Ταξίδι εντός, Ανδρέα Ονουφρίου

Του Φοίβου Νικολαΐδη

  Α’ Βραβείο στο διαγωνισμό νουβέλας 2004, 

από το «Καφενείο των Ιδεών» στην Ελλάδα.

Ο γνωστός, καταξιωμένος και βραβευμένος συγγραφέας Ανδρέας Ονουφρίου, μας χάρισε ακόμη ένα ξεχωριστό του έργο. «Ταξίδι εντός» είναι ο τίτλος της νέας του νουβέλας, που πήρε το Α’ Βραβείο στο διαγωνισμό νουβέλας 2004, από το «Καφενείο των Ιδεών» στην Ελλάδα. Ένα καλογραμμένο μικρό βιβλιαράκι με μεγάλη όμως συγγραφική αξία. Ακάματος και αδάμαστος επιμένει να μας ταρακουνά με τις πρωτότυπες και διδακτικές του ιστορίες.

Ικανός και ταλαντούχος μα προπάντων καλλιεργημένος και φωτισμένος, πορεύεται με το σαγηνευτικό γραπτό του λόγο και το σπάνιο ήθος του με περισσή αξιοπρέπεια.  Μέσα σε κάθε ιστορία που πλάθει κρύβονται αρχές, ιδανικά και αξίες που τις τιμά και προβάλλει με ένα τρόπο ολότελα δικό του.

Η εξαιρετική εκφραστική συμπεριφορά της γλώσσας που χρησιμοποιεί με τόση άνεση, η ζωντανή αφήγηση με το δραματικό τρόπο που παρουσιάζεται και η ανέλπιστη εξέλιξη, καθηλώνει τον αναγνώστη, ώστε να το διαβάσει μονορούφι.

Σκιαγραφεί με επιτυχία το σκοτάδι της ανείπωτης απανθρωπιάς από τη μια με το αναφυόμενο φως της ελπίδας από την άλλη.  Το βιβλίο του Ανδρέα Ονουφρίου, μας θυμίζει έντονα το πρόσωπο του Ιανού με τις δύο όψεις, του καλού και του κακού. Την τραγικότητα της αιώνιας αυτής πάλης που εκδηλώνεται ασταμάτητα στη ζωή.

Μια ακόμη υπέροχη ιστορία ζωής με φιλοσοφικές αναζητήσεις, διδάγματα και μηνύματα, κεντημένη στον όμορφο συγγραφικό καμβά του ταλαντούχου Ανδρέα Ονουφρίου. Συμπυκνωμένη σε 84 σελίδες γραμμένη με μαεστρία, δυνατές λέξεις που ζωντανεύουν χαρακτήρες και ανθρώπινες συμπεριφορές.

Η γλώσσα που χρησιμοποιεί λες και βγαίνει μέσα από τα εσώψυχα του, σαν απελπισμένη κραυγή διαμαρτυρίας για το άδικο, που τόσο πολεμά.

Με σταθερό προσανατολισμό, καθαρή ματιά και ξεκάθαρη σκέψη καταγράφει τα δρώμενα του ήρωα, σ’ ένα τραυματικό «ταξίδι εντός», όπου την τραγωδία ακολουθεί η λύτρωση.

Η αλληγορική συνεχής πάλη μεταξύ καλού και κακού κυριαρχεί από την αρχή μέχρι το τέλος της ιστορίας. Ήρωας της ιστορίας ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, εξιστορεί τη ζωή του με τα δύσκολα παιδικά χρόνια της ανεμελιάς, που του κλόνισαν όμως την εμπιστοσύνη στους άλλους και την έλλειψη αγάπης και αλληλοσεβασμού.

Η προδομένη νεανική αθωότητα γίνεται βίωμα σκληρής πραγματικότητας από μια άσχημη ζωή. Η παιδική ψυχή σημαδεύεται σκληρά και μένει χαραγμένη για πάντα μέσα του.

Ο δεύτερος σημαντικός σταθμός, ορόσημο της ζωής του ο έρωτας και η ανεκπλήρωτη οικογένεια για ένα γιό, τον κουβαλά ως βαρίδι συνέχεια. Παγιδευμένος στα πάθη της ψυχής, σ’ ένα χαμένο δρόμο γεμάτο αδιέξοδα, σκέφτεται την αυτοκτονία.

