Με το φακό των λέξεων

Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου

Μπήκε λοιπόν και ο Ιούνιος. Με βλέμμα καλοκαιρινό, πέδιλο στο πόδι, παιχνιδιάρικο χαμόγελο στην άκρη των χειλιών. Είναι πια περίεργη η αίσθηση που αφήνει το πέρασμα του χρόνου. Κάπως θολό κι απρόβλεπτο το τοπίο, αφού οι μήνες πλέον διαφοροποιούνται από τη δεδομένη ταυτότητά τους, οικειοποιούνται άλλα καιρικά φαινόμενα και μας υποχρεώνουν ολόχρονα να κρατάμε μια επιφύλαξη για τις αληθινές προθέσεις τους. 

Απρόσμενες χαλαζοθύελλες εντός του θέρους, αδικαιολόγητα υψηλές θερμοκρασίες σε μήνες χειμερινούς. ΄Ολα κραυγάζουν πως ο πλανήτης γονατίζει μπροστά στην αποσταθεροποίηση που του έχει προκαλέσει η ασύδοτη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η αλόγιστη χρήση και κατάχρηση πηγών από τον παράγοντα άνθρωπο. 

Σήμερα, 5 Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, περισσότερο από ποτέ η σκέψη οδηγείται σε ατραπούς περισυλλογής και στοχασμού γύρω από τη φύση και τη στάση μας απέναντί της. Η ημέρα αυτή αποτελεί την κύρια εκδήλωση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών από το 1972 για την ενημέρωση του παγκόσμιου κοινού σχετικά με περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Και πάντα η έγνοια είναι να μην τεθεί σε κίνδυνο η επιβίωση του πλανήτη και η δυνατότητα ικανοποίησης των αναγκών των μελλοντικών γενεών. Με άλλα λόγια, υιοθετείται έστω και φραστικά, έστω και θεωρητικά, η ρήση του Γαλλοελβετού φιλόσοφου Ζαν Ζακ Ρουσσώ «Επιστροφή στη φύση».

Εδώ που έχουμε καταλύσει, όμως, στον έντονο προβληματισμό και στα υπερμεγέθη περιβαλλοντικά προβλήματα, πόσο εφικτή είναι πλέον αυτή η επιστροφή; Πόσο προνοήσαμε για το μέλλον , όταν θέταμε το παρόν σε ομηρία; « Η γη παράγει αρκετά για να ικανοποιήσει τις ανάγκες κάθε ανθρώπου , όχι όμως την απληστία του», είπε χαρακτηριστικά ο Μαχάτμα Γκάντι. Και η γη σήμερα αιμορραγεί , χτυπημένη ουσιαστικά από την πλεονεξία και τον εγωισμό του ανθρώπινου είδους. Ενδεικτικά τόνιζε ο Κινέζος φιλόσοφος Κομφούκιος, αιώνες πριν τη σημερινή εικόνα, πως «…ο Δάσκαλος ψάρευε με αγκίστρι αλλά όχι με δίχτυ. Και ποτέ δεν έριχνε το βέλος του σ΄ένα πουλί που καθόταν σ΄ένα κλαδί ήσυχο».

Η ισορροπία, όμως, αυτή, διαταράχτηκε επικίνδυνα στο πέρασμα των χρόνων και στην έντονη προσπάθεια του ανθρώπου να αποσπάσει όλο και περισσότερα από ένα θησαυρό, που έτσι κι αλλιώς δεν του δόθηκε ποτέ με δυνατότητες απεριόριστες. Η εικόνα σήμερα του πλανήτη δεν είναι απλώς ανησυχητική. ΄Εχει καταστεί εδώ και καιρό επικίνδυνη και ίσως η καθιέρωση μιας Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος , έστω και με τα τόσο ηχηρά μηνύματά της, να είναι μια ελάχιστη προσπάθεια αποσόβησης του μοιραίου. 

Από καιρό οι ανάγκες και οι ελλείψεις επιτάσσουν μια καθολική αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, ούτως ώστε οι προσπάθειες να μην έρχονται εκ των υστέρων ως φρούδες ελπίδες μπροστά σε μια αναπόφευκτη καταστροφή, αλλά να τίθενται σε τροχιά αποτελεσματικής πρόληψης και σωτήριου ελιγμού για αποφυγή περαιτέρω επώδυνων και δυσοίωνων προοπτικών.

Η ανθρωπότητα συνειδητοποιεί την ανάγκη. Πρέπει, όμως, οι διακηρύξεις να γίνουν έργα ουσίας, δράσεις αποτροπής της καταστροφής. Δεν είναι αρκετό πλέον να αφήνεται η σωτηρία του πλανήτη κυρίως στα χέρια και στα έργα δυναμικών μεν αλλά λίγων ακτιβιστών με ιδιαίτερες ευαισθησίες σε περιβαλλοντικά θέματα. 

Η τρύπα του όζοντος, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η όξινη βροχή, η καταστροφή στη ζούγκλα του Αμαζονίου, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η ηχορύπανση, η καταστροφή του εδάφους, τα οικιακά απορρίμματα, τα ραδιενεργά κατάλοιπα , τα φυτοφάρμακα, είναι οι σύγχρονες απειλές για τον κάθε άνθρωπο, σε όποιο σημείο του πλανήτη κι αν κατοικεί. 

Και είναι υπόθεση όλων να εργαστούν για το σύνολο, γιατί, όπως πολύ εύστοχα σημειώνει ο Μάρσαλ Μακλούαν, Καναδός ακαδημαϊκός και συγγραφέας, «Δεν υπάρχουν επιβάτες στο διαστημόπλοιο Γη. Είμαστε όλοι πλήρωμα».
Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου