Thursday, August 22, 2024

Ο μύθος του σπηλαίου του Πλάτωνα αποκαλύπτει τη φύση της πραγματικότητας μας

Η φύση της πραγματικότητας...
Στο Βιβλίο VII της «Δημοκρατίας», ο Πλάτωνας παρουσιάζει μία από τις πιο διάσημες και βαθύτερες αλληγορίες της Δυτικής φιλοσοφίας: τον Μύθο του Σπηλαίου. Αυτή η ιστορία δεν είναι μόνο μια συναρπαστική αφήγηση αλλά και ένα ισχυρό εργαλείο κατανόησης της θεωρίας της γνώσης και της αντίληψης της πραγματικότητας, κεντρικές έννοιες της πλατωνικής σκέψης.

Φανταστείτε μια σκοτεινή σπηλιά όπου μια ομάδα κρατουμένων είναι αλυσοδεμένη από τη γέννησή τους. Αυτοί οι κρατούμενοι κρατούνται για να μπορούν να κοιτάζουν μόνο έναν τοίχο μπροστά τους. Πίσω από τους κρατούμενους υπάρχει φωτιά, και ανάμεσα στη φωτιά και τους κρατούμενους υπάρχει ένα υπερυψωμένο μονοπάτι. Στην πορεία, άνθρωποι περνούν μεταφέροντας αντικείμενα και φιγούρες διαφόρων σχημάτων που ρίχνουν σκιές στον τοίχο για να δουν οι κρατούμενοι. Για αυτούς τους κρατούμενους, αυτές οι σκιές είναι η μόνη πραγματικότητα που γνωρίζουν.

Οι σκιές στη σπηλιά συμβολίζουν την άγνοια και την περιορισμένη αντίληψη όσων δεν έχουν αποκτήσει την αληθινή γνώση. Αντιπροσωπεύουν μια παραμορφωμένη και επιφανειακή πραγματικότητα, μια μεταφορά για το πώς οι εμφανίσεις και οι αντιλήψεις μπορούν να παραπλανήσουν την κατανόηση μας για την αληθινή φύση των πραγμάτων.

Ο μύθος παίρνει σημαντική τροπή όταν απελευθερώνεται ένας από τους κρατούμενους. Αρχικά, αυτός ο κρατούμενος νιώθει οξύ πόνο και έντονη σύγχυση όταν εκτίθεται στο φως της φωτιάς και, τελικά, στο φως του ήλιου του έξω κόσμου. Το φως τυφλώνει και ο κρατούμενος παλεύει να κατανοήσει αυτή τη νέα πραγματικότητα. Σιγά σιγά το συνηθίζουν τα μάτια του κι αρχίζει να βλέπει τον κόσμο όπως είναι: τα χρώματα, τα σχήματα, την απεραντοσύνη του ουρανού και τη λάμψη του ήλιου. Αυτή η διαδικασία συμβολίζει το μονοπάτι προς τη γνώση και τον πνευματικό διαφωτισμό, ένα επίπονο και επίπονο ταξίδι αλλά βαθιά μεταμορφωτικό.

Ο απελευθερωμένος κρατούμενος συνειδητοποιεί ότι οι σκιές στη σπηλιά δεν είναι πραγματικότητα αλλά απλές ψευδαισθήσεις. Επιθυμώντας να μοιραστεί αυτή την αποκάλυψη, επιστρέφει στη σπηλιά για να ελευθερώσει άλλους. Ωστόσο, κατά την επιστροφή του, συναντά αντίσταση και παρεξηγείται από όσους είναι ακόμα αλυσοδεμένοι. Για αυτούς, οι σκιές παραμένουν η μόνη έγκυρη πραγματικότητα, και η πρόταση μιας διαφορετικής πραγματικότητας είναι αδιανόητη και απειλητική.

Αυτή η επιστροφή υπογραμμίζει τη δυσκολία μετάδοσης και αποδοχής της αλήθειας σε έναν κόσμο συνηθισμένο στις ψευδαισθήσεις, αντικατοπτρίζοντας την ανθρώπινη αντίσταση στην αλλαγή και την αποδοχή νέων αληθειών.

Ο Μύθος του Σπηλαίου λοιπόν απεικονίζει όχι μόνο την επιστημολογική θεωρία του Πλάτωνα, αλλά και την άποψή του για την εκπαίδευση και τον ρόλο του φιλοσόφου στην κοινωνία. Ο φιλόσοφος, όπως και ο απελευθερωμένος κρατούμενος, έχει την ευθύνη να καθοδηγήσει τους άλλους προς το φως της γνώσης, όχι να αντιμετωπίσει την παρεξήγηση και την αντίσταση.

Τελικά, αυτή η αλληγορία μας καλεί να αμφισβητήσουμε τη δική μας αντίληψη για την πραγματικότητα και να αναγνωρίσουμε τη σημασία της αναζήτησης γνώσης πέρα από τα φαινόμενα. Μας προκαλεί να σπάσουμε τις δικές μας αλυσίδες και να βγούμε από τις προσωπικές μας σπηλιές αναζητώντας μια βαθύτερη, πιο αληθινή κατανόηση του κόσμου.

Η ανθρωπότητα οφείλει να υποκλίνεται στην ελληνική ιστορία. Μπορεί η οικονομία της χώρας μάς να μην πηγαίνει καλά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είσαστε ανίσχυροι!

Τα οικονομικά δεδομένα αλλάζουν συνεχώς για όλους! Αυτό που δεν αλλάζει είναι η κληρονομιά, η ταυτότητά μας!

Ο Παρθενώνας δεν φεύγει από την Αθήνα. Είναι ακόμα εκεί για να θυμίζει ότι η πρόοδος και η ακμή μπορούν να επιστρέψουν στον τόπο που ανέδειξε το φως, τη φιλοσοφία στα πέρατα της Γης...

Όταν διεκδικείς αυτό Που θες ... σε λένε αλαζόνα...

Όταν σε αδικούν και το εκφράζεις ... σε λένε γκρινιάρη...

Όταν αποκαλύπτεις την αλήθεια... σε λένε παράξενο...

Όταν αποκαλύπτεις σκευωρίες… σε λένε ρουφιάνο...

Και όταν τους απαλλάσσεις όλους αυτούς από τη παρουσία σου... Είναι η καλύτερη τους...

Οι τυφλοπόντικες… λατρεύουν το σκοτάδι...

Αλλά πρέπει να αντισταθούμε να διεκδικούμε… Και να αγωνιζόμαστε... Για να μην κυριαρχούν... οι φελλοί σε όλα τα επίπεδα, σε όλους τους τομείς.


Κείμενο φωτογραφία: Περικλής Κεσόγλου

No comments: