Συνέντευξη Σάββα Χατζημηνά στην εφημερίδα "Αδέσμευτος Της Πάφου"

Δεν μπορεί να υπάρξει Διαχειριστικό Σχέδιο, 

χωρίς να εξευρεθεί λύση για το περιουσιακό

στη Χερσόνησο του Ακάμα 

1. Το Διαχειριστικό Σχέδιο με βάση τίς πληροφορίες μας από το Τμήμα Περιβάλλοντος βρίσκεται ενώπιον του Υπουργού Γεωργίας κ. Κουγιάλη για αξιολόγηση με βάση και τις γραπτές παρατηρήσεις και εισηγήσεις από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, δηλαδή τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, τους περιβαλλοντιστές, τις κοινότητες τους ιδιοκτήτες γης τους επιχειρηματίες που σχεδιάζουν επενδύσεις στη Χερσόνησο Ακάμα. Βασικά το Τμήμα Περιβάλλοντος έχει εντολή να κωδικοποιήσει όλες αυτές τις θέσεις και εισηγήσεις και να τις δώσει στον Υπουργό.

Στη συνέχεια θα καλέσουν την Συντονιστική Επιτροπή για παρουσιάσει τις προτάσεις της για τη δημιουργία ενός Στρατηγικού Σχεδίου Αειφόρου Οικολογικής Τουριστικής Ανάπτυξης και το οποίο θα τρέχει παράλληλα με το Διαχειριστικό Σχέδιο, Τέλος η τελική πρόταση όπως θα διαμορφωθεί θα περάσει από το Υπουργικό Συμβούλιο για να εγκριθεί καθώς και ο αναγκαίος προϋπολογισμός που με βάσει το ΔΣ θα φθάνει τα 10 εκατομμύρια ευρώ για μία πενταετία.

2. Οι θέσεις μας ως Συντονιστική Επιτροπή κοινοτήτων και Ιδιοκτητών είναι πολύ απλή. Θα πρέπει να υπάρξει ήπια ανάπτυξη ακόμη και εντός των περιοχών Φύση 2000 Νατούρα πάντοτε στα αυστηρά πλαίσια της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας και μετά από τη διεξαγωγή Περιβαλλοντικής μελέτης όπως άλλωστε προνοεί και η οδηγία της ΕΕ. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα κατηγορηματικά να καταρρίψω την άποψη και θέση των οικολόγων ότι απαγορεύεται η όποια ανάπτυξη ακόμη και τουριστική εντός των περιοχών Φύση 2000. Υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα αειφόρου ανάπτυξης και τουριστικών υποδομών, πάρκα, τουριστικά καταλύματα, ξενοδοχεία ακόμη και βιομηχανίες κατασκευής αυτοκινήτων και αεροδρόμια που είναι σήμερα κτισμένα και λειτουργούν χωρίς πρόβλημα μετά από τις περιβαλλοντικές μελέτες ακόμη και λόγο εθνικής ανάγκης εφόσον θα προσφέρονταν χιλιάδες θέσεις εργασίας.

Τώρα, όσον αφορά το συγκεκριμένο διαχειριστικό σχέδιο για τον Ακάμα από τη στιγμή που απαγορεύει την όποια διανυκτέρευση εντός των περιοχών Νατούρα, σημαίνει αυτόματα ότι δεν μπορεί να γίνουν τα όποια τουριστικά καταλύματα για να μπορούν οι επισκέπτες του πάρκου να μένουν και να χαίρονται όλη αυτή την έκταση. Επίσης, οφείλουμε να αναφέρουμε ότι στην πρώτη έκδοση του διαχειριστικού σχεδίου και το οποίο είχε δοθεί στο Τμήμα Περιβάλλοντος υπήρχαν 16 θύλακες περιοχές, όπου με βάσει τα περιβαλλοντικά κριτήρια και τη μελέτη και τους μελετητές δεν υπήρχαν ενδυατήματα και βοιοποικιλότητα που χρειαζόταν προστασία και θα μπορούσαν να γίνουν καταλύματα με αυστηρές προδιαγραφές και θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν επισκέπτες ακόμη και για τουρισμό. Αυτοί οι 16 θύλακες δυστυχώς, στην τελευταία μελέτη και όπως παρουσιάστηκε από το Τμήμα Περιβάλλοντος εξαφανίστηκαν δια μαγείας και μετά από παρεμβάσεις των οικολόγων προφανώς. Αυτό πιστεύω ότι είναι ένα μεγάλο σκάνδαλο και το οποίο θα πρέπει να εξετάσει ο Υπουργός Γεωργίας και να τιμωρήσει τους υπεύθυνους που έκαναν τις αλλαγές.

Για να είναι βιώσιμο το όποιο διαχειριστικό σχέδιο πρέπει να υπάρχει μεγάλη επισκεψιμότητα. Για να υπάρξει αυτό, πρέπει, να γίνουν δρόμοι και γύρω από τη χερσόνησο, αλλά και εντός της χερσονήσου του Ακάμα και που θα εξυπηρετεί και θα ενώνει τα χωριά μεταξύ τους. Δυστυχώς στο ΔΣ μιλάνε μόνο για επισκευή των δρόμων και για πάρκιγκ σε συγκεκριμένες τοποθεσίες, χωρίς να μας εξηγούν πως οι επισκέπτες θα μπαίνουν εντός του δάσους .

Επίσης, εντός των περιοχών της Φύσης 2000 θα πρέπει να επιτραπεί να γίνουν διάφορες δραστηριότητες και για αγροτουριστική υποδομή και άλλες μικρές αγροτικές δραστηριότητες πάντοτε μετά από περιβαλλοντικές μελέτες και οι οποίες θα δώσουν και ζωή αλλά και θέσεις εργασίας στους κατοίκους καθώς και θα αποτελέσουν και οικονομικές δραστηριότητες για την παραγωγή προϊόντων από την γύρω περιοχή και θα μπορούν να πωλούνται στους επισκέπτες σε ειδικά καταστήματα εντός των Κοινοτήτων.

Το στρατηγικό σχέδιο Αειφόρου οικολογικής τουριστικής ανάπτυξης και το οποίο έχουμε ήδη παρουσιάσει στο τμήμα περιβάλλοντος και στην Κυβέρνηση εμπεριέχει όλα τα πιο πάνω στοιχεία και τα οποία αν γίνουν αποδεκτά μαζί με το Διαχειριστικό σχέδιο θα δώσουν τις απαραίτητες λύσεις και θα εξασφαλίσουν την βιωσιμότητα και του σχεδίου και των Κοινοτήτων και των ιδιοκτητών.

3. Όσον αναφορά τα μεγάλα συμφέροντα προσωπικά πιστεύω ότι είναι παρεξηγημένα εφόσον οι μεγαλο-ιδιοκτητες σήμερα Μητρόπολη Πάφου και Φωτιάδης είναι εγκλωβισμένοι και οι περιουσίες τους για 25 χρόνια έχουν υποστεί τεράστιες ζημιές εφόσον η αξία έχει μηδενιστεί, 

Από την άλλη αν αυτές οι περιουσίες πάντοτε μέσα στα πλαίσια της ΕΕ νομοθεσίας και μετά από περιβαλλοντικές μελέτες αξιοποιηθεί για τη δημιουργία των όποιων τουριστικών υποδομών, μόνο θετικό θα είναι για τη Χερσόνησο του Ακάμα, τις κοινότητες και όλη την Κύπρο εφόσον θα προσφέρουν εκατοντάδες θέσεις εργασίας υψηλών προδιαγραφών τουριστικό προϊόν είτε μιλούμε για ξενοδοχεία η τουριστικά καταλύματα, πάρκα και οτιδήποτε άλλο χρειάζεται ένας τουριστικός προορισμός υψηλών προδιαγραφών. Και για να μην παρεξηγηθώ ότι προωθούμε έργα όπως στην Αγία Νάπα και Πρωταρά, δεν εννοούμε σε αυτό το μέγεθος και για αυτό και πάλι στο Στρατηγικό Σχέδιο που έχουμε παρουσιάσει και παραδώσει στην Κυβέρνηση υποδεικνύουμε πέντε περιοχές και έργα σε όλη τη Χερσόνησο Ακάμα και τα οποία θα είναι κάτω από πολύ αυστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια.

4. Ποιο το μέλλον των Ιδιοκτητών και και Κοινοτήτων με το ΔΣ
Πρέπει κάποιος να εξετάσει την περίπτωση του Εθνικού Πάρκου διαχρονικά για να καταλάβει το πρόβλημα που έχουν σήμερα οι ιδιοκτήτες και οι Κοινότητες στη Χερσόνησο του Ακάμα και να βάλει στην εξίσωση το ΔΣ και το μέλλον των Κοινοτήτων.

Βασικά από τις δεκαετίες του 50 και 60 μέχρι και το 70 όλες οι Κοινότητες ήταν κάτω από συνθήκες φτώχειας και μαρασμού με αποτέλεσμα ένας πολύ μεγάλος αριθμός ιδιοκτητών και κατοίκων των χωριών να αποδημήσουν στο εξωτερικό και στις πόλεις της Λεμεσού, Λευκωσίας και Πάφου για να μπορέσουν, να επιβιώσουν αφήνοντας τίι περιουσίες τους ανεκμετάλλευτες και τούς λίγους κατοίκους να ασχολούνται με τη Γεωργία και την Κτηνοτροφία.

Το 1989 η Κυβέρνηση Βασιλείου για να απαγορεύσει την όποια ανάπτυξη στη Χερσόνησο του Ακάμα εφάρμοσε τη Λευκή Ζώνη όπου όλες οι ζώνες ανάπτυξης γεωργικές οικιστικές και τουριστικές μπήκαν σε μηδενικό συντελεστή μέχρι να δημιουργηθεί το περιβόητο Εθνικό Πάρκο σε μία έκταση 230 τετραγωνικών χιλιόμετρων. Αυτή η ενέργεια της Κυβέρνησης Βασιλείου ήταν και η ταφόπλακα για την όποια ευκαιρία είχαν οι Κοινότητες και οι ιδιοκτήτες γης για την όποια ανάπτυξη στη Χερσόνησο του Ακάμα. Με μεγάλες δυσκολίες και τεράστια πολεμική εναντίον τους από τους Περιβαλλοντιστές δημιουργήθηκαν δυο τουριστικές μονάδες υψηλών προδιαγραφών στην Κοινότητα Νέου Χωρίου που όμως δεν ήταν αρκετά για να φέρουν την όποια ανάπτυξη και θέσεις εργασίας στους κατοίκους.

Το 2009 μετά από πολλούς συντονισμένους αγώνες και διάλογο με την Κυβέρνηση Χριστόφια από τη Συντονιστική Επιτροπή Κοινοτήτων υπό την Προεδρία και ηγεσία μου με τη βοήθεια και των Κοινοταρχών της Χερσονήσου του Ακάμα καταφέραμε να καταργήσουμε την Κόκκινη Γραμμή των 230 τετραγωνικών χιλιομέτρων και το Νατούρα να περιοριστεί στο Δάσος του Ακάμα και στα σύνορα του δάσους περιλαμβάνοντας όμως τις Ιδιωτικές περιουσίες εντός του Δάσους.

Όλες αυτές οι ιδιωτικές περιουσίες σήμερα αποτελούν το 35% όλης της περιοχής που έχει ενταχθεί στο Φύση 2000 και αποτελεί την περιοχή που το ΔΣ θέλει να έχει υπό τη διαχείριση της.

Οι ιδιωτικές περιουσίες είναι 25 - 28 τετραγωνικά χιλιόμετρα και με μία αξία η οποία σήμερα ξεπερνά τα 450 εκατομμύρια ευρώ.

Επίσης, το 2009 πετύχαμε την απόφαση από το Υπουργικό Συμβούλιο και το οποίο έδινε αντισταθμιστικά κίνητρα για αποζημίωση, ανταλλαγή ή και μεταφορά συντελεστή δόμησης σε όλους τους ιδιοκτήτες των οποίων οι περιουσίες είχαν ενταχθεί στο Νατούρα και για 25 χρόνια ήταν με μηδενική αξία. Μάλιστα με εκτίμηση ως να ήταν εντός των ζωνών ανάπτυξης με δρόμο και ρεύμα και στις ιδιοκτησίες που πριν ήταν τουριστικές με συντελεστές 57% να αποζημιωθούν με αξίες με συντελεστή 25% σήμερα.

Δυστυχώς, και η Κυβέρνηση Χριστόφια αλλά και η Κυβέρνηση Αναστασιάδη λόγω των πολύ κακών οικονομικών συνθηκών του Κρατους αδυνατούν να εφαρμόσουν την Απόφαση του υπουργικού. Ελπίζουμε, να μην προσπαθήσουν να τη θέσουν ως Αντισυνταγματική για να αποφύγουν τις αποζημιώσεις και τις ανταλλαγές γιατί θα μας βρουν και πάλι απέναντι τους.

Σίγουρα, ένα διαχειριστικό σχέδιο το οποίο θα λειτουργήσει σε συνδυασμό με το προτεινόμενο από τη Συντονιστική Επιτροπή Στρατηγικό Σχέδιο Αειφόρου Οικολογικής Τουριστικής Ανάπτυξης θα είναι πολύ θετικό και για τούς Ιδιοκτήτες αλλά και για τις ίδιες τις κοινότητες και τη Φύση.

Όμως, αν εγκριθεί και λειτουργήσει ως έχει παρουσιαστεί, το ΔΣ απο το Τμήμα Περιβάλλοντος σήμερα δυστυχώς θα δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα χωρίς να υπάρξει ουσιαστική αειφόρος ανάπτυξη και χωρίς όφελος για τις μελλοντικές γενιές, εφόσον θα εξασφαλιστεί η προστασία της βιοποικιλότητας αλλά, δεν θα δημιουργήσει ούτε θέσεις εργασίας και δεν θα φέρει πίσω τους κατοίκους ή τουρίστες στην περιοχή.

Το όραμα μας είναι να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές στο ΔΣ με τις προτάσεις μας και να δημιουργηθεί ένα ΔΣ με τη σύμφωνη γνώμη όλων, Κοινοτήτων Ιδιοκτητών και Περιβαλλοντικών Οργανώσεων και το οποίο θα προστατεύσει τη Φύση αλλά, θα δημιουργήσει και την αναγκαία αειφόρο ήπια ανάπτυξη σε όλη τη Χερσόνησο με τη δημιουργία εκατοντάδων θέσεων εργασίας και στην τουριστική βιομηχανία και στη Γεωργία και κτηνοτροφία πάντοτε στα πλαίσια της προστασίας του Περιβάλλοντος και της αειφορίας

Δεν είναι αρκετό να γίνουν κάποια εξωραϊστικά έργα εντός των Κοινοτήτων και των χωριών όπως μουσεία χώροι εκδηλώσεων μονοπάτια της φύσης και πλατείες, έργα που θα ομορφαίνουν τα χωριά αλλά, δεν θα προφέρουν ούτε θέσεις εργασίας ούτε την κατάλληλη υποδομή, για να υπάρξει επισκεψιμότητα και να κάνει το ΔΣ βιώσιμο.

5. Το περιουσιακό ως αγκάθι
Όπως έχω αναφέρει και πιο πάνω το Περιουσιακό είναι το πιο μεγάλο πρόβλημα και το αγκάθι για την εφαρμογή ενός ΔΣ στην περιοχή της Χερσονήσου του Ακάμα. Οι ίδιοι οι μελετητές στην έκθεση τους ακόμη και στην πρώτη παράγραφο αναφέρουν ότι δεν μπορεί να υπάρξει ΔΣ χωρίς πρώτα να εξευρεθεί λύση για το περιουσιακό.

Και ο λόγος είναι πολύ απλός, το 35% όλης της περιοχής που εντάσσεται σε αυτό που ονομάζεται Εθνικό Πάρκο και και το ΔΣ πρέπει να διαχειριστεί είναι ιδιωτική γη.

Η θέση μας είναι και εμάς πολύ απλή. Αν θέλει το Κράτος και το Τμήμα Περιβάλλοντος και οι Περιβαλλοντιστές να εφαρμόσουν ένα ΔΣ όπως το παρουσιάζουν μπορούν κάλλιστα να το κάνουν στο Κρατικό Δάσος με μία έκταση της τάξης των 75 τετραγωνικών χιλιομέτρων εφόσον πρώτα αποζημιώσουν τις περιουσίες που είναι περίκλειστες και συμφωνήσουν οι ιδιοκτήτες, Εκκλησία, Φωτιάδης και πολλοί άλλοι (4.5 τετραγωνικά χιλιόμετρα και με εκτιμημένη αξία πέραν των 100 εκατομμυρίων ευρώ). Τώρα, αν θέλει το Κράτος να περιλάβει στο Εθνικό Πάρκο και την άλλη ιδιωτική έκταση των 30 τετραγωνικών χιλιομέτρων θα πρέπει να εφαρμόσει την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου 2009 έστω και σε εύθετο χρόνο που θα συμφωνηθεί με τους ιδιοκτήτες.

Το Κράτος είναι υπεύθυνο να προστατεύει τα συνταγματικά δικαιώματα των πολιτών του και το άρθρο 23 του Συντάγματος δίνει αυτή την προστασία της ιδιοκτησίας και την αποζημίωση από το Κράτος όταν θέλει για σκοπούς εθνικού συμφέροντος να χρησιμοποιήσει την ιδιωτική γη με αποζημίωση και την οποία καθορίζει το δικαστήριο σε περίπτωση διαφωνίας. Ήδη υπάρχουν δεκάδες υποθέσεις ιδιοκτητών γης στη Χερσόνησο του Ακάμα περιλαμβανομένου και της Εκκλησίας Μητρόπολη Πάφου που έχουν καταφύγει στη δικαιοσύνη και αναμένουν το αποτέλεσμα με κίνδυνο να διασυρθεί η Κύπρος και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με όλες τις αρνητικές συνέπειες.

6. Κόκκινες γραμμές
Η Συντονιστική Επιτροπή και εγώ προσωπικά εργαστήκαμε για πολλά χρόνια μέσα σε πλαίσια διαλόγου και συναίνεσης με όλα τα αρμόδια τμήματα της Κυβέρνησης , και τούς αρμόδιους Υπουργούς αλλά και με τις Περιβαλλοντικές οργανώσεις και σε πλαίσια διαφάνειας με τούς κατοίκους και τούς Ιδιοκτήτες για να καταλήξουμε σε ένα ΔΣ και ένα Στρατηγικό Σχέδιο που θα είναι win-win για όλους, δηλαδή και για αυτούς που νοιάζονται για την προστασία της Φύσης και της βιοποικιλότητας αλλά και για αυτούς που έχουν τις περιουσίες, τους ιδιοκτήτες και τις Κοινότητες συμβάλλοντας έτσι στην πατρίδα μας και στις επόμενες γενιές.

Όμως σε καμία περίπτωση δεν θα αποδεχθούμε ένα ΔΣ και το οποίο όπως είναι σήμερα δεν θα είναι καθόλου βιώσιμο εφόσον θα χρειαστούν πέραν των 10 εκατομμυρίων ευρώ από τον Κύπριο Πολίτη για μία πενταετία λειτουργίας και τό μόνο που θα κάνει είναι να απομονώνει την περιοχή Φύση 2000 και το Δάσος του Ακάμα από τον άνθρωπο, τον επισκέπτη, τον τουρίστα εφόσον δεν θα υπάρχουν προσβάσιμοι δρόμοι και τουριστικά έργα υποδομής που θα προσφέρουν υπηρεσίες για τους επισκέπτες και να δίνουν θέσεις εργασίας και προοπτική αειφορίας στις Κοινότητες. Απλώς θα υπάρχει ένα τέλος, εισιτήριο για την είσοδο στο Εθνικό πάρκο και για το οποίο οι επισκέπτες δεν θα έχουν κανένα όφελος, υπηρεσίες ή άλλη υποδομή για να επιλέξουν να επισκεφθούν το Πάρκο.

Η Συντονιστική Επιτροπή έχει ετοιμάσει και έχει παραδώσει στην κυβέρνηση μια εμπεριστατωμένη πρόταση και τις εισηγήσεις της μαζί με τις Κόκκινες γραμμές για να μπορέσει να κάνει αποδεκτό ένα ΔΣ για τη Χερσόνησο του Ακάμα και επίσης το έχει παρουσιάσει και στους αρχηγούς των Κομμάτων και στις Κοινότητες.

Αναμένουμε στο ακουστικό για να γίνει και μία τελευταία παρουσίαση στην Υπουργική Επιτροπή μετά από πρόσκληση από τον Υπουργό Γεωργίας κ. Κουγιάλη ο οποίος οφείλουμε να πούμε έχει επιδείξει αρκετό ενδιαφέρον για την επίλυση του διαχρονικού προβλήματος και στη συνέχεια να παρθούν επιτέλους οι αναγκαίες πολιτικές αποφάσεις για τη δημιουργία ενός συμφωνημένου και βιώσιμου ΔΣ και το οποίο θα αποτελέσει το δόρυ μας για την αειφόρο ανάπτυξη και προστασία του Δάσους και της Χερσονήσου του Ακάμα κάτι άλλωστε που οφείλουμε στις επόμενες γενιές εφόσον τη γη την δανειζόμαστε από τους προγόνους μας για να την αφήσουμε στους απογόνους μας.

Σάββας Χατζημηνάς 

Νομικός Επιχειρηματίας 
Γραμματέας και Εκπρόσωπος Τύπου Συντονιστικής Επιτροπής ιδιοκτητών γης
Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Παριβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπυξης ΔΗΣΥ  

Με το φακό των λέξεων

Ελένης Αρτεμίου Φωτιάδου

21 Ιουνίου σήμερα. Η μεγαλύτερη μέρα του χρόνου είναι ταυτόχρονα και παγκόσμια μέρα μουσικής, ντύνοντας τις νότες με φως και βάγια καλωσορίσματος για την έλευση του καλοκαιριού. Σήμερα λοιπόν η μουσική τραγουδά τον …εαυτό της κι ίσως να έρχεται λιγάκι πιο αργόσυρτη, λιγάκι πιο ράθυμη, σε άψογη αρμονία με τη ζέστη και τη νωχελικότητα που συνοδεύουν γλυκά το καλοκαίρι.

Ένα σεργιάνι μέσα στις καλοκαιρινές εικόνες και αύρες φιλοδοξεί να σας δώσει σήμερα η στήλη. Ξεκινώντας από τον κόσμο της κλασσικής μουσικής, ανατρέχουμε στο Καλοκαίρι του Αντόνιο Βιβάλντι, τις Νύχτες Καλοκαιριού του ΄Εκτορ Μπερλιόζ , το ΄Ονειρο Καλοκαιρινής Νύχτας του Φέλιξ Μέντελσον , τη Μέρα Καλοκαιριού του Σεργκέι Προκόφιεφ. Και φυσικά υπάρχει και το αριστούργημα του Μορίς Ραβέλ, τα” Παιχνίδια του νερού” , που ακούγονται σαν καλοκαιρινό θρόισμα.

