Αφηγήσεις, Εμπειρίες, Διδάγματα, Νίκου Κ. Σιακόλα

Ένα απρόσμενο, ασυνήθιστο και πολύ χρήσιμο βιβλίο

Του Άντη Ροδίτη  

Στην Ελλάδα από όπου αντιγράψαμε κι εμείς τον θεσμό της κρατικής βράβευσης "Χρονικών", "Μαρτυριών" ή βιογραφιών, ο θεσμός ισχύει πάντα απρόσκοπτα, ενώ εμείς στην Κύπρο τελικά τον καταργήσαμε. Έκαμα ένα μικρόν αγώνα δι' αλληλογραφίας με το Υπουργείο για να επαναφέρουν τον θεσμό χωρίς να επιτύχω τίποτε. Κανείς από τους λογοτέχνες δεν με υποστήριξε. Οι δικαιολογίες του Υπουργείου αστείες μέχρι (μην πω καμιά βαριά λέξη) ανυπόστατες. Η χειρότερη ήταν ότι έγραφαν πολλοί άνθρωποι χρονικά, μαρτυρίες και αυτοβιογραφίες, ένεκα είναι πολλά που έζησαν τόσοι πολλοί στον τόπο μας στις τελευταίες δεκαετίες και το Υπουργείο δεν εύρισκε τον καιρό να τα εξετάσει όλα! Έφταναν, λέει, στο Υπουργείο τα Χρονικά κι οι Μαρτυρίες με το τσουβάλι! Άρα... πέτα τις!

Κάμνω αυτή τη μικρή εισαγωγή γιατί έτυχε να πέσει στα χέρια μου ένα βιβλίο αυτοβιογραφίας, που είναι ταυτόχρονα χρονικό και μαρτυρία και που κυριολεκτικά το ρούφηξα από την αρχή ως το τέλος με αδιάπτωτο ενδιαφέρον. Είναι ένα βιβλίο που συμβάλλει ουσιαστικά στη σκιαγράφηση τής ευρύτερης και πληρέστερης εικόνας του κόσμου της Κύπρου, πέρα από εκείνη που σκιαγραφούν οι καλλιτέχνες μας. Αυτό το βιβλίο προσφέρει στον αναγνώστη πολλά σημαντικά στοιχεία και για την άλλη πλευρά, εκείνη της επιχειρηματικής, οικονομικής δραστηριότητας στην Κύπρο από την εποχή πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως τις μέρες μας. Μέσα από την αφήγηση του κ. Νίκου Κ. Σιακόλα ("Αφηγήσεις, Εμπειρίες, Διδάγματα", Λευκωσία 20121) αναβιώνουν, πέρα από τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες, εκείνες μεγάλου μέρους του επιχειρηματικού κόσμου που συνέβαλλε τότε στην ανάπτυξη του τόπου παράλληλα με την πορεία των ιστορικών γεγονότων. 

Αν και το βιβλίο δείχνει να ξεκίνησε σαν οδηγός για επίδοξους επιχειρηματίες, πήρε στο τέλος τέτοιες διαστάσεις αφήγησης μιας περιπέτειας ζωής που δεν αφήνει αδιάφορο τον μέσο Κύπριο αναγνώστη. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ζωή ενός ανθρώπου που πέτυχε όλα όσα φιλοδόξησε στη ζωή του δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερη εκκίνηση παρά από εκείνη -όπως την περιγράφει ο ίδιος- της αποστολής που του ανάθεσε ο παππούς του, σε ηλικία μόλις οκτώ χρονών, να πάει μέσα στα μαύρα μεσάνυχτα με το φανάρι πετρελαίου και το φτυάρι να ποτίσει τις λεμονιές του οικογενειακού κτήματος στη Λάπηθο. Πώς να μην υπερνικήσει κανείς οποιοδήποτε άλλο φόβο στη μελλοντική του ζωή, πώς δεν θα πάρει τις πιο τολμηρές επιχειρηματικές αποφάσεις χωρίς μια τέτοια νικηφόρα εμπειρία στο ενεργητικό του από το παιδικό του παρελθόν;

Ό, τι και να πω εδώ για το περιεχόμενο δεν αντικαθιστά την ανάγνωση του ιδίου του βιβλίου. Μόνο και μόνο η περιγραφή που δίνει ο κ. Σιακόλας των ανθρώπων που γνώρισε και συνεργάστηκε μαζί τους (αναφέρω μερικά μόνο ονόματα: Ζήνων Σεβέρης, Θεμιστοκλής Δέρβης, Κρίτων Τορναρίτης, Γώγος Παρασκευαϊδης και Στέλιος Ιωάννου, Αλέξανδρος Τσάτσος, Γώγος Κακογιάννης, Jacob Rothschild, Κίκης Λαζαρίδης, Γιάννης και Γλαύκος Κληρίδης, Τάσσος Παπαδόπουλος κ.ο.κ.) αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος.

Από την άλλη είναι οι σχεδόν απίστευτες περιπέτειες στις διάφορες χώρες που βρέθηκε προκειμένου να επιτύχει μια εμπορική συμφωνία, σε μερικές από τις οποίες (Τουρκία, Νιγηρία) κινδύνευσε η ίδια η ζωή του. Στη Μερσίνα τον Αύγουστο του 1951 ο Τούρκος έμπορος με τον οποίο θα συνδιαλλασσόταν αποδείχτηκε κρυπτοχριστιανός, αφού φύλαγε σε ερμάρι τού γραφείου του το εικόνισμα της Παναγίας με αναμμένο καντήλι! Αλλά στο ξενοδοχείο που έπρεπε να περάσει μια νύχτα οι κοριοί ήταν μυριάδες. Στα Άδανα, στο "εστιατώριο" που πήγε για φαγητό, στον τοίχο υπήρχε σχέδιο με την Κύπρο διαμελισμένη (1951) και τα γκαρσόνια τον απείλησαν με μαχαίρι όταν κατάλαβαν ότι ήταν Κύπριος. Σώθηκε από την εμφάνιση ξαφνικά Ιταλών τουριστών που απέσπασαν την προσοχή των Τούρκων και βρήκε την ευκαιρία να διαφύγει και μόλις να προλάβει το τραίνο για το Χαλέπι. Στη Νιγηρία τού έκοψαν τη γραβάτα με ξυράφι προκειμένου να τον εκβιάσουν να προσλάβει την αδελφή του δράστη υπάλληλό του. Στις περισσότερες περιπτώσεις εκείνο που έσωζε τον κ. Νίκο ήταν η παροιμιώδης ψυχραιμία του, ο ήπιος χαρακτήρας του και η ευγένεια με την οποία συμπεριφέρεται πάντα σε όλους ανεξαρτήτως κοινωνικής θέσης.

Μεγάλη αξία έχουν οι περιγραφές του για την απόκτηση της περιοχής της Λίμνης στην Πόλη Χρυσοχού, η ενεργός δράση στον τομέα της Ασφάλισης, η δημιουργία των Mall και των δύο αεροδρομίων Λάρνακας και Πάφου, έργα που διαδραμάτισαν πρωτεύοντα ρόλο στην αναπτυξιακή πορεία της σημερινής Κύπρου. Σχεδόν πάντοτε το πρώτιστο εμπόδιο ήταν η γραφειοκρατία και η εγγενής διστακτικότητα, η ατολμία και ο συντηρητισμός που χαρακτηρίζουν τον Κύπριο, νησιώτη μεν αλλά πάντα συγκρατημένο και ανέτοιμο για αποφασιστική δράση.

Το βιβλίο "Αφηγήσεις, Εμπειρίες, Διδάγματα" του κ. Νίκου Κ. Σιακόλα είναι ένα πραγματικό απόκτημα με λογοτεχνική αξία και πολύ χρήσιμο εργαλείο ακόμα και για τον ιστορικό επιστήμονα και τον κοινωνιολόγο, πέρα από την αξία του ως οδηγού του "καλού επιχειρηματία"!

Άντης Ροδίτης