped the Etruscan alphabet in a way that would suit their own needs. For this reason, they reshaped some of their letters and introduced new ones over the passage of time while abolishing others.

The Romans kept letters which originally belonged to the Greek alphabet but were later abolished by the Greeks, such as the letter ”F,” which was originally known as ”digamma.”

The Romans did not hesitate to introduce new letters to their alphabet, as well, as soon as they were heavily influenced by the rich culture of Greece following the Roman conquest of Greece.

Prominent examples of this influence include the letters ”Y” and ”Z,” which did not exist in the Latin alphabet until the Romans realized that they needed them to transliterate Greek words that their language was adopting.

Not simply a variation of Greek

It is obvious that without the first Greek colonies of Italy and their massive cultural influence in the region, today’s written word might have been completely different.

However, one must never perceive the evolution of languages as a static and unique process.

Linguistic influences, adaptations and alterations take centuries to create a wholly ”new product” in the form of an alphabet or a language; thus, one cannot simply say that the Latin alphabet is simply a variation of the Greek.

We should all bear in mind that the Greek alphabet itself, a form of written text that shaped Latin so profoundly, was itself nothing more than a product of the evolution of the Phoenician alphabet, which in turn, finds its roots in the hieroglyphics of ancient Egypt.

The journey of any alphabet or language is far more complicated than we could ever imagine, leaving us plenty of room for deep scientific research which can unveil the truth behind one of humanity’s most basic needs, namely to speak and write to forge a connection with others.

Source:

By Nick Kampouris

November 19, 2023
Greekreporter.com