Κρίση και ιδεοληψίες του παρελθόντος

Του Χρήστου Στυλιανίδη
Βουλευτή

Πολλοί είναι εκείνοι, μεταξύ των οποίων και το κυβερνών κόμμα και άλλοι εκπρόσωποι μιας παλαιοαριστερής σχολής, που αντικρίζουν την παγκόσμια οικονομική κρίση ως χρυσή ευκαιρία για να δικαιολογήσουν τις δικές τους χρεοκοπημένες ιδεολογικές απόψεις. Ως χρυσή ευκαιρία για να στηρίξουν ένα κράμα αλληλοσυγκρουόμενων συχνά θέσεων που έχουν όμως ως κοινό παρονομαστή μια απέχθεια προς τις αξίες της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς και τη διαχρονική τους δικαίωση έναντι του οποιουδήποτε εναλλακτικού συστήματος.

Ασφαλώς όμως, μια σοβαρή και σε βάθος ανάλυση των αιτιών της σημερινής παγκόσμιας οικονομικής κρίσης δεν οδηγεί σε κανένα συμπέρασμα που να δικαιολογεί την επίρριψη ευθυνών για τα όσα συνέβηκαν στην κοινωνική οικονομία της αγοράς, και το ελεύθερο, ορθολογιστικά κινούμενο επενδυτικό-αναπτυξιακό πνεύμα. Η υπέρμετρη και αψυχολόγητη ανάληψη ασύμμετρων κινδύνων και ο επισφαλής δανεισμός αποτελούν τις σημαντικότερες αιτίες της κρίσης.

Στην εκκόλαψη των αιτιών αυτών συνέβαλαν αποφασιστικά η ανεπαρκής εποπτεία τραπεζικών συστημάτων μεγάλων χωρών στο εξωτερικό καθώς και ο υπέρμετρος ζήλος διαφόρων οικονομικών παραγόντων για την όσο το δυνατόν γρηγορότερη απόδοση κέρδους από επενδυτικά προγράμματα που κάθε άλλο παρά σωστά μελετημένα και ορθολογιστικά θεμελιωμένα ήσαν. Αυτές οι θλιβερές καταστάσεις δεν μπορούν να συνδεθούν με την παγκοσμιοποίηση και τα υπαρκτά και πολλαπλά της οφέλη και σε καμία περίπτωση να αποδοθούν ως ευθύνες στις θεμελιώδεις αξίες και τους διαχρονικούς κανόνες που διέπουν την κοινωνική οικονομία της αγοράς. Γιατί η σωστή λειτουργία μιας πραγματικά ελεύθερης οικονομίας βασίζεται στην ανάληψη ορθολογιστικών αποφάσεων με βάση τα πραγματικά οικονομικά δεδομένα και όχι τους ευσεβής πόθους για εύκολο κέρδος που δεν προέρχεται από αντίστοιχη διεύρυνση της πραγματικής οικονομικής δραστηριότητας και που επομένως δεν μπορεί να είναι διατηρήσιμο.

Οι αρχές σωστής λειτουργίας της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς δημιουργούν τις προϋποθέσεις που οδηγούν στην επέκταση του πραγματικού οικονομικού πλούτου ο οποίος παράγεται από την αντίστοιχη πραγματική επέκταση τόσο της προσφοράς όσο και της ζήτησης προϊόντων και υπηρεσιών, χωρίς την ανεξέλεγκτη και συνεχή διεύρυνση διαφόρων οικονομικών ανισσοροπιών ή ελλειμμάτων.

Αν όμως η επέκταση του οικονομικού πλούτου βασίζεται αποκλειστικά στον υπέρμετρο δανεισμό και κατανάλωση ενώ ταυτόχρονα τροφοδοτείται από την ανεξέλεγκτη ανάληψη επενδυτικών κινδύνων που δεν έχουν κατάλληλα μελετηθεί, τότε αργά η γρήγορα, όπως συνέβηκε σήμερα, οι μηχανισμοί της ελεύθερης οικονομίας αναλαμβάνουν από μόνοι τους την ανώμαλη προσγείωση στα οικονομικά δεδομένα που πραγματικά ισχύουν την εκάστοτε στιγμή τιμωρώντας τις όποιες λανθασμένες αποφάσεις είτε του ιδιωτικού είτε του δημόσιου τομέα. Και αυτή είναι η απόδειξη, πως για άλλη μια φορά η ελεύθερη οικονομία (που δεν πρέπει να συγχύζεται ή να ταυτίζεται με τον ιδιωτικό τομέα) έχει λειτουργήσει στην πράξη ως «αόρατο» διορθωτικό χέρι των όποιων λανθασμένων αποφάσεων!

Γι’ αυτό και δεν αποτελεί ασφαλώς έκπληξη, η πρόσφατη προειδοποίηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ για περιφρούρηση των θεμελιωδών κανόνων της ελεύθερης οικονομίας και την προτροπή προς τα κράτη μέλη όπως αποφύγουν την υιοθέτηση μέτρων που πιθανόν να υποσκάπτουν τις βασικές οικονομικές ελευθερίες πάνω στις οποίες στηρίχθηκε και στηρίζεται ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Βέβαια, δεν είναι επιλήψιμα τα όποια δραστικά μέτρα έχουν παρθεί μέχρι σήμερα από την ΕΚΤ και άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις για τη ριζική αντιμετώπιση της κρίσης.

Τα μέτρα αυτά, που αφορούν τόσο την ενίσχυση της ρευστότητας του τραπεζικού τομέα όσο και τη δραστική μείωση των επιτοκίων αλλά και τη δημιουργία αποτελεσματικότερου πλαισίου τραπεζικής εποπτείας, δεν έχουν ασφαλώς παραβιάσει τις αρχές της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς. Αντίθετα αποσκοπούν στην όσο το δυνατόν γρηγορότερη αποκατάσταση της ομαλότητας έτσι ώστε η ελεύθερη οικονομία να μπορέσει να ξαναπροσφέρει τα οφέλη εκείνα που κάποτε μετέτρεψαν την άλλοτε διαλυμένη οικονομικά από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο Ευρώπη, Ιαπωνία και άλλες χώρες, σε δυναμικά ευημερούσες κοινωνίες.

Τα ίδια οφέλη που προκύπτουν από την απρόσκοπτη και ομαλή λειτουργία της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς ήταν ασφαλώς αυτά που οδήγησαν και την Κύπρο, από τον όλεθρο του 1974, στα σημερινά αξιοζήλευτα επίπεδα. Σε καμία λοιπόν περίπτωση οι αρχές που διέπουν την απρόσκοπτη λειτουργία της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς δεν πρέπει να υποσκαφθούν, τόσο σε πανευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο με πρόσχημα την σημερινή κρίση. Γιατί τα αιτιατά της δεν μπορούν να αποδοθούν στις βασικές οικονομικές ελευθερίες, όπως με τόση σύγχυση και αγωνία πασκίζει να μας πείσει μια παλαιοαριστερή αντίληψη, η οποία και ιστορικά αποδείχθηκε πόσο αναποτελεσματική και καταστροφική ήταν για τους λαούς της ανατολικής Ευρώπης.

Χρήστος Στυλιανίδης
Βουλευτής
20 Μαρτίου 2009