Ανθρώπινη επαφή ή παγίδα με κινδύνους

 Τι κρύβει η κοινωνική δικτύωση και πώς επηρεάζει τη ζωή μας

Οι άνθρωποι αποξενώθηκαν, κλείστηκαν στο καβούκι τους. Το Facebook και οι άλλοι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης επιχείρησαν να ανοίξουν τις καρδιές και το στόμα τους, να τους βοηθήσουν να εκφραστούν, να ανταλλάξουν συναισθήματα και απόψεις. Πόσο τα κατάφεραν; Τι κινδύνους κρύβονται πίσω από τους «απρόσωπους» φίλους; Ένα είναι το σίγουρο. Πολλοί έκλαψαν, άλλοι στεναχωρήθηκαν και αρκετοί είπαν «επιτέλους να κλείσει» όταν το περασμένο Σαββατοκύριακο διέρρευσε στο διαδίκτυο η αναπάντεχη είδηση που τελικά αποδείχθηκε φάρσα: «Kλείνει το Facebook!” Ποια καινοτομία έφερε στην παγκόσμια κοινωνία ο 26χρονος εβραίος Mark Zuckerberg και πώς άλλαξε τις ζωές των ανθρώπων;

Της Χρύσως Αντωνιάδου

Kατάρα ή ευλογία; Aνθρώπινη επαφή ή απρόσωπη επικοινωνία; Διάχυση ιδεών, πληροφοριών ή χειραγώγηση θέσεων και επιβολή απόψεων;

Social networking ή στα ελληνικά κοινωνική δικτύωση. Αμφιλεγόμενα, πολυσυζητημένα, με εχθρούς και φίλους. Με οπαδούς και πολέμιους. Το σίγουρο είναι ότι το πιο δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο, το Facebook, έφερε τα πάνω στην παγκόσμια διαδικτυακή επικοινωνία. Μάλιστα σε σημείο που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων το περασμένο Σαββατοκύριακο όταν κυκλοφόρησε η φήμη ότι τον ερχόμενο Μάρτιο θα κλείσει.

Η είδηση έκαμε άνω κάτω το διαδίκτυο και τελικά αποδείχθηκε μια φάρσα του ιστότοπου Weekly World. Ο ιστότοπος μετέδωσε την είδηση ότι ο Mark Zuckerberg, συνιδρυτής και πρόεδρος του Facebook, ανακοίνωσε ότι η πλατφόρμα θα κλείσει τον προσεχή Μάρτιο και ότι «η διαχείριση της του προκαλεί πολύ άγχος».

Η πλαστή «είδηση» έκαμε το γύρο του διαδικτύου και κινητοποίησε εκατοντάδες χρήστες του δημοφιλούς κοινωνικού δικτύου. Η αντίδραση του Facebook ήταν άμεση, έδωσε τέρμα στους ψιθύρους και αναπτέρωσε τις ελπίδες και το ηθικό των οπαδών του: «Δεν κλείνουμε».

Το δημοσίευμα που μεταδόθηκε αναφερόταν σε δηλώσεις του Μαρκ Ζάκερμπεργκ, σύμφωνα με τις οποίες «το Facebook είναι πια εκτός ελέγχου και το άγχος της διοίκησης της εταιρείας έχει καταστρέψει τη ζωή μου. Πρέπει να βάλω ένα τέλος σ’ αυτή την τρέλα. Δεν με νοιάζουν τα λεφτά. Θέλω μόνο τη ζωή μου πίσω!», ήταν η δήθεν δήλωση του Mark.

Ο συνιδρυτής και πρόεδρος του, Mark Elliot “Zuck” Zuckerberg, ο δημιουργός και εμπνευστής του ιστότοπου, επελέγη το μήνα Δεκέμβριο από το έγκυρο περιοδικό “Τime” ως το πρόσωπο της χρονιάς για το 2010 και έγινε εξώφυλλο. Σήμερα είναι μόλις 26 χρόνων και δισεκατομμυριούχος. Πολλοί τον αποκαλούν διάδοχο του Bill Gates της Microsoft και του Steve Jobs της Apple.

Άνοιξε τις καρδιές των ανθρώπων

Τι είναι εκείνο, όμως, που έδωσε στην ανθρωπότητα ο νεαρός εβραίος που ξεχώρισε από τα φοιτητικά του χρόνια στο Χάρβαρντ;

Όσοι πιστεύουν στο Facebook αλλά και όσοι δεν πιστεύουν καταλήγουν σε ένα και μοναδικό συμπέρασμα. Το Facebook είναι η πρώτη στο είδος της πλατφόρμα, που ήρθε να καλύψει ένα μεγάλο κενό που υπήρχε τα τελευταία χρόνια στην ατομική και επιχειρηματική προβολή των ανθρώπων, κυρίως όμως στην ανάγκη τους να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και να εκφραστούν. Να μιλήσουν για τα προβλήματά τους, να αναζητήσουν λύσεις, ακόμη και να ακούσουν μια άλλη άποψη, έστω κι αν αυτή δεν τους έβγαζε από τη μιζέρια και τον πόνο τους.

Το Facebook έφερε πιο κοντά τους ανθρώπους, άνοιξε νέα σύνορα στις σχέσεις τους, στις επιθυμίες, στα όνειρά τους. Τους έφερε σε επαφή με ανθρώπους μίλια μακριά, αλλά με ίδιες απόψεις και ενδιαφέροντα.

Με το Facebook - έστω και με αυτό τον ασυνήθιστα απρόσωπο τρόπο - οι άνθρωποι άρχισαν τουλάχιστον να μιλούν, να μοιράζονται απόψεις, προβλήματα, να ενδιαφέρονται για το πρόβλημα του ηλεκτρονικού τους φίλου. Αυτή είναι η μια πλευρά. Η θετική, η εποικοδομητική, η «ανθρώπινη». Υπάρχει και η άλλη πλευρά. Η σκοτεινή, η δύσκολη, η επικίνδυνη.

Η γοητεία κρύβει παγίδες

Πίσω από τα ωραία λόγια, τις εξαίρετες φωτογραφίες, τις ενδιαφέρουσες υποσχέσεις κρύβονται κίνδυνοι και παγίδες, απειλές και προβλήματα.

Πολλοί κυρίως νέοι πέφτουν σε παγίδες. Στη γοητεία των άγνωστων, στην έλξη των κοινωνικών δικτύων που μετατρέπονται αρκετές φορές σε υποχείριά τους. Άλλοι πάλι αυτοπαγιδεύονται, τοποθετούν κάμερες, εκθέτουν τις προσωπικές τους στιγμές αλλά και τις μεγάλες τους αδυναμίες.

Ελκύονται και ενθουσιάζονται από τους φίλους που δημιουργούν στο λεγόμενα κοινωνικά δίκτυα ή αγγλιστί social networks και χάνονται κυριολεκτικά σε αμέτρητους καταλόγους με πρόσωπα που δεν γνωρίζουν καθόλου, πραγματικά. Αν τους ρωτήσεις θα σου απαντήσουν: «Διευρύνουμε τους φίλους μας».

Παραχωρούν προσωπικά δεδομένα, εκτίθενται, μετατρέπονται σε λεία στα χέρια απατεώνων, άσπονδων «φίλων» και πολλές φορές των αντιπάλων τους.

Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 75% των παιδιών και εφήβων στην Ευρώπη χρησιμοποιεί σήμερα τα λεγόμενα "social media" στο διαδίκτυο και σχεδόν το ένα στα δύο έχει αποκαλύψει προσωπικά δεδομένα του. Εκτιμήσεις της Ε.Ε. παρουσιάζουν τον αριθμό των χρηστών να φθάνει τα 107,4 εκατομμύρια χρήστες το 2012.

Mόδα ή ανάγκη επικοινωνίας

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε ο Ευστράτιος Παπάνης, επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ανάμεσα σε χρήστες του Facebook ηλικίας 15-58 ετών:

• Τα κορίτσια χρησιμοποιούν το Facebook είτε

πολλές ώρες είτε περιστασιακά, σε αντίθεση με τα αγόρια, που είναι πιο «σταθερά» στη χρήση του.

• Το Facebook εμπλουτίζει την ποιότητα της επικοινωνίας των ανδρών χρηστών, καθώς πολλαπλασιάζει τις ευκαιρίες επικοινωνίας, ιδιαίτερα με τις γυναίκες.

• Οι πολύωροι χρήστες έχουν συνήθως γονείς υψηλού μορφωτικού επιπέδου.

• Κατά τη γνώμη τους, η ηλεκτρονική δικτύωση είναι ο βολικότερος τρόπος επικοινωνίας.

• Το Facebook συνέβαλε στην επανασύνδεση με φίλους που είχαν χάσει.

• Πολλοί ασχολήθηκαν επειδή είναι στη μόδα.

• Οι περισσότεροι το κατηγορούν ότι δημιουργεί επιφανειακές σχέσεις.

• Πολλοί κατάλαβαν την εξάρτησή τους όταν πια είχαν αρχίσει να περνούν πολλές ώρες σε αυτό και το σκέφτονταν ακόμη κι όταν έκλειναν τον υπολογιστή.

• Στο Facebook πολλοί εκφράζουν σκέψεις και συναισθήματα που δεν θα τολμούσαν να αποκαλύψουν στην πραγματική ζωή.

• Πολλοί θεωρούν ότι ενθαρρύνει την επικοινωνία ανθρώπων με χαμηλή αυτοεκτίμηση, υψηλό κοινωνικό άγχος και κάτω του μετρίου εξωτερική εμφάνιση. Όμως, οι «κοινωνικά ικανοί» χρήστες μεταφέρουν τη δεξιότητά τους αυτή και στον online κόσμο.

Ωστόσο, οι ντροπαλοί συνήθως το προτιμούν επειδή μπορούν να προετοιμάσουν την επικοινωνία τους και να αποκαλύψουν μόνο στοιχεία της προσωπικότητάς τους.

Μην αποκαλύπτετε δεδομένα

Μιλώντας σε σεμινάριο, ο Michel Walrave του Πανεπιστημίου της Αμβέρσας επεσήμανε ότι «όσοι χρησιμοποιούν τέτοια μέσα και ειδικά τα παιδιά, αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να δεχθούν προσωπικού χαρακτήρα επιθέσεις ή και να αποκαλύψουν προσωπικά τους στοιχεία σε πολύ μεγάλο αριθμό χρηστών χωρίς καν να το αντιληφθούν». Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στους κινδύνους παρενόχλησης, προσωπικών επιθέσεων, απειλών ή και εκβιασμών επισημαίνοντας ότι πολλοί χρήστες δεν συνειδητοποιούν την ευρεία διάδοση και χρήση των στοιχείων και πληροφοριών που «ανεβάζουν» στις σελίδες τα «προφίλ» τους, που είναι ανοιχτά σε πολλούς, φίλους, φίλους των φίλων, εργοδότες, καθηγητές και άλλους.

Αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο και μπορεί να τους εκθέσει σε διάφορες καταστάσεις.

Mάλιστα, οι ειδικοί προχωρούν και δίνουν ορισμένες συμβουλές για όσους ασχολούνται με τα κοινωνικά δίκτυα όπως:

• Να προσέχουν στις φωτογραφίες που αναρτούν.

• Να προσέχουν στις προσωπικές πληροφορίες που διαχέουν.

• Να προσέχουν στο webcam.

Εκείνο που είναι πολύ σημαντικό είναι οι χρήστες να συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους που διατρέχουν και να λαμβάνουν μέτρα για να τους ελαχιστοποιήσουν, αν όχι να τους εξαλείψουν.

Ήδη, η Ε.Ε. έχει προσπαθήσει να δώσει μια πρώτη συμβουλή - κατεύθυνση και έπονται συνέχεια και άλλες:

• Η ηλεκτρονική παρενόχληση είναι οποιοδήποτε είδος επανειλημμένης επιθετικής συμπεριφοράς λεκτικής, ψυχολογικής ή σωματικής - που πραγματοποιείται από ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων κατά τρίτων.

• Η ηλεκτρονική παρενόχληση είναι εσφαλμένη και απαράδεκτη συμπεριφορά. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παραβλέπεται ή να αγνοείται.

Η Ε.Ε. καλεί τους χρήστες να μην απαντούν σε μηνύματα, που σκοπεύουν να τους παρενοχλήσουν ή να τους αναστατώσουν, να κρατούν τα μηνύματα που τους στέλλουν ως αποδεικτικό παρενόχλησης, ώστε σε περίπτωση που ζητήσουν βοήθεια ή προχωρήσουν σε καταγγελία να έχουν αποδεικτικά στοιχεία στα χέρια τους.

Επίσης, προτρέπονται οι χρήστες να μην δημοσιοποιούν την πιστωτική κάρτα τους, τον αριθμό κοινωνικής ασφάλισης και τους κωδικούς πρόσβασής τους. Ακόμη πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί όταν σερφάρουν στις ειδικές κατηγορίες ιστοσελίδων που φαίνονται όπως την e-mail σελίδα, ή τη σελίδα που χρησιμοποιούν για να συνδεθούν σε μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο. Οι ειδικοί είναι ξεκάθαροι. Προσοχή στα phishing. Σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να γίνει αναγνώριση της αρχικής σελίδας από τη διεύθυνση. Για παράδειγμα, η διεύθυνση στο Διαδίκτυο για e-mail = στο Yahoo είναι "mail.yahoo.com" και το phishing σελίδες για το e-mail στο yahoo θα είναι πολύ διαφορετικά, όπως το "abc.phishhhhhhh.com".

Συμφωνία για τους ιστότοπους

Στις 10 Φεβρουαρίου 2009, κατά την ημέρα ασφαλέστερου διαδικτύου που οργάνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπεγράφη μια ευρωπαϊκή συμφωνία για τη βελτίωση της ασφάλειας χρηστών κάτω των 18 ετών ιστοτόπων κοινωνικής δικτύωσης. Τη συμφωνία υπέγραψαν 17 μεγάλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο διαδίκτυο και με αυτή δεσμεύονται να εργαστούν για τη βελτίωση της ασφάλειας χρηστών κάτω των 18 ετών ιστοτόπων κοινωνικής δικτύωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πιστεύει ότι για να εξασφαλιστεί η περαιτέρω ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων, οι νεαροί χρήστες θα πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς, όταν διευρύνουν τα δίκτυά τους ή όταν μοιράζονται τις προσωπικές τους πληροφορίες.

Μεταξύ των εταιρειών που υπέγραψαν τη συμφωνία συγκαταλέγουν οι εταιρείες Arto, Bebo, Dailymotion, Facebook, Giovani.it, Google/YouTube, Hyves, Microsoft Europe, Myspace, Nasza-klaza.pl, Netlog, One.lt, Skyrock, StudiVZ, Sulake/Habbo Hotel, Yahoo!Europe, και Zap.lu.

Την ημέρα αυτοί οι σημαντικότεροι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης στην Ευρώπη συναντήθηκαν για πρώτη φορά και αναγνώρισαν την ευθύνη που επωμίζονται για τον εντοπισμό των κινδύνων που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν στους ιστότοπους τους τα άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται η παρενόχληση στον κυβερνοχώρο (παρενόχληση παιδιών σε διαδικτυακούς ισότοπους ή μέσω κινητών μηνυμάτων), η παρενόχληση (από ενήλικες που επιχειρούν να αποκτήσουν φιλικές σχέσεις με παιδιά με την πρόθεση να τα κακοποιήσουν σεξουαλικά) και η επικίνδυνη συμπεριφορά όπως η αποκάλυψη προσωπικών πληροφοριών.

Ανάλογες πρωτοβουλίες αποτελούν και οι κατευθυντήριες γραμμές για την κοινωνική δικτύωση που έδωσε το Υπουργείο Εσωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου και που χρονολογούνται από τον Απρίλιο του 2008, καθώς και χωριστές συμφωνίες μεταξύ του Myspace και του Facebook με γενικούς εισαγγελείς από 49 πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών. 

 

Κοινωνική δικτύωση

Τι είναι, όμως, η κοινωνική δικτύωση με την αυστηρή έννοια του όρου; Η κοινωνική δικτύωση είναι όταν οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με άλλους ανθρώπους σε συγκεκριμένες κοινωνικές ιστοσελίδες. Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να σχετίζονται ακόμη και με τα κοινά ενδιαφέροντά τους όπως ο αθλητισμός, η τέχνη, η μουσική ή να είναι γενικά ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης όπου ο καθένας μπορεί να λάβει μέρος.

Με τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, όλοι μπορούν να επικοινωνήσουν με φίλους, την οικογένεια, τους γνωστούς τους σε διάφορες επιχειρήσεις και ακόμη και με ανθρώπους με τους οποίους δεν συναντήθηκαν ποτέ. Με ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Αρκετά συχνά πλέον οι άνθρωποι επικοινωνούν με άλλους ανθρώπους και αναπτύσσουν σχέσεις, φιλίες ή ακόμη και επιχειρηματικές σχέσεις. Οι μεγαλύτερες ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης είναι το Facebook και το Twitter.

Εκτός από αυτές λειτουργούν και οι σελίδες επιχειρηματικής δικτύωσης όπως το linkedln που στοχεύουν στη σύνδεση με άλλα άτομα στον τομέα των επιχειρήσεων. Οι εργαζόμενοι περιγράφουν τις δεξιότητες, τα προσόντα και την πείρα τους και οι εργοδότες έχουν την ευχέρεια – αν το επιθυμούν - να αναζητήσουν και να βρουν προσωπικό.

Επίσης υπάρχουν ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης για τους ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα. Για παράδειγμα, υπάρχουν ιστότοποι για τους ανθρώπους που τους αρέσει η μαγειρική, για η οικονομία, η πολιτική, το ποδόσφαιρο, η τέχνη ή η κηπουρική. Εκεί μπορούν να βρουν και να πάρουν μέρος σε μια τέτοια ομάδα. 

Χρύσω Αντωνιάδου
Δημοσιογράφος
Σύμβουλος ΜΜΕ

www.cathinkstrategic.com 

Ηλεκτρονική διεύθυνση: info@cathinkstrategic.com

Σημερινή 16/1/2011

 

Η Κολίν μπήκε στον ηλεκτρονικό υπολογιστή να ελέγξει την αλληλογραφία της. Τέσσερις ώρες αργότερα, αγόρασε ένα αυτοκίνητο και παντρεύτηκε ένα 17χρονο Τεξανό.