Tουρκική εισβολή 1974: Τριάντα επτά χρόνια μετά

Του Αλέξανδρου-Μιχαήλ Χατζηλύρα

Η συγγραφή του άρθρου αυτού υπήρξε ιδιαίτερα ζόρικη για μένα, όχι μόνο λόγω των καυτών καλοκαιρινών θερμοκρασιών και των διάφορων άρθρων που πρέπει να τελειώσω να γράφω σύντομα, αλλά κυρίως επειδή θα μου θυμίσει για άλλη μια φορά το συνεχιζόμενο δράμα που υπομένει η Κύπρος για εδώ και 35 χρόνια, από τότε που τα βάρβαρα τούρκικα μεχμετζίκ εισέβαλαν παράνομα στη γλυκεία χώρα Κύπρο, σημαδεύοντας την ιστορία της για πάντα.

Μια μικρή ιστορική αναφορά είναι αρμόζουσα: στις 16 Αυγούστου 1960 η Κύπρος κατέστη επιτέλους μια Ανεξάρτητη Δημοκρατία• παρόλον ότι αυτό γιορτάστηκε σε ολόκληρο το νησί, υπήρχε κάποια ανησυχία μεταξύ των κατοίκων της Κύπρου: οι Ελληνοκύπριοι έβλεπαν την Ανεξαρτησία ως μεταβατικό στάδιο προς την Ένωση, οι Τουρκοκύπριοι την θεωρούσαν ανακούφιση από την πιθανότητα μιας ένωσης με την Ελλάδα, ενώ οι Αρμένιοι, οι Λατίνοι και οι Μαρωνίτες ανησυχούσαν ως προς το πώς θα τους μεταχειρίζονταν οι Ελληνοκύπριοι στο νεοσύστατο αυτό κράτος, το Σύνταγμα του οποίου σταμπαρίστηκε ως «δοτό». Αυτός ο εύθραυστος συνεταιρισμός που έδινε στην τουρκοκυπριακή μειονότητα του 18% υπέρ-δικαιώματα, με 30% κυβερνητική συμμετοχή και 40% συμμετοχή στο Στρατό και την Αστυνομία, μαζί με Αντιπρόεδρο με δικαίωμα αρνησικυρίας, 3 από τους 10 Υπουργούς και 15 από τους 50 Βουλευτές, δεν προοριζόταν να διαρκέσει πολύ.

Μετά από μια κλιμακούμενη αλληλουχία γεγονότων, η διακοινοτική βία ξέσπασε τις πρώτες πρωινές ώρες της 21ης Δεκεμβρίου 1963. Μέχρι το μεσημέρι, ο Αντιπρόεδρος, οι 3 Τ/Κ υπουργοί, οι 15 Τ/Κ βουλευτές και όλοι οι Τ/Κ κυβερνητικοί υπάλληλοι και αστυνομικοί είχαν εγκαταλείψει τις θέσεις τους, και λίγο αργότερα κατέλαβαν τα βόρεια τμήματα του κέντρου της Λευκωσίας – ανάμεσά τους το Karaman Zade και τη Νεάπολη, εκδιώκοντας έτσι 231 αρμένικες οικογένειες από την αρχαία τους συνοικία, και στερώντας τους τη μεσαιωνική Εκκλησία της Παναγίας και το Δημοτικό Σχολείο Μελικιάν-Ουζουνιάν. Εντός της Λευκωσίας καθιερώθηκε μια πράσινη γραμμή στις 30 Δεκεμβρίου 1963, η οποία χώριζε τους Ε/Κ από τους Τ/Κ, θέτοντας έτσι τα θεμέλια για περαιτέρω διαχωρισμό.

.

