Ποιότητα και δημιουργικότητα στον τρόπο σκέψης

Γράφει ο Δρ Κώστας Κονής

Εδώ και πολλά χρόνια, με κάθε ευκαιρία αλλά και με κατά καιρούς αρθρογραφία, υπογραμμίζαμε την ανάγκη για αναβάθμιση της ποιότητας της  σκέψης μας.  Σε όλα τα επίπεδα. Ατομικά, οικογενειακά, επιχειρηματικά, σε κάθε φορέα και σε κάθε θεσμό και όργανο.

Επιμέναμε και επιμένουμε  ότι η ποιότητα της σκέψης μας, όπως έλεγε και ο μεγάλος Edward de Bono, καθορίζει και θα καθορίζει  ολοένα και περισσότερο στο μέλλον (αυτό το ζούμε πιο έντονα σήμερα) την ποιότητα της ζωής μας.

Λέγαμε λοιπόν ότι όπως ακριβώς κάθε προϊόν και κάθε υπηρεσία, αν δεν ξεχωρίζει για την ποιότητα του, δεν έχει μέλλον και προοπτική, έτσι ακριβώς και η σκέψη και οι αποφάσεις μας αν δεν διακρίνονται από σφαιρικότητα, σωστή ανάλυση και αξιολόγηση των δεδομένων και των επιλογών, αν δεν έχει δηλαδή ποιότητα, δεν υπάρχει περίπτωση να μην πληρώσουμε τις συνέπειες. Είτε ως άτομα, είτε ως επιχειρήσεις, είτε ως κοινωνία. Οι σημερινές δύσκολες μέρες  που βιώνουμε , επιβεβαιώνουν, δυστυχώς,  τη θέση αυτή με τον καλύτερο τρόπο. Θα πρέπει λοιπόν να προβληματιστούμε. Πόσο  ποιοτικά- σωστά-  από πλευράς σκέψης, χειριστήκαμε τα θέματα για, παράδειγμα , της οικονομίας  ; 

Μπορούσαμε  ή όχι να αποφύγουμε τη σημερινή κακή κατάσταση ; Υπήρχε παγκόσμια κρίση ναι. Μπορούσαμε όμως να κάνουμε καλυτέρους  χειρισμούς και να πάρουμε πιο ποιοτικές αποφάσεις για να την αντιμετωπίσουμε ;  Λάβαμε υπόψη όλες τις παραμέτρους και προ πάντων όλες τις εκτιμήσεις, θέσεις και εισηγήσεις που υποβάλλονταν ; Μήπως κλείναμε τα αυτιά σε όσα λέγονταν από όσους δεν συμφωνούσαν με τις δικές μας θέσεις η δεν βρίσκονται στο ίδιο με μας πολιτικό η άλλο στρατόπεδο ; Αν όμως ακούμε μόνο τα δικά μας, αν δεν αξιολογούμε συστηματικά αλλά και συστημικά τα πράγματα, αν δεχόμαστε παθητικά και χωρίς διερεύνηση και δημιουργικότητα τις εύκολες η  πολιτικά εύκολες λύσεις, δεν υπάρχει περίπτωση να έχουμε ποιότητα στη σκέψη μας. Κι όμως σκέψη χωρίς ποιότητα σημαίνει αποφάσεις λανθασμένες, επιπόλαιες, επικίνδυνες και πολλές φόρες καταστροφικές.

Παρόλο που δεν θα ήθελα, στο κείμενο αυτό τουλάχιστο , να μπω σε λεπτομέρειες και αυστηρές συγκεκριμενοποιήσεις δεν θα αποφύγω τον πειρασμό να διατυπώσω, για προβληματισμό μόνο, αλλά και να για να στηρίξω το περί ποιότητας σκέψης επιχείρημα μου μερικά αδυσώπητα ερωτήματα. Η τραγωδία στο Μαρί, ήταν η δεν ήταν αποτέλεσμα μη ποιοτικής σκέψης. Η κρίση στον τραπεζικό τομέα είναι  η δεν είναι αποτέλεσμα κακής ποιότητας σκέψης υπηρεσιακών, αρμόδιων,  φορέων και κυβερνώντων.  Οι χειρισμοί  και η αποφάσεις μας στο κούρεμα των Ελληνικών ομολόγων, γεγονός  που είχε καταστροφικές συνέπειες στο τραπεζικό μας σύστημα και την οικονομία ολόκληρη, ήταν η δεν ήταν αποτέλεσμα δικών μας κακών ελιγμών, χειρισμών, αποφάσεων  ως αποτέλεσμα κακής ποιοτικά σκέψης;

Διαβάζοντας τις γραμμές αυτές, ίσως μερικοί να σκεφτούν. Λόγια και θεωρίες. Εμείς θέλουμε λύσεις τώρα. Πρακτικές λύσεις. Όχι όμορφα λόγια. Ούτε ακαδημαϊκές τοποθετήσεις. Αυτή όμως η προσέγγιση είναι ο καλύτερος τρόπος να επιβαρύνουμε τη θέση μας και να καθυστερήσουμε την έξοδο μας από τα σημερινά αδιέξοδα. Προχειρότητα και επιπολαιότητα στη σκέψη είναι εγγυημένη συνταγή καταστροφής.  Aν δηλαδή δεν σταματήσουμε λίγο να σκεφτούμε και να κάνουμε μια αυτό αξιολόγηση του τρόπου που σκεφτήκαμε και λειτουργήσαμε δεν υπάρχει περίπτωση να βελτιωθούμε. Το τεστ της αξιολόγησης μας είναι ευτυχώς απλό. Εισηγούμαι από τη δίκη μας θέση, να απαντήσουμε με ειλικρίνεια στα πιο κάτω βασικά ερωτήματα.

-    Αξιοποιήσαμε όλο το νοητικό μας δυναμικό ; Αυτό που λένε στα Αγγλικά, intellectual capital;
-    Λειτουργήσαμε συλλογικά;
-    Αξιολογήσαμε δίκαια κάθε πρόταση ανεξάρτητα από την προέλευση της ;
-    Καταφέραμε να βάλουμε το συμφέρον της πατρίδας  πάνω από τα προσωπικά,
επιχειρηματικά η κομματικά συμφέροντα και προτιμήσεις ;
-     Αναζητήσαμε νέους τρόπους, εναλλακτικές επιλογές, νέες ιδέες στην προσπάθεια μας να σκεφτούμε και να πράξουμε το σωστό ; Υπήρξαμε δηλαδή δημιουργικοί και καινοτόμοι ή εγκλωβιστήκαμε σε ιδέες, προτάσεις, σχέδια και προσεγγίσεις ξένων τους οποίους  δεν απασχολεί καθόλου η πατρίδα μας και η ευημερία της αλλά τα δικά τους επιχειρηματικά η εθνικά συμφέροντα ;

Αν μπορούμε με ειλικρίνεια να απαντήσουμε και στα πέντε πιο πάνω ερωτήματα θετικά, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε. Η συνείδηση μας θα πρέπει να είναι ήσυχη. Κάναμε ότι μπορούσαμε. Αν όμως δεν μπορούμε να απαντήσουμε ναι σε όλα τα ερωτήματα, έχουμε ευθύνες. Μεγάλες ευθύνες. Και θα πρέπει να σταματήσουμε και να σκεφτούμε. Να αναβαθμίσουμε τον τρόπο σκέψης μας και να προχωρήσουμε. Χωρίς μεμψιμοιρία. Εξοπλισμένοι με το γνώθι  σαυτόν και με αποφασιστικότητα.

Η κατάσταση  είναι σίγουρα αναστρέψιμη. Όλα βελτιώνονται και όλα μπορούν να αλλάξουν θετικά. Από μας εξαρτάται. Ούτε είναι ανάγκη, όπως πολλοί ειδικοί και «ειδικοί» λένε ότι δηλαδή πρέπει να περάσουμε στην ανάπτυξη και την ευημερία μέσω της δυστυχίας και της συμφοράς. Ποιος το είπε αυτό ; Ποιος κάνει σωστές προβλέψεις και ποιος δικαιούται να επικαλείται προβλέψεις ; Που ήταν όλοι αυτοί οι «ειδικοί» και οι προβλέψεις τους όταν ξαφνικά όλα αναποδογυρίστηκαν και η παγκόσμια οικονομία πιάστηκε στον ύπνο ; Με δημιουργικότητα, και ποιότητα σκέψης όλα τα κακά είναι αναστρέψιμα. Άλλωστε τις δικές μας αδυναμίες και λάθη ήρθε την περίοδο αυτή να ισοσκελίσει  Ο Θεός και η Θεια Πρόνοια. Εμφανίζοντας μας τα εξαιρετικά κοιτάσματα φυσικού αεριού και ελπίζουμε και πετραιλαιοηδων συντομα. Θα τα διαχειριστούμε σωστά και δημιουργικά ; Θα αναβαθμίσουμε ποιοτικά την σκέψη μας ; Από μας εξαρτάται. 

Προσωπικά πιστεύω μπορούμε. Και το οφείλουμε. Και στους εαυτούς μας και στις επόμενες γενιές. Αν μείνουμε μακριά  από την προχειρότητα, και τη χαμηλή ποιότητα σκέψης, αν σκεφτούμε δημιουργικά, η επιτυχία και η ευημερία  είναι εγγυημένη και μονόδρομος.

Δρ Κώστας Κονής

konis@innovageconsulting.com