«Η Αγιά Σοφιά ανήκει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα»
Του Άρη Νότη
O Μιχάλης Βασιλειάδης, εκδότης της μακροβιότερης ελληνικής εφημερίδας στην Κωνσταντινούπολη, μιλά στον Άρη Νότη
H πρώτη γνωριμία μου με το Μιχάλη Βασιλειάδη έγινε μέσω ενός τρίγλωσσου βιβλίου για την Ίμβρο, στο οποίο είχε αναλάβει την ελληνική μετάφραση। Με εντυπωσίασε η ταλαντούχα και εμπνευσμένη γραφή του.
Όταν αργότερα έμαθα ότι εκδίδει τη μακροβιότερη ελληνική εφημερίδα στην Τουρκία, την «Απογευματινή», θέλησα να τον γνωρίσω από κοντά। Στο τελευταίο μου ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη τον συνάντησα στο γραφείο του σε μια στοά στην περιοχή Ταξίμ. Εκεί στεγάζεται η «Απογευματινή»…
- Έχω αναλάβει την «Απογευματινή» εδώ και τρία χρόνια, όταν στα μέσα του 2002 πέθανε ο τελευταίος εκδότης της, ο Γεώργιος Αδόσογλου, που ήταν επί 10 χρόνια κλινήρης, αλλά κατόρθωσε να την κρατήσει ημερήσια, όπως ξεκίνησε στις 12 Ιουλίου του 1925, παρότι είχε πέσει το τιράζ της στα 80 φύλλα, λέει με παρορμητισμό ο κ. Βασιλειάδης, προλαβαίνοντας την πρώτη μας ερώτηση...
- Ποια είναι τα «κίνητρα» της εφημερίδας; τον ρωτάμε...
- Η εφημερίδα τότε είχε «αρχή» της τη φράση του Β. Ουγκό «Αι νέαι εποχαί επιβάλλουσι και νέα καθήκοντα», μια επιλογή εξαιρετικά επιτυχημένη και επίκαιρη, αν θυμηθεί κανείς ότι η Πολίτικη Ρωμιοσύνη τις ημέρες εκείνες μεταπηδούσε από τα υπολείμματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη νεοσύστατη τότε Τουρκική Δημοκρατία. Στη συνέχεια προστέθηκε ως δεύτερο μότο η φράση: «Oυδείς γεννάται, ουδείς αποθνήσκει άνευ της Απογευματινής», που δηλώνει τη στενή σχέση της με την καθημερινή ζωή των Ρωμιών της Πόλης ως ο κατ’ εξοχήν δέκτης των κοινωνικών αγγελιών, όπως γάμοι, βαπτίσεις, θάνατοι κ.λπ. Σήμερα η «Απογευματινή» αποτελεί τον εκφραστή και μέσο επικοινωνίας των ευάριθμων πλέον Ρωμιών της Πόλης και εκδίδεται καθημερινά πλην Σαββατοκύριακου.
- Τι μπορεί να διαβάσει κάποιος στην «Απογευματινή»;
- Η εφημερίδα έχει καταγραμμένη στις σελίδες της όλη την ιστορία, πολιτική και κοινωνική, των τελευταίων 80 ετών του Ελληνισμού της Πόλης. Περιέχει ειδήσεις και σχόλια από τα πρώτα χρόνιας της Δημοκρατίας μέχρι σήμερα, ιδωμένα με το μάτι της μειονότητας...
- Tι σας ώθησε να αναλάβετε την εφημερίδα αυτή;
-Ήμουν διευθυντής της εφημερίδας «Εμπρός» μέχρι το 1975 στην Πόλη. Το 1964 κατηγορήθηκα για ένα κείμενο το οποίο φερόταν ότι διασπά την εθνική ενότητα της Τουρκίας και προπαγανδίζει τη Ρωμιοσύνη. Το δικαστήριο, που κράτησε 10 χρόνια, με αθώωσε, αφού προηγουμένως χρειάστηκε να πάρω 3 φορές αθωωτική απόφαση για να τελειώσει. Τελικά, η εφημερίδα «Εμπρός», με τη διαρροή που υπήρξε το 1975, αναγκάστηκε να κλείσει. Κι εγώ έφυγα. Πήγα στην Αθήνα, κι εξέδωσα την εφημερίδα «Επτάλοφος». Στις 31.12.2000 συνέβη ένα τραγικό για την οικογένειά μου περιστατικό που με ανάγκασε και σταματήσω την «Επτάλοφο» και να ζητήσω σύνταξη. Τα δυόμισι χρόνια πέρασαν δύσκολα, όταν ήρθε η πρόταση, μετά το θάνατο του Γεωργίου Αδόσογλου, να αναλάβω την «Απογευματινή». Την αποδέχτηκα. Τη νέα αυτή προσπάθεια ευλόγησε και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, με τον οποίο υπήρξαμε και συμμαθητές στο Ζωγράφειο Γυμνάσιο.
