Με το φακό των λέξεων

Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου

Καθαρή Δευτέρα αύριο. Νηστεία και περισυλλογή. Σήμερα τρώνε όσοι έχουν ακόμα την πολυτέλεια. Οι υπόλοιποι μετράνε απλώς τα… κουκιά τους. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Μπαίνουμε λοιπόν στη Σαρακοστή. Λιτότητα και επισήμως. Και θρησκευτικώς κατοχυρωμένη. Επιβεβλημένη, μάλλον, από το Λίγο του καιρού. Κι αρχίζει η πορεία προς μια ελπιδοφόρα ανάσταση. Για εφτά εβδομάδες, διατείνεται το σύνηθες ημερολόγιο. Για απεριόριστη διάρκεια μιλούν οι ξεφτισμένες αντοχές μας. Μα για εκείνο έστω, τον ένα, τον πολύχρωμο χαρταετό, που θα αφεθεί αύριο ελεύθερος να πετάξει από τα χέρια ενός παιδικού ενθουσιασμού, θέλω να είμαι αισιόδοξη. 

Και πραγματικά θέλω επάνω στα φτερά του, και στις λουρίδες της ουράς του ακόμα, να γράψω τα πιο ελπιδοφόρα συνθήματα, έτσι ώστε ο Γολγοθάς να γίνει ελάχιστος και η Ανάσταση θαύμα αντί τραύμα μιας μεγάλης, ηχηρής απουσίας. Προσδοκώ, λοιπόν, ανάσταση νεκρών ελπίδων και ζωή του μέλλοντος αυτού του τόπου. Και γράφω με μια μεγάλη κόκκινη καρδιά, όλα τα μηνύματα που ο λευκοντυμένος άγγελος του τάφου επιθυμώ να μεταφέρει στις μυροφόρες σκέψεις μας.

«Τι ζητάτε την πίκρα ανάμεσα στην ευφορία; Ο καημός που γυρεύετε δεν είναι πια εδώ. Γιατί εδώ ανθούν μόνο ρόδα της άνοιξης και γιασεμιά. Εδώ όλα τα παιδιά έχουν ένα όμορφο ρούχο να φορέσουν, ένα πιάτο μυρωδάτο φαγητό στο τραπέζι τους κι ένα χαμόγελο να κουβαλάνε κάθε μέρα στην τσάντα του σχολείου. Στα σπίτια, στις αυλές, δεν βλασταίνει το άγριο χόρτο της έλλειψης και της ανασφάλειας. Οι άνθρωποι ερωτεύονται όπως παλιά με ένα βλέμμα, χωρίς εκείνη την κραυγή του πληγωμένου ζώου, που έχει πιαστεί στο δόκανο της ανάγκης. Δόρυ και βέλος δεν εξαπολύει πια κατάστηθα ο καιρός. 

Γυρνά ο άντρας από τη δουλειά, η γυναίκα απ΄τη δική της, απλώνουν τα χέρια, αγκαλιάζουν τα παιδιά και τη χαρά κι όλοι μαζί ένα Αύριο που στέκει περήφανο επάνω στο ουράνιο τόξο. Και κοίτα τους νέους! Είναι τόσο ωραία αυτά τα νιάτα, γιατί τα ομορφαίνει η χαρά, η προσδοκία. Δεν φεύγουν πια σαν χελιδόνια που τα ξενιτεύει το κρύο ενός κενού, η ψύχρα ενός μηδενικού. Μένουν εδώ στη γη τους, δουλεύουν και ονειρεύονται, ονειρεύονται και φτιάχνουν τους δικούς τους ήλιους στους δικούς τους γαλαξίες. 

Κι ο κόσμος, αχ, αυτός ο κόσμος που μας δόθηκε και τελικά μας παραδόθηκε , ανυπεράσπιστος, μικρός, μπροστά στα μεγάλα συμφέροντά μας, δεν ξεκαπνίζει πια σαν καιόμενη θλίψη. Είναι κήπος για να βαδίσουν στέρεα και ανθοστολισμένα τα βήματά μας. Και η Δικαιοσύνη , η Αξιοκρατία, έχουν βρει πια τον θρόνο τους. ΄Εχουμε πάθει και έχουμε μάθει από τα λάθη μας. Ανοίγουμε τις πόρτες στους ικανούς, στους άξιους, που τα΄χουν βγάλει πέρα στη ζωή με το σπαθί τους κι όχι με τις άνομες ευλογίες ισχυρών κραταιών, ποικιλόχρωμων αρχόντων. 

Πόρτα βαριά και σιδερένια πέφτει μπρος στη μετριότητα, μπρος στην ασύλληπτη ανικανότητα που πήρε ηνία στα χέρια που δεν της ανήκαν και έχει οδηγήσει πολλά από τα άρματα του μέλλοντός μας σε δρόμους κατηφορικούς με μοναδικό και αναπότρεπτο τέρμα τον γκρεμό. Εδώ, λοιπόν, ο κόσμος γίνεται ηλιοτρόπιο με τη σκέψη και τη συνείδηση μονίμως στραμμένες προς το φως. Αμήν»!
Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου

Εικαστική πρόταση Σαβέλλας Μιχαήλ “Braid Bound”

«Braid Bound»
της Σαβέλλας Μιχαήλ στο
Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης ΔΙΑΤΟΠΟΣ

Το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Διάτοπος παρουσιάζει τη νέα εικαστική πρόταση της Σαβέλλας Μιχαήλ με γενικό τίτλο “Braid Bound”. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν την Παρασκευή 6 Μαρτίου 2015. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι το Σάββατο 28 Μαρτίου 2015.

Γράφει η Μαρία Πετρίδη για τη νέα δουλειά της Σαβέλλας Μιχαήλ: «Η Σαβέλλα Μιχαήλ δουλεύει πάνω στο πρότζεκτ «Delicious Buns» για σχεδόν τρία χρόνια. Αναπτύσσοντας το σκεπτικό της η εικαστικός εργάστηκε σε πρώτο στάδιο με μικρά και μεγάλα ασπρόμαυρα σχέδια που απεικονίζουν κοριτσίστικες κοτσίδες και αλογοουρές σχηματισμένες με διαφορετικές διαθέσεις και περιεχόμενα. 

Σε δεύτερο στάδιο η Σαβέλλα Μιχαήλ εξέλιξε αυτά τα σχέδια σε κάτι που μοιάζει με εύθραυστο τετράδιο σχεδίων. Κάθε σχέδιο, σε κάθε σελίδα διηγείται ξανά μια ιστορία, καθώς αυτές εισχωρούν μαλακά η μια μέσα στην άλλη. Οι κοριτσίστικες παραμυθένιες αλογοουρές μοιάζουν να πετάνε συγχυσμένα κάποιες με μια βίαιη ταχύτητα και δύναμη, ενώ άλλες, παρελαύνουν συμμετρικά θυμίζοντάς μας με θαυμαστό τρόπο τους διαφορετικούς κόσμους της Αλίκης.

Αυτό το πρόσφατο πρότζεκτ με τίτλο «Braid Bound”, συμπεριλαμβάνει εκτός από τα σχέδια, ένα βίντεο το οποίο τεκμηριώνει με κάποιο τρόπο τη σιωπηρή αφήγηση της εμπειρίας της εικαστικού από τη δημιουργία του βιβλίου σχεδίων. Γυρνώντας τις σελίδες κάθε εικονογράφησης ο θεατής μπορεί να «διαβάσει» την κάθε σελίδα διεισδύοντας και αποχωρώντας από αυτή με τον βραδύ και στοχαστικό ρυθμό αυτής της κίνησης. Ενώ η καλλιτέχνις δεν είναι φυσικά παρούσα στο βίντεο, τα δάκτυλά της είναι εμφανή στην κάτω γωνιά της δεξιάς σελίδας».

Η Σαβέλλα Μιχαήλ σπούδασε ζωγραφική στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης.Συμμετείχε σε ανοικτά εργαστήρια, στη Σερβία (Σχολή Καλών Τεχνών Βελιγράδι), στο Pictor`s studios ( Ευρωπαϊκό εργαστήριο με τον καλλιτέχνη Arezki Aοwn σε συνεργασία με τον οργανισμό πολιτιστικής πρωτεύουσας Θεσσαλονίκης) και στο Μουσείο Ερυθράς Ημισελήνου Παλαιστίνης σε συνεργασία με τους Γιατρούς του Κόσμου Κύπρου. Έχει παρουσιάσει τρεις ατομικές εκθέσεις, «Παρατηρητές» εκθεσιακός χώρος Lobby, «Εδώ είμαι» Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Διάτοπος και «Όταν εσείς δεν είστε εδώ». Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Διάτοπος ,Λευκωσία. Έχει λάβει μέρος σε πολλές ατομικές εκθέσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Εργάζεται στην Μέση Εκπαίδευση ως καθηγήτρια τέχνης.

Τα εγκαίνια της έκθεσης θα γίνουν την Παρασκευή 6 Μαρτίου 2015 στις 8 μ.μ. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι και τις 28 Μαρτίου και θα είναι ανοιχτή κατά τις ακόλουθες ώρες: Δευτέρα –Παρασκευή 5.00μμ. – 8.00 μ.μ. Σάββατο 11.00 π.μ. – 1.00 μ.μ.

Για πρωινές επισκέψεις οι ενδιαφερόμενοι παρακαλούνται να επικοινωνούν προηγουμένως με το τηλέφωνο 22 766 117.
Στον πρώτο όροφο λειτουργεί έκθεση έργων σε χαμηλές τιμές, καλλιτεχνών που συνεργάζονται με το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Διάτοπος. Οι επισκέπτες θα ανακαλύψουν επίσης τα χειροποίητα κοσμήματα Black Rose by Daphne Nikita.
Το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης ΔΙΑΤΟΠΟΣ βρίσκεται στην οδό Κρήτης 11, 
Τηλ. 22-766 117 email:info@diatopos.com website: www.diatopos.com

Αμφίδρομη απαξιωτική σχέση

Του Μίκη Κασάπη
Μιλάμε και ακούμε συνεχώς για απαξίωση για τα κοινά και ότι υπάρχει μια έντονη ανησυχία για την αποστασιοποίηση από όλα αυτά τα δύσκολα τα οποία περνά ο τόπος αυτό το διάστημα. Δύσκολα βέβαια, γιατί τα προκάλεσε η ίδια η κοινωνία με την ανοχή της και με τη φαινομενική ευμάρεια που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια. Οι τράπεζες κατάφεραν να αποπροσανατολίσουν και να δελεάσουν όλους μας με τα «δώρα» και τις προσφορές τους που είχε ως αποτέλεσμα τον ξαφνικό αλλά και επιπόλαιο εγκλωβισμό μας στα «γλυκά» που διαμοίραζαν…

