­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­Ημικρατικοί Οργανισμοί και Διορισμοί

Του Αντρέα Θεμιστοκλέους

Βουλευτή και Επιτρόπου Ελέγχου,

Θεσμών και Δημόσιου Βίου

«Όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και τα πολιτικά κόμματα μετατρέπουν την ευθύνη, τον έλεγχο και την πολιτική σε ημιευθύνη, ημιέλεγχο και ημιπολιτική να μην έχουν παράπονα γιατί αντιμετωπίζονται και απαξιώνονται ως ημιπρόεδρος και ημικόμματα σε ημιδημοκρατία»

1. Οι ημικρατικοί οργανισμοί, παρά το γεγονός ότι ονομάζονται ημικρατικοί, ούτε ημιέλεγχο μπορούν να επιδέχονται ούτε ημιδιαφανείς μπορεί να είναι και ούτε βεβαίως τα διοικητικά τους συμβούλια ημιανεύθυνα ή ανευθυνοϋπεύθυνα μπορούν να διορίζονται. Οι ημικρατικοί οργανισμοί είναι αναπόσπαστο και σημαντικό τμήμα του κράτους, καλύπτουν διαρκείς ανάγκες της κοινωνίας και πρέπει να συμβάλλουν τα μέγιστα για την προκοπή της, είναι βασικά όργανα ασκήσεως της κυβερνητικής πολιτικής, πολλοί από αυτούς σ’ άλλες χώρες είναι υπουργεία ή υφυπουργεία και επομένως οι θέσεις στα Διοικητικά τους Συμβούλια είναι – πρέπει να είναι – θέσεις πρωτίστως πολιτικές.

2. Ένας ημικρατικός οργανισμός, πολύ περισσότερον ένα υπουργείο, έχει μέχρι και εκατοντάδες υπαλλήλους, με πολλούς από αυτούς να είναι έμπειροι τεχνοκράτες και ειδικοί με εκπαιδεύσεις, μετεκπαιδεύσεις, πτυχία και διδακτορικά και είναι μεγάλο λάθος να ισχυρίζονται κάποιοι ότι οι θέσεις στο διοικητικό του συμβούλιο είναι πάνω – κάτω, θέσεις επαγγελματικής αποκατάστασης ή διορισμού ή προαγωγής.

3. Ούτε οι θέσεις σ’ αυτά τα διοικητικά συμβούλια είναι για να ασκείται έλεγχος από τα κόμματα και δη την αντιπολίτευση. Ο έλεγχος των ημικρατικών οργανισμών ασκείται θεσμικά από τον Γενικό Ελεγκτή και από τη Βουλή που πρέπει να πρωτοστατεί η αντιπολίτευση και ουαί και αλίμονο αν η ευθύνη αρχίσει να μετατοπίζεται σε μεμονωμένα πρόσωπα που πρέπει να διορίζονται με πολιτικά κριτήρια και τα ίδια πρέπει να υπόκεινται σε συστηματικό και αυστηρό έλεγχο.

4. Επομένως η ευθύνη τού διορισμού των Διοικητικών τους Συμβουλίων ορθώς ανήκει και πρέπει ν’ ανήκει στον εκάστοτε πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αυτός εκλέγεται από τον λαό για να κυβερνήσει, αυτός και η κυβέρνησή του φέρουν ακέραια την ευθύνη για τη λειτουργία τους και τη διαχείριση των δημόσιων πόρων και αυτός στο τέλος – τέλος είναι που θα λογοδοτήσει για τη συνέπεια του ως προς το πρόγραμμα βάσει του οποίου εξελέγη, τις πολιτικές και τις επιλογές του. Μάλιστα, θέση του γράφοντος είναι, ότι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, ακριβώς επειδή είναι υπόλογος, πρέπει να αποκτήσει και το δικαίωμα να παύει και να διορίζει τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων όπως ακριβώς και τα μέλη του Υπουργικού του Συμβουλίου. Με άλλα λόγια, όπου υπάρχουν ευθύνες θα πρέπει να υπάρχουν και οι ανάλογες εξουσίες και όπου υπάρχουν εξουσίες θα πρέπει να υπάρχουν και οι ανάλογες ευθύνες.