Αναπολεί το πέρασμα του από τη ζωή σε ξενοδοχεία και πανδοχεία που τα είχε φάει με το κουτάλι σε εφήμερες σχέσεις, πρόσκαιρους έρωτες και ακολασίες.

Με απλή γραφή, κατανοητή και αυθεντική ο Ανδρέας Ονουφρίου αφηγείται με έξυπνο τρόπο, τα σκληρά βιώματα του πρωταγωνιστή. Με πολλή συναίσθημα ο περιγραφικός του λόγος του είναι πηγαίος και δυνατός. Σε κρατεί σε εγρήγορση και συνεχές ενδιαφέρον.

Αφήνοντας τον πρωταγωνιστή να εξιστορεί μέσα από τους διαλόγους τα δικά του βιώματα, αναδύονται δυνατά συναισθήματα, λύπης, πικρίας και αγανάκτησης, αλλά, στο τέλος και ελπίδας.

Πολλά μηνύματα για τη ζωή και τις δυσκολίες της, που όμως έχουν και το όφελος τους, γιατί παρά τις πικρίες  που στιγματίζουν την ψυχή μας, γίνονται αιτία να γιγαντώνουν τη θέληση, να μας κάνουν πιο δυνατούς, πιο σοφούς και πιο στοχευμένους προς το καλύτερο.

Δεν είναι εύκολο να βιώνεις τη φτώχια, τη μιζέρια, την εγκατάλειψη, την εκμετάλλευση, την απόρριψη, τον εξευτελισμό και την ταπείνωση και στο τέλος, να καταφέρεις να τα ανατρέψεις όλα.

Οι χαρακτήρες είναι στα όρια του εφικτού και της καθημερινότητας,  απόλυτα αληθοφανείς. Γι’ αυτό και αυτά που περιγράφουν ως δρώμενα και εμπειρίες είναι απόλυτα κατανοητά, λες και τα ζει ο αναγνώστης ταυτόχρονα με τον ήρωα. Ακόμη ένα πλεονέκτημα για τη γραφίδα του Ανδρέα Ονουφρίου.

Αφετηρία είναι το γραφικό ξενοδοχείο-ησυχαστήριο όπως το αποκαλούσε- ο ήρωας όπου ερχότανε συχνά τον καιρό της απαστράπτουσας νιότης του, για να ξεφύγει της καθημερινότητας, πάντα με ένα εφήμερο έρωτα. Γεμάτος πια απόγνωση, με άδεια ψυχή, απελπισμένος για τα μεγάλα αδιέξοδα της ζωής του.

Με μια εξαιρετικά μοναδική λογοτεχνική ικανότητα καταγράφει με τον πιο ωραίο τρόπο την πεμπτουσία της φιλοσοφικής του στάσης στη ζωή: «Ποια απελπισία είναι πιο μεγάλη από το ν’ αφήσεις ένα ολάκερο ποτάμι να γλιστρήσει μέσα από τα δάκτυλα σου για να χορτάσουνε όλοι οι άλλοι τη δίψα τους και συ να μην αφήσεις μια στάλα να σου βρέξει τα ξεραμένα σου χείλη. Είναι το παν να δίνεις, να μην παίρνεις όμως ούτε ένα βλέμμα συμπόνιας είναι απάνθρωπο! Ν’ αγαπάς είναι θείον, να μην αγαπιέσαι ανθρώπινο. Μένεις όμως διψασμένος και ανεκπλήρωτος, όσες ηδονές κι αν σου χαρίσει η ζωή».

-Ένα ποτάμι η καρδιά του, ξοδεύτηκε άδικα για τους άλλους, χωρίς αυτός να πιεί λίγο νερό.

-Ένας ανεκπλήρωτος έρωτας, μια συνεχής έντονη ζωή στα καλούπια της καλοπέρασης και ηδονής, όχι όμως της ζεστασιάς, της αληθινής αγάπης.

-Εφήμερες αγάπες και δεσμοί πλημμυρισμένες στα γρανάζια της κυνικής καλοπέρασης χωρίς περιεχόμενο και ουσία.

Και τώρα σαν κάποιος να του αποζητά το υπόλοιπο του λογαριασμού αυτού. Ποτέ όμως προηγουμένως δεν είχε κάνει υπολογισμούς και δεν γνώριζε από ‘συναισθηματικές’ λογιστικές πράξεις. Τα περιουσιακά του στοιχεία στον ισολογισμό της ζωής του, ήσαν συνέχεια στην πλευρά του παθητικού.