Σπίτια με πολλά τετραγωνικά, με πισίνες και εξοχικά για καλοκαιρινές διακοπές με φίλους της δεκάρας και εντυπωσιακά πάρτι, απλά για να μην υστερούμε από το γείτονα μας. Ταξίδια της στιγμής και γαρίφαλα στις αθηναϊκές πίστες κατά τα Σαββατοκύριακα να πέφτουν σαν βροχή, με τα φλας να ανάβουν κάνοντας τη νύχτα να φαντάζει ως την πιο λαμπερή μέρα του χρόνου.

Οι τράπεζες έκαναν τη δουλειά τους σκοπεύοντας μακροπρόθεσμα στο εύκολο κέρδος και οι ηγέτες τους οποίους η ίδια η κοινωνία εξέλεξε για να τους εκπροσωπεί έκαναν και αυτοί τη δική τους δουλειά . Είχαν, όμως, ένα στόχο αμφότεροι, ο οποίος ήταν άγνωστος για τον απλό πολίτη… Να τον στραβώσουν και να αγοράσει!

Υπήρχε και στις δύο περιπτώσεις η πελατειακή σχέση. Οι τράπεζες πωλούσαν τη δανεική χλιδή, και η πολιτική με τους πολιτικούς της πωλούσαν τις ψεύτικες και απατηλές υποσχέσεις στους πελάτες -ψηφοφόρους της. Τραγικό αλλά αληθινό, η κοινωνία και οι πολίτες της ερίφια προς σφαγήν… Βλέπετε ο κάθε πατέρας ή κάποιος θείος γνώριζε τον τάδε βολευταρά -το πρωί στα δικαστήρια ή στο πολυτελές γραφείο του, ως ιδιώτης νομικός και το απόγευμα της Πέμπτης ως νομοθέτης στη Βουλή- για να κανονίσει τον γιο σε καμιά θεσούλα στο δημόσιο !

Επειδή λοιπόν όλοι βολευόμασταν, δεν ασχοληθήκαμε ποτέ με τη σημαντική λεπτομέρεια των ψιλών γραμμάτων που κάνουν τη διαφορά. Δεν γνωρίσαμε ποτέ τους πολιτικούς που ψηφίζαμε και κατ' επέκταση ούτε τη φιλοσοφία, ούτε τις αρχές, ούτε τις αξίες τους, είτε μικρές είτε μεγάλες, υπαρκτές ή ανύπαρκτες… Δεν διαβάσαμε ποτέ τα μικρά γράμματα των συμβολαίων που υπογράφαμε στην τράπεζα για να εξασφαλίσουμε το δανεικό σπίτι στον Πρωταρά!

Τώρα μιλάμε για απαξίωση των θεσμών και των αξιών. Τώρα που οδηγηθήκαμε στον πάτο ψάχνουμε την επιφάνεια για να πιαστούμε από κάτι για να μην πνιγούμε. Τώρα ανακαλύψαμε την αποχή από τις εκλογές, τώρα ψάχνουμε γιατί η νεολαία δεν είναι στα κέντρα λήψης αποφάσεων, τώρα ανακαλύψαμε ότι εκείνους που ψηφίζαμε και υποστηρίζαμε με μοναδικό κριτήριο μας ότι τους στήριζε η οικογένεια, μας έχουν διαψεύσει. Τώρα συνειδητοποιήσαμε ότι τα πήραν όλα και έφυγαν. Και τα πήραν αδρά, χωρίς ίχνος ντροπής.

Βέβαια αυτά τα οποία ακούμε και βλέπουμε ίσως να είναι η κορυφή του παγόβουνου, γιατί και στο παρελθόν ακούγαμε για μίζες και χοντρά κοντραμπάντα χωρίς να γίνονται γνωστά... Ξεκινώντας από μίζες οπλικών συστημάτων μέχρι παράνομες κομματικές παρεμβάσεις στη δημόσια υπηρεσία.

Εκείνο που παρατηρείται σήμερα και το διακρίνει ο καθένας, είναι η απαξίωση αλλά και η εκμετάλλευση των πολιτικών έναντι των πολιτών. Είναι η αλαζονία της εξουσίας που μεθά άτομα που ανακυκλώνονται συνεχώς στα πολιτικά πράγματα, από βουλευτής υπουργός και από υπουργός, πρόεδρος διοικητικού συμβουλίου. Είναι τα διάφορα ασυμβίβαστα τα οποία ενώ είναι οφθαλμοφανή, κάποιοι «ρίγκο» της πολιτικής σκηνής τα βάζουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους αγνοώντας κάθε κανόνα ηθικής.