Κι αν προχωρήσουμε στα εδάφια της ποίησης, εκεί συναντούμε μελοποιημένα ωραιότατα ποιήματα για το καλοκαίρι. «Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες στα περασμένα χρόνια. Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα και σε βροχή, σε χιόνια, δεν τραγουδώ παρά γιατί μ΄αγάπησες».  Στίχοι της Μαρίας Πολυδούρη, τους οποίους μελοποίησε ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και τραγούδησε η Ελευθερία Αρβανιτάκη. Σε στίχους του Οδυσσέα Ελύτη και μουσική και πάλι του Δημήτρη Παπαδημητρίου, η Ελευθερία Αρβανιτάκη τραγούδησε επίσης σε τόνους ερωτικούς πως... 

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι, με τα μισόλογα τα σβησμένα, τα καραβόπανα τα σχισμένα. Μες στις αφρόσκονες και τα φύκια, όλα τα πήρε τα πήγε πέρα , τους όρκους που έτρεμαν στον αέρα. Όλα τα πήρε το καλοκαίρι κι εμάς τους δύο χέρι με χέρι». Κι επειδή καλοκαίρι και θάλασσα είναι λέξεις και εικόνες άρρηκτα συνδεδεμένες, ας κάνουμε και ένα μουσικό, γαλάζιο ταξίδι με στίχους θαλασσινούς.

«Τα πρώτα μου χρόνια τ' αξέχαστα τα 'ζησα κοντά στ΄ακρογιάλι, στη θάλασσα εκεί τη ρηχή και την ήμερη, στη θάλασσα εκεί την πλατιά τη μεγάλη», έγραψε στο ποίημά του «Μια πίκρα» ο Κωστής Παλαμάς. Τους στίχους έντυσε μουσικά και τραγούδησε ο Φοίβος Δεληβοριάς. Είναι πολύ γνωστό επίσης το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη «Κράτησα τη ζωή μου», που έγινε τραγούδι σε μουσική του Μίκη Θοδωράκη και όπου η θάλασσα της νύχτας συνοδεύει τις αναμνήσεις του ποιητή: «Κράτησα τη ζωή μου ψιθυριστά μέσα στην απέραντη σιωπή. Δεν ξέρω πια να μιλήσω μήτε να συλλογιστώ. 

Ψίθυροι σαν την ανάσα του κυπαρισσιού τη νύχτα εκείνη , σαν την ανθρώπινη φωνή της νυχτερινής θάλασσας στα χαλίκια, σαν την ανάμνηση της φωνής σου λέγοντας ευτυχία». Tην πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού από τη γενικότερη σύνθεση «Επιφάνια» έκανε ο Αντώνης Καλογιάννης. Και φυσικά δεν θα μπορούσε κανείς να παραλείψει σε αυτή την αναφορά τις “Mικρές Κυκλάδες" του Οδυσσέα Ελύτη σε μουσική Μίκη Θοδωράκη και την 

«Αμοργό» του Νίκου Γκάτσου σε μουσική Μάνου Χατζιδάκη, δύο μουσικά και ποιητικά μνημεία του νεοελληνικού πολιτισμού, τα οποία αποδίδουν τις δέουσες τιμές στις ελληνικές θάλασσες και στο ελληνικό καλοκαίρι. Η Μαρία Φαραντούρη τραγούδησε από την Αμοργό: « και με τη χαίτη του φεγγαριού σ΄αγκάλιασα και χορέψαμε μες στους καλοκαιριάτικους κάμπους».

Και στις « Μικρές Κυκλάδες» η Ντόρα Γιαννακοπούλου μας χάρισε την ερμηνεία: «Φεγγάρι εδώ, φεγγάρι εκεί, αίνιγμα διαβασμένο από τη θάλασσα. Για το δικό σου το χατίρι, ο κήπος έμπαινε στη θάλασσα…».
Καλό καλοκαίρι!
Ελένη Αρτεμίου Φωτιάδου

Η τολμηρή απόφαση για δύο θητείες και οι καρεκλοκένταυροι

Του Γιώργου Καλλινίκου

Η ΕΔΕΚ αποφάσισε περιορισμό των θητειών όλων των μελών της σε όλα τα κομματικά και
πολιτειακά αξιώματα σε δύο μόνο θητείες. Ακούς την απόφαση και τεντώνεις ξανά και ξανά τα αφτιά σου για να επιβεβαιώσεις ότι σωστά άκουσες. Στον τόπο των καρεκλοκένταυρων είναι δυνατό να τόλμησε κάποιος τέτοια απόφαση; Ακόμη και οι πιο «τολμηροί» όπως ο ΔΗΣΥ (για τα κομματικά αξιώματα μόνο) το ΑΚΕΛ και η Συμμαχία (ως η πιο φρέσκια, ξεκίνησε με μια ανάλογη απόφαση) υιοθέτησαν τον περιορισμό για τρεις θητείες. Ωιμέ, όμως. Την επόμενη στιγμή, έγινε γνωστό και τι σημαίνει η πρακτική εφαρμογή της συγκεκριμένης απόφασης. Στις βουλευτικές εκλογές τον Μάιο του 2016, δεν θα βρίσκονται στα έδρανα της Βουλής οι Ομήρου, Βαρνάβα, Μαυρονικόλα και Σαρίκας. 

Η πολιτική ζωή του τόπου δικαιούται να τα βάψει μαύρα και να πέσει σε μαρασμό. Δεν θα φτωχύνει απλώς. Το κενό που θα δημιουργηθεί θα είναι αδύνατο να καλυφθεί. Ο εκσυγχρονισμός του τόπου θα μείνει στον πάτο. Το νέο κυκλοφόρησε και στην Ευρώπη και ο Γιούνκερ μόλις επισκεφθεί το νησί μας τον ερχόμενο μήνα, θα θέσει το θέμα τόσο στον πρόεδρο Αναστασιάδη όσο και στον πρόεδρο της ΕΔΕΚ. Διότι η Κομισιόν αισθάνεται μετά από αυτή την εξέλιξη ότι η Κύπρος θα χωλαίνει και δεν θα μπορεί να ακολουθήσει τους ρυθμούς προόδου της υπόλοιπης Ευρώπης. 

Με το συμπάθιο, αλλά κάποια στιγμή σε αυτό τον τόπο, πρέπει να εγκαταλείψουμε τον μικρόκοσμό μας και να βλέπουμε τις εξελίξεις στην πραγματική τους διάσταση. Σεβαστός ο Γιαννάκης Ομήρου, σεβαστή και η ιστορία δεκαετιών που κουβαλάει. Η στήλη εκθείασε και στο παρελθόν την τιμιότητα και το ήθος του. Όμως, τι άλλο έχει πραγματικά να προσφέρει; Ό,τι καλό και σημαντικό και αν έκανε τόσες δεκαετίες, υπάρχει κάποιος που να πιστεύει ότι μπορεί πια να προσθέσει κάτι συγκλονιστικά καινούργιο; Κάτι ανάλογο ισχύει και για τους άλλους τρεις βουλευτές. Τους έζησε ο λαός δύο και τρεις πενταετίες. Ο καθένας έχει τη δική του εκτίμηση για το έργο τους. Δεν είναι, ωστόσο, αυτή η ουσία, αλλά κατά πόσο η απουσία τους από τα έδρανα θα προκαλέσει όντως κάποιο δυσαναπλήρωτο κενό. Αν η αντικατάσταση τους από κάποιους άλλους νεότερους, θα αποβεί αρνητική για τη Βουλή ή για την πολιτική.

Άκουγα χθες τον Γιώργο Βαρνάβα να λέει από τη μια ότι είναι σεβαστή η απόφαση του συνεδρίου της ΕΔΕΚ και από την άλλη να επαναλαμβάνει ότι αυτή λήφθηκε από 150 μέλη που βρίσκονταν εκείνη την στιγμή εντός. Εμφανέστατη η πρόθεση να αμφισβητηθεί η απόφαση, αλλά εκφρασμένη με ατολμία. Δεν είπε καθαρά αυτό που ήθελε, γιατί θα έμενε εκτεθειμένος, όντας αμφισβητώντας το συνέδριο, που είναι το ανώτατο όργανο λήψεως αποφάσεων. Τόνιζε ότι η προηγούμενη εν ισχύι απόφαση, τού επέτρεπε να παραμείνει βουλευτής μέχρι το 2021! Δεν αντιλαμβάνεται, όμως, ότι προτάσσοντας αυτό το επιχείρημα αποκαλύπτει ότι αντιμετωπίζει το θέμα καθαρά προσωπικά και συμφεροντολογικά. Η ουσία μιας τέτοιας απόφασης δεν μπορεί να αφορά το προσωπικό θέμα οποιουδήποτε, αλλά έγκειται σε μια άκρως εκσυγχρονιστική προσέγγιση.

Η απόφαση λήφθηκε από την ΕΔΕΚ και αφορά τα δικά της στελέχη, αλλά στην προέκταση της αγγίζει ολόκληρη την κοινωνία. Αυτός ο τόπος έχει ταλαιπωρηθεί πολύ από την ασθένεια του καρεκλοκενταυρισμού. Από ανθρώπους που θεωρούσαν ότι η εκλογή τους σε κάποιο αξίωμα, τους καθιστούσε ταυτόχρονα και ιδιοκτήτες του αξιώματος. Για δεκαετίες η εικόνα σχεδόν όλων των κομμάτων καταντούσε κουραστική, βλέποντας τα ίδια άτομα στην πρώτη γραμμή. Αν οι Αμερικανοί θεωρούν ότι είναι αρκετά δέκα χρόνια, ακόμη και για τον καλύτερο Πρόεδρο τους, ώστε να πετύχει ότι σημαντικό μπορεί, τότε είναι ουτοπία να πιστεύει κάποιος ότι στην Κύπρο οποιοσδήποτε πολιτικός μπορεί μετά τα δέκα χρόνια να πετύχει κάτι απίστευτα σπουδαίο. Όλη η ενέργεια και όλες οι καλές ιδέες που μπορεί κάποιος άνθρωπος να έχει, μπορούν να εφαρμοστούν σε δέκα χρόνια. Από εκεί και πέρα, ξεκινά ο κίνδυνος κάποιος (δεν εννοούμε τα προαναφερθέντα ονόματα σε καμία περίπτωση) να γίνει μέλος κατεστημένου και να εμπλακεί σε διαπλοκές ή και σε διαφθορά.

Είναι ευχής έργον αν και οι υπόλοιπες δυνάμεις καθιερώσουν τις δύο θητείες. Η εναλλαξιμότητα στα διάφορα αξιώματα, μόνο θετικό αντίκτυπο μπορεί να έχει στην πολιτική ζωή του τόπου, στον εκσυγχρονισμό και στην εισαγωγή νέων ιδεών. Φυσικά, δεν είναι κανόνας ότι οι νέοι είναι πάντοτε καλύτεροι. Κάθε άλλο. Θα είναι, ωστόσο, ευκολότερη και η δική τους αντικατάσταση παρά με τη σημερινή εδραίωση του κάθε . Κατ’ αυτό τον τρόπο, οι νέοι θα αντιληφθούν ότι από την στιγμή που είναι υπαρκτές οι πιθανότητες εκλογής τους σε κάποιο αξίωμα, δεν χρειάζεται να ακολουθούν τις πεπαλαιωμένες και ανορθόδοξες μεθόδους των παλαιότερων. Αντιθέτως, θα κρίνονται από τις νέες μεθόδους, ιδέες και συμπεριφορές που θα επιδεικνύουν.

Και μία σημαντική λεπτομέρεια. Την ίδια ακριβώς απόφαση είχε λάβει η ΕΔΕΚ και το 2008. Την αναίρεσε λίγο πριν τις πρώτες εκλογές όπου θα εφαρμοζόταν. Επτά χρόνια μετά διορθώνει μια απόφαση που την είχε γελοιοποιήσει. Ενδεχόμενη νέα αναίρεση θα κάνει και το παρδαλό κατσίκι να γελάει. Η πιστή εφαρμογή της, όμως, θα κάνει τα υπόλοιπα κόμματα να φαίνονται αστεία όταν θα μιλούν περί ανανέωσης.

Γιώργος Καλλινίκου
Εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος» 16.6.2015

Φτύστε μας, μη μας ματιάσουν

Χρυστάλλας Χατζηδημητρίου

Πριν από ενάμισι εκατομμύριο χρόνια στον τόπο μας ζούσαν, λένε οι ειδικοί, ελέφαντες και ιπποπόταμοι. Με το πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκαν σε πυγμαία είδη και τελικά εξαφανίστηκαν πριν από 8-10 χιλιάδες χρόνια, με την παρουσία των πρώτων ανθρώπων στο νησί. Σήμερα θα φέρουμε και πάλι ελέφαντες. Όχι για να ζούνε μαζί μας ελεύθεροι όπως πριν χιλιάδες χρόνια -εξάλλου, τότε δεν μας άντεξαν- αλλά για να τους εγκλωβίσουμε σε κάποιο πάρκο μαζί με άλλα ζώα και να κόβει εισιτήριο ο καθένας για να τους βλέπει, όπως και άλλα εξωτικά ζώα που τα ξεσηκώσαμε από τους βιότοπους τους. (Θα φέρουμε και κροκόδειλους αλλά αυτούς είναι για να τους σφάζουμε να εμπορευόμαστε το δέρμα και το κρέας τους, στα πλαίσια της ανάπτυξης για επανεκκίνηση της οικονομίας).

Στην Αγία Νάπα έχουνε δημιουργήσει ένα πάρκο με κάκτους και παχύφυτα, όπως αυτά που υπάρχουν αυτοφυή στο Μεξικό. Λίγο πιο κάτω έχουνε φτιάξει και ένα πάρκο γλυπτικής κι έρχονται από γειτονικές χώρες γλύπτες και «γλύπτες» οι οποίοι συμμετέχουν σε συμπόσια γλυπτικής και φεύγοντας μας αφήνουν τα έργα τους, τα οποία στήνουμε με καμάρι στο πάρκο. Στην Αγία Νάπα, επίσης, έχει γίνει μια γέφυρα όπου οι ερωτευμένοι μπορούν να κλειδώσουν τον έρωτα τους. (Στο Παρίσι ανακοινώθηκε την περασμένη βδομάδα πως θα αφαιρεθούν όλες οι κλειδαριές από τη γέφυρα κι έτσι πλέον οι ερωτευμένοι θα έρχονται στην Κύπρο).

Στη Λεμεσό εγκαινιάστηκε πέρσι η Λεωφόρος της Δόξας, όπως αυτήν που υπάρχει στο Λος Άντζελες και οι διάφοροι αστέρες του Χόλιγουντ νιώθουν την απόλυτη καταξίωση όταν αποκτήσουν το δικό τους αστέρι στη λεωφόρο. Στη Λεμεσό δεν ξέρουμε πόσα αστέρια έπεσαν μέχρι τώρα στην άσφαλτο και ποδοπατούνται.

Στην Πάφο στήθηκε με λεφτά κάποιου ομογενή ένα πανύψηλο ρολόι το οποίο φωταγωγήθηκε για να βλέπουν την ώρα όσοι περαστικοί δεν έχουν κάποιο ηλεκτρονικό μαραφέτι ή έστω ένα παραδοσιακό ρολόι χειρός να τους λέει την ώρα (πρέπει να έχει πολλά χρόνια που ξενιτεύτηκε ο ομογενής).