Ο Ανδρέας Ονουφρίου μας δείχνει για μια ακόμη φορά τη σταθερή ευαισθησία του, αλλά και την αγάπη του για τη ζωή και τις αξίες της. Οι υπέροχοι διάλογοι που σμιλεύει με μαεστρία στους ήρωες της ιστορίας του, με μια πόρνη με τα ιερά και τα όσια της κι ένα ναρκομανή νέο είναι διδακτικοί γεμάτοι αγάπη για τη ζωή, τον έρωτα, τις ανθρώπινες σχέσεις.

Λέει κάπου ο ήρωας της ιστορίας: «Η απόλαυση πρέπει να δίνεται από την αγάπη διαφορετικά είναι λάσπη πασπαλισμένη με ζάχαρη». Και σε ένα άλλο διάλογο με το νεαρό ναρκομανή, ένα παιδί στο σκλαβοπάζαρο του θανάτου να κυνηγάει μια σκιά, μιαν ουτοπία, ένα τίποτα, να του λέει δεικτικά: «Εγώ δεν μαζεύω χρυσάφι» όπως εσένα. Κι αυτός του απαντά: Εσύ «Κυνηγάς μια χίμαιρα και είναι τα ίδιο».

Η γραφίδα του Ανδρέα Ονουφρίου όταν καταπιάνεται με την κοινωνική συμπεριφορά είναι αδυσώπητη! Γράφει για παράδειγμα: «Η αγάπη και η φιλαυτία μοιάζουν σαν τον ήλιο και το φεγγάρι. Όταν ανατέλλει το ένα, το άλλο δύει». Τι πιο ωραίο παράδειγμα θα μπορούσε, να δώσει κανείς μέσα από τα λόγια των ηρώων του;

Ο ήρωας που έφτασε στην άβυσσο από άλλο δρόμο, ψάχνει να βρει τα χαμένα του κομμάτια που σκόρπισαν στο ναυάγιο της ζωής. Τον χαμένο παράδεισο που τον πρόσφερε στους άλλους και δεν έμεινε απολύτως τίποτα για τον ίδιο. Αναζητά εναγωνίως το φως μέσα στο σκοτάδι που κλείστηκε.

Τώρα όμως στην άκρατη απελπισία του από τα ανεκπλήρωτα όνειρα, οι εικόνες τρέχουν μπροστά του σαν κινηματογραφική ταινία. Αναλογίζεται τα μάτια της θείας Φιλίτσας με τη ζεστή αγκαλιά και την αληθινή της αγάπη. Τη  ζωή του όλη που ήταν ένας φιλόξενος ανοιχτός κήπος για όλους. Όποιος περνούσε έκοβα λουλούδια για πάρτη του, αλλά τίποτα για τον ίδιο.

Μέσα από τους προβληματισμούς αυτών των σχέσεων, μέσα από τη συσσωρευμένη γνώση και εμπειρία φαίνεται ότι τα δυνατά φωτεινά σημεία της ζωής τους, τα πυρπολεί πια το άσβεστο φως που τρεμοπαίζει κρυμμένο στην ψυχή τους. Με εμπειρία και σοφία πια οι επιλογές είναι απόλυτες και πολύ πιο εύκολες.

Είναι σαν να διαβάζεις ένα παραμύθι για νέους και μεγάλους, που προσπαθεί, να μας δείξει νέους δρόμους, ν’ ανοίξει παράθυρα με φως.  Όλη η ιστορία αρχίζει με την αγάπη της θείας και τη δική της προδομένη αγάπη από τον άνδρα της. Γιατί η αληθινή αγάπη εξασφαλίζει τρυφερότητα, εμπιστοσύνη, μοίρασμα και ισορροπία στη ζωή. Ενώ η ψεύτικη αγάπη είναι προδοσία, μια υποκρισία, ένα βάσανο της ψυχής.

Το τέλος της ιστορίας μας εξασφαλίζει ανέλπιστη εξέλιξη με ψυχική ανάταση που ανοίγει πόρτες για αρμονία στη ζωή. Η απληστία, ο ανθρώπινος πόνος, η αδικία, που επιζητούν επούλωση βρίσκουν τη θέση τους μέσα στην ιστορία του Ονουφρίου, όπου στο τέλος κυριαρχεί η καλοσύνη και η ελπίδα.

Ο ώριμος πια από τη ζωή ήρωας, ξέρει πολύ καλά τι αποζητά. Ένα γιό! Και το βρίσκει στα μάτια του νεαρού ναρκομανή, που αγωνιωδώς ψάχνει κι αυτός ένα στιβαρό στήριγμα.

Φοίβος Νικολαΐδης

Ο Ανδρέας Ονουφρίου γεννήθηκε στην Αμμόχωστο και από πολύ μικρός ασχολήθηκε με την πεζογραφία. Αποφοίτησε από το Εμπορικό Λύκειο Αμμοχώστου και εργάστηκε στο Συμβούλιο Υδρεύσεως Αμμοχώστου. Σήμερα είναι πρόσφυγας στην ίδια του την πατρίδα και ζει με τη σύζυγο του Ντίνα στο συνοικισμό Κολοσσίου, στη Λεμεσό.

Κείμενα του δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς σε εφημερίδες και περιοδικά της Κύπρου, της Ελλάδας και του εξωτερικού. Διηγήματα του μεταδόθηκαν από την Κυπριακή και Ελληνική ραδιοφωνία. Έχουν μεταφραστεί και ανθολογηθεί μέσω του Pen Club στα αγγλικά, γερμανικά, ρωσικά, ουγγρικά, στα κινέζικα και στα γαλλικά. Επίσης ανθολογήθηκαν σε ελληνικές εκδόσεις στη σχολική Θεματοθήκη του Δ. Γιάκου και στο Κυπριακό Ανθολόγιο για το δημοτικό.

Βραβεύτηκε με το Α΄ και Β ΄ Βραβείο σε σχετικούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς στην Κύπρο, την Ελλάδα και το εξωτερικό και συγκεκριμένα σε διαγωνισμούς του Ελληνικού Πνευματικού Ομίλου Κύπρου, της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Ηπειρωτικής Εστίας, του Ελληνικού Ινστιτούτου Λονδίνου, του Συνδέσμου Φιλίας Θεσσαλονίκης-Κύπρου κ.ά.

Υπήρξε για αρκετά χρόνια συνεργάτης του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου. Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Ελλάδας και άλλων πνευματικών σωματείων της Κύπρου. Επί δημαρχίας Γ. Σκορδή, τιμήθηκε από το Δήμο Αμμοχώστου. Τιμήθηκε ακόμη κι από την Πνευματική Ολυμπιάδα.

Ο εκλεκτός πεζογράφος Αντρέας Ονούφριου έχει δώσει αξιόλογο έργο εμπνευσμένο από τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου. Διηγηματογραφία του για τον Αγώνα απαντάται στο βιβλίο «Κραυγές του κόσμου».

Ανδρέας Ονουφρίου, ΣυγγραφέαςΈνας εκλεκτός πνευματικός άνθρωπος 

Έργα του Ανδρέα Ονουφρίου

• Προθάλαμοι, Διηγήματα Λευκωσία 1972
• Οι ώρες του χαμού, Νουβέλα – χρονικό εκδόσεις Ιωλκός, Αθήνα 1975 ( Έπαινος στα Κρατικά βραβεία Λογοτεχνίας Κύπρου )
• Κραυγές στ’ αυτιά του κόσμου, διηγήματα, Λευκωσία 1977 ( Έπαινος στα Κρατικά βραβεία Λογοτεχνίας Κύπρου )
• Του 35ου παράλληλου, Διηγήματα – Νουβέλα, Λεμεσός 1983
• Διπλές Σελίδες, Διηγήματα – Νουβέλα, Λεμεσός 1987
• Η Γη που μας γέννησε, Ιστορικό μυθιστόρημα, Εκδόσεις Επιφανίου, 1989, δεύτερη έκδοση  2007
• Της Γης και της Φωτιάς, Διηγήματα, Λευκωσία 1996
• Το Σωσίβιο, Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία 2006
• Η καρδιά της Λύκαινας, Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Επιφανίου, 2009
• Βάζο με Αγκάθια, Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Επιφανίου, 2010
• Η Μάντρα, Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πάργα, 2012 Βραβείο «Μάρκος Αυγέρης» από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, 2014
• Ταξίδι Εντός, Νουβέλα, Εκδόσεις Πάργα, 2016  Α’ Βραβείο στο διαγωνισμό νουβέλας 2004, από το «Καφενείο των Ιδεών» στην Ελλάδα.