Θεωρώ ότι η απαξίωση των πολιτών απέναντι στα κοινά ευνοεί τα κατεστημένα και τα στεγανά και πρέπει να σταματήσει να υπάρχει για να μπορέσει επιτέλους αυτός ο τόπος να ξεφύγει από τη μιζέρια που τον έχει ρίξει, η μεγαλύτερη, ίσως, απαξίωση, αυτή των ανακυκλωμένων, γερασμένων πνευματικά, και «επαγγελματιών» πολιτικών.
Είναι η ώρα για δράση, δεν υπάρχει άλλος χρόνος!
Μίκης Κασάπης
Εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος» 20/2/2015

Με το φακό των λέξεων

Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου

Ήτανε, λέει, χτες η μέρα των ερωτευμένων. Λες και δεν είναι κάθε μέρα γιορτή για την αληθινή αγάπη. Για την αληθινή ζωή. Μα πρέπει, φαίνεται, κάποιος να θυμίζει επετειακά, την άλλη όψη αυτής της μίζερης πραγματικότητας, όπου γύρω μας κυριαρχεί ο παθιασμένος έρωτας για το χρήμα, το υπερβολικό χρήμα, που προκύπτει τόσο άκοπα, τόσο αβίαστα, όταν καταχράται κανείς τη θέση του και βάζει στην άκρη τη συνείδησή του. 

Έχουμε κουραστεί μα κυρίως έχουμε σιχαθεί να διαβάζουμε για τα λογής, λογής σκάνδαλα, για όλη αυτή τη διαφθορά και δυσωδία, για την αναίσχυντη λεηλασία των οικονομιών του ανυποψίαστου κοσμάκη, με θράσος πρωτοφανές και αναίδεια που προκαλεί επικίνδυνα την οργή μας. 

 Γιατί έλειψε ο μεγάλος έρωτας γι΄αυτό τον τόπο, γι΄αυτή τη μικρή πατρίδα που την κάναμε ελάχιστη με πολλαπλές πράξεις μικρότητας, επιπολαιότητας και ασύλληπτης ασυνειδησίας. Κι επικράτησε η αρρωστημένη αγάπη για το βόλεμα και το μεγάλο φαγοπότι. Κι αν ξεχειλίζω σήμερα από αγανάκτηση, είναι γιατί κι εγώ όπως και τόσοι άλλοι πολίτες αυτού του δύσμοιρου κράτους έχουμε φτάσει πια στα όρια της ανοχής μας. 

Ποιος πληρώνει τελικά και πώς τα χρωστούμενα; ΄Οχι βέβαια αυτοί που τα αρπάξανε. Μονάχα αυτοί που τους ρημάξανε. Και δεν μιλάω για όσους μας χτυπάνε την πόρτα και ζητούν μια μικρή βοήθεια για την επιβίωσή τους, στα πλαίσια της «κοινωνίας αλληλεγγύης» που φαίνεται να είναι η μοναδική σωτηρία για τις ευάλωτες και οικονομικά ασθενέστερες ομάδες του πληθυσμού. 

Μιλάω κυρίως για όλη εκείνη τη σιωπηρή, την κρυφή μαρτυρική πορεία των ανέργων, των δυσπραγούντων, που από περηφάνια και αξιοπρέπεια κλείνονται μέσα στη δυστυχία τους, σφίγγουν τα δόντια και προσπαθούν να ανταπεξέλθουν σε μια στυγνή και απαιτητική καθημερινότητα. Αυτoύς ποιος τους είδε και ποιος άκουσε την κραυγή της σιωπής τους;

Κι όσο ο κόσμος γυρίζει γύρω από ένα άρρωστο ήλιο, χωρίς το απαιτούμενο για όλους φως, χωρίς τη ζωογόνο θερμότητα που απαιτούν οι καρδιές, λαμβάνει χώρα γύρω μας ένα απίστευτο σκηνικό με πολιτικές κοκορομαχίες, διαπληκτισμούς στα όρια αλληλοεξόντωσης, λες και δεν είναι όλοι αυτοί που όριζαν και ορίζουν τις τύχες όσων δεν έχουν την τύχη να πρόσκεινται στην εξουσία και να επωφελούνται από την προνομιούχα θέση τους ή την προνομιούχα θέση συγγενών, φίλων, συμπεθέρων, κουμπάρων και πάει λέγοντας. Το θέατρο του παραλόγου μπορεί να μην έχει τελειωμό, αλλά πρέπει όλοι αυτοί οι «ιθύνοντες» και «ειδήμονες» να καταλάβουν επιτέλους πως όχι απλώς πιάσαμε πάτο, αλλά βουλιάξαμε κιόλας μέσα σε αυτόν, κολλώντας επικίνδυνα στη λάσπη.

Γι΄αυτό γράφω σήμερα, μια μέρα μετά τη γιορτή των ερωτευμένων. Για να μιλήσω για τον μεγάλο έρωτα που έχει ανάγκη ο τόπος. Ας έρθουν επιτέλους άνθρωποι αγνοί, ανεπιτήδευτοι, άχραντοι και αμόλυντοι, σαν άγγελοι σταλμένοι από ένα φιλεύσπλαχνο Θεό, τρελά ερωτευμένοι με το Ωραίο και το Ηθικό, να σηκώσουν ψηλά τα μανίκια και με χέρια καθαρά, συνείδηση πεντακάθαρη, να δουλέψουν για μια μικρή χώρα που μαραίνεται από έλλειψη πραγματικής αγάπης.

