Ελληνικές επιγραφές στο εξωτερικό

Αθάνατη ελληνική γλώσσα

1. Το έμβλημα της 300ης σειράς των »βατραχιών» της Αμερικής (US NAVY SEALS), είναι, όπως βλέπετε στην εικόνα Ελληνικό

2. Στο πανεπιστήμιο του Τέξας υπάρχει ένα από τα σημαντικότερα αποφθεγματα του Δημόκριτου : »…. βούλεσθαι μᾶλλον μίαν εὑρεῖν αἰτιολογίαν ἢ τὴν Περσῶν οἱ βασιλείαν γενέσθαι…», (προτιμούσε να βρει μία ερμηνεία »για ένα φαινόμενο», παρά να γίνει δικό του το βασίλειο της Περσίας).

3. Ρωμαϊκά λουτρά στο Μπαθ της Αγγλίας στα οποία αναγράφεται η φράση: »Άριστον μεν ύδωρ» (Το νερό είναι το καλύτερο αγαθό). ἄριστον μὲν ὕδωρ, ὁ δὲ χρυσὸς αἰθόμενον πῦρ

ἅτε διαπρέπει νυκτὶ μεγάνορος ἔξοχα πλούτου.

4. Η φράση από το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο »ο λόγος πλήρης χάριτος και αληθείας», βρίσκεται σε είσοδο του Πανεπιστημίου του Ιλλινόις. 

5. »ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΓΑΘΟΝ» στο «Margaret Eaton School of Literature» του Τορόντο.

6. Το σύμβολο του Boston College της Μασσαχουσέτης… «αἰὲν ἀριστεύειν… καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων, μηδέ γένος πατέρων αἰσχυνέμεν…» (Ιλιάς Ζ’, στ. 208). (Πάντα να αριστεύεις…και να είσαι ανώτερος από τους άλλους, και να μην ντροπιάζεις την γενιά των προγόνων σου…). 

7. ΔΙΠΛΟΥΝ ΟΡΩΣΙΝ ΟΙ ΜΑΘΟΝΤΕΣ ΓΡΑΜΜΑΤΑ «Διπλά βλέπουν αυτοί που γνωρίζουν γράμματα». Η φωτογραφία απεικονίζει την είσοδο στο κτίριο της γραμματείας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.

 8. Στην πρόσοψη του παλαιού Πανεπιστημίου της πόλης Σαλαμάνκα της Ισπανίας αναγράφεται : »Oἱ βασιλεῖς τῇ ἐγκυκλοπαιδείᾳ αὐτὴ τοῖς βασιλεῦσι». (Οι βασιλείς προς το Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο προς τους βασιλείς). 

9. Επιγραφή στην γέφυρα «Eiserner Steg» της Φρανκφούρτης, Γερμανία. «ΠΛΕΩΝ ΕΠΙ ΟΙΝΟΠΑ ΠΟΝΤΟΝ ΕΠ’ ΑΛΛΟΘΡΟΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ». «Ταξιδεύοντας σε ξένες θάλασσες με ανθρώπους που μιλούν άλλες γλώσσες».

 10. Πανεπιστήμιο «Yale» στις ΗΠΑ. Φράση από την «Πολιτεία» του Πλάτωνος: «Λαμπάδια ἔχοντες διαδώσουσιν ἀλλήλοις» (Οι φέροντες τις δάδες τις μεταλαμπαδεύουν ο ένας στον άλλον). 

11. Πανεπιστήμιο της Μάλτας : «Προπύλαιον της τιμής η μάθησις». 

12. Ιαπωνία! – «Εφιλοσοφούμεν ελληνικώς». Η επιγραφή αυτή, δίκην επιτυμβίου στήλης, βρίσκεται στον τάφο του ιάπωνα καθηγητή και επιτίμου προέδρου της «Διεθνούς Εταιρείας Ελληνικής Φιλοσοφίας» «Teruo Suzuki». 

13. Χιροσίμα, Ιαπωνία! Στο πάρκο Ειρήνης της Χιροσίμα, στο κέντρο της πόλης, που είναι αφιερωμένο στην μνήμη των θυμάτων της πυρηνικής επίθεσης, υπάρχει η Καμπάνα της Ειρήνης την οποία οι επισκέπτες μπορούν να κτυπήσουν, σαν έκκληση για την παγκόσμια ειρήνη. Πάνω στην καμπάνα υπάρχει χαραγμένη η ελληνική επιγραφή: «Γνώθι σαυτόν». 

14. Διόδια εξω από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου προς Κάϊρο. Η αναγραφή της πόλης και στα ελληνικά ήταν απαίτηση των Δημάρχων για να τιμήσουν τον Μέγα Αλέξανδρο. 

Tι είναι το FIR;

Flight Information Region - FIR

Η Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεων (ΠΠΠ, Αγγλικά:Flight Information Region - FIR) είναι αεροπορικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει έναν εναέριο χώρο συγκεκριμένης έκτασης όπου παρέχεται κάποια Υπηρεσία Πληροφοριών Πτήσεων και κάποια υπηρεσία προειδοποιήσεως. Είναι ο μεγαλύτερος τακτικός διαχωρισμός του εναέριου χώρου σε χρήση παγκοσμίως σήμερα.

Κάθε τμήμα της ατμόσφαιρας ανήκει σε κάποια συγκεκριμένη ΠΠΠ. Ο εναέριος χώρος των μικρότερων κρατών αποτελεί μία ΠΠΠ, ενώ ο εναέριος χώρος των μεγαλύτερων χωρών είναι διαιρεμένος σε περιφεριακά ΠΠΠ. Κάποια εξ αυτών μπορεί να περιλαμβάνουν τον εθνικό εναέριο χώρο περισσοτέρων κρατών. Ο διεθνής ωκεάνιος εναέριος χώρος χωρίζεται σε Περιοχές Ωκεάνιων Πληροφοριών (Oceanic Information Regions) και υπάγεται στον έλεγχο μίας αρχής που συνορεύει με την περιοχή. Ο διαχωρισμός μεταξύ των αρχών γίνεται μέσω διεθνών συμφωνιών δια του ICAO.

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη έκταση για κάθε ΠΠΠ, τούτο επαφίεται στη διοικητική διευκόλυνση της εκάστοτε χώρας. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υφίσταται οριζόντιος διαχωρισμός του FIR, περίπτωση στην οποία το κατώτερο τμήμα ονομάζεται έτσι (ΠΠΠ) ενώ ο υψηλότερος εναέριος χώρος, στο ανώτερο τμήμα ονομάζεται Άνω Περιοχή Πληροφοριών (Upper Information Region ή UIR).

Οι υπηρεσίες πληροφοριών και προειδοποίησης είναι τα βασικά επίπεδα της υπηρεσίας εναέριας κυκλοφορίας, παρέχοντας πληροφορίες απαραίτητες για την ασφαλή και αποτελεσματική διεξαγωγή πτήσεων και ειδοποίησης των αρμόδιων αρχών εάν ένα αεροσκάφος βρεθεί σε κατάσταση κινδύνου. Αυτές οι υπηρεσίες είναι διαθέσιμες σε όλα τα αεροσκάφη που πετούν εντός μιας ΠΠΠ. Υψηλότερα επίπεδα υπηρεσιών Καθοδήγησης και Ελέγχου Εναέριας Κυκλοφορίας μπορεί να είναι διαθέσιμα σε κάποια τμήματα του εναέριου χώρου, σύμφωνα με την κατάταξη του συγκεκριμένου τμήματος του εναέριου χώρου από τον ICAO, σε συνδυασμό με τους εθνικούς κανονισμούς, και την ύπαρξη κατάλληλα εξοπλισμένης αρχής παροχής αυτών των υπηρεσιών.

admin

Πολλές φορές διαβάζουμε σε ειδήσεις για αναφορές παραβίασης του Ελληνικού FIR από πολεμικά αεροσκάφη της Τουρκίας. Δυστυχώς όμως, ελάχιστες φορές αναλύεται το τι είναι το FIR και πως αυτό ορίζεται για τη κάθε χώρα. Αυτά, και ιδιαίτερα το Ελληνικό FIR, θα δούμε σε αυτό το άρθρο.

Πρώτον, το FIR είναι συντόμευση από τα αρχικά των λέξεων Flight Information Region, δηλαδή, Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεων. Σήμερα, τα FIR ή στα Ελληνικά ΠΠΠ είναι ο πιο διαδεδομένος τρόπος διαχωρισμού του εναερίου χώρου αλλά αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο. Είχε ξεκινήσει το 1947 ως πρόταση για τη διευκόλυνση του ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας. Με αυτό το τρόπο χωρίστηκαν κάποιες εναέριες περιοχές που δεν είναι απαραίτητο ότι συμβαδίζουν με τα χερσαία και θαλάσσια σύνορα (αν και συνήθως αυτό συμβαίνει) ή ότι είναι μοναδικές για μία χώρα. Για παράδειγμα, χώρες με μεγάλη έκταση μπορεί να είναι υπεύθυνες για πολλαπλά FIR.

Αυτά ορίζονται από διεθνείς οργανισμούς όπως είναι το ICAO (International Civil Aviation Organization, Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας) που είναι τμήμα του ΟΗΕ (Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών) σε συνεργασία με τα τοπικά έθνη. Καθώς και άλλοι όπως το EUROCONTROL, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για Ασφάλεια στην Αεροναυτιλία που βοηθάει με τη παροχή πληροφοριών, κανόνων και συνεργασίας στις χώρες μέλη. Πως όμως τα FIR βοηθάνε στην ασφαλή πλοήγηση των αεροσκαφών;

Το πρώτο είναι η παροχή FIS (Flight Information Service, Υπηρεσία Πληροφοριών Πτήσεων), δηλαδή μία υπηρεσία όπου οποιοδήποτε αεροσκάφος βρίσκεται στο FIR μπορεί να χρησιμοποιήσει για πληροφορίες εναέριας κυκλοφορίας, κίνησης, μετεωρολογικών στοιχείων, ενημέρωση για τα αεροδρόμια της περιοχής, ενημέρωση για κινδύνους, κτλ. Το δεύτερο είναι ALRS (Alerting Service, Υπηρεσία Προειδοποίησης) που έχει αποκλειστικό στόχο την ενημέρωση και προειδοποίηση των αεροσκαφών που κινούνται στο FIR για πιθανούς κινδύνους καθώς και επικοινωνία με τις αρχές σε περίπτωση που το αεροσκάφος δηλώσει κατάσταση κινδύνου.

Σε συνεργασία με το ICAO η κάθε χώρα έχει θεσπίσει κάποιους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας τους οποίους υποχρεούται να ακολουθεί κάθε εναέριο μέσο που βρίσκεται εντός του FIR. Οποιαδήποτε έλλειψη συμμόρφωσης με αυτό θεωρείτε ως παραβίαση του FIR. Για την αναγνώριση του κάθε FIR υπάρχει ένας αναγνωριστικός κωδικός, στη περίπτωση της Ελλάδας αυτός ο κωδικός αυτός είναι LGGG και λόγω της μικρής έκτασης της χώρας, το FIR που της έχει ανατεθεί καλύπτει ολόκληρη την Ελλάδα και ονομάζεται «ATHENS LGGG» καθώς ο κεντρικός έλεγχος της εναέριας κυκλοφορίας γίνεται από την Αθήνα. Η παρακάτω εικόνα είναι η τελευταία ενημέρωση των FIR από το EUROCONTROL στο χώρο της Ελλάδας.