Τα χρόνια περνούσαν, με πολλά γεγονότα που έκοβαν την ανάσα και οδήγησαν την Κύπρο πάνω από μία φορά στο χείλος ενός πολέμου με την Τουρκία. Ωστόσο, με εξαίρεση το θύλακα της Αγύρτας (που εκτεινόταν από τη Λευκωσία μέχρι και τα περίχωρα της Κερύνειας), η ζωή κυλούσε ειρηνικά, όχι όμως χωρίς εντάσεις. Οι δολοπλοκίες και οι μηχανορραφίες της στρατιωτικής χούντας της Ελλάδας (η οποία τότε έλεγχε την Εθνική Φρουρά), των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου, οδήγησαν στο άνομο πραξικόπημα εναντίον του εκλελεγμένου προέδρου, Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, στις 08:20 της Δευτέρας, 15 Ιουλίου 1974. Την ώρα που τα τανκς επιτίθεντο στο Προεδρικό Μέγαρο, ο πρόεδρος Μακάριος ξεναγούσε μια ομάδα μαθητών από την Αίγυπτο. Σύντομα μετά τη διαφυγή του Μακάριου προς το Μοναστήρι του Κύκκου, οι πραξικοπηματίες ανακοίνωσαν πως ήταν νεκρός και εγκατέστησαν έναν αποδιοπομπαίο τράγο ως τον υποχείριο «πρόεδρό» τους, το Νίκο Σαμψών.

.

Το άνανδρο πραξικόπημα ήταν η αρχή του τέλους: όσο αναξιοκρατική και προσωποκεντρική ενδεχομένως να ήταν η κυβέρνηση του Μακαρίου, η αμφιλεγόμενη παρουσία του ήταν ένα προπύργιο έναντι όλων των τουρκικών σφετερισμών, ένα οχυρό εναντίον οποιασδήποτε στρατιωτικής παρέμβασης στην Κύπρο. Με το Μακάριο εκτός του παιγνιδιού, η Τουρκία είχε βρει το ιδανικό πρόσχημα για να εισβάλει στην αγαπημένη μας Κύπρο: την «προστασία» των Τουρκοκυπρίων.

.

Γύρω στις 5:30 π.μ. της 20ης Ιουλίου 1974, πολυάριθμα τουρκικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στο σημείο Πέντε Μίλι έξω από την Κερύνεια, και αλεξιπτωτιστές ρίχνονται στο θύλακα της Αγύρτας. Τουρκικά αεροσκάφη βομβάρδισαν την οροσειρά του Πενταδακτύλου και το δάσος της Πάφου, και μέσα σε δύο ημέρες είχαν φθάσει στην Κερύνεια• μολονότι συμφωνήθηκε κατάπαυση του πυρός στις 22 Ιουλίου, τα τουρκικά στρατεύματα συνέχισαν την προέλασή τους μέχρι και την 8η Αυγούστου, κατακτώντας περίπου το 3,95% της συνολικής έκτασης της Κύπρου, πατρίδα περίπου 40.000 ανθρώπων. Χάρη στη στρατιωτική αντίσταση της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ (το ελληνικό απόσπασμα στην Κύπρο, που έδρευε τότε δυτικά του Ιππόδρομου), τα στρατεύματα του Αττίλα δεν μπόρεσαν να καταλάβουν σημαντικά τμήματα του κέντρου της Λευκωσίας και των περιχώρων της, ενώ η ηρωική αντίσταση των στρατευμάτων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, βοηθούμενη από την Εθνική Φρουρά, κατάφερε να αποτρέψει τους Τούρκους από το να καταλάβουν το Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας.

.