- Πόση κυκλοφορία είχε όταν αναλάβατε την «Απογευματινή»;
- Όταν την ανέλαβα η «Απογευματινή» είχε κυκλοφορία 80 φύλλα. Σήμερα τυπώνουμε 550 φύλλα τα 480 διατίθενται. Από τα υπόλοιπα, 35-40 πάνε σε φίλους και συνδρομητές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, που θέλουν να έχουν επαφή με την Πόλη, και τα υπόλοιπα μένουν στο αρχείο. Για την ακρίβεια, τα 480 διατίθενται μέσα στην Πόλη, σε ένα σύνολο 500 οικογενειών, δηλαδή 2000 ατόμων. Αυτός ήταν και ο σκοπός: σε κάθε ελληνική οικογένεια να μπαίνει και μια εφημερίδα. Η εφημερίδα είναι στην Ελληνική γλώσσα, για να μπορούν οι νέοι να συνειδητοποιούν την ταυτότητά τους και να ξέρουν ποιοι είναι, ώστε να αγωνιστούν εναντίον εκείνων που προσπαθούν να τους αποκόψουν από το παρελθόν τους, τις ρίζες τους, και να υφαρπάξουν τις περιουσίες τους. Το αναγνωστικό κοινό, λοιπόν, είναι Έλληνες, όμως, μπορεί να υπάρχουν και κάποιοι Τούρκοι από τον επιστημονικό χώρο, που γνωρίζουν ελληνικά, και να τη διαβάζουν.
- Ποια είναι η αντιμετώπιση που είχατε και έχετε από το τουρκικό καθεστώς;
- Είναι τεράστια η διαφορά. Κατά την πρώτη μου παρουσία μέχρι το ’75, ήταν πάρα πολύ δύσκολη η ζωή. Μας καλούσαν οι επίσημες ή «ημιεπίσημες» Αρχές και μας ζητούσαν να μη χρησιμοποιούμε ελληνικά τοπωνύμια, και πολλά άλλα. Κατά το 10ετή δικαστικό αγώνα μου δεν μπόρεσα να βρω δικηγόρο να με υπερασπιστεί. Οι Ρωμιοί φοβόντουσαν, οι δε Τούρκοι δεν αναλάμβαναν. Τώρα υπάρχουν Τούρκοι δικηγόροι που θα αναλάμβαναν και χωρίς χρήματα να με υπερασπιστούν, αν προέκυπτε ανάλογο θέμα. Υπάρχει ρεύμα προοδευτικών ατόμων, που μπορούν πλέον να εκφράζονται, και αυτό μας δίνει τη δύναμη να αγωνιζόμαστε κι εμείς. Αν και αριθμητικά είναι μειωμένες πολύ οι δυνατότητές μας, είναι παρήγορο το ότι έχουμε και Τούρκους που μας υποστηρίζουν…
- Μιλήστε μας λίγο για το ελληνικό στοιχείο που υπάρχει στην Πόλη.
- Είναι οι λίγοι εναπομείναντες, οι οποίοι, είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω εργασίας, δεν μπόρεσαν να φύγουν, ή λόγω αρχής και αγάπης προς τα πάτρια εδάφη, δεν θέλησαν να εγκαταλείψουν την πατρώα γη. Προτίμησαν να ζήσουν τη ζωή τους, με δύσκολες συνθήκες. Η Ρωμιοσύνη, όσο βρίσκεται στα χώματα που τη γέννησαν, υπάρχει και υφίσταται. Έστω και λίγοι, αποτελούμε τη ζωντανή ασπίδα του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου.
Η Τουρκία αλλάζει…
- Έχετε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη και έχετε ζήσει πολλά γεγονότα. Πώς βλέπετε το μέλλον της Τουρκίας στην Ε.Ε.;
- Η Τουρκία αλλάζει με πολύ γρήγορους ρυθμούς, οι οικονομικές συνθήκες που την κρατούν στην Ε.Ε. δημιουργούν καταστάσεις που πρέπει να τις βιώσει και να τις αποδεχτεί. Η συνύφανση με την Ε.Ε. θα αναγκάσει την Τουρκία και στον πολιτικό τομέα να προσαρμοστεί. Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι γίνεται μια κοσμογονία. Υπάρχουν δυνάμεις που αγωνίζονται, και πιστεύω ότι θα φτάσει η Τουρκία να προσαρμοστεί στις πολιτιστικές αξίες της Ε.Ε. και ως προς το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
- Όταν αντικρίζετε την Αγιά-Σοφιά, πώς αισθάνεστε;
- Πάντοτε, όταν βρίσκομαι σε κάποια πόλη με πολλά ιστορικά στοιχεία αισθάνομαι πάρα πολύ ωραία, όποια πόλη του κόσμου κι αν είναι αυτή. Θέλω να πω ότι η ζωή είναι το παρόν και το μέλλον, δεν είναι το παρελθόν. Υπάρχει μια κατάσταση που πρέπει να αποδεχθούμε. Οι μεγαλοϊδεατισμοί δεν είναι στοιχείο που πρέπει να μας διακατέχει. Ποτέ δεν μας ωφέλησε. Όσο για την Αγ. Σοφιά και τα 500 χρόνια που πέρασε ως τέμενος προσέθεσαν στην ιστορική της οντότητα, με αποτέλεσμα να τη βλέπουν με θαυμασμό και πολλοί Τούρκοι, αλλά και άλλοι λαοί…
Άρης Νότης
Δημοσιογράφος
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Σημερινή" 12.3.2006
No comments:
Post a Comment