Η Αμνάτος των προγόνων μου

Πέννυ Μπροτζάκη

γράφει από την Αθήνα

Δείτε περισσότερα στην ιστοσελίδα της:

Πυξίδα
.

Η καταγωγή μου είναι από την Κρήτη. Φαίνεται και από το επίθετο άλλωστε. Ο παππούς Σπύρος είχε γεννηθεί στην Αμνάτο, ένα μικρό και όμορφο χωριό του νομού Ρεθύμνης, 4χλμ από το Αρκάδι. Όπως όμως μου έχουν πει η βάση της οικογένειας – κατά μια γενική έννοια – είναι στον Μυλοπόταμο. Δυστυχώς ούτε το χωριό γνωρίζω καλά, ούτε και τη Λεβεντογέννα.

Μέχρι στιγμής έχω πάει στην Κρήτη τρεις φορές και οι δύο από αυτές ήταν στο Ρέθυμνο και την Αμνάτο. Οπότε δεν αισθάνομαι το κατάλληλο πρόσωπο για να σας περιγράψω τον τόπο των προγόνων μου.

Θα το πράξω όμως με τη βοήθεια της θείας μου, Αγγελικής Μπροτζάκη Σκάρπα, η οποία είναι γέννημα θρέμμα Αμνατσιανή. Αναδημοσιεύω, λοιπόν, το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο της «Στιγμές... της Κρήτης» και σας παρουσιάζω με υπερηφάνεια την Αμνάτο, την οποία υπόσχομαι ότι θα μάθω καλύτερα:

«Η Αμνάτος είναι ένα μικρό χωριό της επαρχίας Ρεθύμνης στο Νομό Ρεθύμνης. Απέχει από το Ρέθυμνο 18 χιλιόμετρα και βρίσκεται στο τέλος σχεδόν του οδικού δρόμου Ρεθύμνου – Αρκαδίου. Έχει περίπου διακόσιους κατοίκους. Είναι κτισμένο σε βραχώδη, ψηλή και πολύ ωραία τοποθεσία, σε ύψωμα 350μ., με πλατύ ορίζοντα και πανοραμική θέα. Το μάτι βλέπει τις γυμνές κορυφές του Ψηλορείτη ανατολικά, τις συναγωνιζόμενες στο ύψος κορυφές των λευκών Ορέων δυτικά και βόρεια ξανοίγεται ο μεγάλος ελαιώνας της επαρχίας Ρεθύμνου, που φτάνει ως το Κρητικό Πέλαγος...

» Δίνει ακόμα και σήμερα την εντύπωση φρουρίου. Τα φιδωτά δρομάκια του με την πρωτότυπη αρχιτεκτονική τους καλούν τον περιηγητή σε έναν αξέχαστο περίπατο στο παρόν και στο παρελθόν.

» Η γύρω περιοχή είναι κατάφυτη από ελιές, χαρουπιές, βελανιδιές και δασωμένες πλαγιές με μυρωδάτους θάμνους τη μυρτιά, τη δάφνη, το θύμο, τη ρίγανη και κυρίαρχο τη φασκομηλιά.

» Απέχει πέντε χιλιόμετρα από την Ιστορική Μονή του Αρκαδίου με την οποία είναι πολύ στενά συνδεδεμένο. Οι κάτοικοι είναι κυρίως γεωργοί, ελαιοκαλλιεργητές και κτηνοτρόφοι. Αγαπούν τον τόπο τους και είναι υπερήφανοι για την ιστορία του.

» Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ:

» Το όνομα Αμνάτος, πιθανόν, έχει μινωική προέλευση. Βρέθηκαν πλησίον τυο χωριού μινωικοί οικισμοί, που μαρτυρούν αυτή την πιθανότητα.

Είναι εστία ζωής πάνω από τρεις χιλιάδες χρόνια. Το τοπωνύμιο αναφέρεται σε πολλές αρχαίες επιγραφές σε άλλα ιστορικά κέντρα της Κρήτης καθώς και αργότερα στα ενετικά αρχεία.

» Σώζονται μέχρι σήμερα ενετικά κτίσματα. Στα περιφέρεια και στην πλατεία του χωριού η Πύλη, που χρονολογείται πριν από τον 16ο μ.Χ. αιώνα.

Στο αέτωμα της εικονίζεται αετός με στραμμένη την κεφαλή δεξιά και η επιγραφή στα Λατινικά: «INITIUM SAPIENTAE TIMOR DOMINI». Στα Ελληνικά: «Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου».

Αρκετά ενθυμήματα Μεσαιωνικά, Αναγεννησιακά, καθώς και έργα ρυμοτομίας και οικιστικής βρίσκονται σε αρκετά καλή κατάσταση , παρ’ όλο που μένουν λησμονημένα και σε πολλούς άγνωστα!!!

» Επί Τουρκοκρατίας έμεναν στο χωριό πολλοί Τούρκοι. Υπήρχε τζαμί από ό,τι θυμούνται οι παλιοί. Έχει μείνει και το τοπωνύμιο.

» Από την Αμνάτο καταγόταν η θρυλική Δασκαλοχαρίκλεια, ηρωίδα του Ολοκαυτώματος του ΑΡΚΑΔΙΟΥ, οι τρεις γιοι της, «Τα τρία Δασκαλάκια», που λέει η λαϊκή μούσα, καθώς και πολλοί άλλοι ήρωες, που μάχονταν για την υπεράσπιση του μοναστηριού.

Για το λόγο αυτό και οι Τούρκοι σχεδόν το έκαψαν. Ένας περιηγητής, ο δημοσιογράφος Π.Θ. Κουνιάκης το 1918, περνώντας για το Αρκάδι, γράφει: ‘Περάσαμε το χωριό Αμνάτος – ημιπυρπολημένο από την επανάσταση’.

» Ο Τιμόθεος Βενιέρης, Μητροπολίτης Κρήτης γράφει: ‘Αμνάτος! Η γενέθλιος κώμη των τριών αδερφών Δασκαλάκηδων, των γνωστών ως «Αμνατσιανών», των οποίων ο ηρωισμός δεν θα λησμονηθεί. Αρκεί να σκεφτεί τις, ότι τα τρία αυτά παλικάρια υπερήφανα έπεσον εντός έτους επί του πεδίου της τιμής χάριν της ελευθερίας της πατρίδας μας. Η λαϊκή μούσα τους εθαύμασεν και τους εθρήνησε’.

» Ακόμα και σήμερα το χωριό κρατά τις παραδόσεις, τα έθιμά του και τιμά την ιστορία του. Ο τουρισμός δεν έχει μπει στο χωριό και έτσι έχει κρατήσει την μορφή του. Η μετανάστευση είναι η μεγάλη πληγή του. Φτωχός ο τόπος δεν κρατά τους νέους και συνεχώς ο αριθμός των κατοίκων λιγοστεύει».

Πέννυ Μπροτζάκη

Κρητικό γλωσσάρι
Κρητικές νότες
Οδηγός αγοράς Ρεθύμνου
Όλα για το νομό Ρεθύμνης