Σε αυτή την εικόνα βλέπετε επίσης ότι η Τουρκία, λόγω της έκτασης της δεν έχει ένα FIR αλλά δύο, το ISTANBUL (LTBB) και το ANKARA (LTAA) όπως επίσης φαίνεται πως Κύπρος έχει το δικό της, το NICOSIA (LCCC). Οπότε, όπως θα πρέπει να είναι κατανοητό, η παραβίαση του FIR δεν είναι το ίδιο με την παραβίαση των συνόρων αν και κατά περιπτώσεις είναι αρκετά παρόμοια. Συνήθως είναι απλώς η μη συμμόρφωση με τους κανόνες που ορίζει το εν λόγω FIR. Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) αποδεικνύει επάξια συνεχώς ότι είναι πάντα σε ετοιμότητα και ικανή να υπερασπίζεται τον εναέριο χώρο της Ελλάδας και να αναχαιτεί όποιον δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες που ορίζει το FIR της Αθήνας με τεράστια επιτυχία.Πηγή:Αμυντικά και Στρατιωτικά Θέματα

Τι είναι η ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη);

Γράφει ο Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.  

Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη [ΑΟΖ] θεωρείται η θαλάσσια έκταση, εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας ή άλλης εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων, συμπεριλαμβανομένης και της παραγωγής ενέργειας από το νερό και τον άνεμο.

Εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων μιας χώρας στα 200 ναυτικά μίλια [ν.μ.] από την ακτογραμμή. Εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα αποτελούν οι περιπτώσεις, όπου οι ΑΟΖ δύο ή περισσότερων χωρών αλληλοεφάπτονται, όταν δηλαδή οι ακτογραμμές των εν λόγω χωρών απέχουν λιγότερο των 400 ν.μ. Στην περίπτωση που οι ΑΟΖ αλληλοεφάπτονται, έγκειται στις χώρες που τις διεκδικούν να συμφωνήσουν και να καθορίσουν από κοινού θαλάσσια σύνορα.

Παρούσα Κατάσταση
Η Ελλάδα δεν έχει καθορίσει ΑΟΖ με καμιά γειτονική χώρα, αν και έχει το δικαίωμα να έλθει σε διαπραγματεύσεις με τις γειτονικές χώρες για την οριοθέτηση, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο Θαλάσσης και τη διεθνή νομοθεσία. Δυστυχώς από το 1994, όταν τέθηκε σε ισχύ και εφαρμογή η Διεθνής Σύμβαση του Δικαίου Θαλάσσης του Montego Bay [1982] η Ελλάδα εγκλωβισμένη στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο Πέλαγος και στα Δωδεκάνησα, αδιαφόρησε στο θέμα της ανακήρυξης της ΑΟΖ και του καθορισμού της με τις γειτονικές προς τις θάλασσές μας χώρες.

Με την Ιταλία δεν υπάρχουν προβλήματα ,ενώ οι διαπραγματεύσεις με την Αλβανία για τον καθορισμό ΑΟΖ, που είχαν προχωρήσει θετικά, δεν έχουν τελεσφορήσει για συνταγματικούς λόγους της δεύτερης και επομένως βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Μετά την Αραβική Άνοιξη η Λιβύη παρουσιάζεται διστακτική, ενώ πρόσφατα άρχισαν οι πρώτες επαφές με την Αίγυπτο και την Κύπρο για τον καθορισμό της ΑΟΖ. Σε αντίθεση με την προηγούμενη κυβέρνηση, η οποία είχε συμπεριλάβει στα ζητήματα της Εξωτερικής Πολιτικής και το θέμα της ΑΟΖ, η παρούσα κυβέρνηση στις προγραμματικές της δηλώσεις, δεν αναφέρθηκε σ αυτό το θέμα, πιθανόν λόγω προτεραιότητας των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων της χώρας.

*Το τουρκικό ερευνητικό σκάφος "Μπαρμπαρός" το οποίο παραβιάζει συστηματικά
την Κυπριακή, επιχειρώντας να δημιουργήσει τετελεσμένα γεγονότα

Τουρκικές Θέσεις
Η Τουρκία, ενώ έχει προχωρήσει στην οριοθέτηση της ΑΟΖ με τις χώρες της Μαύρης Θάλασσας, με βάση τη Διεθνή Σύμβαση του Δικαίου Θαλάσσης, την οποία δεν έχει υπογράψει, στην Μεσόγειο προωθεί την αντίληψη ότι η Κύπρος αποτελείται από δύο κράτη και η αποκαλούμενη «Νότια» Κύπρος έχει περιορισμένη ΑΟΖ και συνεχίζει με ερευνητικά πλοία, παρά τις διεθνείς αντιδράσεις, τις προκλητικές της ενέργειες στα διάφορα οικόπεδα της Κυπριακής ΑΟΖ. Επίσης αρνείται να αναγνωρίσει δικαιώματα ΑΟΖ στη Κρήτη και στα Δωδεκάνησα και ειδικότερα στη Μεγίστη [Καστελόριζο].Κατά παράβαση του ισχύοντος Διεθνούς Δικαίου Θαλάσσης αμφισβητεί την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ της νήσου Μεγίστης, ισχυριζόμενη κατά τρόπο αυθαίρετο ότι η Μεγίστη δεν ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα Αιγαίου-Δωδεκανήσου και ως εκ τούτου στερείται υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.

Εάν δεχθούμε ότι η Μεγίστη έχει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ τότε η Τουρκία, μία Μεσογειακή χώρα θα στερηθεί θαλασσίων συνόρων με την Λιβύη και την Αίγυπτο, ενώ θα υπάρξουν κοινά θαλάσσια σύνορα Ελλάδας και Κύπρου. Όσον αφορά το Αιγαίο Πέλαγος και Δωδεκάνησα, μια ημίκλειστη θάλασσα, τα όποια προβλήματα πρέπει να επιλυθούν με διαπραγματεύσεις, βάσει της αρχής της ευθυδικίας.

*Σχεδίασμα που επεξηγεί την έννοια της ΑΟΖ 

Ελληνικές Θέσεις
Η νήσος Μεγίστη αποτελεί κομβικό στοιχείο στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου Θαλάσσης για τον καθορισμό της ΑΟΖ στην περιοχή αυτή, όπου έχουν εντοπισθεί πλούσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων και μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου ανυπολόγιστης οικονομικής αξίας.

Κατά το ισχύον Διεθνές Δίκαιο Θαλάσσης η Μεγίστη κατοικείται και παρουσιάζει οικονομική ζωή. Ανήκει διοικητικά στο Νομό Δωδεκανήσου και γεωλογικά στο Αιγαιοπελαγιτικό-Δωδεκανησιακό σύμπλεγμα και δεν είναι ανεξάρτητη νήσος, επομένως έχει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Η αρχιπελαγική δομή διασφαλίζει την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ενότητα του νησιωτικού εδάφους της με τον ηπειρωτικό χώρο της Ελλάδας, ένα λογικό και αναμφισβήτητο επιχείρημα. Όσον αφορά στο Αιγαίο Πέλαγος-Δωδεκάνησο η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, που υπερκαλύπτει την ΑΟΖ, θα πρέπει να αποτελεί πρώτης προτεραιότητας στόχο της Ελλάδας.

*Η Διάσκεψη του Montego Bay που ψήφισε το 1982 

τη Διεθνή Σύμβαση του Δικαίου της Θαλάσσης 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Το πρόβλημα λοιπόν της Ελλάδας δεν είναι η Τουρκία, αλλά ο ίδιος ο εαυτός της, που επιτρέπει στην Τουρκία να ενεργεί με αυτόν τον παράνομο, αυθαίρετο και αδικαιολόγητο τρόπο. Είναι η Εξωτερική Πολιτική διαχείρισης, η οποία επιτρέπει στην Τουρκία να ενεργεί προκλητικά και να δημιουργεί τετελεσμένα. Εάν η Ελλάδα δεν ενδιαφερθεί για τα δικαιώματά της, που κατοχυρώνονται από Διεθνείς Συμβάσεις και Συμφωνίες και δεν διεκδικήσει τα νόμιμα συμφέροντά της στην περιοχή, κανένας δεν θα της τα δωρίσει. Το παράδειγμα της Κύπρου, που οριοθέτησε την ΑΟΖ με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, μετά από νόμιμες διαδικασίες, είναι χαρακτηριστικό για τον δρόμο, που πρέπει να ακολουθηθεί. Όχι άλλες αναβολές και καθυστερήσεις, όταν η Τουρκία δραστηριοποιείται με προκλητικές και παράνομες ενέργειες.

Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας Αντιστράτηγος ε.α.
ΠΗΓΕΣ:
*Συνθήκη Λωζάννης
*Συνθήκη Ειρήνης Παρισίων
*Διεθνής Σύμβαση Δικαίου Θαλάσσης
*Εθνικές Επάλξεις Συνδέσμου Επιτελών ΣΕΘΑ τεύχος 43

Αέρηδες: Είναι ο αρχαιότερος μετεωρολογικός σταθμός!

Αν όλοι γνωρίζουν τον οκταγωνικό Πύργο κάτω από την Ακρόπολη, πόσοι ξέρουν πως θεωρείται ο αρχαιότερος μετεωρολογικός και ωρομετρικός σταθμός του κόσμου και πως έχει χαραγμένα τα μεγαλύτερα γνωστά ηλιακά ρολόγια της αρχαιότητας που έχουν βρεθεί σε κάθετους τοίχους;

Πρόκειται για το κτίσμα Αέρηδες που έχει δώσει το όνομά του σε ολόκληρη γειτονιά της Αθήνας. Φτάνει τα 12μ. ύψος και είναι φτιαγμένος από πεντελικό μάρμαρο, δεσπόζει στην καρδιά του πρώτου εμπορικού κέντρου της Αθήνας, στην Πλάκα.

Αν όλοι γνωρίζουν τον οκταγωνικό Πύργο κάτω από την Ακρόπολη, πόσοι ξέρουν πως θεωρείται ο αρχαιότερος μετεωρολογικός και ωρομετρικός σταθμός του κόσμου και πως έχει χαραγμένα τα μεγαλύτερα γνωστά ηλιακά ρολόγια της αρχαιότητας που έχουν βρεθεί σε κάθετους τοίχους; Μοναδικός στον κόσμο, ο Πύργος των Ανέμων ή Ωρολόγιο του Ανδρονίκου του Κυρρήστου – από το όνομα του κατασκευαστή του, αστρονόμου, που καταγόταν από τη μακεδονική Κύρρο – εκτιμάται ότι χτίστηκε το 47 π.Χ. για να εξυπηρετεί τους εμπόρους που ήθελαν να υπολογίσουν σε πόσο χρόνο θα έφταναν τα προϊόντα τους στην αγορά.

