Η γιαγιά μου η Καλλιόπη

Της Πόπης Νικολαΐδου

 Η γιαγιά Καλλού με τους γιούς της Βενιζέλο (αριστερά) και Περικλή  

(Φωτογραφία)

Οι γονείς της, Κωνσταντής και Καλλιόπη, ήταν από τον Άγιο Λουκά της Λευκωσίας. Ο πατέρας της ήταν ράφτης. Έραβε ζιμπούνια, μέρος της παραδοσιακής ενδυμασίας των χωρικών, τα οποία φορούσαν στην καθημερινή τους φορεσιά, μόνα τους, ή σε συνδυασμό  με το γιλέκο. Σε μια περιοδεία του στα κοντινά χωριά, για να πάρει μέτρα και να ράψει ζιμπούνια, πήρε μαζί του και τη γιαγιά Καλλιόπη. Το ταξίδι με την άμαξα έπαιρνε ώρες. Στην επίσκεψή τους στο χωριό Μαραθόβουνο, της Μεσαορίας, ο φτερωτός έρωτας φτερούγισε για το υπόλοιπο της ζωής της. Ήταν, δεν ήταν 15 ετών!  Ο Γιώρκος ο καφετζής την ερωτεύτηκε με την πρώτη κιόλας ματιά. Σύντομα, της έστειλε προξένια και σε λίγους μήνες παντρεύτηκαν σύμφωνα με τα έθιμα της εποχής.

Το όνομα της ήταν Καλλιόπη (Καλλού), το ίδιο με τη μητέρα της. Σε όλους όμως, ήταν γνωστή ως ο «Κουμαντάρης», γιατί είχε την ιδιαίτερη ικανότητα να ελέγχει, να διοικεί και γενικά, να κουμαντάρει. Είχε υπό τον πλήρη έλεγχο της το καφενείο του άνδρα της, ο οποίος πέθανε νωρίς. Πίσω του άφησε δεκατρία παιδιά (Ελεγκού, Τταλλού, Ορτού, Αλέκος, Φιγενού,  Βενιζέλος, Κατίνα, Αθηνά, Νίκος, Νίκος Γιατρός, Σμαράγδα, Μαρούλλα και Περικλής), να τα μεγαλώσει η χήρα πια Καλλιόπη.

Μαζί με τη μεγάλη της οικογένεια, μεγάλωσε, επίσης, το ορφανό παιδάκι του κουνιάδου της Ανδρέα Ρούσου, τη Στέλλα, που ως βρέφος τη θήλαζε μαζί με τον γιό της Νίκο Γιατρό, που ήταν στην ίδια ηλικία.

Το καφενείο ήταν υπό την επίβλεψή της, ακόμα και όταν το ανέλαβε ο γιός της Βενιζέλος, γνωστός ως Ζάκκος. Ήταν συνέχεια εκεί, για να ανταλλάσει κουβέντες με τους καφενόβιους συγχωριανούς της.  Παράλληλα, με τις μεγάλες ευθύνες του σπιτιού, να μαγειρεύει, να ζυμώνει, να φροντίζει τόσα πολλά άτομα, βοηθούσε με μεγάλη ευχαρίστηση εθελοντικά, όσο μπορούσε τους άλλους. Οι αρετές και τα χαρίσματα της ήσαν πολλά. Γι’ αυτό, ο «Κουμαντάρης» έχαιρε εκτίμησης απ’ όλο το χωριό.

Μαυροφορεμένη με μαντιλοδεμένο το άσπρο της πρόσωπο, άφηνε τα ολογάλανα μάτια της, να σπινθηρίζουν και το χαμόγελο να μην της λείπει ποτέ. Αλλά και το γέλιο, γιατί είχε βαθιά αίσθηση του χιούμορ. Από το στόμα της έφευγαν μόνο λόγια γλυκά, λόγια αγάπης και παρηγοριάς. Κανένα δεν στεναχώρησε και ήταν πάντα παρούσα εκεί που τη χρειάζονταν τα παιδιά και οι συνάνθρωποί της. Πρώτη για να βοηθήσει στις γέννες, στις αρρώστιες, στους γάμους, στις χαρές και στις λύπες των άλλων.

Την ευχαριστούσε ιδιαίτερα, να βοηθά τον συνάνθρωπό της. Πρόσφερε πάντα απλόχερα ότι είχε στη διάθεσή της. Χαρακτηριστικό είναι και το εξής περιστατικό. Μια μέρα η μητέρα του μικρού Στυλλή της Γιάτραινας, τον έστειλε να φέρει μια οντζιά πετρέλαιο. Πήρε, λοιπόν, μια μπουκάλα και ο Καράγιωργκης, που βοηθούσε το γαμπρό του Αντρέα Ρούσο στο μπακάλικο, του τη γέμισε με πετρέλαιο. Μόλις έφυγε ο Στέλιος με τη γεμάτη μπουκάλα, ο Ανδρέας Ρούσος ρώτησε τον Καράγιωρκη. «Σου έδωσε ο μιτσής την εικοσάρα για το πετρέλαιο»; Όταν, αντιλήφθηκε, ότι, ο μικρός δεν πλήρωσε, τον φώναξαν πίσω και του άδειασαν το μπουκάλι. Ο Στέλιος άρχισε να κλαίει, γιατί δεν κρατούσε να πληρώσει. Τη σκηνή είδε η Καλλού, ο «Κουμαντάρης» και αμέσως φώναξε τον Στέλιο. Του έδωσε την εικοσάρα και του είπε: «Τρέξε, να πάρεις το πετρέλαιο» και του έδωσε και ένα λουκούμι, για να σταματήσει να κλαίει.

Σε μεγαλύτερη ηλικία έλειπε συχνά από το χωριό. Με το που έμπαιναν στον καφενέ οι θαμώνες, ρωτούσαν όλοι. «Μα πού είναι ο Κουμαντάρης; Πού πήγε πάλι»;  Η γιαγιά Καλλιόπη πήγαινε στα παιδιά και στους συγγενείς της. Λίγες μέρες στη Λευκωσία με την οικογένεια του μικρού της γιού, του Περικλή, μετά στο Βαρώσι, στο γιό της Νίκο Γιατρό, στη Βατυλή που ήταν παντρεμένες οι κόρες της Μαρούλλα και Φιγενού, στην Αχερίτου, στα παιδιά του αδελφού της Νικόλα του Μαραθοβουνιώτη και συνέχιζε αυτό τον κύκλο. Έτσι, είχε μόνιμα έτοιμα τα ρούχα της διπλωμένα σε ένα «ποξιά».

Ήταν ευλογία και θείο δώρο πραγματικά, να έχουμε ως γιαγιά αυτό το υπέροχο πλάσμα. Πάντα είχε κάτι να σου δώσει, κάτι να σου διηγηθεί, να σε ευχαριστήσει, να σε διδάξει κι ας μην ήτανε δασκάλα. Καρτερική και υπομονετική, δεν υπήρξε ποτέ μίζερη στη ζωή της. Έχοντας πλούσιες και ανεξάντλητες εσωτερικές δυνάμεις, ποτέ δεν παραπονιόταν για τίποτε.  Ούτε οι αρρώστιες, ούτε τα βάσανα τη λύγισαν κι ας είχε χάσει τον άντρα της και ένα της παιδί, τον Αλέκο σε μικρή ηλικία. Όχι, ότι δεν τους θρηνούσε. Λέγεται, ότι κάποτε την άκουγαν αργά το βράδυ, όταν όλοι κοιμόντουσαν να θρηνεί τον Αλέκο της. Αλλά, δεν ήθελε να τη βλέπουν.

Ευτύχισε να μεγαλώσει και να αποκαταστήσει τα 13 της παιδιά. Αυτό που κατάφεραν με τον άνδρα της, ήταν, να φτιάξουν μια οικογένεια δεμένη με αρχές και αξίες. Μια μεγάλη οικογένεια αγαπημένη, όπου η αλληλοβοήθεια ήταν ο κανόνας. Η ιερή αυτή παρακαταθήκη συνεχίστηκε αδιάλειπτα, ακόμη και μετά που όλα τα παιδιά παντρεύτηκαν κι έφτιαξαν τις δικές τους οικογένειες.

Έφυγε όρθια και αθόρυβα, ένα βράδυ στις 11 Δεκεμβρίου 1970. Χωρίς ποτέ, να χρειαστεί να γίνει βάρος σε κανένα. Έτσι, ακριβώς, όπως το επιθυμούσε.      Κρατάμε βαθιά μέσα μας, τις γλυκές της θύμησες με μεγάλη αγάπη και απέραντο σεβασμό. Τις αρχές και τις αξίες, που μας δίδαξε, προσπαθούμε ως συνέχεια, να τις περάσουμε ατόφιες στα παιδιά μας. 

Γιαγιά Καλλιόπη, ήσουν μοναδική. Απλά, υπέροχη και αξέχαστη θα μείνεις για πάντα στη μνήμη μας. 
Θα είσαι ο φωτεινός φάρος, για να μας διδάσκεις για το όμορφο ταξίδι της ζωής, όταν αυτό έχει περιεχόμενο και ουσία.

Αντί Μνημοσύνου

Καλλιόπη (Πόπη) Νικολαΐδου