Λίγες μέρες αργότερα, την Τετάρτη, 14 Αυγούστου, η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο ξανά, με πλήρη ισχύ. Η Λευκωσία, η Αμμόχωστος και πάρα πολλά χωριά βομβαρδίζονταν και δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες κατέφυγαν στη Λάρνακα και το Τρόοδος. Μέχρι τη στιγμή που υπογράφτηκε η κατάπαυση του πυρός στις 18:00, στις 16 Αυγούστου 1974, γύρω στο 33,45% της Κύπρου είχε καταληφθεί. Ακόμη και μετά την κατάπαυση του πυρός, οι Τούρκοι συνέχισαν να καταλαμβάνουν μικρά τμήματα της Κύπρου μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 1974, φθάνοντας μέχρι τα βόρεια σύνορα της Βάσης Δεκέλειας, και κυριεύοντας την προεξοχή της Λουρουτζίνας (ελέγχοντας έτσι τον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας-Λάρνακας), την περιοχή Πέτρας-Αγκολέμι-Γαληνής, τα πλούσια μεταλλεία χαλκού στο Μαυροβούνι και το Απλίκι Λεύκας, διατηρώντας επίσης και το στρατηγικό θύλακα των Κοκκίνων, που δεν είναι όμορος με τις κατεχόμενες περιοχές.

.

Η έκβαση της τουρκικής εισβολής ήταν ολέθρια: 142.000 Ε/Κ και 2.500 Μαρωνίτες πρόσφυγες, 20.000 εγκλωβισμένοι στο βορρά (εκ των οποίων μόνο 485 παραμένουν σήμερα), 3.500 φονευθέντες και περίπου 1.600 αγνοούμενοι. Περί το 34,85% της συνολικής έκτασης της Κύπρου (3.224 Km²), δηλ. 188 χωριά, 39 οικισμοί και 10 Δήμοι είχαν καταληφθεί, μαζί με τμήματα της Λευκωσίας και του Αγίου Δομετίου. Στο πέρασμα των ετών, η Τουρκία διατηρεί σταθερή την παρουσία 43.000 Τούρκων στρατιωτών και 120.000 εποίκων από την Ανατολία, ενώ η πολιτιστική ζημιά που έγινε απλούστατα στερείται οποιουδήποτε ποσοτικού προσδιορισμού• αρκεί να αναφέρουμε ότι από τις 677 κατεχόμενες εκκλησίες και μοναστήρια, ένας ικανός αριθμός έχει βεβηλωθεί ή/και μετατραπεί σε τεμένη, στρατώνες ή αχυρώνες. Επιπλέον, το ψευδοκράτος – που εγκατέστησε η Τουρκία, και αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία και το Πακιστάν – έχει παράνομα και αβάσιμα αλλοιώσει τα ονόματα σχεδόν όλων των κατεχόμενων πόλεων και χωριών και περίπου 21.150 μικροτοπωνυμίων.

.

Σήμερα, 35 χρόνια από εκείνο το φοβερό καλοκαίρι, η Κύπρος είναι ένας αρκετά διαφορετικός τόπος: μετά το άνοιγμα ενός μικρού αριθμού σημείων διέλευσης ανάμεσα στις δύο πλευρές, η κατεχόμενη Κύπρος δεν είναι πλέον εντελώς απροσπέλαστη, εκτός από τις πολυάριθμες στρατοκρατούμενες περιοχές που είναι διασκορπισμένες ολόγυρα. Μπορούμε τώρα ειρηνικά να επισκεφθούμε τα κατεχόμενά μας εδάφη, να δούμε τα αγαπημένα μας σπίτια να κατοικούνται από Τ/Κ ή Τούρκους έποικους, και μπορούμε να παρακολουθήσουμε τα πανέμορφα χωριά μας να φθείρονται στο πέρασμα του χρόνου, αφού οι παράνομοι κάτοικοί τους δεν μπαίνουν στον κόπο να τα φροντίζουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούμε ακόμη να τελέσουμε λειτουργίες σε μερικές εκκλησίες (μόνο αν είσαστε Ελληνορθόδοξοι, Ρωμαιοκαθολικοί, Μαρωνίτες ή Αγγλικανοί• οι Αρμένιοι Ορθόδοξοι δεν απολαμβάνουν αυτού του «προνομίου»).

.