Όσο αυτό δεν συμβαίνει και συνεχίζουμε περί άλλων να τυρβάζουμε λες και δεν είμαστε όλοι στον ίδιο Τιτανικό, τα παγόβουνα θα ορθώνονται συνεχώς στον δρόμο μας και θα μας στέλνουν πρόσω ολοταχώς στο επόμενο ναυάγιο.

Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου

Αυτοί που έστησαν το κράτος

Της Χρυστάλλας Χατζηδημητρίου

Ο Ντίνος Μιχαηλίδης και ο γιος του καταδικάστηκαν σε φυλάκιση 15 χρόνων. Το γεγονός ωστόσο δεν μας χαροποιεί. Ως τραγικό το βιώνουμε. Είναι τραγικό το ότι άνθρωποι που καθόρισαν, μετά την ανεξαρτησία, την πορεία και το μέλλον του τόπου ήταν αυτοί που αποδεικνύεται, εν τέλει, πως είναι. Πως βρέθηκαν στην πολιτική για να εξασφαλίσουν δικά τους οφέλη. Ή, κι αν δεν ήταν αυτοσκοπός, έγινε στη συνέχεια.

Είναι ακόμα πιο τραγικό το ότι πολλοί από αυτούς συμμετείχαν στον αγώνα κατά της αποικιοκρατίας. Τι σκέφτονταν άραγε όταν ήθελαν να φύγουν οι Άγγλοι; Να φύγουν αυτοί και να απομυζούμε εμείς, μια κλίκα πολιτικών, επιχειρηματιών και λοιπών, τον λαό;

Ο Ντίνος Μιχαηλίδης υπήρξε για μισό αιώνα εκ των πρωταγωνιστών της δημόσιας ζωής. Και εκ των πρωτεργατών της θεσμοθέτησης και καλλιέργειας της πελατειακής σχέσης, εξ ου και πολλοί είναι έτοιμοι να πουν πόσο καλός άνθρωπος υπήρξε και πόσο βοηθούσε. Γιατί, έτσι εκλαμβάνουν οι πελάτες των πολιτικών τη διαπλοκή. Ως καλοσύνη. Εξ ου και κάποιοι, ως μάρτυρες υπεράσπισης, προσέτρεξαν στην Αθήνα όπου διεξαγόταν η δίκη για να πουν πόσο καλός ήταν, ενώ ο ίδιος χαρακτήρισε τον εαυτό του ως αιμοδότη του κυπριακού λαού. Ένας αιμοδότης ο οποίος μετάγγισε στους διαδόχους του στην πολιτική μολυσμένο αίμα, εξ ου και πολλοί εκ των νεότερων που βρέθηκαν στον δημόσιο βίο ακολούθησαν την ίδια τακτική. Παράδειγμα η παρέα του ΣΑΠΑ.

Είναι ακόμα πιο τραγικό το γεγονός ότι ο Ντίνος Μιχαηλίδης καταδικάστηκε για μίζες που αφορούσαν την άμυνα. Για δεκαετίες δίναμε, και δίνουμε ακόμα, από τα πενιχρά μας πλέον εισοδήματα για να αγοράζουμε εξοπλισμούς για να αντιμετωπίσουμε τον εχθρό, για να μην πέσουμε αμαχητί σε μια νέα εισβολή, για να πάρουμε πίσω την Κερύνεια ή δεν ξέρω για ποιο ακριβώς λόγο δίναμε και δίνουμε για την άμυνα. Κι αυτοί που μας έπεισαν πως ο σκοπός είναι ιερός και μας επέβαλαν να εισφέρουμε, απλά μας δούλευαν. Οι εξοπλισμοί, για τους οποίους ξοδεύτηκαν δισεκατομμύρια όλα αυτά τα χρόνια, ήταν το πρόσχημα.

Ο Ντίνος Μιχαηλίδης δεν είναι η εξαίρεση. Ήταν απλά άτυχος αφού από αλλού άρχισε να ξετυλίγεται το κουβάρι μέχρι που έφτασε κοντά του η άκρη. Για αυτό η καταδίκη του είναι ακόμα πιο τραγική. Μας υποδεικνύει πόσο σαθρά είναι τα θεμέλια στα οποία βασίστηκε η δημιουργία αυτού του κράτους. Μας δείχνει ποιοι ήταν οι θεμελιωτές του και ποιες οι αξίες τους. 

Χρυστάλλα Χατζηδημητρίου
Εφημερίδα 
«ο Φιλελεύθερος» 12/2/2015 

Ηθική Ευφυΐα: Η Τακτική Του ΣΥΡΙΖΑ

Ένα μικρό σχόλιο, τι νομίζω ότι κάνει μέχρι τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ, ποια η διαπραγματευτική τακτική του.

Το κόμμα του Τσίπρα κατηγορείται ότι πράττει χωρίς σχέδιο, ότι ρίχνει μπαταριές στον αέρα. Δε νομίζω όμως ότι είναι έτσι. Αντίθετα, νομίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει συγκεκριμένο σχέδιο και τακτική, και μέχρι στιγμής δείχνει να του βγαίνει. Να ξεκαθαρίσω ότι λέω με επιφυλάξεις τα παρακάτω, ακόμα είναι λίγα τα δείγματα γραφής που έχουμε δει. Επίσης, δεν ξέρω κατά πόσο ο ΣΥΡΙΖΑ το κάνει συνειδητά ή ασύνειδα. Υποθέτω πάντως ότι ειδικά ο Βαρουφάκης ίσως να είναι λίγο πιο συνειδητός για το παιχνίδι που παίζει.

Με δυο λόγια: νομίζω ότι η τακτική του ΣΥΡΙΖΑ είναι να βάλει κι έναν τρίτο παίκτη στο παιχνίδι, και να καταδείξει στα μάτια αυτού του τρίτου παίκτη ότι η γερμανική κυβέρνηση διαθέτει συνεργατικές εναλλακτικές. Ο ΣΥΡΙΖΑ πιέζει τον «αντίπαλο» να γίνει (ως ένα βαθμό) «συμπαίκτης» καταδεικνύοντας στα μάτια του τρίτου παίκτη ότι οι σκληρές στάσεις, οι κόκκινες γραμμές και η κάθετη αντιπαράθεση είναι επιλογή, όχι μονόδρομος, καθότι ο «αντίπαλος/συμπαίκτης» διαθέτει συνεργατικές εναλλακτικές.
- Ο «αντίπαλος/συμπαίκτης» είναι κυρίως η γερμανική κυβέρνηση αλλά και όσοι αναπαράγουν τη συλλογιστική της.
- O «τρίτος παίκτης» είναι το ακροατήριο του δράματος: οι άλλες κυβερνήσεις, ο κόσμος που παρακολουθεί σε Ελλάδα, Ευρώπη και παγκοσμίως, διάφορα διεθνή ΜΜΕ, ευρωπαϊκά κόμματα, ο Στίγκλιτς, ο Ομπάμα κ.α. (περιμένω σε κάποια στιγμή και φιλική δήλωση από τον Πάπα). Με περισσότερα λόγια:

Αυτό που κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το πρόσφατο επιχείρημα του Fransisco Guala ως προς την ανεπάρκεια της μέινστριμ Θεωρίας Παιγνίων να ερμηνεύσει κάποια πολλαπλά παρατηρημένα πειραματικά αποτελέσματα. Το επιχείρημα του Guala πρωτοπαρουσιάστηκε σ’ αυτό το paper, Has Game Theory been Refuted?, 2005, το παρουσιάζει συνοπτικά και η Internet Encyclopedia of Philosophy στο λήμμα για τη Θεωρία Παιγνίων• ακόμα πιο πρόσφατα, ασχολήθηκε με το επιχείρημα του Guala κι ένα μεγάλο όνομα στη Φιλοσοφία της Επιστήμης, ο Jim Woodward, συμμαζεύοντας λίγο το θέμα και συζητώντας τις προεκτάσεις του (το συμμάζεμα του Woodward είναι εδώ, Why Do People Cooperate as much as They Do?, 2008).
Να επισημάνω ότι ο Woodward είναι μεγάλο όνομα. Αν αποφασίσει ν’ ασχοληθεί με κάτι, το ψάχνει πρώτα και το συζητάει επιμελώς, δε γράφει αβασάνιστα. Επίσης, παλιότερα που κοιτούσα το επιχείρημα των Guala-Woodward, έπεσα κάποια στιγμή πάνω στο όνομα του Βαρουφάκη, πριν ακόμα γίνει υπουργός οικονομικών (μην ξεχνάτε ότι είναι καταρτισμένος παιγνιοθεωρητικά), έχει πάρει μέρος κι αυτός στη σχετική συζήτηση για την ανεπάρκεια της μέινστριμ Θεωρίας Παιγνίων να συμμορφωθεί με κάποια πειραματικά αποτελέσματα. Αυτό είναι που με κάνει να υποψιάζομαι ότι ειδικά ο Βαρουφάκης ίσως να κάνει συνειδητά ό,τι κάνει.

Το επιχείρημα των Guala-Woodward λέει συνοπτικά ότι στις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις η πρόθεση μετράει, τα συμφραζόμενα μετρούν. Οι άνθρωποι – ή έστω πολλοί άνθρωποι – δεν είναι συνεπειοκράτες. Δεν αντιδρούν μόνο στο αποτέλεσμα της πράξης κάποιου άλλου (πόσο ζημιώνομαι ή ωφελούμαι, τι κερδίζω τι χάνω κ.λπ.), αντιδρούν επίσης και στη διαφαινόμενη πρόθεση πίσω από την πράξη. Πόσο φιλική ή εχθρική δείχνει να είναι. Επισημαίνουν, τιμούν και εκτιμούν, επιβραβεύουν και τιμωρούν όχι μόνο το ωμό αποτέλεσμα αλλά και την καλή ή κακή πρόθεση που διακρίνουν στον άλλον.

Αυτό είναι κάτι που δεν μπορούν να συλλάβουν τα μεθοδολογικά εργαλεία στα οικονομικά των δογματικών, τα οποία μοντελοποιούν τον άνθρωπο με μια συνάρτηση προσδοκώμενης χρησιμότητας – σαν μια μηχανή που αντιδρά απέναντι σε άλλους μόνο ανάλογα με τα καρότα ή μαστίγια που δέχεται από αυτούς. Όμως οι πραγματικοί άνθρωποι στον πραγματικό κόσμο (όχι οι καρικατούρες των Οικονομικών) δε μοιάζει να λειτουργούν έτσι.