5. Ο Πρόεδρος Χριστόφιας είχε μπροστά του μια πρώτης τάξεως ευκαιρία αυτά που κάθε τόσο δημοσίως καυτηριάζει και ισχυρίζεται ότι θέλει να τα καταπολεμήσει, δηλαδή τα σκάνδαλα, τη διαφθορά, τη σήψη και τη διαπλοκή, υποθέτω και τη φυγοστρατία, να αναλάβει τη μεγάλη ηθική και πολιτική υποχρέωση που έχει και με τις επιλογές του, τουλάχιστον να μην τα επιβράβευε. Πολύ φοβούμαι, ότι η ευκαιρία αυτή ουσιαστικά πήγε χαμένη, όχι μόνο από τον ίδιο αλλά και από τα πολιτικά κόμματα που αντί ν’ αντιμετωπίσουν το όλον ζήτημα πολιτικά, συμπεριφέρθηκαν κατά τρόπον που θα συντηρήσει τις χρόνιες παθογένειες του συστήματος και θα πλήξει ακόμα περισσότερον την ήδη τραυματισμένη εμπιστοσύνη των πολιτών προς την πολιτική, τους πολιτικούς και τους θεσμούς.

6. Η διαπίστωση, ότι το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ημικρατικών οργανισμών πάσχει και χρήζει εκσυγχρονισμού και αναθεώρησης είναι κοινή και ο Πρόεδρος Χριστόφιας πρέπει να κάμει πράξη την προεκλογική του δέσμευση και να καταθέσει στη Βουλή τον νόμο – πλαίσιο που υποσχέθηκε για τις πολιτικές και αστικές ευθύνες των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων των Ημικρατικών Οργανισμών για τις αποφάσεις τους και τις αστικές και άλλες ευθύνες των λειτουργών του ημικρατικού τομέα όσον αφορά την ανεπαρκή ή την μεροληπτική άσκηση των καθηκόντων τους και τη ζημιά που προκαλούν στο Δημόσιο με τυχόν αποφάσεις τους.

7. Ακόμα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει καθήκον και οφείλει να ζητήσει απ’ όσους δεν επαναδιορίστηκαν και απ’ όσους έτυχαν διορισμό πρώτη φορά, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος να καταθέσουν ενώπιον του τη δήλωση για τον «πόθεν έσχες», αφενός μεν για τους πρώτους για να γίνει η σύγκριση με τη δήλωση που κατέθεσαν όταν διορίστηκαν και αφετέρου για τους δεύτερους, να μπορεί να γίνει η σύγκριση όταν θα αποχωρήσουν. Στην ίδια δήλωση οφείλει να ζητήσει να καταγραφούν και οι σχέσεις που το κάθε μέλος ή συγγενής του μέχρι δεύτερου βαθμού έχει με εταιρίες που συναλλάσσονται με τον συγκεκριμένο οργανισμό αλλά και με το ευρύτερο δημόσιο. Τουλάχιστον ας γίνει αυτό!

8. Δεν γίνεται σ’ αυτήν τη ζωή και σ’ αυτήν την κοινωνία να τα θέλουμε όλα. Δεν γίνεται υπογείως, υπόπτως και δολίως να πλουτίζουμε εις βάρος της χώρας και της κοινωνίας και την ίδια ώρα να επιζητούμε και η κυβέρνηση προκλητικά να μας παραχωρεί δημόσια αξιώματα. Δημόσια αξιώματα και φυγοστρατία, αλλά και άμεσες ή έμμεσες συναλλαγές με τον κρατικό ή τον ημικρατικό τομέα είναι, και αν δεν είναι πρέπει να καταστούν, ιδιότητες μεταξύ τους άκρως ασυμβίβαστες. Δεν γίνεται ο δρόμος που σ’ άλλες δημοκρατίες οδηγεί στη φυλακή, στην Κύπρο να οδηγεί σε τιμητικούς διορισμούς και συνακόλουθα σε κοινωνική καταξίωση, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τα πολιτικά κόμματα.

Ανδρέας Θεμιστοκλέους

Βουλευτής