Η Κοινότητα Ορά στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ και η θυσία του Ήρωα Πετράκη Κυπριανού

 Γράφει ο Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης

Η πεθερά μου Παρασκευή Κοκκινογένη Ζορπά, ορκίστηκε τον Ιερό Όρκο της ΕΟΚΑ μαζί με την Μαρουλλού του Ττασιού, η οποία μετά τον Αγώνα πήγε στην Αμερική. Ορκίστηκαν από την Μαρία Σωζού Κονναρή και από τη Μαρίτσα Τζαπερίδου, η οποία μετά τον Αγώνα εγκαταστάθηκε στην Αφρική.

Η ορκωμοσία έγινε στο μικρό εξωκλήσι του Αποστόλου Ανδρέα, εκεί που βρίσκεται σήμερα το Εκκλησάκι προς τιμή του, ακριβώς στο σημείο εκείνο υπάρχει το εκκλησάκι εκείνης της εποχής, κρατώντας την εικόνα του. Όταν τελείωσαν τον Ιερό Όρκο, φίλησαν ταπεινά την εικόνα του. Αυτή ήταν η διαδικασία της ορκωμοσίας, στην Κοινότητα Ορά, της Επαρχίας Λάρνακας, λέγοντας φυσικά τον Ιερό Όρκο της ΕΟΚΑ. Εξυπακούεται κανείς άλλος δε γνώριζε και δεν έπρεπε να γνωρίζει ποιοι και ποιες ήταν μυημένοι και μυημένες, μόνο έτσι διασφαλιζόταν η Οργάνωση.

Μέσα στα καθήκοντα των γυναικών της Οράς ήταν όταν έπρεπε να διασπείρουν τα φυλλάδια της Οργάνωσης με απόλυτη μυστικότητα. Η Μαρουλλού αναλάμβανε το δύσκολο έργο της μεταφοράς τροφίμων σε καταζητούμενους Αγωνιστές, ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο αδελφός της ο Γιωρκής, ο οποίος μετά τη θυσία του Ήρωα Πετράκη Κυπριανού, όπου και ο ίδιος υπέστη βασανιστήρια, αναχώρησε και εγκαταστάθηκε μόνιμα στις Η.Π.Α.

Δύο από τους αγωνιστές μετέφεραν τον ήρωα Πετράκη από τη Βάβλα στην Ορά. Το βέβαιο είναι ότι ο Ήρωας Πετράκης Κυπριανού είχε προδοθεί. Δεν εξηγείται αλλιώς η πλήρης περικύκλωση της Οράς από πλήθος Άγγλων στρατιωτών, πλήρως εξοπλισμένων. Δυστυχώς οι Εφιάλτες και οι Ιούδες καραδοκούν συνεχώς.

Η Παρασκευή Κοκκινογένη μαζί με τους γονείς και με την αδελφή της Ελένη την ημέρα της μεταφοράς του ήρωα βρίσκονταν στα κτήματά τους, όπως και πολλοί άλλοι συγχωριανοί, για τις γεωργικές εργασίες, τέτοια εποχή Μαρτίου φύτευαν διάφορα είδη ζαρζαβατικών. Όταν επέστρεψαν στο σπίτι βρήκαν την πόρτα του σπιτιού τους βγαλμένη και την Κοινότητα, σε κάθε σημείο, ακόμα και απίθανο, πλήρως ελεγχόμενη από τους πάνοπλους Άγγλους στρατιώτες.

Η Άγγλοι κήρυξαν το γνωστό κέρφιου. Το βράδυ συγκέντρωσαν τους άνδρες στον αστυνομικό σταθμό της Κοινότητας. Κάποιες γυναίκες έμειναν μαζί σ` ένα σπίτι, για λόγους δικής τους προστασίας. Εκείνο το τραγικό βράδυ κανείς δεν κοιμήθηκε. Άκουγαν κι έβλεπαν, όπως μπορούσαν, το πυρακτωμένο πυρ της αποκρουστικής κλαγγής των όπλων.

Οι Άγγλοι στρατιώτες κτύπησαν βάναυσα άνδρες για να ομολογήσουν την κρυψώνα, τι γνώριζαν για τον ήρωα, για τον Αγώνα, κανείς εκείνο το βράδυ δεν τους είπε λέξη. Το κακό είχε συντελεστεί προηγουμένως.

Τολμηρές γυναίκες πήραν μπουκάλες από ζιβανία, με απόλυτη προφύλαξη, στον τοίχο της αστυνομίας. Άνδρες τις πήραν και άλειψαν τις πληγές αυτών που υπέστησαν τα βασανιστήρια. Κάποιες από αυτές ήταν η Παρασκευή Κοκκινογένη και η Μαρία Σωζού Κονναρή.

Τον ήρωα Πετράκη, τον μετέφεραν για δική του προστασία οι αγωνιστές στην Μαρουλλού, όπου τον έκρυψε. Όταν ο Ήρωας και η Μαρουλλού  διαπίστωσαν ότι τον εντόπισαν οι κατακτητές, η Μαρουλλού του πρότεινε να τον ντύσει γριά. Αυτός αρνήθηκε λέγοντάς της ότι δε θα ξεγελαστούν οι Άγγλοι κι ότι ο ίδιος είναι ορκισμένος να πεθάνει ηρωικά και όχι να παραδοθεί.

Βγήκε από το σπίτι, προχώρησε μέσα από δέντρα και από περιβόλια, ανέβηκε σε διόρωφο σπίτι, εκεί εντοπίστηκε οπότε έδωσε την ύστατη μάχη πυροβολώντας. Οι εκατοντάδες Άγγλοι κτυπούσαν ανελέητα ένα νέο παιδί, σύμβολο και τεκμήριο της νιότης και της διαχρονικής ελληνικής Λεβεντιάς, μη τολμώντας να τον πλησιάσουν.

Ουσιαστικά οι Άγγλοι στρατιώτες, έχοντας οδηγίες από τους στρατηγούς τους, προτιμούσαν να δολοφονούν τα παλληκάρια, με όποιον ποταπό τρόπο, παρά να τα αντιμετωπίσουν έντιμα με κίνδυνο να τους ξεφύγουν.

Έπεσε αφήνοντας την ψυχή του να ταξιδέψει στις Λευτεριάς τα μέρη, που η ίδια υποδεχόταν τις ψυχές των θυσιασθέντων προς τιμή Της, στο σημείο που είναι η πλάκα, στην πλατεία της Κοινότητας.

Η βρύση είναι εκεί φτιαγμένη, γράφοντας πάνω το 1956, για να δηλώνει στους περαστικούς πως στο σημείο εκείνο, στις 21 Μαρτίου 1957, ως άλλος Αθανάσιος Διάκος, θυσιάστηκε ένας από τους νέους που προσέφεραν σε όλους τους Έλληνες συμπατριώτες τους το δροσερό νερό της Ελευθερίας. Ο Πεύκος εκεί σταθερός και υπερήφανος, δροσίζει το μέρος της θυσίας του, δηλώνοντας ότι το φυσικό τοπίο της Κύπρου νιώθει και σέβεται ίσως και περισσότερο από τους ανθρώπους τις θυσίες των παιδιών της γαλαζοπράσινης Κύπρου, αφού η φύση είναι σταθερά μαζί τους ενώ άνθρωποι περνούν αδιάφορα από τα κενοτάφια και από τα μέρη της θυσίας τους.

Η Παρασκευή Κοκκινογένη, επειδή το σπίτι της είναι στον δρόμο, όπως και άλλων συγχωριανών, κοίταζε από την κλειδαρότρυπα. Τότε είδε τον νεκρό Ήρωα, ως το σημείο του σώματός του που φαινόταν, ξαπλωμένο στο λαντρόβερ, με τα πόδια του να κρέμονται, φορούσε μποτάκια κόκκινου χρώματος, με φερμουάρ. Ο θρήνος ήταν το κυρίαρχο στοιχείο εκείνων των ημερών στην Κοινότητα.

Η δράση της ΕΟΚΑ στην Κοινότητα δε σταμάτησε, αντίθετα συνεχίστηκε με ισχυρή θέληση και με περισσότερες πλέον προφυλάξεις, όλοι συνέχισαν την ιερή τους αποστολή. Τα φυλλάδια κυκλοφορούσαν.

Ο Ανδρέας Κωνσταντίνου ήταν αυτός που μετέφερε με το λεωφορείο του με ασφάλεια τα φυλλάδια. Οι γυναίκες τα έκρυβαν σε απίθανα μέρη, που δεν υπήρχε ίχνος πιθανότητας να τα βρουν οι κατακτητές όσο κι αν έψαχναν. Τα κυκλοφορούσαν σε ανύποπτο χρόνο, στα σπίτια, χωρίς να γίνονται αντιληπτές. Κανείς δεν μπορούσε να τις εντοπίσει, ούτε να τις υποψιαστεί, αφού ήταν απλές συνηθισμένες φυσιογνωμίες της Κυπριακής υπαίθρου. Είχαν, όμως, ψυχή λιονταριού, μυαλό λύκου, αετίσιο μάτι. Δύσκολο και για άντρες  σήμερα να τις έφταναν στην ανδραγαθία. Τέτοιες προσωπικότητες πρέπει να επιλέγονται σε καίριες θέσεις.

Κάποια στιγμή στην Ορά έγιναν έρευνες από τους Άγγλους. Τα μέλη της οικογένειας της Παρασκευής Κοκκινογένη έλειπαν, όπως και άλλοι συγχωριανοί στην Παναγία του Κύκκου για να προσκυνήσουν. Φυλλάδια ήταν κρυμμένα στο σπίτι, σε πλήρως ασφαλή χώρο.  Ήταν η Παρασκευή μόνη της, νεαρό κορίτσι. Τους υποδέχθηκε με χαμόγελο, τους κέρασε γλυκό καρύδι, το έφαγαν, ελάχιστα ερεύνησαν, ίσως επειδή ήταν μόνο του στο σπίτι ένα κορίτσι, ίσως γιατί σεβάστηκαν το κέρασμα, ίσως για όποιους άλλους λόγους κι έφυγαν. Αντίστοιχα γεγονότα συνέβαιναν σε πολλά σπίτια κατά τη διάρκεια ερευνών.

Σημειώνω ότι οι ευθύνες, από την ηγεσία της ΕΟΚΑ, ήταν διαχωρισμένες, ο κάθε αγωνιστής και η κάθε αγωνίστρια είχε συγκεκριμένη αποστολή, αυτό συνέβαινε και με τη διασπορά των φυλλαδίων και με κάθε τι.

Μετά τη θυσία του ήρωα Πετράκη Κυπριανού, οι Αγωνιστές μετακινήθηκαν, από την περιφέρεια της Οράς, τουλάχιστο για ένα χρονικό διάστημα, για λόγους προστασίας και περισσότερης ασφάλειας, σε άλλες περιοχές. Όμως, η δράση συνεχίστηκε, στα υπόλοιπά της τμήματα, μέχρι το τέλος του Αγώνα. Αυτή είναι μία από τις πολλές περιγραφές δράσεων κατά τη διάρκεια του Ένδοξου Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ, που εκτιμώ ότι πρέπει να καταγραφούν.

Οφείλουμε την ελευθερία μας, τη ζωή μας, τις θέσεις εργασίας, τα πάντα σ` αυτούς τους γνωστούς και άγνωστους ήρωες και αγωνιστές, άνδρες και γυναίκες. Οι ευθύνες της συμφοράς του 1974 βαρύνουν άλλους, όχι αυτούς που αγωνίστηκαν για εμάς που είναι αγνοί πατριώτες, γονείς, παππούδες, γιαγιάδες, θείοι, θείες μας, συγχωριανοί και συγχωριανές μας.

Έχουμε την ηθική υποχρέωση να φροντίζουμε ώστε τα παιδιά και τα εγγόνια μας, οι νέες γενεές να γνωρίζουν, να σέβονται τις θυσίες των προγόνων τους, να γνωρίζουν πως υπάρχει η πιθανότητα, γεγονός που απευχόμαστε, να χρειαστεί να γίνουν πολλώ κάρρωνες εκείνων. Αυτά τα ιστορικά γεγονότα πρέπει πλέον να ενταχθούν στις ιστορικές πηγές. Εάν θέλεις ειρήνη να είσαι έτοιμος για πόλεμο, οικονομικώς, πληθυσμιακώς, μορφωτικώς, στρατιωτικώς, με ισχυρό ψυχικό σθένος. Είναι καιρός να δούμε με ανοικτό μάτι τα σύγχρονα, τα σημερινά γεγονότα, σε όλα τα επίπεδα. Μόνο έτσι είσαι σεβαστός και υπολογίσιμος στο τραπέζι των αποφάσεων.

Εις μνημόσυνο αιώνιο για τους αγνούς ήρωες, ηρωίδες, αγωνιστές και αγωνίστριες που έχουν αποβιώσει.

Δρ. Ανδρέας Σοφόκλης

Συγγραφέας, Ερευνητής, Αρθρογράφος, Δοκιμιογράφος