Η ελληνική γλώσσα είναι μία γλώσσα που χρησιμοποιείται ατόφια και αδιάσπαστη πάνω από 3000 χρόνια. Ο διαχωρισμός της αρχαίας ελληνικής γλώσσας από τη νέα ελληνική δημιουργεί σύγχυση και απίστευτο άγχος κυρίως στους μαθητές, οι οποίοι με τη σειρά τους δικαίως εξανίστανται γιατί είναι υποχρεωμένοι να μιλούν μία γλώσσα μη χρηστική ή ακόμη χειρότερα «μία νεκρή γλώσσα». Δεν έχουμε κατορθώσει ως εκπαιδευτικοί, ως πολιτεία να εξηγήσουμε και να αποδείξουμε έμπρακτα στα παιδιά μας ότι η νέα ελληνική γλώσσα είναι η εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής.
Η γλώσσα κουβαλάει ζωή και όπως κάθε ζων οργανισμός εξελίσσεται. Όπως είναι γνωστό τα αρχαία ελληνικά διδάσκονται τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο μεταφρασμένα, η διδασκαλία τους ξεκινάει από το γυμνάσιο και είναι συνυφασμένη με τη διδασκαλία των Ομηρικών επών. Από αυτό το σημείο και πέρα διατυπώνεται η ένστασή μου. Καταρχάς η γλώσσα στην ηλικία των δώδεκα ετών έχει ήδη κατακτηθεί από το παιδί. Τουτέστιν από την ηλικία των δώδεκα ετών και μετά η γλώσσα απλώς εμπλουτίζεται και αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα παιδιά δυσκολεύονται σε μεγαλύτερο βαθμό να προσλάβουν και να αξιοποιήσουν τα αρχαία ελληνικά.
Εάν στοχεύαμε σε μία γενικότερη αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, αυτή θα ήταν ευχής έργο να συμπεριελάμβανε τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών κατά τη διάρκεια της φοίτησης των μαθητών στο δημοτικό σχολείο από ειδικούς επιστήμονες, όπως είναι οι κλασικοί φιλόλογοι. Η αρχαία ελληνική γλώσσα θα διδάσκεται ως μέρος της νέας ελληνικής γλώσσας, ως αδιάσπαστο κομμάτι της. Ανεκτίμητα τα πνευματικά οφέλη που θα προκύψουν από το άνωθεν εγχείρημα. Οι μαθητές θα είναι σε θέση να μαθαίνουν αβίαστα την ετυμολογία των λέξεων, να γνωρίζουν άριστα ορθογραφία, να ερμηνεύουν τη σημασία των λέξεων ή ακόμη των δυσνόητων εννοιών, καθώς και να χρησιμοποιούν ένα πλούσιο λεξιλόγιο.
Συνεπώς με βάση τα προλεγόμενα θα είναι σε θέση να μαθαίνουν βιωματικά, να ερμηνεύουν τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και φιλοσοφίας και θα καθίστανται οι ίδιοι δεινοί «παραγωγοί» γραπτού και προφορικού λόγου. Γράφουμε και μιλάμε, όπως σκεφτόμαστε και σκεφτόμαστε, όπως γράφουμε και μιλάμε. Η αρχαία ελληνική γλώσσα ενεργοποιεί σε σημαντικό βαθμό τον εγκέφαλο και ειδικά το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου, το οποίο είναι υπεύθυνο για την ομιλία, τη γραφή, την αντίληψη, τη λεκτική μνήμη, την αναλυτική σκέψη, την επικοινωνία, την εκμάθηση της γραμματικής αλλά και τα μαθηματικά.
Είναι λιγότερο γνωστό ότι το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο προκάλεσε έντονη ενεργοποίηση του αριστερού τμήματος του εγκεφάλου, διότι τότε εισήχθησαν φωνήεντα για πρώτη φορά σε γραφή και αυτό είχε ως συνέπεια την πληθώρα αφηρημένων εννοιών στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, όπως οι έννοιες της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της φιλοσοφίας κ.ά.
Μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμε τις ίδιες ακριβώς έννοιες με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Επιπρόσθετα οι περισσότερες λέξεις της αρχαίας ελληνικής αξιοποιούνται μέχρι σήμερα, όπως η λέξη ανήρ - άνδρας, η λέξη έρως - έρωτας, η λέξη γυνή - γυναίκα. Έχουμε δανείσει εκατοντάδες λέξεις στην αγγλική γλώσσα, όπως τη λέξη know από το αρχαίο ελληνικό νοώ, τη λέξη apology - απολογία, τη λέξη dialogue - διάλογος, τη λέξη energy - ενέργεια, καθώς έχουμε δανείσει εξίσου λέξεις στην ιατρική επιστήμη παγκοσμίως και στις επιστήμες εν γένει, όπως τη λέξη Biology - Βιολογία, τη λέξη Κarotis - καρωτίδα, τη λέξη stomach - στομάχι, τη λέξη Philosophy - Φιλοσοφία, τη λέξη Physics - Φυσική.
Συν τοις άλλοις η ελληνική γλώσσα –πάντα εννοώ τόσο την αρχαία όσο και τη νέα ελληνική– τιμάται από όλα τα μεγάλα πανεπιστήμια του κόσμου και διδάσκεται σε παραπάνω από τριάντα χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι κοινός τόπος ότι κατά τη διάρκεια ενός διαλόγου του Γκαίτε, του μεγαλύτερου Γερμανού ποιητή με τους μαθητές του, οι τελευταίοι ρώτησαν — Δάσκαλε τί πρέπει να διαβάζουμε για να γίνουμε σοφοί, όπως εσύ; — Τους Έλληνες κλασικούς, απάντησε ο Γκαίτε. — Και όταν τελειώσουμε τους Έλληνες κλασικούς, τι να διαβάσουμε, απάντησαν οι μαθητές. — Και πάλι τους Έλληνες κλασικούς, είπε ο Γκαίτε. Όλη η σοφία του κόσμου κρυμμένη στον θησαυρό της ελληνικής γλώσσας.
Ας επανέλθουμε, όμως, πάλι στα του οίκου μας. Τι πράττουμε εμείς οι Έλληνες και πόσο καλά γνωρίζουμε την ελληνική γλώσσα, αρχαία και νέα. Η αγγλική γλώσσα είναι σαφώς μία φτωχότερη γλώσσα και φυσικά ευκολότερη ως προς την εκμάθησή της, ώστε κάποιοι και ειδικότερα οι νέοι να γνωρίζουν καλύτερα την αγγλική γλώσσα εν συγκρίσει με την ελληνική γλώσσα.
Συν τοις άλλοις η ελληνική γλώσσα –πάντα εννοώ τόσο την αρχαία όσο και τη νέα ελληνική– τιμάται από όλα τα μεγάλα πανεπιστήμια του κόσμου και διδάσκεται σε παραπάνω από τριάντα χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι κοινός τόπος ότι κατά τη διάρκεια ενός διαλόγου του Γκαίτε, του μεγαλύτερου Γερμανού ποιητή με τους μαθητές του, οι τελευταίοι ρώτησαν — Δάσκαλε τί πρέπει να διαβάζουμε για να γίνουμε σοφοί, όπως εσύ; — Τους Έλληνες κλασικούς, απάντησε ο Γκαίτε. — Και όταν τελειώσουμε τους Έλληνες κλασικούς, τι να διαβάσουμε, απάντησαν οι μαθητές. — Και πάλι τους Έλληνες κλασικούς, είπε ο Γκαίτε. Όλη η σοφία του κόσμου κρυμμένη στον θησαυρό της ελληνικής γλώσσας.
Ας επανέλθουμε, όμως, πάλι στα του οίκου μας. Τι πράττουμε εμείς οι Έλληνες και πόσο καλά γνωρίζουμε την ελληνική γλώσσα, αρχαία και νέα. Η αγγλική γλώσσα είναι σαφώς μία φτωχότερη γλώσσα και φυσικά ευκολότερη ως προς την εκμάθησή της, ώστε κάποιοι και ειδικότερα οι νέοι να γνωρίζουν καλύτερα την αγγλική γλώσσα εν συγκρίσει με την ελληνική γλώσσα.
Για άλλη μια φορά επανέρχομαι και τονίζω την αδήριτη ανάγκη να διδάσκουμε σωστά πρώτα στους μαθητές τη μητρική μας γλώσσα, αρχαία και νεοελληνική από τη δημοτική εκπαίδευση και στο Γυμνάσιο δε θα χρειάζεται να εξηγούμε στους μαθητές, ούτε στους γονείς γιατί χρειάζεται τα παιδιά τους να μάθουν αρχαία ελληνικά, διότι θα το γνωρίζουν εκ των προτέρων βιωματικά. Φυσικά μία τέτοια μεταρρύθμιση προϋποθέτει την αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων, την πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού και την αξιοποίηση νέων παιδαγωγικών μέσων και μορφών διδασκαλίας με πυξίδα τη βιωματική μάθηση και τη διεπιστημονική διδασκαλία.
«Εάν οι Θεοί μιλούν, τότε σίγουρα χρησιμοποιούν τη γλώσσα την ελληνική» κατά τον επιφανή Ρωμαίο φιλόσοφο-πολιτικό Κικέρωνα και εμείς δεν έχουμε παρά να συμφωνήσουμε.
Στέλλα Τζιμπιλή
* Υπ. Διδάκτωρ φιλοσοφίας - εκπαιδευτικός-συγγραφέας
Εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος", 6 Φεβρουαρίου 2020
No comments:
Post a Comment