Δημήτρης Κ. Παπακωνσταντίνου (1915-1990)

Αφιέρωμα στον Κωνσταντινουπολίτη ποιητή Δημήτρη Κ. Παπακωνσταντίνου

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ

ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ 25, 15351, ΑΘΗΝΑ

Τ. -Φ. 210 66 69 131 - info@idisme.gr

' Όσο περισσότερο δίνεσαι στον κόσμο, τόσο σφοδρό το πετροβόλημα.'

Δημ. Κ. Παπακωνσταντίνου

Με αφορμή τη συμπλήρωση φέτος είκοσι χρόνων από το θάνατο του σπουδαίου ποιητή, καταξιωμένου κριτικού, φωτισμένου Δάσκαλου και ασυμβίβαστου στοχαστή, Δημήτρη Κ. Παπακωνσταντίνου το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.) συγκέντρωσε και εξέδωσε σε δυο τόμους -για πρώτη φορά- το σύνολο του ποιητικού του έργου (ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΑΠΑΝΤΑ ΔΗΜ. Κ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ τ.Α' και Β', εκδ. ΙΔΙΣΜΕ).

Η παρουσίαση των τόμων πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 15/3/2010 στο Θέατρο Άλφα, παρουσία του εκπροσώπου της ΑΘΠ Οικουμενικού Πατριάρχη κκ Βαρθολομαίου Θεοφ. Επισκόπου Ναζιανζού κ. Θεοδωρήτου, εκπροσώπων των τεχνών και γραμμάτων, δημοσιογράφων αλλά και πλήθους κόσμου... Τον ποιητή ενσάρκωσε ο καταξιωμένος ηθοποιός Στέφανος Ληναίος -σε σκηνοθετική επιμέλεια της Καλλιόπης Λεγάκη - καθώς απήγγειλε δραματοποιημενα αρκετά ποιήματα του. Δυο ποιήματα του ποιητή τραγούδησε ο μοναδικός ερμηνευτής και σπουδαίος τραγουδιστής Γιώργος Νταλάρας σε μουσική του Τούρκου μαέστρου Σερντάρ Γιαλτσίν. Τη φιλολογική ανάλυση έκανε η φιλόλογος Ζαππείου Λυκείου Κωνσταντινούπολης, Καίτη Σαριόγλου ενώ την όλη οργάνωση και παρουσίαση του αφιερώματος είχε η Γ.Γ. του ΙΔΙΣΜΕ Ειρήνη Σαριόγλου.

Ο Δημήτρης Παπακωνσταντίνου προσπάθησε με θέση και στάση ζωής να τεκμηριώσει τα πιστεύω του: ότι ο πνευματικά ελεύθερος άνθρωπος δεν έπρεπε να ανήκει σε κανένα 'οργανωμένο σύστημα’. Αγωνίστηκε μόνος του ενάντια σε κάθε κύκλωμα, διατηρώντας αδούλωτο τον ψυχικό του κόσμο και ακέραια την πίστη του στην ιδέα του Χρέους. Μέσα στα περίπου πενήντα χρόνια της γόνιμης προσφοράς του τίποτα δεν στάθηκε ικανό να θολώσει την πίστη του στην Ελευθερία, την αφοσίωση του στα Γράμματα και την αγάπη του προς τον Άνθρωπο. Τίποτα δεν μπόρεσε να περιορίσει την ειλικρίνεια κι ευαισθησία του λόγου του. Το αφιέρωμα αυτό ήταν ένα ελάχιστο δείγμα αγάπης και ευγνωμοσύνης προς έναν ολοκληρωμένο πνευματικό Άνθρωπο.

Τα έσοδα του βιβλίου θα διατεθούν για την υλοποίηση ιστορικού ντοκιμντέρ για το έργο και τη ζωή του Δημ. Κ. Παπακωνσταντίνου.

Π. Πουλάκος - ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ

Ο Δημήτρης Κ. Παπακωνσταντίνου γεννήθηκε (το 1915 ως Δημήτρης Παπαδόπουλος) και μεγάλωσε στην Πόλη, την οποία και εξύμνησε στα ποιήματά του. Απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής και της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ανέλαβε υπηρεσία ως φιλόλογος της Μέσης Εκπαίδευσης αρχικά στα Λύκεια της Πόλης (1943-1965) και αργότερα της Αθήνας, όπου προήχθη στο βαθμό του γυμνασιάρχη. Δόκιμος ποιητής, αδέκαστος κριτικός συνεργάστηκε με τα σημαντικότερα λογοτεχνικά περιοδικά της Πόλης, της Αθήνας, και της Θεσσαλονίκης (Βόσπορος, Πυρσός, Νέα Εστία, Ευθύνη, Ν. Πορεία, Σκέψη κ.ά) ενώ παράλληλα διεύθυνε και το λογοτεχνικό περιοδικό Τέχνη τον πρώτο χρόνο της έκδοσής του. Ο Παπακωνσταντίνου τιμήθηκε επανειλημμένα για το σύνολο της συγγραφικής του δραστηριότητας: Το 1976 απέσπασε το Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών για την ποιητική του συλλογή Σκιαμαχία, σειρά Α' ενώ το 1982 τιμήθηκε με το Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για την ποιητική του συλλογή Απέκδυση. Το 1978 έλαβε το Β' Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου και Κριτικής του Υπουργείου Πολιτισμού για το έργο του Κριτική Βιβλίου σειρά Α'. Τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών και για την προσφορά του στην παιδεία και τα γράμματα της Πόλης (1973). Το 1986 του απονεμήθηκε το οφίκιο του Άρχοντα Νοταρίου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.

Στα έργα του, εκτός από τις ποιητικές του συλλογές που επανέκδωσε το ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ πρόσφατα με χρονολογική σειρά (Τα Ποιητικά Άπαντα του Δημ. Κ. Παπακωνσταντίνου, τόμος Α' και Β'), συμπεριλαμβάνονται και: Τα Κριτικά Μελετήματα, Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, (1960), η Δοκιμιακή μονογραφία Πέτρος Χάρης, Σειρά Α' (1969) και Β' (1984) και το πεντάτομο έργο Κριτική του Βιβλίου (σειρά Α' (1978), σειρά Β' (1980), σειρά Γ', 1983, σειρά Δ' 1986, σειρά Ε' 1990). Πέθανε στην Αθήνα το 1990.

...O Παπακωνσταντίνου είναι η φωτεινή μορφή, [είναι] το πρόσωπο του ανθρώπου που μ' έκανε να αγαπήσω την ποίηση, να γνωρίσω 'τη φωνή' της ποίησης...' Ι. Κουτσουράδη, καθηγήτρια Φιλοσοφίας, ιδρύτρια του τμήματος Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Άγκυρας.

'Η γενική παιδεία του Παπακωνσταντίνου, ο φιλολογικός του εξοπλισμός η αντικειμενικότητα των απόψεων του, σε συνδυασμό με την έμφυτη δεξιότητα μιας λεπτής σε βάθος διείσδυσης συνετέλεσαν ώστε τα κριτικά του κείμενα να ξαναδώσουν υπόληψη στο κριτικό είδος που τόσο είχε νοθευτεί, υπηρετώντας προσχεδιασμένους στόχους πνευματικής συναλλαγής...' Ανθολογία M. Περάνθη.

' Ήταν το μεγαλύτερο πνευματικό μας κεφάλαιο ο Δημητρός. Υπήρξε ο ποιητής που συνόδευσε τον κοπαδιαστό και τραγικό εκπατρισμό. Την μεγάλη έξοδο.' Ν. Παλαιόπουλος. Ζωγράφος, Συγγραφέας.

'Τόσο τα εφόδια του φιλολόγου, με τις στέρεα κατακτημένες γνώσεις, όσο και η πολύχρονη πείρα του Δασκάλου, με τη ζωντανή αίσθηση της ανθρώπινης επαφής, ήταν επόμενο να βαθαίνουν, να ευρύνουν, ν' αρτιώνουν την καλλιτεχνική ευαισθησία του Δημ. Κ. Παπακωνσταντίνου...' 'Απεριόριστα αφοσιωμένος στην Πόλη, [ο Δημ. Κ. Παπακωνσταντίνου] δε χάνει ποτέ την ευκαιρία περίπαθα να την υμνεί, συλλαμβάνοντας καίρια την ιδιομορφία της σαγήνης της...' Π. Χρονάς, Λογοτέχνης.

''Για το γνήσιο Έλληνα Κωνσταντινουπολίτη ποιητή Παπακωνσταντίνου: Από τις σπάνιες, ευαίσθητες ποιητικές φωνές που αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο μέρος από εκείνη τη θαυμαστή, διχοτομημένη γενιά του μεσοπόλεμου. Που έκρυβε, στην αγρύπνια της νύχτας, τους απελπισμένους στίχους μια ατέλειωτης μοναξιάς και όλη τη μέρα πρόσφερε απλόχερα στους συνανθρώπους μας, μιαν απέραντη, άδολη αγάπη...' Στ. Ληναίος, Ηθοποιός.

'Η εκδημία ενός ποιητή και κριτικού του ήθους και της αξίας του Δημ. Κ. Παπακωνσταντίνου είναι αναμφισβήτητο ότι δημιουργεί σοβαρό κενό για τον πνευματικό κόσμο του τόπου μας, που στο πρόσωπο του χάνει όχι μόνο τον άξιο λογοτέχνη αλλά και τον ευγενή και ανιδιοτελή και σεμνό άνθρωπο...' Ε.Ν. Μόσχος, Συγγραφέας.

Η Γ. Γραμματέας του ΙΔΙΣΜΕ Ειρήνη Σαριόγλου