Στη Σκαρίνου λειτουργεί ένα μουσείο κέρινων ομοιωμάτων, τύφλα να έχει το Madame Tussaud. Ελληνική ιστοσελίδα είχε πρόσφατα αφιέρωμα με τίτλο «Το ανεπανάληπτο, κατά λάθος φρικιαστικό, μουσείο κέρινων ομοιωμάτων της Κύπρου» (www.lifo.gr).

Παρόλες αυτές μας τις προσπάθειες να προσελκύσουμε τουρισμό, η Κρήτη, που δεν κάνει τίποτα από όλα αυτά και επιμένει να ταΐζει τους τουρίστες σαλιγκάρια και να τους ποτίζει ρακί, δέχεται 3,5 εκατ. τουρίστες κι εμείς 1,5 εκατ. Τι άλλο να κάνουμε; Μήπως να φέρουμε και ύαινες;
Χρυστάλλα Χατζηδημητρίου
Φιλελεύθερος 12/6/2015  

Με το φακό των λέξεων

Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου 

Στα μέσα του Ιούνη πια και άλλη μια σχολική χρονιά κατηφορίζει σιγά σιγά σαν ποτάμι προς τη θάλασσα του χρόνου. Ο κύκλος κλείνει, η γνώση συμμαζεύει τα εργαλεία της, ο ήλιος κλείνει το μάτι στην ανάπαυλα. Ήτανε μια χρονιά με ανάμικτα τα χρώματα, εναλλασσόμενα τα όνειρα, αταλάντευτες τις προσδοκίες. Η κρίση, ηθική και οικονομική, συνέχισε να δείχνει τα δόντια και τις προθέσεις της. 

Η κοινωνία προσπάθησε να ισορροπήσει ανάμεσα στο επιθυμητό και το εφικτό και το σχολείο ανάμεσα στην αποστολή του και στα κοινωνικά προβλήματα που εισέβαλαν καθημερινά από τις πόρτες της ευαισθησίας του.

Φέτος λοιπόν, γίναμε ακόμα πιο μεγάλη γροθιά απέναντι στην ανάγκη. Συλλέξαμε τρόφιμα, μεριμνήσαμε για ρουχισμό, συγκεντρώσαμε χρήματα. Προσπαθήσαμε να καλύψουμε με την έγνοια μας τα κενά εκείνα που αφήνει η σκληρή πραγματικότητα στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Αλλά ομολογώ πως υπήρξαν στιγμές, που νιώσαμε αδύναμοι μπροστά στη δύναμη της έλλειψης. Και πόσα μπορεί, αλήθεια, η ανθρώπινη κινητοποίηση να καλύψει, όταν δεν μπορεί ο ίδιος ο άνθρωπος, αυτοδύναμα, να χαράξει την πορεία της ζωής του;

Γιατί, τι ζητά η ανθρώπινη αξιοπρέπεια; Μια δουλειά , λίγο χαμόγελο και το κεφάλι ψηλά. Να μπαίνει μεροκάματο στο σπίτι και ελπίδα μέσα στο όνειρο. «Πολλά δεν θέλει ο άνθρωπος», κατά τον Οδυσσέα Ελύτη. «Να’ν’ ήμερος, να΄ναι άκακος , λίγο φαΐ, λίγο κρασί, Χριστούγεννα και Ανάσταση». (Ήλιος ο Ηλιάτορας )

Παλέψαμε, λοιπόν, ξανά με τη γνώση και την…άγνοια. Γιατί έπρεπε να αποκωδικοποιούμε πολλές φορές τις συμπεριφορές εκείνες των παιδιών που κάποτε είχανε μια λύπη και άλλοτε μια θλιμμένη οργή στο βλέμμα. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού γίνεται ολοένα και πιο πολυσύνθετος, πιο απαιτητικός. Μπαίνει στην τάξη με ένα αναλυτικό πρόγραμμα προς εφαρμογή, με σκοπούς, στόχους προς επίτευξη. 

Πολυδύναμος, πολυμήχανος σαν Οδυσσέας, πρέπει να δείξει στο κάθε παιδί τον δρόμο προς την Ιθάκη του. Ακόμα κι αν φαίνεται πως δεν υπάρχει… θάλασσα να διαβεί, νησί να καταπλεύσει. Κι αν δεν βρίσκει καράβι για το ταξίδι, θα πρέπει με υπομονή και σύνεση να το ναυπηγήσει. Με κινήσεις προσεκτικές, μεθοδικές. Η ψυχή του παιδιού δεν είναι για πειραματισμούς. Η μέθοδος είναι πάντα μία: Αγάπη. 

Και η συνταγή επίσης μία: Περισσότερη αγάπη. «Όλοι οι άνθρωποι είναι εξαιρέσεις σε έναν κανόνα που δεν υπάρχει», έγραψε ο Πορτογάλος συγγραφέας Fernando Pessoa. Kι αυτό ο δάσκαλος, ο μεγάλος δάσκαλος που θέλει όχι απλώς να εξηγεί, όχι απλώς να δείχνει τον δρόμο αλλά να εμπνέει τον μαθητή του να ακολουθήσει τις μεγάλες λεωφόρους που του μέλλονται, το γνωρίζει πολύ καλά και το κρατάει σαν πυξίδα στην καθημερινή του πρακτική.

Ήταν, λοιπόν, μια άλλη επίπονη χρονιά, στην οποία διδάξαμε και διδαχτήκαμε. Κι όσο ο Σεπτέμβρης στέκει ακόμα σε απόσταση κι αφήνει την ανεμελιά των διακοπών να χρωματίζει τις μέρες μας, θέλω να ελπίζω πως η καινούρια σχολική χρονιά θα έρθει με τα εχέγγυα εκείνα που θα διασφαλίσουν τη μόρφωση αλλά και το χαμόγελο των παιδιών μας. 

Γιατί η εκπαίδευση, κατά τον μεγάλο παιδαγωγό Ιωάννη Ερρίκο Πεσταλότσι, «δεν αξίζει μια πεντάρα , αν κάνει το παιδί να χάσει το θάρρος και το κέφι του του». 

Πόσο μάλλον η κοινωνία! 

Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου  

Βραβεύτηκε από την Έταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών ο λογοτέχνης Ανδρέας Ονουφρίου

Στον Ανδρέα Ονουφρίου για το μυθιστόρημά του

 «Μάντρα» το βραβείο «Μάρκος Αυγέρης 2014»

Στον Κύπριο λογοτέχνη Ανδρέα Ονουφρίου απονέμει η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών το βραβείο «Μάρκος Αυγέρης 2014». Σε ανακοίνωσή της, η Ετ.Ε.Λ αναφέρει ότι κατά την πρόσφατη συνεδρίαση του ΔΣ της αποφασίστηκε ομόφωνα η απονομή του βραβείου «ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΓΕΡΗΣ» 2014 στον Κύπριο πεζογράφο Ανδρέα Ονουφρίου για το μυθιστόρημά του «Η ΜΑΝΤΡΑ», που κυκλοφόρησε στη Λευκωσία από τις εκδόσεις «ΠΑΡΓΑ».

Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα της εποχής της νεότητας του συγγραφέα, όπως ο ίδιος προλογίζει, «με τους οραματισμούς και τις ιδέες που αναζητούσαν το ιδανικό και το αληθινό», συμπληρωμένο και εμπλουτισμένο με τη σκληρή εμπειρία της διχοτόμησης του νησιού, της επιβολής της γραμμής του Αττίλα και της προσφυγιάς.

Για πρώτη φορά σε Κύπριο συγγραφέα το Βραβείο «Μάρκος Αυγέρης» της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών (Ε.Ε.Λ).

Στον Κύπριο συγγραφέα Αντρέα Ονουφρίου απονεμήθηκε εφέτος από την Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών, με ομόφωνη απόφαση των μελών του Δ.Σ. της, το βραβείο «Μάρκος Αυγέρης». Η απονομή έλαβε χώρα στη διάρκεια της ετήσιας χοροεσπερίδας της ΕΕΛ στις 28/2/2014 μέσα σε μια ζεστή ατμόσφαιρα ευφορίας και ενθουσιασμού.

Το βιβλίο για το οποίο διακρίθηκε ο Κύπριος λογοτέχνης τιτλοφορείται «Η ΜΑΝΤΡΑ» και η υπόθεσή του εκτυλίσσεται σε ένα μικρό χωριό της Κύπρου όπου, μετά τη διχοτόμησή της, κατέληξε ένα κομμάτι της προσφυγιάς του νησιού.

Την προσπάθεια αυτής της προσφυγιάς να ενταχθεί στο νέο της περιβάλλον για να επιβιώσει και να ορθοποδήσει αλλά και την απάνθρωπη, αφιλόξενη και αντιδραστική στάση των ντόπιων αρχόντων πραγματεύεται το βιβλίο.

Την αδυναμία εναντίωσης στη συμπεριφορά του κοινοτάρχη και την πλήρη αδιαφορία ακόμα και του ίδιου του ιερέα του χωριού, η αντικατάσταση του οποίου από άλλον νεότερό του, προοδευτικό και οραματιστή ιερέα, θα σηματοδοτήσει και τη δικαίωση των διωχθέντων από τις εστίες και τα πατρογονικά τους προσφύγων. .

Μεστός, λιτός και δεμένος ο γραπτός λόγος του συγγραφέα, ενδιαφέρουσα, συγκινητική και περίπλοκη η υπόθεση, σε κρατάει σε εγρήγορση και ετοιμότητα έως το τέλος της ανάγνωσης όπου εκεί απολαμβάνεις και την επιμύθια δικαίωση του σωστού ποιμένα αλλά και των απλών ανθρώπων του μόχθου και της βιοπάλης.

Στην τελετή απονομής του βραβείου ο κ. Ανδρέας Ονουφρίου συνοδευόταν από τη σύζυγό του Ντίνα Ψαρρού, γέννημα θρέμμα του Δερβενίου Κορινθίας. Ένας γερός κρίκος στην αλυσίδα που ενώνει εμάς τους Κορίνθιους με το χρυσοπράσινο φύλλο της Μεσογείου.
Μαργαρίτα Φρονιμάδη-Ματάτση

Ο Αμμοχωστιανός συμπολίτης μου Ανδρέας Ονουφρίου με τη διαχρονική παρουσία του στα λογοτεχνικά μας δρώμενα και τη μέχρι τούδε εύκαρπη συγκομιδή τού διηγηματικού και μυθιστορηματικού του έργου κατατάσσεται αναντίλεκτα στους ποιοτικούς πεζογράφους του τόπου μας.

Γιατί δεν ξέρει μόνο να χειρίζεται με έμφυτη χαρισματική δύναμη και αριστοτεχνική ευστοχία τον έντεχνο αφηγηματικό λόγο, αλλά και με επάρκεια επικοινωνιακής αμεσότητας να συνδιαλέγεται γόνιμα με τον αναγνώστη του.

Μελετώντας τη δημιουργική του γραφή, νιώθεις να συνηγορεί με τη συγγραφέα τής Μary Poppins P. L. Travers: «Ένας συγγραφέας είναι το μισό μόνο από το βιβλίο του. Το άλλο μισό είναι ο αναγνώστης».

H Mάντρα είναι το δωδέκατο εκδομένο βιβλίο του το 2012 από τις εκδόσεις Πάργα και η επιλογή της παρουσίασής του σήμερα συμπλέει με την επικαιρότητα των επετειακών ημερών και τη συμπλήρωση 40 χρόνων εισβολής και κατοχής.

Μέσα από τις 230 σελίδες του μυθιστορήματος αναδεικνύεται η αντίθεση δύο κόσμων στην αιώνια Ηρακλείτεια ή Ηράκλεια πάλη μεταξύ του κακού και του καλού και η κατίσχυση του καλού στη διαλεκτική τους σύνθεση. Η μάντρα του εύληπτου μυθιστορηματικού τίτλου στον μεταφορικό της συμβολισμό αποτελεί την αγωνιστική κονίστρα της αέναης αυτής διαμάχης, ενώ στον κυριολεκτικό της αποσυμβολισμό το εκκλησιαστικό ποίμνιο ενός χωριού, που με συνεκδοχικούς όρους δεν κατονομάζεται.

Και ο καλός ποιμένας αυτής της «μάντρας» δεν είναι, ασφαλώς, άλλος από τον πρωταγωνιστή της ιστορίας, που πέρα από τα πλαίσια της ευφάνταστης μυθοπλασίας της ανήκει στον υπαρξιακό χώρο του πραγματικού. Το οξύμωρο, ωστόσο, της αντίφασης εδώ είναι ότι οι εκτός της «μάντρας» λύκοι, που ακυρώνουν την αποστολή του θεάρεστου έργου της βρίσκονται κατ’ επίφαση εντός και επιβουλεύονται τα αγαθά «λογικά πρόβατα», τους φτωχούς, δηλαδή, συγχωριανούς και δεινοπαθημένους πρόσφυγες, που αναγκάζονται από την κακοποίηση των «λυκάνθρωπων» να παραμένουν εκτός.

Ο πάτερ Λαμπριανός, όμως, διάδοχος του παλιού μισητού ιερέα, δεν είναι μόνο ένας εμπνευσμένος θεολόγος και καλλιεργημένος κληρικός, αλλά με την ανθρωπιστική του δράση αποδεικνύεται και ένας συμπαραστάτης των εμπερίστατων συνανθρώπων του, που με το έμπρακτο παράδειγμα της ολόπλευρης προσφοράς του τους οδηγεί στη μάντρα της διαποίμανσής του.

Δεν χαρίζει μόνο στη μικρή Μαργαρίτα ένα βιβλίο της Κερυνειώτισσας συμπατριώτισσάς της Ρήνας Κατσελλή, αλλά και βοηθεί μια φτωχή χήρα να γλυτώσει το κτήμα της από τα χέρια του εκμεταλλευτή κοινοτάρχη. Ξεσκεπάζει ακόμα τη συνωμοσία του με τον αρχιμανδρίτη και καταφέρνει να παντρέψει τον άξεστο επαναστάτη Στασή, που για χρόνια, μη πατώντας στην εκκλησία, έμενε αστεφάνωτος με τρία παιδιά. Στην ποίμνη του καλού ποιμένος, εξάλλου, δεν χωρεί ο διαχωρισμός μεταξύ εθνικοφρόνων και υποκριτικά θρησκευόμενων δεξιών και αριστερών δήθεν άθεων και ανεκκλησίαστων.

Έστω κι αν από τους αντίπαλους λοιδορείται και καταγγέλλεται με ανυπόστατα ψεύδη στον Μητροπολίτη, ο παπά-Λαμπριανός με την υποστήριξη του πολυπληθούς πλέον εκκλησιάσματός του και έχοντας παρά το πλευρό του τη συνοδοιπόρο πρεσβυτέρα του θα συνεχίσει στη «μάντρα» του το ποιμαντικό του έργο.

Παρά την τοπική και χρονική απροσδιοριστία της ευθύγραμμης ανέλιξης της μυθιστορηματικής υπόθεσης, τα συμφραζόμενα παραπέμπουν στα πρώτα χρόνια της εισβολής, της προσφυγιάς και του ξεριζωμού με τις έντονες ιδεολογικές διαφορές ανάμεσα στα δυο ξεχωριστά καφενεία του χωριού και τον αγώνα προσαρμογής των προσφύγων μακριά από τα σπίτια τους.

Αντί άλλου σχολιασμού ας δώσουμε τον λόγο στον καλό μας συγγραφέα Ανδρέα Ονουφρίου να μας αφηγηθεί ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα, όπου καταφαίνεται η αρμονική σύζευξη του λογοτεχνικού δοκιμίου και της δόκιμης λογοτεχνικής αφήγησης με τους προσωπικούς τόνους μιας βιωματικής εγχάραξης: «Λίβας καυτός σάρωσε τη ζωή τους κι άφησε τ’ αποτυπώματά του στη φλούδα της ψυχής τους. Ανεξίτηλα κι άσβηστα από θάλασσες δακρύων.

Εκείνο το “επάρατον καλοκαίρι”! Μνήμες με δεκανίκια το κουφάρι της ζωής τους. Να ’ναι καλοδεχούμενος ο θάνατος στο δράμα του χαμού…Να πέσουν οι αγαπημένοι σου στα χέρια των Αγαρηνών και να μην ξέρεις πια σαν τι κουρέλια έγινε η ζωή τους!

“Μπήκαν οι Τούρκοι στο χωριό τους”! Και μετά, ο τρόμος. Διαφυγή; “Δεν έχει πλοίο, δεν έχει οδό” για σένα πια. Σκόρπισε ο Θεός από τούτα τα μέρη. Έλεος!...Έλεος! Ποιος φωνάζει; Και ποιος να σ’ ακούσει! Οι ισχυροί της γης δεν μετράνε έτσι τα δίκαια του ανθρώπου. Η αρπαγή και η λεηλασία λέγεται “μετατόπιση περιουσιών”. Οι Αττίλες είναι οι εκτελεστές της εντολής. Οι ψυχές μας δεν μετράνε. Τυχεροί όσοι σκοτώθηκαν. Οι αγνοούμενοι είναι μια μικρή υποσημείωση στα κιτάπια της Ιστορίας. Ποιος διαβάζει τις υποσημειώσεις; Σημασία έχει το κύριο κεφάλαιο.

Η μάνα και η αδελφή του, και χιλιάδες άλλοι, στον μαύρο κατάλογο. Έπεσαν “εις χείρας αλλοφύλων”. Αιχμάλωτοι πολέμου. Αγνοούμενοι. Ρωμιοί δεν βαριέσαι! Άνθρωποι δεύτερης κατηγορίας. Υποσημείωση. Μικρά γράμματα, κανείς δεν τα διαβάζει».
Χρυσόθεμις Χατζηπαναγή  

Ανδρέας Ονουφρίου, Βραβευμένος συγγραφέας

Ένας εκλεκτός πνευματικός άνθρωπος 

Με το φακό των λέξεων

Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου 

Το καλοκαίρι χτυπούσε τις κλειστές πόρτες των αισθήσεων, διεκδικούσε και έπαιρνε το τελευταίο ίχνος της αδιαφορίας τους. Ζέστη προ και εντός των πυλών, ένα προαίσθημα καύσωνα , αδράνεια που μεταμορφωνότανε σε σταγόνες ιδρώτα και κυλούσε πάνω στα βαριά μέλη. Γύρω ο κόσμος συνέχιζε τις γνωστές αψιμαχίες με το πεπρωμένο του κι έπεφταν θύματα κατάσπαρτα στους δρόμους της μέρας, βαριά τραυματισμένα από έλλειψη καρδιάς.

Σηκώθηκε αποφασισμένος να μην κυλήσει σε σκέψεις γκρίζες, θολές. Τεντώθηκε με την έγνοια του σαν μικρό τριαντάφυλλο έτοιμο να ανοίξει στη νέα του μοίρα. Μπήκε στην κουζίνα, έφτιαξε καφέ , βγήκε με ένα φλιτζάνι διέγερση στην αυλή, κάθισε στην αγαπημένη του πολυθρόνα.

Χτες ήταν η τελευταία του μέρα στη δουλειά. Από καιρό ένιωθε πως όλα εκεί αργοπέθαιναν. Εταιρεία επίπλων που ξανοίχτηκε πολύ πριν από την κρίση και δυο χρόνια τώρα ξεψυχούσε καθημερινά με αργές σπασμωδικές κινήσεις. Παρασκευές που περίμενε να πληρωθεί το βδομαδιάτικο πέρασαν πολλές φορές με άδεια χέρια από τη ζωή του. 

Κι ήταν και άλλες που έπαιρνε ελάχιστα ευρώ σαν ξεροκόμματο σε ζητιάνο και την εντολή να καθίσει για κάποιες μέρες στο σπίτι μέχρι η τύχη να χαμογελάσει έστω και πικρά στην επιχείρηση και να της δώσει το φιλί ζωής. Μα κάποια στιγμή , αυτό το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου μετουσιώθηκε σε μοιραίο τετέλεσται εσταυρωμένης προοπτικής. Οι πόρτες έκλεισαν διά παντός κι όλους τους φυγάδευσε στην ανασφάλεια του Αύριο το κοινό τους μερτικό. Κι αφεντικά και μεροκαματιάρηδες.

Πήρε στα χέρια του το βιβλιάριο της Τράπεζας. Ελάχιστα πια τα ευρώ στον ασήμαντο έτσι κι αλλιώς λογαριασμό του. Και η ζωή του; Ασήμαντη φάνταζε πια κι αυτή κι αβάσταχτη τόσο, που δεν άντεξε άλλο αυτό τον θλιβερό διάλογο με τον εαυτό του. Έκλεισε πίσω του την πόρτα, βγήκε στους δρόμους, διέσχισε την πλατεία, διασταυρώθηκε με βήματα και βλέμματα πολλών ανθρώπων. Κι ένιωσε πως στις πιο πολλές διαβάσεις της αγωνίας περπάτησαν μαζί του νέοι και μεσόκοποι, κτυπημένοι από την ίδια έγνοια.

Κατέβηκε ως τη θάλασσα. Πάντα τον ηρεμούσε η θάλασσα. Μα η φουρτούνα του δεν κόπασε μέσα στα γαλάζια της μάτια. Ερχότανε ένα κύμα από άδικο, τον τύλιγε, τον έπνιγε κι ύστερα ξέβραζε το σώμα του στα βράχια της απόγνωσης. Θα μπορούσε εκείνη τη στιγμή να δώσει ένα τέλος πέφτοντας στο νερό από το πιο ψηλό σημείο της απελπισίας του. 

Ναι, μια απόφαση ήταν, μια δύναμη ψυχής που θα έπρεπε να την αντλήσει από τον μεγάλο του πόνο. Έκλεισε τα μάτια, προσπάθησε να γίνει δυνατός για την πιο μεγάλη αδυναμία του. Και τότε χτύπησε επίμονα το κινητό του. Σκέφτηκε να μην απαντήσει. Νίκησε τελικά η περιέργεια, όταν είδε τον άγνωστο αριθμό. «Ναι; Τη Ζωή θα ήθελα», είπε μια δροσερή φωνή και έμεινε σιωπηλή περιμένοντας. «Κι εγώ… κι εγώ τη ζωή ψάχνω», της ψιθύρισε τελικά, αφήνοντας την αναπνοή του να ελευθερώσει στην ατμόσφαιρα όλο το βάρος της καρδιάς.

Η θάλασσα πηγαινοερχόταν ακόμα μέσα στα μάτια του, πιο γαλήνια, πιο γαλάζια κι ήταν λες και ένα μικρό αφρισμένο κύμα του ψιθύριζε κάθε φορά πως κάπου αλλού μια στεριά τον περίμενε να αράξει. Ας έφευγε γρήγορα με το πρώτο καράβι της ψυχής.
Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου