Ανωφελής εκπαίδευση

Του Νικου Γ. Ξυδακη

Το θέμα της Εκθεσης στις πανελλήνιες εξετάσεις είναι πάντα προσφιλές θέμα στα μέσα ενημέρωσης. Πουλάει. Αφενός, διότι χιλιάδες οικογένειες λαχταράνε ομαδικώς, σε ένα αγωνιώδες φίνις μετά δυο-τρία χρόνια φροντιστηριακών αναβολικών. Αφετέρου, διότι το Μέγα Πανελλήνιον έχει ευαισθησίες και γνώσεις περί την γλώσσα· έχει άποψη...

Ετσι λοιπόν και φέτος. Είκοσι τρία χρόνια μετά τους περίφημους γρίφους της έκθεσης εισαγωγικών «ευδοκίμηση» και «αρωγή», που έδωσαν αφορμή για ιερεμιάδες και χλεύη, η αυτόκλητη ερμηνεία των «εξοβελίζεται», «ψεγάδι» και «παρωχημένος», πρωταγωνίστησε στα μέσα. Ευτυχώς για λίγο, πολύ λιγότερο από τότε. Και ευτυχώς η δημοσιολογία δεν αυτογελοιοποιείται πια λοιδορώντας την «αλλήθωρη νεολαία», αλλά επιτέλους ψαύει το ίδιο το σώμα της εκπαίδευσης.

Το 2008 δεν έχουμε κανένα περιθώριο για δεκάρικους, κανένα περιθώριο για περαιτέρω εθελοτυφλία। Το σχολείο ασθενεί, το σχολείο δεν διδάσκει, δεν διαπλάθει. Τα παιδιά δεν μαθαίνουν να μελετούν, να ρωτάνε, να αναρωτιούνται· δεν μαθαίνουν καν γράμματα: παρά τα φιλόδοξα αναλυτικά προγράματα, αποφοιτούν στα δεκαοκτώ τους χωρίς βασικές γνώσεις γεωγραφίας ή ιστορίας, χωρίς αίσθηση φυσικομαθηματικών οι θεωρητικής κατεύθυνσης, χωρίς αίσθηση αρχαίων και νέων ελληνικών οι θετικής κατεύθυνσης. Γιατί από την τελευταία τάξη ήδη του Γυμνασίου, ο μαθητής επιλέγει – μαύρη επιλογή: ποια πανεπιστημική σχολή σκοπεύει. Και σπαταλάει όλο το λύκειο, τις πλούσιες εφηβικές του δυνάμεις, τη λάμψη του νου, την τρομερή αφομοιωτική του ικανότητα, προγυμναζόμενος για τις πανελλήνιες σε δυο-τρία μαθήματα επιλογής.

Είναι θλιβερό. Οταν το σχολείο αποτυγχάνει να συνεγείρει τον έφηβο με ένα ποίημα, ένα τραγούδι, ένα ιστορικό επεισόδιο, ένα χωρίο του Θουκυδίδη, μια συναρπαστική άσκηση μαθηματικών, όταν αποτυγχάνουμε να συγκινήσουμε τον 17χρονο και τον 18χρονο με κάτι τύποις ανωφελές, κάτι υπερβαίνον τα όρια της εξεταστέας ύλης, τότε αποτυγχάνουμε όλοι, γονείς, δάσκαλοι, πολιτεία, κοινωνία.

Από όλο το εξατάξιο κλασικό θυμάμαι τους ανωφελείς Θουκυδίδη, Πλάτωνα, Σολωμό, Κάλβο και Παπαδιαμάντη. Δεν έμαθα Φυσική, δεν έμαθα Χημεία, δεν έμαθα Εκθεση, ό,τι μου ζητήθηκε στις εξετάσεις ιατρικού κύκλου – τα έμαθα αργότερα στο φροντιστήριο, σε λίγους μήνες. Αλλά ό,τι ανωφελές μου χάρισε ο υπέροχος μονομανής μας φιλόλογος, εμένα του θρασύτατου και ατίθασου, αυτό έχω τώρα· αν δεν μου τα ’δινε εκείνο το ταπεινό, συντηρητικό σχολείο, δεν θα τα έπαιρνα ποτέ. Το ανωφελές μού έμεινε, προίκα και φυλαχτό.

"Καθημερινή" 23-05-08