Χαμένος σήμερα, στην κορυφή του στεκόταν ένας χάλκινος Τρίτωνας που περιστρεφόταν και έδειχνε με το ραβδί του ποιος από τους οκτώ ανέμους που απεικονίζονταν ανάγλυφα σε κάθε πλευρά του Πύργου φυσούσε εκείνη τη στιγμή. Ακόμη κι αν κάποιος δεν μπορούσε να διαβάσει τα ονόματά τους, τα οποία αναγράφονταν, αρκούσε να τους κοιτάξει για να εξακριβώσει την ταυτότητά τους. Δεν είναι τυχαίο που ο αρχαίος γλύπτης αποτύπωσε τον Βοριά ως γέροντα με ένα κοχύλι στο χέρι για να παραπέμψει στον ήχο που κάνει όταν φυσά στις σπηλιές της Αττικής. Ακολουθώντας τη φορά του ρολογιού, δίπλα βρίσκεται ο Καικίας (βορειοανατολικός άνεμος), ηλικιωμένος κι αυτός, που κρατά μια ασπίδα γεμάτη χαλάζι. Τον ακολουθεί ο Απηλιώτης – ανατολικός, έρχεται από τον ήλιο, όπως λέει και το όνομά του -, νέος με τα χέρια γεμάτα στάχυα και φρούτα, καθώς φέρνει βροχή πολύτιμη για τους γεωργούς.

Επόμενος είναι ο αποπνικτικός Εύρος, ο νοτιοανατολικός άνεμος με τη μορφή γέροντα και ο μοναδικός που έχει άδεια χέρια. Με μια αναποδογυρισμένη υδρία ακολουθεί ο Νοτιάς, καθώς ο νέος αυτός άνδρας φέρνει πολλές βροχές. Τον διαδέχεται ο νοτιοδυτικός Λίβας, στιβαρός, κρατά στα χέρια του την πρύμνη ενός πλοίου, σημάδι ότι είναι καλοτάξιδος.

Γυμνός και με τον μανδύα του γεμάτο ανοιξιάτικα λουλούδια εμφανίζεται ο δυτικός άνεμος Ζέφυρος, που είναι ευχάριστα ζεστός, για να κλείσει ο κύκλος με τον πιο αντιπαθητικό, τον βορειοδυτικό Σκίρωνα – όπως ο ληστής που σκότωσε ο Θησέας και είχε την έδρα του στη σημερινή Κακιά Σκάλα, επειδή πίστευαν ότι έπνεε από εκεί -, ντυμένο με βαριά ρούχα και ένα αγγείο αναποδογυρισμένο στο χέρι, καθώς ψυχρός τον χειμώνα και καυτός το καλοκαίρι αρρωσταίνει τους ανθρώπους.

Κάτω από κάθε φτερωτό ανάγλυφο άνεμο υπήρχε κι ένα ξεχωριστό ηλιακό ρολόι. Ο χρόνος όμως δεν σταματούσε όταν έπεφτε η νύχτα ή όταν υπήρχε συννεφιά. Για τον λόγο αυτό οι δυο πόρτες του Πύργου ήταν πάντα ανοιχτές ώστε να έχουν όλοι πρόσβαση στο υδραυλικό ρολόι που υπήρχε στο εσωτερικό του, όπως μαρτυρούν οι τριών διαφορετικών κατηγοριών εγκοπές που έχουν εντοπιστεί στο δάπεδό του.

Πότε ακριβώς σταμάτησε ο Πύργος να λειτουργεί ως ρολόι, δεν είναι γνωστό, αλλά οι ανασκαφές έδειξαν πως στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες είχε μετατραπεί σε εκκλησία (ή σε βαπτιστήριο γειτονικής εκκλησίας) και μετά σε μουσουλμανικό μοναστήρι (τεκέ) δερβίσηδων, οι οποίοι παρέμειναν στο κτίριο έως και το 1821, προστατεύοντας το μνημείο από τις λεηλασίες των ευρωπαίων αρχαιολατρών επισκεπτών. Τέλος, το 1843 έγινε χώρος φύλαξης αρχαιοτήτων, τα οποία το 1847 μεταφέρθηκαν στο νεότευκτο τότε Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Ο αρχαιότερος δρόμος της Αθήνας – Έχει το ίδιο όνομα για 25 αιώνες!

Οδός Τριπόδων

Ένας δρόμος μικρός, στην Πλάκα, μα αλήθεια από τους πιο σημαντικούς και ίσως όχι μόνο της Αθήνας. Η οδός Τριπόδων! Θεωρείται ο αρχαιότερος δρόμος της Αθήνας. Είναι μάλιστα γραμμένος στα βιβλίο με τα Ελληνικά ρεκόρ Γκίνες ως ο μακροβιότερος δρόμος της Αθήνας με την ίδια ονομασία. Για 25 αιώνες ο δρόμος αυτός φέρνει το ίδιο όνομα και τον ίδιο δρόμο έχουν περπατήσει ανά τους αιώνες εκατομμύρια ανθρώπων σε πάμπολλες ιστορικές περιόδους.

Ήταν ο δρόμος του Θεάτρου και των Καλών Τεχνών. Ο πιο σύντομος δρόμος που οδηγούσε κατευθείαν από το Θέατρο στην Αγορά. Σύμφωνα μάλιστα με τον αρχιτέκτονα Καζαμιάκη, ο οποίος διαμόρφωσε τον αρχαιολογικό χώρο, η μεγάλη αρχαιολογική αξία του δρόμου οφείλεται στο ότι ο δρόμος αυτός ήταν ένας δρόμος, όχι για να εξυπηρετεί απλές κυκλοφοριακές ανάγκες αλλά ακριβώς ένας ο δρόμος για να εξυπηρετεί τις ανάγκες για το Θέατρο και γενικότερα για τις Καλές Τέχνες. 

Ο δρόμος ξεκινούσε από την είσοδο του τεμένους του Διονύσου, πήγαινε περιφερειακά προς ανατολάς και, αφού παρέκαμπτε την ανατολική πλευρά της Ακροπόλεως, διέτρεχε το βόρειο τμήμα του ιερού βράχου οδηγώντας στα βορειοδυτικά του, ίσως στο σημείο που η Οδός Παναθηναίων γινόταν ιδιαίτερα ανηφορική, προς την κατεύθυνση του Πρυτανείου της Αγοράς, όπου σύμφωνα με τον Παυσανία βρισκόταν η αφετηρία της. 

«Έστι δε οδός από του πρυτανείου καλουμένη Τρίποδες∙ αφ’ ου καλούσι το χωρίον, ναοί όσον ες τούτο μεγάλοι και σφισιν εφεστήκασι τρίποδες, χαλκοί. (Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις)».

Ήταν ο πιο ωραίος και στολισμένος δρόμος της αρχαίας Αθήνας. Φαντασθείτε τους αρχαίους Αθηναίους να ξεκινούν από το Πρυτανείο κάτω στην Αγορά και να ανηφορίζουν τον 800 μέτρων μήκους δρόμο και πλάτους 6 μέτρων για να φθάσουν στον τελικό προορισμό τους, που ήταν το θέατρο του Διονύσου, που χωρούσε 17.000 θεατές. Εκεί κάτω από τον μαγικό αττικό ουρανό οι αρχαίοι Αθηναίοι απολάμβαναν τα αξεπέραστα έργα των μεγάλων τραγικών αλλά και κωμικών συγγραφέων που δυστυχώς ελάχιστα από αυτά σήμερα έχουμε τη χαρά να απολαμβάνουμε καθώς λίγα μόνο διασώθηκαν και ίσως όχι και τα καλύτερα, συχνά μάλιστα κακοποιημένα από δήθεν πρωτοποριακά τους ανεβάσματα.

Ο δρόμος μας φωνάζει να κάνουμε μια βουτιά στη μνήμη και στην ιστορία μας. Καθώς τον περπατάμε τον φανταζόμαστε σε άλλες εποχές με τους αρχαίους Αθηναίους να τον διατρέχουν ενώ από τη γωνία ξεπροβάλλει ο μπαρμπα -Γιάννης ο κανατάς περπατώντας αγέρωχα με το ψηλό του το καπέλο. Ο ποιητής Δροσίνης γράφει δίπλα στο παράθυρο του σπιτιού του, ο Παλαμάς κατηφορίζει βιαστικά, ο Παπαδιαμάντης σκυφτός και πάντα κατηφής βαδίζει Κυριακή πρωί πηγαίνοντας στο εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου να ψάλει μαζί με τον ξάδελφό του τον Αλέξανδρο Μωραϊτίδη. 

Ο Παπαρρηγόπουλος αντάμα με τον Μακρυγιάννη κατηφορίζουν για το σπίτι του. Θα γιορτάσουν μαζί τα Χριστούγεννα του 1843 και το πρώτο Χριστουγεννιάτικο δέντρο θα φωτίσει τη γειτονιά της Πλάκας σκορπώντας θαυμασμό. 

Ο Λόρδος Βύρων, ακουμπισμένος νωχελικά στο μνημείο του Λυσικράτη, εμπνέεται το ποίημα για τον μεγάλο του έρωτα, την ωραία κόρη των Αθηνών ενώ ο Περικλής συναντά την εταίρα Φρύνη και ο Δημήτριος του Φαληρέως κάνει τον περίπατό του. 

Να και η Μελίνα που αστραφτερή πάντα σκορπίζοντας γελαστές καλημέρες πάει να πιει το πρωινό της καφεδάκι στο καφέ Μελίνα ενώ η Ιωάννα Τσάτσου κατηφορίζει πάντα μειλίχια και ευγενής. Ο Χορν μας κλείνει το μάτι με νόημα και κάνει τόπο να περάσει η Μάρω Κοντού που πάει βιαστικά στον Αντωνάκη της… 

Αλλά και Τούρκοι, Φράγκοι, Αρβανίτες, Τουρκόγυφτοι, Αναφιώτες μπερδεύονται αντάμα ενώνοντας παρόν και παρελθόν μέσα στην αχλή και την ομίχλη του χρόνου όπου έχθρες, μίση, πάθη, έρωτες, αγωνίες και εποχές γίνονται αναμνήσεις που συνοδεύουν τα βήματα των σημερινών εραστών της Πλάκας που συρρέουν από όλο τον κόσμο για να νιώσουν έστω για μια στιγμή κομμάτι και κρίκος της ιστορίας αυτού του τόπου, αυτών των δρόμων…

Πηγή: cityculture.gr 

Κατερίνα Γιατζόγλου, Συνέντευξη

Η Φράνσις ρωτά τη μητέρα της 

Κατερίνα Γιατζόγλου 

όσα δεν είχε τολμήσει ποτέ να ρωτήσει μέχρι τώρα

 Θυμάμαι το πιο άβολο πράγμα για μένα ήταν να μιλάω για τη μητέρα μου σε συνεντεύξεις. Και ακόμα και σήμερα έτσι νιώθω. Οταν μου πρότειναν, όμως,  να κάνω αυτή τη συνέντευξη, αν και στην αρχή ένιωσα έναν δισταγμό, ένα παράξενο συναίσθημα ασφάλειας με κυρίευσε. Ισως, επειδή θα την έκανα εγώ αυτή την συνέντευξη.

Ποτέ δεν περίμενα ότι θα έρθει η στιγμή που θα πάρω εγώ συνέντευξη από τη μητέρα μου. Κάτι ξέρουν κάποιοι που λένε «ποτέ μην λες ποτέ».

Να, λοιπόν, που η ζωή τελικά κρύβει πολλές εκπλήξεις...ευχάριστες εκπλήξεις. Μπορώ να πω ότι περιέργως ένιωσα πολύ όμορφα κάνοντας κάτι τέτοιο και όσο περνούσε η ώρα τόσο περισσότερο ξαφνιαζόμουν με τον εαυτό μου και με το όμορφο συναίσθημα που με πλημμύριζε. 

Και για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, το αποτέλεσμα ξεπέρασε τις προσδοκίες μου. Δεν περίμενα ποτέ ότι μέσα από αυτή τη συνέντευξη θα πάρω τόσο πολλά πράγματα. 

Θέλω να πω ότι το πιο όμορφο από όλα είναι πως αυτή η συνέντευξη λειτούργησε με έναν τρόπο ψυχοθεραπευτικά. Οι απαντήσεις της μητέρας μου με έκαναν να σκεφτώ πολλά και σε κάποιες, μάλιστα, βρήκα τον εαυτό μου να κολλάει, γιατί παρόλο που γνωρίζω ότι σε πολλά πράγματα είμαστε αντίθετοι χαρακτήρες, σε κάποια την θαυμάζω πολύ. 

Στον ανατρεπτικό και προοδευτικό τρόπο που σκέφτεται και στο πόσο θετική είναι σαν άνθρωπος.

Οι απαντήσεις της μου έδωσαν τροφή για πολλή σκέψη...

*Στη συνέντευξη δεν έχουν γίνει διορθώσεις, γιατί αυτό επιθυμούσε η Κατερίνα. 

Πώς νιώθεις που έχω μια κόρη;

Τέλεια, γιατί είναι σαν να είναι και δική μου κόρη αφού με φωνάζει «Μάλα». Είναι το ενδιάμεσο. Κανένα πρόβλημα.

Μέσα σε αυτά τα σχεδόν 8 χρόνια αισθάνθηκες ποτέ φόβο ότι μεγαλώνεις λόγω της Ελένας;

Οχι, καθόλου και γι’ αυτό μιλάω ελεύθερα σε ό,τι με ρωτάνε που έχει να κάνει με την Ελένα. Οχι, καθόλου, γιατί βασικά δεν μεγάλωσα. Είναι πολύ απλό. Και πιο πολύ, επειδή όταν εσύ δεν είσαι μπροστά το διασκεδάζουμε με την Ελένα, αυτό. Αυτό το περίεργο της σχέσης... Για παράδειγμα, όταν βγαίνουμε έξω, δεν ξέρω αν σ'το έχει πει, με φωνάζει μέσα στον κόσμο «μαμά» και της λέω «όχι,μαμά, γιατί μου κάνεις χαλάστρες». Και γελάμε. «Αφού νομίζουν ότι είσαι η μαμά μου. Τι να λέω εγώ;» μου απαντά και ξαναγελάμε. Εχει μια συνωμοσία αυτό.. και μου αρέσει πολύ.

Μία από τις μεγαλύτερες μας αντιθέσεις είναι ότι εσύ βλέπεις τα πράγματα θετικά, ενώ εγώ όχι. Τελικά γεννιόμαστε με τον χαρακτήρα μας;

Γεννιόμαστε μόνο με ένα πράγμα. Έχεις έρθει σε ομιλίες μου και το έχεις ακούσει αυτό. Και δεν το έχω πει εγώ, αλλά ο Φρόιντ. Όταν γεννιόμαστε η μόνη αποσκευή που έχουμε είναι ο φόβος. Οπότε όλα τα άλλα είναι επίκτητα και είναι θέμα πόσο δουλεύεις τον χαρακτήρα σου. Γιατί ένας χαρακτήρας δεν μένει μέσα στον χρόνο ο ίδιος. «Ο,τι δεν μεταλλάσσεται, πεθαίνει» είχα γράψει στο προηγούμενο μου βιβλίο και το ξέρεις πολύ καλά ότι το πιστεύω. Θέλω να πω ότι ούτε και γω έβλεπα τα πράγματα θετικά. Για πάρα πολλά χρόνια. Αλλα όπως έχει πει και ο Αϊνστάιν η ευφυΐα ενός ανθρώπου κρίνεται σε συνάρτηση με την ικανότητα να αλλάξει τον εαυτό του. Όταν το διάβασα αυτό πριν χρόνια και επειδή πάντα, ξέρεις πολύ καλά, ότι το δουλεύω το θέμα της αυτογνωσίας, μου έκανε τεράστιο κλικ. Το είδα και λίγο εγωιστικά και σου μιλάω ειλικρινά. Είπα, «Καλά, τι σόι έξυπνη είσαι αν δεν μπορείς να αλλάξεις τον εαυτό σου προς το καλύτερο;».

Και ήταν ένα από τα πολλά κίνητρα που είχα για να αλλάξω, γιατί βρίσκω συνέχεια καινούργια κίνητρα για να αλλάζω. Αυτό το έκανα και το έχω αφήσει πίσω. Από τότε έχω βρει άλλα και καθημερινά βρίσκω άλλα μικρά ή μεγάλα κίνητρα για να μπορώ να γίνομαι καλύτερος άνθρωπος. Το ότι βλέπω τα πράγματα θετικά είναι θέμα καθημερινής πειθαρχίας και δουλειάς με τον εαυτό μου. Αυτό ισχύει για όλους τους ανθρώπους. Είδες που σου λέω πολύ συχνά «δες το αλλιώς». Στη ζωή, δεν είναι τι βλέπεις, αλλά πώς το βλέπεις. Αυτό. 

 Πώς γίνεται να μην πιστεύεις στον γάμο και να έχεις παντρευτεί δύο φορές;

Ελα ντε (γέλια). Το έχω σκεφτεί και εγώ πολλές φορές και...δεν έχω ελαφρυντικά, να στο πω έτσι. Τώρα, αν είναι δικαιολογία ότι ο πρώτος μου γάμος έγινε όταν ήμουν ούτε 18 ετών, ίσως μου δίνει ένα ψιλό...απαλλακτικό. Ήμουν ουσιαστικά ένα μεγάλο παιδί. Και ο δεύτερος γάμος έγινε από συγκυρίες, κακές θα έλεγα κιόλας. Αυτό, τίποτα άλλο. Δεν είχα ούτε το άλλοθι ότι ήταν ένας μεγάλος έρωτας. Δεν έχω ούτε αυτό. Συμβαίνουν, όμως, αυτά νομίζω. Δεν νομίζω ότι όλοι οι άνθρωποι που παντρεύονται πιστεύουν στον γάμο. Νομίζω καμιά φορά παντρεύεσαι χωρίς να συνειδητοποιείς τι πρόκειται να κάνεις και τι σε περιμένει. Και μετά, όταν βλέπεις τι σε περιμένει...εντάξει, αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Πώς το εξηγείς ότι σου αρέσουν τόσο πολύ τα βιβλία και έχεις γράψει ήδη τέσσερα, και ‘γω με το ζόρι θα διαβάσω ένα το καλοκαίρι;

Εντάξει, όταν ήσουν πιο μικρή θυμάσαι που σου έλεγα να διαβάζεις βιβλία. Έκανα κάτι προσπάθειες, σου έπαιρνα βιβλία, αλλά δεν λέει κάτι αυτό. Μπορεί να αρχίσεις να διαβάζεις μετά από δύο ή πέντε χρόνια. Εγώ ξεκίνησα να διαβάζω βιβλία από 7 χρονών. Θυμάμαι στα 13 μου διάβαζα την Δοκιμασία του Πνεύματος του Αιμίλιου Χουρμούζιου που ήταν μια επιστημονική διατριβή. Και μάλιστα την είχα μάθει απέξω και την έγραφα στον πίνακα στα διαλείμματα για να την διαβάζουν τα παιδιά και να μπορούν και καλά να προχωράνε το μυαλό τους. Δεν το λες και λογικό αυτό για ένα παιδί 13 ετών. Θέλω να σου πω με αυτό ότι δεν εξηγούνται όλα με νόμους και κανόνες. Δεν διαβάζεις βιβλία, αλλά διαβάζεις άλλα πράγματα. Διαβάζεις έρευνες και πολλά άρθρα στο ίντερνετ που εγώ δεν τα διαβάζω. Και εντυπωσιάζομαι. Αυτό είναι μία γνώση. Δεν θέλω τώρα να σε δικαιολογήσω επειδή κάνουμε τη συνέντευξη και μην διανοηθείς να αλλάξεις τίποτα από όσα σου λέω γιατί θα την δω, αλλά δεν είναι ότι διαβάζεις στο διαδίκτυο τι έκανε η Σάρα, η Μάρα και η κουκουνάρα. Διαβάζεις έρευνες, άρθρα σοβαρά, ψυχολογικές καταστάσεις ανθρώπων και αυτό είναι γνώση. Το διαδίκτυο αυτή την στιγμή έχει αντικαταστήσει σε αρκετά μεγάλο βαθμό το κομμάτι του διαβάσματος των βιβλίων. Η πηγή ενός άρθρου στο διαδίκτυο είναι το βιβλίο. Οπότε είναι σαν να διαβάζεις βιβλία. Η πηγή πάντα θα είναι τα βιβλία. Αν δεις μέσα στο διαδίκτυο, όλοι χρησιμοποιούν ρήσεις και αποσπάσματα από βιβλία. Η γνώση εκεί είναι, στα βιβλία.  

Θυμάμαι τα χρόνια που πήγαινα Λύκειο να είμαι σε μια μόνιμη δίαιτα, να είμαι γεματούλα και να τρώω στήθος κοτόπουλο. Μετάνιωσες ποτέ που με πίεζες τόσο πολύ να αδυνατίσω;

Οχι, δεν μετάνιωσα γιατί μην ξεχνάς ότι εμείς οι δύο μεγαλώσαμε παράλληλα. Οταν γεννήθηκες, ήμουν ένα παιδί που προσπαθούσε να κάνει τη μαμά σε ένα παιδί. Αυτό είναι ένα θεματάκι. Μέσα από εσένα έμαθα και εγώ. Θυμάμαι μια μέρα, ένα καλοκαίρι, είχα βαρεθεί να κάνω συνέχεια τη δασκάλα του τύπου τι θα φας, πώς θα το φας κτλ. Θυμάμαι ήσουν στο Λονδίνο και σπούδαζες και σου είπα και το εννοούσα «Να σου πω κάτι; Εμένα μου αρέσεις έτσι. Ισως να μην είναι το σκαρί σου να είσαι αδύνατη και πολύ skinny. Έτσι μου αρέσεις πιο πολύ. Το έχω σκεφτεί». Και επειδή το εννοούσα και το κατάλαβες ότι έτσι ήταν, από εκείνη την ημέρα άρχισες και έχανες κιλά. Ηταν εντυπωσιακό αυτό. Από την ημέρα που εγώ σε αποδέχτηκα ότι «οκ, δεν έγινε και κάτι που έχεις 7-8 κιλά παραπάνω. Μια χαρά είσαι. Που όντως ήσουν μια χαρά», άρχισες να αδυνατίζεις. Θυμάμαι ήσουν έγκυος και δεν είχες βάλει κιλά. Ηταν εντυπωσιακό. Γέννησες και ήταν σαν να μην είχες γεννήσει. Αυτό ήταν ένα ακόμα μαθημα, γιατί ολα τα πράγματα στη ζωή είναι μαθήματα.

Ειμαι η μοναχοκόρη της οικογένειας. Αν ένα από τα αδέλφια μου παντρευτεί μια γυναίκα που δεν σου αρέσει, πώς θα αντιδράσεις; Θα είσαι καλή πεθερά;

Τωρα που το λες εγώ δεν το είχα σκεφτεί ότι είσαι η μοναχοκόρη της οικογένειας. (Γέλια). Τα λες έτσι σοβαρά και τρελαίνομαι γιατί ξέρεις ότι εγώ με αυτά έχω μια απόσταση. Εννοείται ότι θα είμαι γιατί ενώ εσύ το ξέρεις, ο κόσμος δεν το ξέρει ότι εγώ δεν πολυ-ανακατεύομαι. Έως... δεν ανακατεύομαι καθόλου. Άλλο αν θα με ρωτήσεις και θα σου δώσω τη γνώμη μου ή μια κατεύθυνση ή να το συζητήσουμε και μέσα από τη συζήτηση να βγάλεις τα δικά σου συμπεράσματα. Είμαι bossy πολύ στη δουλειά μου, αλλά δεν είμαι bossy στις μεταξύ μας σχέσεις. Γιατί η ελευθερία για μένα είναι το απόλυτο συστατικό για τις καλές σχέσεις. Η ελευθερία το να δίνεις στον άλλον την ελευθερία της επιλογής. 

 Λατρεύεις την κηπουρική και το αίθριο που έχεις στο σπίτι σου. Γιατί τα καλοκαίρια που λείπεις με βάζεις και ποτίζω τα λουλούδια και δεν αγοράζεις ένα αυτόματο ποτιστικό;

(Γέλια). Καταρχάς πρέπει να ξέρεις ότι η κηπουρική, και όχι μόνο στο αίθριο, μου αρέσει γιατί είναι ψυχοθεραπευτική. Είναι η ψυχοθεραπεία μου, γι' αυτό όταν κάνω κηπουρική έχω το κινητό μου κλειστό. Είναι η μόνη περίπτωση να έχω κλειστό το τηλέφωνο μου, γιατί ούτε στον ύπνο μου δεν το κλείνω. Κηπουρική και μουσική είναι για μένα η απόλυτη ψυχοθεραπεία. Γενικά ό,τι έχει να κάνει με τη γη και τη συγκέντρωση που έχεις την ώρα του κλαδέματος. Γι' αυτό, λοιπόν, τον λόγο δεν έχω βάλει αυτόματο πότισμα γιατί πάντα έχω μια ελπίδα ότι θα ασχοληθείς λίγο με τη κηπουρική η οποία θα σου κάνει πολύ καλό. Είσαι πιο τσίτα απ’ ότι πρέπει και πάντα έχω μια ελπίδα ότι κάποιο λουλούδι θα σου αρέσει και θα χαλαρώσεις. Η κηπουρική είναι πολύ μεγάλη ψυχοθεραπεία και δεν το λέω μόνο εγώ. Εγώ το ξεκίνησα χωρίς να ξέρω ότι ήταν έτσι, αλλά μετά το διάβασα σε ένα βιβλίο ψυχανάλυσης και έλεγε ότι το να ασχολείσαι με τη γη είναι πολύ χαλαρωτικό. Γι΄ αυτό όσοι ασχολούνται με αγροτικές δουλειές έχουν διπλάσια ηρεμία από τους υπόλοιπους.

Εμένα και τον αδελφό μου μας άφηνες πολύ χώρο και μια μεγάλη ελευθερία κινήσεων. Θυμάμαι πηγαίναμε το πρωί με τα πόδια στο Δημοτικό σε μια αρκετά μεγάλη απόσταση. Αλήθεια, δεν φοβόσουν;

Οχι, και δεν το μετανιώνω και καθόλου. Και πάλι αν γινόταν ξανά, έτσι θα το έκανα και μου κάνει εντύπωση που σου έχει μείνει. Είναι ένα παράδειγμα που το φέρνω εγώ σε φίλους μου σε σχέση με το να μαθαίνεις τα παιδιά σου να είναι αυτάρκη και να πατάνε στα πόδια τους. Αναφέρω πάντα αυτό το παράδειγμα. Ο τρόπος που σας μεγάλωσα ήταν για να γίνετε αυτό που είστε. Το είχα οραματιστεί το πώς θέλω να είστε γενικά. Να είστε ανεξάρτητοι, δυνατοί, με πολύ καλή γείωση, με πολύ μεγάλη αυτοεκτίμηση..όλα αυτά θέλουν ελευθερία και ανεξαρτησία. Όταν έχεις από το χέρι κάποιον συνέχεια, το αποτέλεσμα είναι να είναι κολλημένος όπως έλεγαν παλιά κάτω από το φόρεμα σου. Είτε είναι αγόρι είτε είναι κορίτσι. Ετσι μεγαλώνει ένα παιδί που γίνεται ενήλικας και είναι εξαρτημένος συναισθηματικά, και όχι μόνο, από σένα. Είναι κάτι που ξέρεις πολύ καλά ότι είναι έξω από το δικό μου τρόπο σκέψης. Εγω θέλω οι άνθρωποι να είναι πολύ ελεύθεροι και δυνατοί, αγωνιστές. Όλα αυτά έρχονται μόνο όταν είσαι ελεύθερος και παλεύεις για αυτό. Να μην υποχωρείς, να είσαι πεισματάρης, να κάνεις focus. Έχω την νοοτροπία του πρωταθλητή. Έτσι έχω μεγαλώσει από μικρή, έτσι ζω σε όλη την πορεία μου και ήθελα αυτό να σας το περάσω. Νομίζω ότι πήγε μια χαρά όλο αυτό.

 Αν κοιτάξεις τον χρόνο πίσω, τι είναι αυτό που σου έχει λείψει περισσότερο από τις καλές στιγμές;

Δεν κοιτάω ποτέ πίσω. Στο τελευταίο μου βιβλίο «Η τέχνη της χαράς» έχω γράψει ότι όταν προχωράς και κοιτάς πίσω, πέφτεις. Οπότε δεν κοιτάζω ποτέ πίσω ούτε για τα καλά, ούτε για τα κακά. Εξάλλου είμαι παιδί του αύριο. Δηλαδή με απασχολεί τόσο πολύ το αύριο και το τώρα, να περνάω καλά στο σήμερα, γιατί είναι μεγάλο μου μέλημα να περνάω καλά τις στιγμές. Κάθε μέρα την γιορτάζω κανονικά. Ακόμα και στο γραφείο με όλο αυτό το χάος που συμβαίνει, ακόμα και εκεί κοιτάζω να το ευχαριστιέμαι. Πάντα με ενδιαφέρει το αύριο και μόνο εκεί κοιτάζω. Τι θα κάνω, ποιο καινούργιο πρότζεκτ, τι θα κατεβάσει το μυαλό μου, ποιο βιβλίο θα ξεκινήσω γιατί πάντα έχω δύο βιβλία στο μυαλό μου και είμαι σε ένα δίλημμα ποιο θα ξεκινήσω να γράφω. Δεν ασχολούμαι ποτέ με το παρελθόν.

Πρόσφατα είχες τα γενέθλιά σου. Γιατί δεν σου αρέσει να γιορτάζεις τα γενέθλιά σου, ενώ στην ονομαστική σου γιορτή πάντα οργανώνεις κάτι;

Αυτό να θυμηθούμε να ρωτήσουμε κάποιον φίλο ψυχίατρο. (Γέλια). Δεν ξέρω, αλλά από μικρή δεν μου άρεσαν ποτέ τα γενέθλια. Για να σου δώσω να καταλάβεις η γιαγιά σου είχε αποπειραθεί να κάνουμε γενέθλια στα τρία μου μέχρι τα πέντε μου. Μετά σταμάτησε γιατί είδε ότι δεν έχει καμία τύχη. Την τελευταία φορά στα γενέθλια μου, στα 5 μου, είχα φάει όλη την τούρτα και όταν ήρθαν όλα τα παιδάκια δεν είχαμε τούρτα. Είχα κρύψει όλα τα τσιπς. Ήταν ένας έμμεσος τρόπος ότι δεν ήθελα να γιορτάζω τα γενέθλια μου. Γκρίνιαζα πάντα και εκεί κάπου στα 5-6 μου ήταν τα τελευταία κεράκια που έσβησα. Εχω αυτή την ασπρόμαυρη φωτογραφία. Δεν ξέρω γιατί..τι να σου πω. 

 Φωτογραφία: Πάνος Μάλλιαρης-Bovary

Γιατί έχεις μια εμμονή με τις ορχιδέες και έχεις γεμίσει την κουζίνα σου; Αυτό πώς προέκυψε ξαφνικά; Δεν θυμάμαι να τις αγαπούσες τόσο πολύ παλιά

Έχω εμμονές γενικά. Είμαι εμμονικό άτομο. Αλήθειες λέμε τώρα. Μου φεύγουν, όμως, μετά. Αν θυμάσαι καλά είχα μια εμμονή παλιά με τις ορτανσίες. Και αυτό πήγε καμιά πενταετία. Πιο πριν είχα με τις φτέρες. Τώρα έχω και με τις ορχιδέες. Τώρα αυτό είναι δυο χρόνια, δεν ξέρω γιατί. Η Βάλια Πετρίδη νομίζω τα έχει δει όλα με την εμμονή μου στις ορχιδέες.

Εγώ και ο αδελφός μου είμαστε ανεξάρτητοι από πολύ νωρίς. Νιώθεις σαν να ζεις μια δεύτερη ζωή;

Εσύ και ο Τόμι βασικά με δικαιώσατε σε πάρα πολλά πράγματα. Με δικαιώσατε στον τρόπο που σας μεγάλωσα. Δεν ήταν ο κλασικός μαμαδίστικος τύπος, ήταν ένας ιδιαίτερος τρόπος. Είμαι πολύ περήφανη και για τους δυο σας, αλλά και για το καλό αποτέλεσμα που είχε ο ανεξάρτητος τρόπος που σας μεγάλωσα. Όσο για τη δεύτερη ζωή που λες, εξαρτάται πώς το βλέπεις. Εγώ δεν πιστεύω ότι είναι δεύτερη ζωή γιατί ξέρεις πολύ καλά ότι δεν άφησα τη ζωή μου πίσω. Δεν είναι ο χαρακτήρας μου έτσι. Δεν άφησα δηλαδή κάτι πίσω εξαιτίας σας. Τίποτα δεν άφησα. Για ποια δεύτερη ζωή μιλας; Καμία δεύτερη ζωή. Και όταν ήμασταν όλοι μαζί πάλι ζούσα τη ζωή μου κανονικά. Δεν θυσίασα ποτέ κάτι από τη δική μου ζωή. Ο,τι έκανα ήταν με πάρα πολύ μεγάλη επίγνωση.. Οπότε όχι, δεν θα το έλεγα ότι είναι δεύτερη ζωή. Είναι η κανονική ζωή που είχα και πριν.

Πες μου ένα ελάττωμα σου που έχεις βελτιώσει και ένα προτέρημά σου που μετατράπηκε σε ελάττωμα.

Θα έλεγα ότι πλέον βλέπω όλα τα πράγματα πολύ θετικά. Και από το μαύρο πήγα στα πολύ φωτεινά χρώματα, όπως είναι το γαλάζιο και το λευκό για να το πω λίγο μεταφορικά. Αυτό το πράγμα είναι κυρίαρχο και πρωταρχικό. Να βλέπεις τα πράγματα θετικά. Όσο για το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, δεν το είχα σκεφτεί ποτέ. Μόνο εσύ θα μπορούσες να σκεφτείς κάτι τέτοιο. Ένα προτέρημα πώς μπορεί να γίνει ελάττωμα; Δεν ξέρω. Ξέρεις εσύ;

Ο αυθορμητισμός σου ίσως; Ότι παίρνεις ρίσκα;

Θα πάρω το δεύτερο, γιατί μου άρεσε πιο πολύ. (Γέλια). Αλλά και αυτό είναι 50-50. Ναι, είμαι του ρίσκου, αλλά έχω κερδίσει και πολλά πράγματα από τα ρίσκα μου. Οπότε θα έχεις χάσει κιόλας, δεν γίνεται μόνο να κερδίζεις. Βέβαια, τώρα τελευταία το έχω λίγο περιορίσει αυτό. Σίγουρα, όμως ,κάποια στιγμή της ζωής μου να έγινε ελάττωμα. Σε αυτό συμφωνώ. 

Πηγή: www.bovary.gr

Κατερίνα Γιατζόγλου
Facebook

Βουτιά στην κόλαση, Αντιγόνη Χριστοδουλίδου

Το δεύτερο βιβλίο της Αντιγόνης Χριστοδουλίδου

Η Δανάη είναι μια πανέμορφη, έξυπνη, δυναμική και πολύ πλούσια κοπέλα. Όλοι οι νέοι του κύκλου της την ποθούν για γυναίκα τους. Εκείνη όμως ερωτεύεται παράφορα το γιο του κηπουρού τους και παρ` όλες τις αντιδράσεις των γονιών της, τον παντρεύεται. Του προσφέρει τα πάντα, αγάπη, αφοσίωση, πλούτη, ταξίδια, κοινωνική ζωή. Τον μπάζει σε κόσμους όμορφους κι ονειρεμένους. Σε κόσμους που ποτέ δεν είχε φανταστεί.

Κι εκείνος, τι κάνει για χάρη της; Πως της τ` ανταποδίδει; Αποδεικνύεται αχάριστος, αγνώμονας, πλεονέκτης και την προδίνει με την καλύτερή της φίλη. Με τις φρικτές και αποτρόπαιες πράξεις του, τη βυθίζει στον πόνο και την οδύνη και μετατρέπει τη ζωή της σε κόλαση.

Η Δανάη όμως δεν απελπίζεται, δε λυγίζει. Στέκεται γερά στα πόδια της και αγωνίζεται με πείσμα μέχρι που κατορθώνει να ξεσκεπάζει τους φονιάδες των δικών της και να συνεχίσει τη ζωή της με μια καινούργια αγάπη…

Εκδόσεις Επιφανίου
ISBN: 978-9963-685-68-4
2010
Σελίδες:415

Η Αντιγόνη Χριστοδουλίδου γεννήθηκε στο χωριό Κέδαρες της επαρχίας Πάφου. Αποφοίτησε το Α` Γυμνάσιο Θηλέων Λεμεσού. Παντρεύτηκε και εγκαταστάθηκε στην Αμμόχωστο, όπου έζησε μέχρι τις 14 Αυγούστου του1974 παραμονή της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Σήμερα είναι εγκατεστημένη στην Λεμεσό.

Εργάστηκε με το Υπουργείο Άμυνας της Αγγλίας (Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο) για είκοσι επτά χρόνια. Είναι παντρεμένη, έχει δύο παιδιά και τέσσερα εγγόνια.

Το 2009 έκδωσε το βιβλίο «Ανατολικά του Διαρίζου».
Το 2010 έκδωσε το βιβλίο «Βουτιά στην κόλαση».
Από το 2012 μέχρι και σήμερα είναι η γραμματέας του «Συνδέσμου Αποδήμων και Φίλων Κεδαριτών» και ασχολείται με την έκδοση του περιοδικού «Οι Κέδαρες άλλοτε και σήμερα».

H ιστοσελίδα της www.antigoni.com.cy

Facebook

Σκέψεις περί της Διττής Φύσης του Ανθρώπου…

Ο άνθρωπος είναι όντως ανώτερος των ζώων, 

αλλά ταυτόχρονα και ο ίδιος ένα είδος ζώου

Το ότι κάποιος ζει σε ανθρώπινο σώμα τον κάνει υποχρεωτικά ζώο. Όμως δεν τον κάνει υποχρεωτικά ΚΑΙ άνθρωπο.

Για να γίνει άνθρωπος θα πρέπει πρώτα να αποδεχθεί ότι είναι ΚΑΙ ζώο. Και με το να κατανοήσει και να δαμάσει τον ζωικό του εαυτό, θα αρχίσει να βελτιώνεται ΚΑΙ σαν άνθρωπος.

Η βασικότερη διαφορά, αυτή που είναι η ρίζα, η μητέρα όλων των άλλων, είναι ότι ο άνθρωπος πέρα από Δημιούργημα σαν το ζώο (Creature), είναι ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ (Creator). Έχει συνεπώς Διττή Φύση. Αυτή του Δημιουργήματος, και αυτή του Δημιουργού.

Θα λειτουργεί συνεπώς βέλτιστα, όταν υπακούει και στις δύο, και μάθει πώς να χρησιμοποιεί τη φύση του Δημιουργού για να τιθασεύει επί του ζώου.

**(γι’αυτό και στην πυραμίδα του Maslow περί των αναγκών του ανθρώπου, βασικότερες είναι οι ζωικές ανάγκες (φαγητό, ρούχα, στέγη, ασφάλεια) και στη συνέχεια ακολουθούν οι “ανθρώπινες” ανάγκες με κορυφή την “Αυτο-Πραγμάτωση” – self-actualization που είναι η αποκάλυψη των ανθρωπίνων δυνατοτήτων και η διοχεύτευσή τους σε επιδιώξεις για τη βελτίωση του κόσμου)

Αποδεχόμενος τη ζωική του Φύση, ότι δηλαδή είναι Δημιούργημα, κατανοεί ότι είναι ατελής, είναι ένα ον που συνεχίζει και εξελίσσεται, και ότι υπόκειται σε παγκόσμιους νόμους ανώτερους του εαυτού του, που οφείλει να τους μελετήσει και να τους υπακούσει προκειμένου να ζήσει και να ευδοκιμήσει.

Ιδίως εάν θέλει να μάθει να τους τιθασεύει προς όφελος του ιδίου και των συνανθρώπων του.

Η άλλη μεριά του νομίσματος είναι να μελετήσει και να υπακούσει στους νόμους που διέπουν την Ανθρώπινη, ή Δημιουργική του Φύση, ώστε να ευδοκιμήσει ως Άνθρωπος, σαν “ανώτερο” όν.

Κύρια δύναμη αυτής της Ανθρώπινης Φύσεως είναι η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ, η Συνειρμική Σκέψη, η Δημιουργική Φαντασία, η Εφευρετικότητα, η κατανόηση Συμβόλων και ο Αποσυμβολισμός, και η Λογική – επιστημονική και τετράγωνη σκέψη (συνεπώς και η Αμφισβήτηση) του ανθρώπου, ικανότητες που τον έφεραν στο σημείο της εξέλιξης που τον βλέπουμε σήμερα.

Ο συνδιασμός της ανακάλυψης και εκπαίδευσης ΚΑΙ των δύο φύσεων είναι αυτό που θα τον κάνει να νοιώθει καθημερινά ζωντανός και γεμάτος.

Η απάρνηση έστω και μιας εκ των δυο, θα τον κάνει να αισθάνεται συνεχώς βαλτωμένος και πως κάτι δεν πάει καλά, πως κάτι του λείπει.

Και είναι καθαρά θέμα προσωπικής επιλογής του καθενός σε τι πραγματικότητα θα ζει και τι έργο τέχνης θα είναι οι ημέρες που θα δημιουργήσει. Επιλογή που την κάνει καθημερινά μέσα από όλες τις μικρές του ή μεγάλες του πράξεις.

(Σημείωση: Άψογο βιβλίο για την παιρεταίρω κατανόηση αυτού: Psycho-Cybernetics από Maxwell Maltz)

Πηγή: http://neuroselfmastery.gr

Περιγραφή:
Ο Χομπς πέρασε μέσα απ’ το καμίνι του εμφύλιου σπαραγμού στην Αγγλία και των θρησκευτικών πολέμων στη Γαλλία. Και οι απόψεις του διαπνέονται από βαθιά απαισιοδοξία για την ανθρώπινη φύση, που ωθεί τους ανθρώπους στην αλληλοεξόντωση. Αυτόπτης μάρτυρας μιας από τις πιο ταραχώδεις και αιματηρές περιόδους της ευρωπαϊκής ιστορίας, πιστεύει όπως και ο Θουκυδίδης (τον οποίο είχε μεταφράσει) ότι «είναι έτσι φτιαγμένος ο άνθρωπος, που τα ίδια λίγο-πολύ θα γίνουν και στο μέλλον». Οι άνθρωποι διαφέρουν μόνο ως προς τα πάθη τους. Αλλά είναι όμοιοι ως προς τα ένστικτά τους: ωφελιμιστές, ευδαιμονιστές, ανταγωνίζονται για να αυτοσυντηρηθούν και να κυριαρχήσουν επί των άλλων. Αν αφήνονταν ανεξέλεγκτοι, θα ήταν καταδικασμένοι σε συνεχές αμοιβαίο μακελειό.

Αλλά οι άνθρωποι διακατέχονται και από πάθη που ενώνουν: ο φόβος του θανάτου, η επιθυμία των πραγμάτων που απαιτούνται για μιαν άνετη διαβίωση, η ελπίδα ότι αυτά μπορούν ν’ αποκτηθούν με τη φιλοπονία. Αυτά τα πάθη ωθούν τους ανθρώπους προς την επί γης ειρήνη. Κι εδώ επεμβαίνει η λογική. Η λογική υπαγορεύει την ειρήνη για το καλό του καθενός μας, και για το γενικό καλό. Ο ορθός λόγος δεν επιτρέπει πράξεις που θα είναι καταστροφικές για τη ζωή, και διαμορφώνει τους κατάλληλους όρους ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να συμβιώνουν. Αυτοί οι όροι αποκαλούνται –κατά τον Χομπς– Νόμοι της Φύσης.

Ο Χομπς αναζητεί μιαν ιδεατή ισορροπία ανάμεσα στον χρησιμοθηρικό εγωισμό των ανθρώπων και το καλώς εννοούμενο ένστικτο αυτοσυντήρησής τους, ανάμεσα στα πάθη και τη λογική, τον ωφελιμισμό και την ανάγκη αλληλεγγύης, το άτομο και το σύνολο. Η απαισιοδοξία του επαληθεύεται στη μετανεωτερική εποχή μας, που είδε τις μεγάλες ιδεολογίες να αυτοδιαψεύδονται, την αντιπροσωπευτική δημοκρατία να εκφυλίζεται, την κρούστα του Διαφωτισμού να σπάζει από τους επαναφορτιζόμενους εθνοθρησκευτικούς φανατισμούς – και τους ανθρώπους να εξακολουθούν ν’ ανταγωνίζονται και ν’ αλληλοεξοντώνονται. Ο Χομπς είναι ο ανατόμος της ανθρώπινης φύσης που δεν αλλάζει.