Εκτός από αυτά, υπηρετούμε την Εθνική Φρουρά για 25 μήνες και, ως έφεδροι, μερικές φορές το χρόνο μέχρι την ηλικία των 50, ενώ η ΟΥΝΦΙΚΥΠ διατηρεί την παρουσία της για πάνω από 44 χρόνια τώρα• η νεκρή ζώνη, μια περιοχή 242 Km² που εκτείνεται κατά μήκος του νησιού ανάμεσα στις δύο πλευρές, είναι το βασίλειο της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Ωστόσο, το πιο ανησυχητικό απ’ όλα, μολονότι κάπως αναπόφευκτο και αναπότρεπτο, είναι ότι οι πολιτικοί μας ηγέτες συμμετέχουν σε συνομιλίες για τη λύση του κυπριακού στη βάση μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, η σημασία της οποίας έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό μόνο μόλις πριν μερικά χρόνια, επ’ ευκαιρίας του περιβόητου Σχεδίου Ανάν. Συμπτωματικά (;), το δημοψήφισμα διεξήχθη στις 24 Απριλίου 2004.

.

Ενώ οι περισσότεροι πολιτικοί μας φαίνεται να έχουν ομόφωνα συμφωνήσει πως η ομοσπονδία υποτίθεται είναι «η μόνη πιθανή έκβαση των συνομιλιών, βάσει των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Η.Ε.», κανένας τους δεν είχε την εντιμότητα να μας ενημερώσει σχετικά με την ιστορία της ως λύσης του κυπριακού γρίφου. Μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία είναι στην ουσία η δεύτερη επιλογή της Τουρκίας μετά το τακσίμ (διχοτόμηση). Συμφωνήθηκε αρχικά το 1977, μεταξύ Μακαρίου και Ντενκτάς, σε μια εποχή που ένας σημαντικός αριθμός Ελληνοκυπρίων και Μαρωνιτών συνέχισε να κατοικεί στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, υπό σοβαρές απειλές για τη ζωή τους• επιπρόσθετα, γνωρίζουμε ότι ο Μακάριος ήταν παθιασμένα αντίθετος σε οποιαδήποτε μορφή γεωγραφικής ομοσπονδίας και, λαμβάνοντας υπόψη το χαρακτήρα του, πολύ πιθανόν να ήταν άλλη μια εκδήλωση της πανουργίας του, αφού ήξερε πως ήταν ανεφάρμοστη εκείνη την περίοδο.

.

Εντούτοις, ο Μακάριος πέθανε λίγο αργότερα, και εν τω μεταξύ οι περισσότεροι από τους Ε/Κ και Μαρωνίτες εγκλωβισμένους αναζήτησαν καταφύγιο στις περιοχές υπό κυβερνητικό έλεγχο, ενώ την ίδια στιγμή ο μουσουλμανικός πληθυσμός αυξήθηκε αστραπιαία, με την εισροή Τούρκων εποίκων από την Ανατολία. Λαμβάνοντας υπόψη τους ρυθμούς γέννησης των ελεύθερων και των κατεχόμενων περιοχών της Κύπρου, και την ασταμάτητη άφιξη των παράνομων και απολίτιστων εποίκων, η μέρα που ο μουσουλμανικός πληθυσμός θα υπερέχει αριθμητικά των Χριστιανών μπορεί να μην είναι πολύ μακριά από τώρα.

.

Μα δεν είναι μόνο η φύση της πιθανής λύσης που με ενοχλεί• άλλα ζητήματα προκαλούν σε εμένα και πολλούς άλλους Κύπριους αρκετά μεγάλη θλίψη και δυσπιστία έναντι της τουρκικής πλευράς. Ξεκινώντας, οι μνήμες είναι ακόμη νωπές από την κτηνώδη δολοφονία του Τάσου Ισαάκ και τον άνανδρο σκοτωμό του Σολωμού Σολωμού, τον Αύγουστο του 1996 από Τουρκοκύπριους και Τούρκους έποικους, όταν προσπάθησαν να εισέλθουν στις τουρκοκρατούμενες περιοχές της Αμμοχώστου, ενώ η μυστική εν ψυχρώ πολιτική δολοφονία του Θεόφιλου Γεωργιάδη, έξω από το σπίτι του στη Λευκωσία τον Ιούλιο του 1994, στοιχειώνει ακόμη πολλούς Κύπριους μέχρι και σήμερα.

