Παγωτά Ηράκλη: Δροσερές γλυκές γεύσεις από μια πικρή εποχή

Ο άθλοι του Ηράκλη!

Η µακροβιότερη παγωτοποιία στην Κύπρο, τα γνωστά παραδοσιακά παγωτά Ηράκλη, στην οδό Λήδρας, στη Λευκωσία, γιορτάζουν φέτος τα 80 χρόνια λειτουργίας τους.

Συνήθως, αναφερόμαστε στις περασμένες εποχές με νοσταλγία και με εξιδανίκευση. Η ιστορία του Ηράκλη Δημητρίου δεν εξαιρείται από αυτό τον κανόνα, έχει όμως την ιδιαιτερότητα και το ενδιαφέρον της. Είναι η εποχή όπου το παγωτό ήταν είδος πολυτελείας και πραγματική απόλαυση για μικρούς και μεγάλους! Μια εποχή πολύ δύσκολη, όπου οι απλοί άνθρωποι, της καθημερινής βιοπάλης πάλευαν κυριολεκτικά για την επιβίωση τους, αναζητώντας την ελπίδα.

Η ιστορία ξεκίνησε το 1939 όταν ο νεαρός Ηράκλης Δημητρίου δημιούργησε ένα μικρό παραδοσιακό καφενεδάκι στην οδό Λήδρας. Με το πέρασμα του χρόνου, δημιουργήθηκε μια επιτυχημένη βιοτεχνία παραγωγής και διάθεσης παγωτού.

Αν για τον μυθικό ήρωα Ηρακλή έχουν καταγραφεί δώδεκα άθλοι-κατορθώματα, ο ήρωας της ζωής και της καθημερινής βιοπάλης Ηράκλης, έχει καταγράψει πολλούς και μεγάλους αγώνες μέχρι να καταξιωθεί ως ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας. Η λέξη Ηρακλής, ετυμολογικά, σημαίνει το κλέος της Ήρας, δηλαδή, η δόξα της Ήρας ή δοξασμένη ψυχή. Ως έφηβος ο Ηρακλής στο δίλημμα ποιο δρόμο –μεταξύ κακίας και αρετής- να ακολουθήσει στη ζωή, επέλεξε το δρόμο της αρετής, ένα δύσκολο ανηφορικό γεμάτο περιπέτειες και αγώνες.

Ο Ηράκλης γεννήθηκε στην Καλλέπεια της Πάφου, το 1912. Σε μικρή ηλικία ακόμη είχε ήδη αποκρυσταλλώσει μέσα του το δρόμο, που θα ακολουθούσε σε όλη του τη ζωή. Παιδί πολυμελούς και φτωχής οικογένειας με οκτώ παιδιά, ο Ηράκλης ήταν ο μεγαλύτερος από τα αγόρια και ένιωθε ευθύνη για τους υπόλοιπους. Ανήλικος μόλις 15 χρόνων αποχωρίζεται την οικογένεια, τους φίλους και το χωριό του, για να βρει την τύχη του στην πρωτεύουσα.

Φεύγει κυριολεκτικά με τα ρούχα που φορούσε, χωρίς κομπόδεμα με μια βαλίτσα όμως γεμάτη όνειρα για το μέλλον. Ακούραστος και εργατικός όπως ήταν, ρίχθηκε αμέσως στη βιοπάλη. Αφού δούλεψε στο Γαλακτοκοµείο της Ζηνοβίας στην οδό Ονασαγόρου για λίγα χρόνια και εξοικειώθηκε με το περιβάλλον, αποφάσισε να κάνει τη δική του δουλειά. Άνοιξε ένα μικρό καφενεδάκι στην καρδιά της παλιάς Λευκωσίας. Ήταν μόλις 18 χρόνων. Έφτιαχνε καφέδες κι εξυπηρετούσε πολλά καταστήματα της περιοχής. Αργότερα, το ’37-’38 μεταφέρθηκε στο σημείο που βρίσκεται μέχρι σήμερα το κατάστημα.

Δούλεψε σκληρά και έντιμα δημιουργώντας σταθερή πελατεία. Ανήσυχος και προοδευτικός όπως ήταν, εμπλούτιζε τα προϊόντα του καφενείου του με μπανάνες που έφερνε από την Πάφο, αναψυκτικά, αφρόζες, αλλά και γλυκά που έφτιαχνε η γυναίκα του. Σε κάποια στιγμή θέλησε, να προσφέρει στους πελάτες του και παγωτό. Η απόφαση του αυτή υπήρξε καταλύτης στην παραπέρα επαγγελματική του πορεία.

Αφού συνεργάστηκε για λίγο καιρό με προμηθευτή, αποφάσισε μετά, να φτιάξει ο ίδιος παγωτό. Συμβουλεύτηκε φίλο του ζαχαροπλάστη και πειραματίστηκε ο ίδιος, φτιάχνοντας την τελική συνταγή, που κατέκτησε όλη την Κύπρο. Η συνταγή είναι η ίδια, εδώ και 80 χρόνια: φρέσκο γάλα, φρέσκο αυγό, ζάχαρη, καλαμποκάλευρο και άρωμα βανίλιας. Αυτή είναι η βάση του παγωτού γάλακτος. Ανάλογα με τη γεύση που θες, να φτιάξεις, προσθέτεις σοκολάτα ή κακάο ή φυστίκι κ.λπ. Ο Ηράκλης ξεκίνησε µε 5 γεύσεις παγωτού: βανίλια, σοκολάτα, φιστίκι, φράουλα και λεµόνι. Σήµερα, προσφέρεται σε 35 γεύσεις!

Ας μην νομιστεί, ότι το εγχείρημα ήταν καμιά εύκολη υπόθεση. Το πώς παρασκευαζόταν το παγωτό τότε, δεν έχει καμιά σχέση με το σήμερα, εκτός από τα υλικά. Τότε, η τέχνη του παγωτού ήταν μια αληθινή μυσταγωγία, μέσω μιας διαδικασίας που σε τίποτα δεν θυμίζει τη σημερινή παραγωγή παγωτού. Ανακάτευαν φρέσκο γάλα με αγνά υλικά σε παγωτομηχανή της εποχής. Έβραζαν την κρέμα με τα υλικά, στους 95 βαθμούς. Όπως ήταν ζεστό το μίγμα, το έβαζαν σε άλλο δοχείο και γύρω-γύρω έβαζαν πάγο και το γύριζαν χειρονακτικά, μέχρι να παγώσει. Όταν πάγωνε, το πήγαιναν σε ψυκτικό θάλαμο (μόνο ένας υπήρχε την τότε εποχή) και το έβαζαν μέσα μέχρι να παγώσει και να το πάρουν την επόμενη μέρα.

Πιστός συμπαραστάτης σε όλη του τη ζωή η γυναίκα του Ευαγγελία, που καταγόταν από τη Σμύρνη κι έφυγε με την μητέρα της στη Μικρασιατική καταστροφή. Στάθηκαν μαζί ακλόνητοι και δεμένοι δημιουργώντας μια επιτυχημένη οικογενειακή επιχείρηση, μοναδική για την εποχή. Η Ευαγγελία διηύθυνε την παραγωγή του παγωτού. Ήταν η γυναίκα σύντροφος, συμπαραστάτης και σύζυγος που τον βοήθησε να επιτύχει στα όνειρα του.

Τα «Παγωτά Ηράκλη», στην οδό Λήδρας 110, από το 1939, για χρόνια, υπήρξαν η αγαπημένη συνήθεια των Λευκωσιατών! Σε κάθε βόλτα στο Μακρύδρομο όπως αποκαλείτο η οδός Λήδρας-, η χαρακτηριστική πινακίδα «Παγωτά Ηράκλης» προσέλκυε τους περαστικούς.

Σταδιακά, ο όγκος της δουλειάς αυξήθηκε τόσο πολύ, που έκλεισε το καφενείο και επικεντρώθηκε µόνο στα παγωτά. Μέσα σε μερικά χρόνια, το μικρό καφενείο εξελίχθηκε σε lifestyle κατάστημα παγωτού. Υπήρξε εποχή στη δεκαετία του ’60, που η ουρά µε τα αυτοκίνητα, για να αγοράσουν παγωτό του Ηράκλη, έφτανε µέχρι την Πλατεία Ελευθερίας! Με τον καιρό η επιχείρηση επεκτάθηκε και στις υπόλοιπες πόλεις της Κύπρου με καταστήματα σε Λεμεσό, Λάρνακα, Πάφο και Αμμόχωστο.

Η ιστορία του κυπριακού παγωτού είναι συνυφασμένη με τον Ηράκλη. Ήταν η πρώτη παγωταρία, της Λευκωσίας και της Κύπρου. Τα Παγωτά «Ηράκλης» αποτελούν σήμα κατατεθέν της οδού Λήδρας, εδώ και 80 χρόνια. Πέρασαν διάφορες φάσεις της σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου, από τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, μέχρι και την τουρκική εισβολή, που έβαλαν την επιχείρηση, αλλά και τον ίδιο τον δημιουργό τους σε μεγάλες περιπέτειες.

Βέβαια, εκτός από τις δυσκολίες αυτές, απέκτησαν πιστούς και διαχρονικούς πελάτες, στο βάθος των δεκαετιών, καθώς διατηρούν την συνταγή του «πρωτομάστορα» αναλλοίωτη, μέχρι και σήμερα.

Σήμερα, η παρασκευή του παγωτού γίνεται με σύγχρονα μέσα σε μοντέρνο εργοστάσιο που βρίσκεται στη βιομηχανική περιοχή της Έγκωμης και διατίθεται σε όλες σχεδόν τις πόλεις, της ελεύθερης Κύπρου. 

Για χρόνια, ο κόκος, όπως φώναζαν τον παπαγάλο του Ηράκλη ήταν κι αυτός σήμα κατατεθέν, η μασκότα του μαγαζιού, που έπαιζε το δικό του ρόλου στην προσέλκυση πελατών. Περιμένοντας το παγωτό τους, οι πελάτες σχεδόν όλοι αντάλλασσαν μια λέξη με τον παπαγάλο, ο οποίος με τον καιρό κοινωνικοποιήθηκε αναλόγως!

Επί Αγγλοκρατίας, ο παπαγάλος εκνεύριζε τους «φιλόζωους» αποικιοκράτες γιατί όποιος πλησίαζε το μαγαζί, φώναζε δυνατά και καθαρά την απαγορευμένη τότε λέξη «ΕΟΚΑ»! Φανταστείτε τους πελάτες που ερχόντουσαν για παγωτό και ο παπαγάλος να τους βομβαρδίζει με την λέξη «ΕΟΚΑ»! Οι Άγγλοι με κάθε επισημότητα προειδοποίησαν τον ιδιοκτήτη Ηράκλη ότι, αν δεν αποσύρει τον ενοχλητικό παπαγάλο, τότε, θα τον «συλλάβουν» και θα τον θανατώσουν! Προκειμένου να αποφύγει τη θανάτωση του, ο Ηράκλης έκρυψε τον «ιστορικό» πια παπαγάλο μέχρι το τέλος, του Αγώνα, όπου τον ξαναπαρουσίασε στο κοινό.

Σήμερα, οι φιλοζωικές οργανώσει δεν επιτρέπουν την έκθεση του παπαγάλου μπροστά στο μαγαζί, όπου ίσως, να δέχεται «μπούλιγκ» από τους περαστικούς και τους πελάτες. Έτσι, το κλουβί του βρίσκεται στα ενδότερα του καταστήματος.

Την εποχή του απελευθερωτικού αγώνα του ‘55-’59, ο Ηράκλης με κάθε μυστικότητα και εχεμύθεια φιλοξενούσε αγωνιστές της ΕΟΚΑ «κάτω από τη μύτη» των Βρετανών αποικιοκρατών, στο πατάρι του μαγαζιού του, χωρίς να τους παίρνει είδηση κανένας.

Αν και οι Άγγλοι είχαν τους πληροφοριοδότες του, εντούτοις, δεν κατάφεραν να τον ενοχοποιήσουν ποτέ. Ύστερα όμως από μια έκρηξη βόμβας στην περιοχή όπου σύχναζαν Άγγλοι αξιωματικοί, συνέλαβαν τον Ηράκλη, υποψιαζόμενοι ότι γνώριζε τους δράστες. Για να τον εκβιάσουν, του έκλεισαν το κατάστημα για έξι μήνες.

Από την δράσιν της Αποικιοκρατίας. Δι’ εκδικητικούς λόγους την 23ην Μαΐου 1956 

προβαίνει δια των οργάνων της εις το κλείσιμον του Καταστήματος, γράφει πάνω δεξιά

 στην πιο πάνω ιστορική φωτογραφία.

Η βάρβαρη Τουρκική εισβολή έπληξε και τον Ηράκλη όπως και πολλούς άλλους. Μόνο όταν πέρασε αρκετός καιρός και ηρέμησαν τα πράγματα άρχισε πάλι, να αναγεννάται η επιχείρηση του Ηράκλη. 

Σήμερα, η παράδοση συνεχίζεται με τον γαμπρό Κώστα Βρόντη, τη γυναίκα του Αντωνία και τους τρεις γιους τους. Συνολικά, απασχολούνται 20-25 άτομα την καλοκαιρινή περίοδο και 8-10 άτομα τον χειμώνα.

Με το πέρασμα των χρόνων, τα ηνία της επιχείρησης ανέλαβε ο γαμβρός Κώστας Βρόντης. Άνθρωπος εργατικός, δραστήριος, έντιμος και οξυδερκής νιώθει μεγάλη ευθύνη σε αυτούς, από τους οποίους παρέλαβε την επιχείρηση. Όλη η οικογένεια συλλογικά επιδιώκει, να συνεχίσει την ιστορία που ξεκίνησε ο Ηράκλης με τη γυναίκα του Ευαγγελία. Γι’ αυτό και δίνουν τον καλύτερο τους εαυτό, για να πάει ακόμη πιο ψηλά η επιχείρηση. Διατηρούν πιστούς πελάτες που έρχονται εδώ 50 και 60 χρόνια.

Άξιος συνεχιστής της παράδοσης και της επιχείρησης, όταν η Λήδρας έγινε πεζόδροµος, ο Κώστας Βρόντης, έκανε επεκτάσεις και τώρα δεν είναι μόνο ένα κατάστημα παγωτού, αλλά και καφετέρια, εστιατόριο, παιχνιδούπολη, λούνα-παρκ, κάνοντας έτσι το κατάστημα πόλο έλξης για όλες τις ηλικίες. 

Ο Κώστας Βρόντης μιλά με μεγάλο σεβασμό για τα πεθερικά του και την επιχείρηση που συνεχίζει, να διαχειρίζεται. Γι’ αυτόν, το θέμα δεν είναι, να έχεις απλώς μια επιχείρηση, αλλά, να παρακολουθείς τις εξελίξεις των καιρών και να προσαρμόζεσαι στις σύγχρονες απαιτήσεις του καταναλωτικού κοινού. Διαφορετικά, αν μένεις προσκολλημένος σε ό,τι έμαθες, όσο καλό και αν είναι σήμερα, δεν σημαίνει ότι θα έχει την ίδια αξία και αύριο.

Σήμερα, η οικογενειακή παράδοση συνεχίζεται με τη νέα γενιά. Ο Κώστας Βρόντης με τη δεμένη οικογένεια του, δεν σταματάνε να αναζητούν την εξέλιξη και την ανάπτυξη, συνεχίζοντας με αμείωτη δημιουργικότητα, να προσφέρουν παγωτό φτιαγμένο με τέχνη και αγάπη. Δεν πρόδωσαν ποτέ την παράδοσή τους, δεν έμειναν πίσω από τις εξελίξεις και τις απαιτήσεις των καιρών, δεν έκαναν ποτέ έκπτωση στην ποιότητά τους…

Πορτραίτο του Ηράκλη Δημητρίου, σε δεσπόζουσα θέση στο κατάστημα της Λήδρας. 

Ο Ηράκλης Βρόντης (αριστερά με τον πατέρα του Κώστα Βρόντη, δεξιά) ως τρίτη γενιά ακολουθεί την παράδοση του παππού παγωτοποιού με απόλυτη προσήλωση στην ποιότητα και στις παραδοσιακές συνταγές του 1939.

Ο γνωστός σκιτσογράφος Γιώργος Μιτίδης στα παγωτά Ηράκλη.

Από αριστερά: Κώστας Βρόντης, Δημητράκης Σεργίδης, Φοίβος Νικολαΐδης, Ηράκλης Βρόντης και Γιώργος Μιτίδης, όλοι από τα βόρεια προάστια της κατεχόμενης σήμερα Λευκωσίας.

«Παγωτά Ηράκλη» 

Συνεχίζουν με το ίδιο πάθος και την ίδια ένταση για 80 χρόνια, 

να προσφέρουν δροσιά, χαρά και ευχαρίστηση στους αμέτρητους πελάτες και φίλους τους.