Σύμφωνα με τον Χομπς, ο άνθρωπος έχει ως στόχο την κυριαρχία, την προσωπική υπεροχή και τον πλουτισμό σε βάρος των υπολοίπων. Κάθε πόλεμος, κάθε διαμάχη ξεκινάει από το φόβο ή το φθόνο που νιώθει ο ένας για τον άλλο, ενώ μόνο οι αμοιβαίες συμφωνίες θα μπορέσουν να εδραιώσουν την ομόνοια. Ριζοσπαστικός και πέρα για πέρα επίκαιρος, ο Τόμας Χομπς, ένας από τους θεμελιωτές της πολιτικής φιλοσοφίας, αναλύει εκτενώς τα ανθρώπινα πάθη και προτείνει τρόπους καλύτερης συμβίωσης -ίσως και επιβίωσης- σε μια κοινωνία όπου τα ένστικτα είναι αυτά που κυρίως καθορίζουν τις πράξεις και κατ' επέκταση τις ανθρώπινες σχέσεις. Πριν ακόμα παρουσιάσει τον "Λεβιάθαν" -το Κράτος που, έχοντας το μονοπώλιο της απόλυτης εξουσίας, επιδιώκει τη διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης-, ο Χομπς επιχειρηματολογεί υπέρ της μη αγαθής φύσης των ανθρώπων, οι οποίοι, υπακούοντας στις επιθετικές ως επί το πλείστον ενορμήσεις τους, οδεύουν προς την αλληλοεξόντωσή τους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

O Thomas Hobbes γεννήθηκε στο Malmesbury της Αγγλίας το 1588 και πέθανε στο Hardwick το 1679. Από το 1603-1608 σπούδασε στην Οξφόρδη και κατόπιν έγινε οικοδιδάσκαλος του πρωτότοκου γιου του λόρδου Cavendish. Ο δεσμός του με την οικογένεια στάθηκε ισόβιος. Έκανε δύο μεγάλα ταξίδια στην Ευρώπη (1629-1631 και 1634-1637), όπου γνωρίστηκε με σημαντικούς εκπροσώπους της πνευματικής ζωής, ανάμεσά τους τους Mersenne, Galilei, Gassendi και Descartes. Στα 1640, καθώς πλησίαζε ο εμφύλιος πόλεμος, έφυγε και πήγε στο Παρίσι, όπου έμεινε έντεκα χρόνια. Μετά την επιστροφή του στην Αγγλία έζησε αποτραβηγμένος, έχοντας πια δημοσιεύσει τις βασικές πολιτικές του πραγματείες, δηλ. The Elements of Law (1640), De Cive (1642), Leviathan (1651). Ανάμεσα στα φιλοσοφικά του έργα κεντρική θέση επέχει το De Corpore (1655). Αξιομνημόνευτο είναι ότι ο Hobbes άρχισε τη φιλολογική του σταδιοδρομία με μια μετάφραση του Θουκυδίδη (1628) και την τελείωσε με μία έμμετρη μετάφραση της Οδύσσειας (1675) και της Ιλιάδας (1676).

Περί της φύσης του ανθρώπου

ΚΥΡΙΑΚΗ, 19 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 11:30

Για το δοκίμιο του Thomas Hobbes Περί της φύσης του ανθρώπου (εκδ. Printa)

Της Σώτης Τριανταφύλλου

O Τόμας Χομπς περιέγραψε τον άνθρωπο-πολίτη στην πρώιμη νεωτερικότητα, μια εποχή ανεξέλεγκτης βίας κατά την οποία ο Άγγλος φιλόσοφος έγραψε τρεις εκδοχές της πολιτικής του θεωρίας: την πρώτη το 1640 («Στοιχεία του νόμου») λίγο πριν από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου· τη δεύτερη το 1642 («De Cive») η οποία επανεκδόθηκε το 1647 ενώ ο πόλεμος συνεχιζόταν και την τρίτη το 1651 («Λεβιάθαν») όταν ο πόλεμος είχε πια τελειώσει.[1] Στην ηπειρωτική Ευρώπη, υποτιμάμε την ιστορική σημασία των αγγλικών εμφυλίων πολέμων, ενώ, αντιθέτως, υπερτονίζουμε εκείνη της γαλλικής επανάστασης: η πολιτική και η ηθική της ηπειρωτικής Ευρώπης είναι προϊόν του γαλλικού διαφωτισμού και, αναπόφευκτα, των σκοτεινών του ζωνών. Έτσι κι αλλιώς, στην πορεία της ιστορίας, η επανάσταση της μιας πλευράς είναι ο εμφύλιος πόλεμος της άλλης – και τα αποτελέσματα αμφοτέρων είναι η βία. 

Η φυσική κατάσταση της ανθρωπότητας είναι ο πόλεμος. Τα εκ φύσεως ανταγωνιστικά, ευάλωτα άτομα θα προσπαθούν πάντοτε να υπερισχύουν το ένα έναντι του άλλου.

Στην περίοδο των εμφυλίων πολέμων ο Χομπς ζούσε στο Παρίσι – και καθώς φρόντιζε να κρατά απόσταση από οτιδήποτε μπορούσε να τον βλάψει, έζησε σχεδόν έναν αιώνα: γεννήθηκε το 1588, τη χρονιά που η ισπανική αρμάδα επετέθη εναντίον της Αγγλίας, και πέθανε το 1679 όταν η αγγλική πολιτική ετοιμαζόταν για την επόμενη επανάσταση, τη λεγόμενη «Ένδοξη» του 1688 η οποία εγκαινίασε τον κοινοβουλευτισμό. Μολονότι ο Χομπς εκπόνησε την πολιτική του φιλοσοφία σε τρεις χρόνους και τρεις διαφορετικές συνθήκες –στην αρχή η Αγγλία είχε βασιλιά, ύστερα υπήρχε ακυβερνησία, στη συνέχεια είχε συσταθεί κοινοβούλιο- η σκέψη του δεν άλλαξε. Θεωρούσε ότι ο εμφύλιος πόλεμος ήταν μια συμφορά κι ότι το πρωταρχικό καθήκον της πολιτικής ήταν η αποφυγή του. Γι’ αυτόν τον σκοπό, ο Χομπς έκανε ένα πείραμα συλλογιστικής: φαντάστηκε έναν κόσμο χωρίς πολιτική. Οι άνθρωποι, σκέφτηκε, είναι εκ φύσεως ανταγωνιστικοί: θέλουν να φαίνονται καλύτεροι και ισχυρότεροι από τους άλλους. Επίσης, είναι εκ φύσεως ευάλωτοι: ακόμα και τα δυνατότερα άτομα μπορούν να ηττηθούν από τα ασθενέστερα αν δεν είναι σωστά προετοιμασμένα. Συνεπώς, η φυσική κατάσταση της ανθρωπότητας είναι ο πόλεμος. Τα εκ φύσεως ανταγωνιστικά, ευάλωτα άτομα θα προσπαθούν πάντοτε να υπερισχύουν το ένα έναντι του άλλου.

Ο Τόμας Χομπς

Αυτό είναι, περίπου, το περιεχόμενο του βιβλίου Περί της φύσης του ανθρώπου: σύμφωνα με τον Χομπς, ο ανελέητος ανταγωνισμός δεν συμβαίνει επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι είναι εκ φύσεως κακοί ή επειδή απολαμβάνουν τη βία (παρότι μερικοί όντως την απολαμβάνουν) – συμβαίνει επειδή δεν μπορούν να εμπιστευτούν ο ένας τον άλλον, επειδή είναι εκ φύσεως καχύποπτοι. «Από αυτή την ατολμία τού ενός προς τον άλλον», γράφει, «κανείς δεν μπορεί να εξασφαλιστεί –μια εύλογη απαίτηση– γι’ αυτό προσπαθεί να εξουσιάσει με τη βία ή την πανουργία τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ατόμων». Ακόμα κι αν ξέρουμε ότι ζούμε καλύτερα σε καιρό ειρήνης, ακόμα κι αν ξέρουμε ότι συμφωνούν όλοι σ’ αυτό, αναρωτιόμαστε μήπως οι άλλοι μας βλέπουν σαν απειλή. Όποιος μας βλέπει σαν απειλή αντιδρά με απειλή – κυρίως όταν έχουμε την πλάτη μας γυρισμένη. Γι’ αυτό, καλό είναι να επιτεθούμε πρώτοι. Ένας κόσμος χωρίς πολιτική είναι επιρρεπής σε ανεξέλεγκτη βία, σε μια ατέλειωτη σειρά επιθέσεων.

Συχνά η «φυσική κατάσταση» που περιγράφει ο Χομπς –κατά την οποία η ζωή είναι «μοναχική, φτωχή, κακοήθης, κτηνώδης και σύντομη»– θεωρείται ότι αντιστοιχεί στην κατάσταση του εμφυλίου πολέμου. Αλλά δεν είναι αλήθεια. Για τον Χομπς υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σ’ έναν κόσμο χωρίς πολιτική κι έναν κόσμο όπου η πολιτική έχει αποτύχει. Ο αγγλικός εμφύλιος ήταν αποτέλεσμα μιας τρομακτικής αποτυχίας της πολιτικής έναντι ανθρώπων που δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν τι έπρεπε να είναι η πολιτική και ποιος έπρεπε να την ασκεί. Έπρεπε να την ασκεί η βασιλική αρχή ή ένα κοινοβούλιο; Έπρεπε να υπάρχει θρησκευτική ελευθερία ή θρησκευτική συμμόρφωση και ομοιομορφία; Έπρεπε να προστατευθούν τα προνόμια ή να καταργηθούν;[2] Η απάντηση του Χομπς σε όλα αυτά τα ερωτήματα ήταν ότι δεν είχαν και πολύ νόημα. Η πολιτική για τον Χομπς έχει στόχο τη διατήρηση της ειρήνης μέσω του ελέγχου των ανθρώπινων ενστίκτων, μέσω του ελέγχου της ανταγωνιστικής ανθρώπινης φύσης. Ο αγγλικός εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν κατάσταση αναρχίας: ήταν μια πολυαίμακτη σύγκρουση ανάμεσα σε άκρως πολιτικοποιημένες ομάδες που κατείχαν επαρκή ισχύ ώστε να τροφοδοτούν τη σύγκρουση (μια ισχνή παρηγοριά της «φυσικής κατάστασης» είναι ότι η δυσπιστία ανάμεσα στα άτομα καθιστά δυσχερή τον πόλεμο σε τέτοια κλίμακα). Ο σκοπός του θεωρητικού πειράματος του Χομπς περί «κόσμου χωρίς πολιτική» ήταν να υπερβεί τον κόσμο της αποτυχημένης πολιτικής: αναζητώντας κάτι για το οποίο αμφότερες οι αντιμαχόμενες πλευρές του πολέμου θα συμφωνούσαν, τους πρότεινε να διαλέξουν μεταξύ πολιτικής και μη πολιτικής. Μπροστά σ’ αυτό το δίλημμα, όποιος έχει μυαλό στο κεφάλι του επιλέγει την πολιτική[3].

Για τον Χομπς, η μοναδική δυνατή λύση στο πρόβλημα της βίας στη «φυσική κατάσταση» ήταν να τοποθετηθεί η ισχύς του ελέγχου της βίας στα χέρια μιας αρχής.

Τι σημαίνει η επιλογή της πολιτικής; Μεταξύ άλλων σημαίνει ένα σταθερό πλαίσιο στο οποίο θα κινείται η ανθρώπινη φύση. Για τον Χομπς, η μοναδική δυνατή λύση στο πρόβλημα της βίας στη «φυσική κατάσταση» ήταν να τοποθετηθεί η ισχύς του ελέγχου της βίας στα χέρια μιας αρχής που να λαμβάνει αποφάσεις. Αυτή την αρχή ο Χομπς την ονόμασε «ηγεμόνα»: δεν εννοούσε ένα και μοναδικό άτομο, αλλά τη βασιλεία ή το κοινοβούλιο που θα μιλούσε μια και μοναδική φωνή. Όλοι θέλουμε ειρήνη αλλά δεν θα την επιτύχουμε εφόσον δεν συμφωνήσουμε ποιος από μας εγείρει τη σοβαρότερη απειλή για την ασφάλειά μας. Η δουλειά του ηγεμόνα είναι να πάρει αυτή την απόφαση για λογαριασμό μας: να αποφασίσει αποτελεσματικά ποιος ή τι απειλεί την ειρήνη. Αν συμφωνήσουμε όλοι σ’ αυτό, ο ηγεμόνας θα έχει την ισχύ να διατηρήσει την ειρήνη, διότι ουδείς θα έχει την ισχύ να αμφισβητήσει την απόφαση του ηγεμόνα. Η ηγεμονία είναι λοιπόν ένα είδος μονοπωλίου. Δεν είναι μονοπώλιο στη βία εφόσον θα υπάρχουν πάντοτε θύλακες εγχώριας και εγκληματικής βίας ακόμα και στις πιο ειρηνικές κοινωνίες. Η ηγεμονία είναι μονοπώλιο στο δικαίωμα χρήσης καταναγκαστικής βίας ως λύση στις ανθρώπινες συγκρούσεις. Είναι η ισχύς δημιουργίας και επιβολής νόμων. Μόνον στους ηγεμόνες επιτρέπεται να βλάπτουν ανθρώπους χωρίς αντίποινα.

Ο Νικολό Μακιαβέλλι

Οι σημερινοί αναγνώστες βρίσκουν τον Χομπς μάλλον σκανδαλώδη. «Χομπσική» αντίληψη της ανθρώπινης φύσης σημαίνει μαύρη και άραχλη – σαν να είμαστε όλοι τόσο παρανοϊκοί και αιμοχαρείς ώστε χρειαζόμαστε μια πανίσχυρη εξουσία ώστε να μην αλληλοσκοτωθούμε. Ωστόσο, ο Χομπς ήταν μάλλον αισιόδοξος: πίστευε ότι οι άνθρωποι αλληλοσκοτώνονται διότι δεν έθεσαν το βασικό ερώτημα για την πολιτική: σε τι χρησιμεύει; Αν μπορούσαν να συγκεντρωθούν σ’ αυτό, οι αιτίες των συρράξεων θα αίρονταν. Η περίφημη, πλην όμως αποκαρδιωτική, περιγραφή της «φυσικής κατάστασης» είναι μόνο μια πλευρά της σκέψης του Χομπς. Στόχος της ήταν να τονίσει πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή με σταθερή κυβέρνηση, χωρίς θρησκευτικές και ταξικές διαμάχες: αντί για «μοναχική, φτωχή, κακοήθης, κτηνώδης και σύντομη» θα γινόταν «εύθυμη, πλούσια, ευγενής, πολιτισμένη και μακρά». Ο Χομπς θα αναγνώριζε φυσικά τη σκληρότητα και τις τρέλες που δεν λείπουν ακόμα κι από τις πιο προηγμένες κοινωνίες: δεδομένης της ανθρώπινης φύσης, φονικά ένστικτα ανιχνεύονται ακόμα και στην ειδυλλιακή Ελβετία· ίντριγκες και συνωμοσίες συμβαίνουν και στις καλύτερες οικογένειες. Αλλά θα ήταν ανοησία να υποθέσουμε ότι η «φυσική κατάσταση» είναι ο κανόνας σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις ή ότι ο πολιτισμός δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια λεπτή επιφάνεια που συγκαλύπτει την κακοήθεια. Η σταθερή πολιτική δίνει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να αποφύγουν τη βία. Αν μερικοί αρνηθούν να αξιοποιήσουν αυτή την ευκαιρία, κακό του κεφαλιού τους. Οι περισσότεροι από μας αξιοποιούμε την ευκαιρία για να φτιάξουμε σχέσεις βασισμένες στην εμπιστοσύνη και στο κοινό όφελος. Ο Χομπς χαρακτήρισε αυτή την πολιτισμένη συμπεριφορά «τεχνητή», διότι είναι ανθρώπινο δημιούργημα – όχι δημιούργημα της φύσης. Αλλά στο δεδομένο κοινωνικό συγκείμενο, «τεχνητή» δεν σημαίνει ψεύτικη όπως πιστεύουν πολλοί: σημαίνει στέρεη, αξιόπιστη, ανθεκτική – σαν ένα καλοφτιαγμένο μηχάνημα. Σημαίνει πραγματική. Ο πολιτισμός δεν είναι προσωπείο αλλά πλαίσιο που ενεργεί παιδαγωγικά πάνω στον άνθρωπο: η civility δεν είναι υποκρισία, είναι σύστημα ηθικής.

Η πολιτική σταθερότητα δίνει στον πολίτη χρόνο και χώρο να κάνει όλα όσα θέλει να κάνει. 

Εξάλλου, ο Χομπς συνέβαλε στην επινόηση αυτού που ονομάζουμε σήμερα ιδιωτική ζωή: τον χώρο στον οποίον οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να κάνουν ό,τι θέλουν. Η θεμελίωση των βασικών επιχειρημάτων περί πολιτικής προοριζόταν στο να τους απαλλάξει από ατέρμονες πολιτικές διαφωνίες ώστε να μπορούν να ζήσουν τη ζωή τους. Πράγματι, η πολιτική σταθερότητα δίνει στον πολίτη χρόνο και χώρο να κάνει όλα όσα θέλει να κάνει, μεταξύ των οποίων είναι, για τον Χομπς, οι προσωπικές αντιπαραθέσεις, ο ανταγωνισμός, η προσπάθεια αναρρίχησης στην κορυφή. Όλα αυτά αποτελούν δημιουργικές δραστηριότητες, υπό τον όρο να μην αποβούν θανατηφόρες. Γεννούν εφευρέσεις, ειδύλλιο, ενθουσιασμό, ποικιλία και γνώση. Επιπλέον, είναι συμβατές με την αγάπη και τη χάρη – όχι μόνο με την πολιτική μονομανία. Οι ολοκληρωτικές πολιτικές θεωρίες, φασισμός, κομμουνισμός, καταργούν το δικαίωμα στην privacy, προτείνοντας, εκτός από την υπερπολιτικοποίηση και τη διαρκή συμμετοχή «στα κοινά», την παρέμβαση του κράτους στην καθημερινότητα. Παραλλήλως, εγείρουν υπερβολικές ηθικές απαιτήσεις: φιλοπονία, προθυμία για θυσίες, αυταπάρνηση – δηλαδή τη «δημιουργία ενός νέου ανθρώπου».

Sebastiaan Vrancx, Τοπίο με ταξιδιώτες που πέφτουν σε ενέδρα έξω από μικρή πόλη.

Εν κατακλείδι, ο Χομπς, κάνοντας λόγο για την ανθρώπινη φύση μέσα στο περιβάλλον της πολιτικής θεωρεί την πολιτική προστασία προϋπόθεση της ατομικής ολοκλήρωσης. Όσο για τη «φύση» και το ήθος των πολιτικών, τοποθέτησε το θεμελιώδες ερώτημα της σύγχρονης πολιτικής: πώς να είσαι ταυτοχρόνως «κακός» και «καλός». Το «κακό» είναι η απειλή της βίας, ενώ το «καλό» είναι η καλή της χρήση ώστε τα πράγματα να βελτιώνονται. Αλλά πώς οι απειλές βίας μπορούν να βελτιώνουν τα πράγματα; Ο Χομπς έδωσε μιαν απάντηση. Μια άλλου τύπου απάντηση είχε δώσει, νωρίτερα, ο Μακιαβέλλι με τον «Ηγεμόνα», που στοίχειωσε την πολιτική φαντασία στη Δύση. Αν η σκέψη του Χομπς συνδέεται με τη βία, η σκέψη του Μακιαβέλλι συνδέεται με την ανενδοίαστη και δόλια επιδίωξη της εξουσίας για χάρη της ίδιας της εξουσίας.[4] Ο Μακιαβέλλι θεωρείται ο φιλόσοφος της Realpolitik, δηλαδή, κατά μια ερμηνεία, της ιδέας ότι κάθε πολιτική πράξη είναι δικαιολογημένη αν λειτουργεί υπέρ του προσώπου που την εκτελεί. Με αυτούς τους όρους, είναι εύκολο να δούμε πώς η απειλή της βίας μπορεί να ωφελήσει: μπορεί να βελτιώσει τη θέση εκείνου που την ασκεί έναντι της θέσης εκείνου που τη δέχεται. Συμπεραίνουμε απλούστατα ότι οποιαδήποτε άλλη ιδέα περί «καλού» είναι για τους losers.

Αλλά, αν δούμε έτσι τα πράγματα υπεραπλουστεύουμε τον Μακιαβέλλι όπως και τον Χομπς[5]. Ο Μακιαβέλλι ήταν, με τον τρόπο του, ένας ηθικολόγος. Μόνο που η ηθική του ήταν αποκλειστικά πολιτικής φύσεως. Σύμφωνα με τον Χομπς, ο ηγεμόνας δικαιολογεί την εξουσία του με όρους πολιτικής· όσο για τις αιτίες των πολέμων πρέπει να αναζητηθούν στην ανθρώπινη φύση, στον φθόνο και στα πάθη τα οποία μόνο η πολιτική –η κοινωνική οργάνωση, οι κοινωνικοί θεσμοί, ο φόβος της τιμωρίας– μπορεί να συγκρατήσει.

* Η ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ είναι ιστορικός και συγγραφέας.

 

[1] Bλ. Thomas Hobbes, Λεβιάθαν, Γνώση, 2006.

[2] Βλ. Παναγιώτης Ν. Πανταζάκος, Ένστικτο και ελευθερία κατά τον Τόμας Χομπς, Ελληνικά Γράμματα, 2006. 

[3] David Runciman, Politics, Profile Books, 2013. 

[4] Βλ. Max Horkheimer, Aπαρχές της αστικής φιλοσοφίας της ιστορίας: Μακιαβέλλι, Χομπς, Καμπανέλλα, Βίκο, Κάλβος, 1989. 

[5] Βλ. David Runciman, Political Hypocrisy: The Mask of Power, from Hobbes to Orwell and Beyond, Princeton University Press, 2008.