Η διαφαινόμενη φιλικότητα ή εχθρικότητα κάποιου άλλου, μέσα από τις πράξεις του, εξαρτάται έντονα από τα συμφραζόμενα της όλης κατάστασης (είναι context-dependent). Οι πράξεις καθαυτές σπάνια είναι από μόνες τους «φιλικές» ή «εχθρικές», αυτό που συνήθως κάνουμε είναι να τις μεταφράζουμε εντός συμφραζομένων για να διακρίνουμε το πρόσημό τους. Και συγκεκριμένα μετράνε πολύ οι εναλλακτικές που φαίνεται να έχει ο άλλος. Κρίνουμε, δηλαδή, ότι ο άλλος έχει φιλική πρόθεση (και την επιβραβεύουμε έμπρακτα) διότι διέθετε σκληρότερες εναλλακτικές όμως επέλεξε να τις αφήσει. Και αντιστοίχως κρίνουμε ότι ο άλλος έχει εχθρική πρόθεση (και την τιμωρούμε έμπρακτα) επειδή διέθετε συνεργατικές εναλλακτικές όμως τις αγνόησε.
Η ίδια ακριβώς πράξη με το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα θα χάσει το πρόσημο της φιλικότητας (και την έμπρακτη επιβράβευση που το συνοδεύει), αν αυτό που βλέπουμε είναι ότι ο άλλος δεν είχε επιλογή, δεν είχε εναλλακτική, τα πράγματα ήταν μονόδρομος. Αντίστοιχα, η ίδια ακριβώς πράξη με το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα θα αποκτήσει εχθρικό πρόσημο (και θα τιμωρηθεί έμπρακτα), αν αυτό που βλέπουμε είναι ότι ο άλλος είχε συνεργατικότερες εναλλακτικές. Αυτό το τελευταίο είναι που μας φέρνει στο θέμα της τακτικής του ΣΥΡΙΖΑ:

(1) Είναι ξεκάθαρο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βάζει τρίτο παίκτη στο παιχνίδι. Δε νομίζω να χρειάζονται πολλά επ’ αυτού. Σ’ αυτές τις λίγες μέρες που μεσολάβησαν από τις εκλογές, Τσίπρας και Βαρουφάκης έχουν τρελαθεί στις επισκέψεις, συναντήσεις και συνεντεύξεις (συνέντευξη Βαρουφάκη στο BBC, στο Channel 4, στους Financial Times, συνάντηση με Σαπέν, Σουλτς, Ντάισελμπλουμ, Ρέντσι, Πιερ Κάρλο Παντουάν, Όζμπορν, Αναστασιάδη, συνομιλία με Ομπάμα, την Τετάρτη συνάντηση με Ολάντ, με Γιούνκερ, αποστολή αμερικανών εμπειρογνωμόνων στην Αθήνα, τι άλλο παρέλειψα;). Τόσο ώστε, απ’ ό,τι βλέπω εδώ και σύμφωνα με τη Welt του Βερολίνου, η γερμανική κυβέρνηση τα έχει χαμένα: «Ο Τσίπρας είναι τη Δευτέρα στην Κύπρο, την Τρίτη στην Ιταλία … έχουν προγραμματιστεί επισκέψεις για Βρυξέλλες, Λονδίνο και Παρίσι. Μόνο μια χώρα παρακάμπτει η ελληνική κυβέρνηση: τη Γερμανία. Φαίνεται σαν όλοι στην Ευρώπη να μιλάνε με τη νέα ελληνική κυβέρνηση – μόνο οι Γερμανοί είναι εκτός και μοιάζουν απομονωμένοι».
Χθες (1/2/2015) μεταδιδόταν και η είδηση ότι η Μέρκελ εξέφρασε την ανάγκη να κατανοηθεί καλύτερα η νέα ελληνική κυβέρνηση. Πάνω εδώ και η παρατήρηση του Techie Chan, ότι η γερμανική διπλωματία συνίστατο εδώ και χρόνια σε κλειστές πόρτες και μυστικότητα. Όμως απ’ ό,τι βλέπουμε η τακτική του ΣΥΡΙΖΑ είναι το βούκινο, κάθε άλλο παρά κλειστές πόρτες. Η γερμανική κυβέρνηση θέλει να διαπραγματευθεί απευθυνόμενη μόνο στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ει δυνατόν με παρασκήνιο και μυστικότητα, αντίθετα ο ΣΥΡΙΖΑ απευθύνεται κυρίως στο ακροατήριο της υπόθεσης, στον τρίτο παίκτη.

(2) Ως προς τις σκληρές γραμμές της γερμανικής κυβέρνησης («τα συμφωνηθέντα πρέπει να τηρηθούν, το πρόγραμμα να συνεχιστεί κ.λπ.»), η τακτική του ΣΥΡΙΖΑ είναι επίσης σαφής: να καταδείξει στον τρίτο παίκτη ότι η Μέρκελ έχει συνεργατικές εναλλακτικές, ότι η σκληρή στάση είναι επιλογή, όχι μονόδρομος.
Μόνο μέχρι εκεί, αυτό βλέπω να είναι το τακτικό όπλο του ΣΥΡΙΖΑ (προς στιγμήν τουλάχιστον). Όπως είδαμε πριν στο επιχείρημα των Guala-Woodward, το να φαίνεσαι ότι έχεις συνεργατικές εναλλακτικές και παρόλα αυτά εσύ να πράττεις σκληρά, σε κάνει να δείχνεις «κακός», «εχθρικός». Και ο κόσμος αντιδρά έμπρακτα σ’ αυτό. Προς το παρόν τουλάχιστον (2/2/2015), βλέπω ότι η γερμανική κυβέρνηση και τα φερέφωνά της έχουν κολλήσει στο: «ο ΣΥΡΙΖΑ είναι γελασμένος αν νομίζει ότι θα πληρώσουμε για να χρηματοδοτήσουμε το πρόγραμμά του», κάτι που όχι μόνο ακούγεται άστοχο όταν συγκρίνεται με τις οικονομικές προτάσεις του Βαρουφάκη αλλά κάτι ακόμα περισσότερο: παίζει το παιχνίδι του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό ακριβώς θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ από τους Γερμανούς, σκληρές και «ατομιστικές» απαντήσεις τη στιγμή που φαίνονται ότι έχουν συνεργατικότερες εναλλακτικές, ώστε να δείχνουν «κακοί» στα μάτια του τρίτου παίκτη.

Εδώ πέρα είναι ολοφάνερο το πόσο συστηματικά επιμένει ο ΣΥΡΙΖΑ να μην παρουσιάζει την κατάσταση ως αντιπαράθεση, π.χ.Δραγασάκης: «Αυτό που θέλουμε να δείξουμε είναι ότι δεν έχουμε μια ελληνογερμανική σύγκρουση, ο αντίπαλός μας δεν είναι η Γερμανία, ο αντίπαλός μας είναι μια πολιτική που εφαρμόστηκε στην Ευρώπη» ή Βαρουφάκης: «Μαζί με τον γάλλο ομόλογό του κάθισαν στην ίδια πλευρά του τραπεζιού και έβαλαν απέναντί τους το πρόβλημα, με στόχο να δοθεί λύση που να είναι επωφελής για όλη την Ευρώπη».
Το νόημα εδώ πέρα είναι να απομονωθεί ηθικά η γερμανική κυβέρνηση. Δηλαδή, να καταδειχθεί στον τρίτο παίκτη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να κρατήσει σκληρή στάση όμως παρόλα αυτά πράττει συνεργατικά – κάτι που, όπως είδαμε, κάνει τον ΣΥΡΙΖΑ να φαίνεται «καλός», «φιλικός». Και σε αντίθεση μ’ αυτό, η γερμανική κυβέρνηση επιλέγει να δει μια πρόσκληση ως πρόκληση, φαίνεται «κακή», «εχθρική». Όλα ανάγονται στο πώς διαβάζει ο άλλος τις προθέσεις πίσω από τις πράξεις σου, μέσα από τις διαφαινόμενες εναλλακτικές που έχεις στην παρούσα κατάσταση.

Το άλλο ενδιαφέρον σημείο εδώ είναι ο τρόπος που παρουσιάζουν την κατάσταση οι δογματικοί (Ποτάμι, ΝΔ, γερμανική κυβέρνηση, οικονομολόγοι, διάφοροι κατεστημένοι αρθρογράφοι, ειδικοί πάσης φύσεως κ.α.). Όλοι το βλέπουν ως αντιπαράθεση, ως σύγκρουση. Δείτε τη ρητορική τους, τα κείμενα που γράφουν, τα άρθρα που επιλέγουν να προβάλουν. Το αρχετυπικό παράδειγμα εδώ είναι οι μαλακίες του Άδωνι με το μικρό τρενάκι και το μεγάλο τρενάκι, ή εκείνος ο Λιαρόπουλος του Ποταμιού («ο Βαρουφάκης με όπλο του τη φουστανέλα κάνει τον έξυπνο σε λαούς που έχουν περάσει Διαφωτισμό» κ.λπ.), όμως πέρα από αυτούς, τα σχήματα των δογματικών είναι όλα σχήματα αντιπαράθεσης.

Η κατάσταση παραλληλίζεται με πόκερ και μπλόφες, με παζάρεμα, με παιχνίδι Chicken κ.α., πάντως μόνιμα είναι δύο αντίπαλοι που κοντράρονται, εκτίμηση για το πόσο δυναμικό έχει ο κάθε αντίπαλος και επ’ αυτού εικασία για την πιθανή κατάληξη. Είναι εντελώς τυφλοί ότι δεν μετράει μόνο το αποτέλεσμα μιας πράξης, μετράει επίσης και η διαφαινόμενη πρόθεση πίσω της εντός των συμφραζομένων που γίνεται αυτή η πράξη: ένα είδος ηθικής ευφυΐας.

Λοιπόν, αυτή νομίζω ότι είναι η τακτική του ΣΥΡΙΖΑ μέχρι στιγμής, αυτό που ονόμασα «ηθική ευφυΐα». Τονίζω ότι ειδικά ο Βαρουφάκης ίσως να το κάνει και συνειδητά, πάντως ψυχανεμίζομαι ότι η παρούσα κατάσταση θα δώσει υλικό για πολλές μελλοντικές μελέτες και άρθρα. Ας δούμε λοιπόν τη συνέχεια του έργου, έχει ενδιαφέρον.

Όλα τα παραπάνω με μια κάποια επιφύλαξη, είμαστε ακόμα στην αρχή.
ΠΗΓΗ:

V for VALIS