.

Άλλο δείγμα της αδιαλλαξίας της Άγκυρας είναι το ζήτημα των Βαρωσίων: τα Βαρώσια δεν περιλαμβάνονταν στην ‘επιχείρηση Αττίλα’• ο μόνος λόγος που καταλήφθηκαν από τους Τούρκους είναι επειδή οι κάτοικοί τους, φοβούμενοι για τη ζωή τους, τα εγκατέλειψαν. Οι Τούρκοι κατέκτησαν επίσης τον Άγιο Μέμνωνα και την Κάτω Δερύνεια, και θα έπαιρναν και τη Δερύνεια εάν μερικοί οπλισμένοι Ε/Κ στρατιώτες δεν θεωρούσαν συνετό να ρίξουν μερικούς πυροβολισμούς για να κάμουν την παρουσία τους γνωστή στους εισβολείς. Η περιοχή των Βαρωσίων είναι περιφραγμένη για 34 χρόνια τώρα, με τα κτίριά της να έχουν περιπέσει σε αχρηστία και σφοδρή φθορά εξαιτίας της έλλειψης συντήρησης και της έκθεσης στα στοιχεία της φύσης. Για 35 χρόνια τώρα οι Τούρκοι παίζουν μαζί μας ότι αν κάμουμε τούτο και εκείνο μπορεί να αναλογιστούν να μας δώσουν τα Βαρώσια πίσω, αλλά για 34 χρόνια τώρα ούτε ένα τετραγωνικό μέτρο δεν μας δόθηκε πίσω. Απεναντίας, το 2000 προέλασαν στην περιοχή των Στροβιλιών. Τι θα μπορούσε πιθανόν να μας κάμει να σκεφτόμαστε ότι θα ήταν ποτέ διατεθειμένοι να δώσουν κάτι πίσω;

Και τελικά, αυτό που είναι ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το ότι όταν κάποιος αποφασίσει να περπατήσει στην άλλη πλευρά, όλοι οι ευσεβείς του πόθοι διαλύονται για τα καλά: κατ’ αρχή, όχι μόνο πρέπει να δείξουμε το διαβατήριο/ταυτότητά μας, αλλά υποβαλλόμαστε και στη γελοία διαδικασία να πρέπει να καταγράφουμε τις πληροφορίες μας σε ένα φωτοτυπημένο κομμάτι χαρτί, που σφραγίζεται ως «βίζα» για είσοδο στην ούτω καλούμενη «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου». Αυτή η διαδικασία είναι εντελώς αχρείαστη, και διενεργείται καθαρά για να μας δείξει πως υπάρχει ένα «κράτος» στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, το οποίο πρέπει να σεβόμαστε. Η έλλειψη αναγκαιότητας αυτής της χρονοβόρας διαδικασίας (της οποίας το άμεσο αποτέλεσμα είναι ο σχηματισμός ουρών μπροστά από τα κουβούκλια της ψευδοαστυνομίας) αποκαλύπτεται όταν κάποιος χάσει τη χάρτινή του «βίζα»: αφού είναι ήδη καταχωρισμένος στο υπολογιστικό σύστημα της ψευδοαστυνομίας, μικρό το κακό.

Μετά την είσοδό μας στις κατεχόμενες περιοχές, βιώνουμε την τεράστια αντίθεση μεταξύ της ελεύθερης Κύπρου και της κατεχόμενης Κύπρου: η πλειοψηφία των Τούρκων εποίκων και των Τ/Κ ζει σε ρημαγμένα σπίτια, συχνά στερούμενα από επίπλωση την οποία εμείς θεωρούμε ότι είναι στοιχειώδης, και η όλη περιρρέουσα ατμόσφαιρα σε μεταφέρει πίσω στο χρόνο. Όχι μόνο αυτό, αν αποτολμήσουμε να πάμε έστω 200 m. μακριά από τις κεντρικές οδούς, θα βρεθούμε σε μια γη εκκωφαντικής σχεδόν σιωπής και απομόνωσης. Για να μην αναφέρω τους απόκοσμους και οπισθοδρομικούς έποικους με την παράξενή τους συμπεριφορά, τις πολλές τους συζύγους και τις μαντίλες τους, και το γεγονός ότι μιλούν μόνο Τουρκικά. Πώς υποτίθεται ότι θα ζήσουμε μαζί με αυτούς τους ανθρώπους, με τους οποίους δεν έχουμε τίποτε κοινό;

Παρόλα αυτά, πρέπει να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για τα δικαιώματα του λαού της Κύπρου, και να ελπίζουμε για ένα καλύτερο μέλλον, σε μια ενωμένη Κύπρο (sic).

Αλέξανδρος-Μιχαήλ Χατζηλύρας

katoomba@cytanet.com.cy

37 Years after the Turkish invasion

By Alexander-Michael Hadjilyra

Writing this article has been particularly taxing for me, not just because of the sizzling summer temperatures and the various articles I must finish writing soon, but mainly because it will once again remind me of the ongoing drama that Cyprus has been enduring for 35 years now, ever since the barbarous Turkish mehmetçik unlawfully invaded the sweet land of Cyprus, marking its history forever.

A small historical account is in order: on 16 August 1960 Cyprus had finally become an Independent Republic; although this was celebrated throughout the island, there was some unrest amongst the residents of Cyprus: the Greek-Cypriots viewed Independence as an interim to Enosis, the Turkish-Cypriots considered it a relief from the possibility of a union with Greece, while the Armenians, the Latins and the Maronites were worried as to how the Greek-Cypriots would treat them in this newly-founded state, whose Constitution was labelled as “given”. This fragile partnership that gave the 18% Turkish-Cypriot minority super-rights, with 30% government participation and 40% Army and Police participation, along with a Vice-President with the right to veto, 3 out of the 10 Ministers and 15 out of the 50 Members of the Parliament, was not meant to last long.

After an escalating sequence of events, inter-communal violence broke out in the early hours of 21 December 1963. By midday, the Vice-President, the 3 T/C ministers, the 15 T/C MPs and all T/C government employees and policemen had left their posts, and soon after they took over the northern parts of Nicosia centre – amongst them Karaman Zade and Neapolis, thus evicting 231 Armenian families from their ancient quarter, and depriving them of their mediaeval Church of Sourp Asdvadzadzin and the Melikian-Ouzounian Primary School. Within Nicosia, a green line was established on 30 December 1963, separating the G/C from the T/C, thus laying the foundations for further partition.
.
The years went by, with many breathtaking events that led Cyprus more than once on the brink of a war with Turkey. However, with the exception of the Aghirda pocket (stretching from Nicosia till the outskirts of Kyrenia), life went on peacefully, although not without tension. The scheming and manoeuvring of the Greek military junta (which, at the time, controlled the National Guard), the United States and the United Kingdom, led to the unlawful coup d’ état against the elected president, Archbishop Makarios III, at 08:20, on Monday, 15 July 1974. At the time the tanks were attacking the Presidential Palace, president Makarios was touring a group of schoolchildren from Egypt. Soon after Makarios escaped towards Kykko Monastery, the perpetrators announced that he was dead, and they installed a scapegoat as their puppet “president”, Nicos Sampson.

The cowardly coup was the beginning of the end: however non-meritocratic and person-centred Makarios’ administration might have been, his controversial presence was a bulwark against all Turkish usurpations, a stronghold against any military intervention on Cyprus. With Makarios out of the picture, Turkey had found the ideal pretext to invade our beloved Cyprus: the “protection” of the Turkish-Cypriots.

At around 5:30 a.m. of 20 July 1974, numerous Turkish troops landed at Five Mile point off Kyrenia, and parachutists are thrown in Aghirda pocket. Turkish aircrafts bombed Pentadaktylos range and Paphos forest, and within two days they had reached Kyrenia; although a cease-fire was agreed on the 22nd July, the Turkish troops continued their onward march until the 8th August, occupying about 3,95% of the total area of Cyprus, home to around 40.000 people. Thanks to the military resistance of the National Guard and ELDYK (the Greek contingent in Cyprus, at the time based to the west of the Race Course), the Attila troops were unable to capture significant parts of Nicosia centre and its outskirts, while the heroic resistance of the UNFICYP troops, aided by the National Guard, managed to prevent the Turks from capturing Nicosia International Airport.

.

A few days later, on Wednesday, 14 August, Turkey once again invaded Cyprus, with full throttle. Nicosia, Famagusta and numerous villages were being bombed and tens of thousands of refugees fled to Larnaca and Troödos. By the time the cease-fire was signed at 18:00, on 16 August 1974, around 33,45% of Cyprus had been occupied. Even after the cease-fire, the Turks continued to occupy small parts of Cyprus until the end of September 1974, reaching till the northern boundaries of Dhekelia SBA, and seizing the Louroujina salient (thus controlling the Nicosia-Larnaca motorway), the Petra-Angolemi-Galini area, the prolific copper mines of Mavrovouni and Apliki Lefka, as well retaining the strategic Kokkina pocket, which is not adjacent to the occupied areas.

The outcome of the Turkish invasion was devastating: 142.000 G/C and 2.500 Maronite refugees, 20.000 enclaved in the north (of which only 485 remain today), 3.500 killed, and about 1.600 missing. About 34,85% of the total area of Cyprus (3.224 Km²), i.e. 188 villages, 39 settlements and 10 Municipalities had been occupied, along with parts of Nicosia and Ayios Dhometios. Over the years, Turkey keeps a steady presence of 43.000 Turkish soldiers and 120.000 settlers from Anatolia, while the cultural damage done simply defies any quantification; suffice to say that out of the 677 occupied churches and monasteries, a fair number has been desecrated and/or turned into mosques, barracks or barns. Moreover, the pseudo-state - installed by Turkey, and recognised only by Turkey and Pakistan - has illegally and unfoundedly altered the names of almost all occupied towns and villages and of about 21.150 microtopyms.

Today, 35 years from that dreadful summer, Cyprus is a much different place: after the opening of a small number of crossing points between the two sides, occupied Cyprus is no longer fully inaccessible, save for numerous military retained areas scattered all over it. We can now peacefully visit our occupied lands, see our beloved houses occupied by T/C or Turkish settlers, and we can watch our beautiful villages decay in the passage of time, since their illegal residents are not bothered to attend to them. On certain occasions we can even hold masses in some churches (only if you are Greek Orthodox, Roman Catholic, Maronite or Anglican; Armenian Orthodox do not enjoy this “privilege”).Apart from that, we serve the National Guard for 25 months and, as reservists, a few times a year until the age of 50, while UNFICYP maintains its presence for over 44 years now; the buffer zone, an area of 242 Km² stretching across the island between the two sides, is UNFICYP’s realm. Yet, the most disturbing of all, although somehow inescapable and inevitable, is that our political leaders participate in talks about the solution of the Cyprus problem on the basis of a bi-zonal, bi-communal federation, the meaning of which was only made known to the general public just a few years ago, on the event of the infamous Annan Plan. Incidentally (?), the referendum was held on 24 April 2004.

.

While most of our politicians seem to have reached to a consensus that a federation is supposedly «the only possible outcome of the talks, based on the UN Security Council resolutions», none of them has had the decency to inform us about its history as a solution to the Cyprus conundrum. A bi-zonal, bi-communal federation is in essence Turkey’s second option to taksim (division). It was originally agreed upon in 1977, between Makarios and Denktash, at a time that a substantial number of Greek-Cypriots and Maronites continued to reside in the occupied part of Cyprus, under serious threats for their lives; what is more, we know that Makarios was vehemently against any form of geographical federation and, considering his character, it was most probably another manifestation of his cunningness, since he knew it was inapplicable at the time.However, Makarios died soon afterwards, and in the meantime most of the G/C and Maronite enclaved sought shelter to the government-controlled areas, while at the same time the Muslim population rapidly increased, with the influx of Turkish settlers from Anatolia. Considering the birth rates of the free and of the occupied areas of Cyprus, and the non-stopping arrival of the illegal and uncivilised settlers, the day that the Muslim population will outnumber the Christians may not be very long from now.

But it is not just the nature of the possible solution that bothers me; other matters cause me and many other Cypriots a great deal of distress and distrust towards the Turkish side. To begin with, the memories are still fresh from the brutal murdering of Tassos Isaac and the coward killing of Solomos Solomou, in August 1996 by Turkish-Cypriots and Turkish settlers, when they tried to enter the Turkish-occupied areas of Famagusta, while the clandestine cold-blooded assassination of Theophilos Georgiades, outside his Nicosia house in July 1994, still haunts many Cypriots up to this day.

.

Another sign of Ankara’s implacability is the Varosha issue: Varosha was not included in ‘operation Attila’; the only reason it was taken by the Turks is because its inhabitants, fearing for their lives, abandoned it. The Turks also occupied Ayios Memnon and Kato Dherynia, and they would have taken Dherynia too had there not been for a few armed G/C soldiers that thought it prudent to fire a few shots to make their presence known to the invaders.

The Varosha area has been fenced for 34 years now, with its buildings having fallen into disuse and severe decay due to lack of maintenance and the exposure to the elements. For 34 years now the Turks have been toying with us that if we do this and that they may consider giving Varosha back, but for 34 years now not a single square foot has been given back to us. On the contrary, in 2000 they advanced to Strovilia area. What could possibly make us think they would ever be willing to give something back?

.

And finally, what is even more disturbing is that when one decides to walk over to the other side, all their wishful thinking is disillusioned for good: for starters, not only must we show our passport/I.D., but we are also subject to the ridiculous procedure of having to write down our information onto a photocopied piece of paper, which is stamped as a “visa” for entering the so-called “Turkish Republic of Northern Cyprus”. This process is entirely unnecessary, and it is carried out purely to show us that there is a “state” in the occupied part of Cyprus, which we must respect. The lack of necessity for this time-consuming procedure (whose direct result is the formation of queues in front of the pseudo-police cubicles) is revealed when one loses their paper “visa”: since they are already registered in the pseudo-police computer system, no harm done.

After we enter the occupied areas, we experience the vast antithesis between the free Cyprus and the occupied Cyprus: the majority of the Turkish settlers and T/C live in derelict houses, often devoid of furniture we consider to be essential, and the whole ambiance transfers you back in time. Not just that, if we venture to go just 200 m. away from the main streets, we find ourselves in a land of an almost deafening silence and isolation. Not to mention the eerie and backward settlers with their weird manners, their many wives and their veils, and the fact that they speak only Turkish. How are we supposed to live together with these people, with whom we have nothing in common?

Nevertheless, we must continue to fight for the rights of the people of Cyprus, and hope for a better future, in a united Cyprus (sic).

Alexander-Michael Hadjilyra

katoomba@cytanet.com.cy