Για τη Δημόσια Ραδιοτηλεόραση

Σκέψεις για τη Δημόσια Ραδιοτηλεόραση

Του Φοίβου Νικολαΐδη

- Ποια είναι η Αποστολή του ΡΙΚ;

- Πόσο στ’ αλήθεια ανεξάρτητο και απερίσπαστο είναι;

- Είναι άραγε αρκετό το νοικοκύρεμα των οικονομικών του;

- Χρειάζεται εκσυγχρονισμό το νομικό πλαίσιο;

- Ποιο Διοικητικό Συμβούλιο είναι κατάλληλο;

Αυτά είναι μερικά από τα ουσιώδη ερωτήματα, που θα πρέπει να απαντηθούν, στην προσπάθεια ανίχνευσης και επίλυσης των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το ΡΙΚ.

Αποστολή

Αδιαμφισβήτητα, η δημόσια Ραδιοτηλεόραση έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει στην έγκυρη ενημέρωση, στη μόρφωση και στην ψυχαγωγία του Κυπριακού λαού μέσα στα πλαίσια της υψηλής αποστολής της, που δεν είναι άλλη από την ευημερία του λαού και την ανύψωση του βιοτικού και πολιτιστικού του επιπέδου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαιώνει τον ιδιαίτερο ρόλο της δημόσιας τηλεόρασης, που παρά την οικονομική της διάσταση, δεν συγκρίνεται με την παροχή δημοσίων υπηρεσιών σε άλλους τομείς, καθώς συνιστά πηγή ενημέρωσης για μια μεγάλη μάζα πληθυσμού και συμβάλλει στην πολυφωνία και την πολιτιστική ποικιλομορφία.

Άρα, το ΡΙΚ ως σημαντική πηγή ενημέρωσης, που συμβάλλει στην πολυφωνία την πολιτιστική ποικιλομορφία και τον πλουραλισμό, θα πρέπει να ενισχύσει το ρόλο που διαδραματίζει. Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει πρώτα να γίνει κατανοητός ο ιδιαίτερος ρόλος του ΡΙΚ, από αυτούς που έχουν άμεση σχέση μαζί του.

Ανεξαρτησία

Το ΡΙΚ ως δημόσιος οργανισμός, λανθασμένα αποκαλείται «κρατική ραδιοτηλεόραση», «ημικρατικός οργανισμός» ή ακόμη και προέκταση της κυβέρνησης ή του κράτους, έστω και αν ακόμη, στην πράξη λίγο ή πολύ ισχύει το όνομα, σύμφωνα με τον τρόπο που λειτουργεί σήμερα.

Το ΡΙΚ όμως, ασκεί δημόσια λειτουργία, ο προϋπολογισμός του ελέγχεται και εγκρίνεται από τη Βουλή και με τη ψήφισή του γίνεται νόμος.

Η ανεξαρτησία των δημόσιων οργανισμών αποτελεί μια από τις βασικές αρχές του Συμβουλίου της Ευρώπης, που καθορίζει για τη δημόσια ραδιοτηλεόραση. Πόσο στ’ αλήθεια ανεξάρτητο είναι σήμερα το ΡΙΚ; Παρά τις αλλαγές που έχουν γίνει προς το καλύτερο, εντούτοις είναι ένας τομέας που χρήζει τεράστιων βελτιώσεων και αλλαγών.

Τα οικονομικά

Είναι γνωστό ότι τα οικονομικά του Ιδρύματος παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα. Παρ’ όλον που ως δημόσια ραδιοτηλεόραση μπορεί να ασκεί εμπορικές δραστηριότητες, εντούτοις, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν μπορούν αυτές να αποτελούν μέρος της δημόσιας υπηρεσίας. Ο σαφής ορισμός της δημόσιας υπηρεσίας θεωρείται απαραίτητος για λόγους διαφάνειας και ελέγχου των διακριτών λογαριασμών για δραστηριότητες δημόσιας και μη δημόσιας υπηρεσίας.

Λύνει όμως, όλα τα προβλήματα μια ρύθμιση στον οικονομικό τομέα; Αν και η χρηματοδότηση είναι ένα από τα κορυφαία ζητήματα, εντούτοις από μόνη της, χωρίς ουσιαστικές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο για διαχείριση του δημόσιου χρήματος και χρηστή διοίκηση, δεν θεραπεύονται αυτόματα οι αδυναμίες, που παρουσιάζονται.

Πολλοί σήμερα, μιλούν για αλλαγές ώστε οι δημόσιοι οργανισμοί να μπορούν να ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις τους ιδιωτικούς. Όμως, το ουσιαστικό, δεν είναι να τα καταφέρνουν στον ανταγωνισμό, αλλά στην αποστολή τους.

Νομικό πλαίσιο

Το ισχύον σήμερα νομοθετικό πλαίσιο που αφορά τη λειτουργία της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης είναι ήδη ξεπερασμένο, όχι μόνο, απλώς από τον χρόνο, αλλά από τις δραματικές αλλαγές, που έχουν συντελεστεί τόσο ραγδαία, τα τελευταία ιδίως χρόνια στον τομέα των ΜΜΕ.

Με την ένταξη δε της Κύπρου στην Ε.Ε. το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο εξ’ ανάγκης έχει αλλάξει τις ανάγκες για τον τρόπο λειτουργίας του ΡΙΚ, όπως φυσικά και των υπόλοιπων δημόσιων οργανισμών.

Για εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία του Οργανισμού στα πλαίσια ενός σύγχρονου μάνατζμεντ με τη δυνατότητα ευελιξίας και ταχύτητας στη λήψη αποφάσεων στα νέα δεδομένα της εποχής, είναι απαραίτητη η μεταρρύθμιση στο νομικό πλαίσιο, που υπάρχει από πολλών ετών τώρα, αναλλοίωτο και σχεδόν αυτούσιο από την εποχή της Αγγλοκρατίας.

Διοικητικό Συμβούλιο

Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ή θέλουν να πιστεύουν ότι το μέγα πρόβλημα με τους δημόσιους οργανισμούς (ημικρατικούς) είναι το αναχρονιστικό διοριστικό σύστημα, όπου, λόγοι κομματικοί υπαγορεύουν συγκεκριμένες επιλογές. Στη νομοθεσία δεν υπάρχει οποιαδήποτε πρόβλεψη, κριτήριο για το διορισμό των διοικητικών συμβούλων, εκτός από το ασυμβίβαστο κι αυτό ίσως κάπως νεφελώδες.

Μπορεί αυτό να αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα στρέβλωσης της κατάστασης, ίσως, όμως και να μην είναι ο πιο σημαντικός. Τα διοικητικά συμβούλια αναμφίβολα επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητα των Οργανισμών, αλλά, η νομοθεσία, βάσει της οποίας είναι οργανωμένοι και δρουν, τις περισσότερες φορές τα καταδικάζει σε ακαμψία και χωρίς ευελιξία.

Κι αν ακόμη υπήρχε το πιο ικανό διοικητικό συμβούλιο, θα μπορούσε άραγε να λειτουργήσει αποτελεσματικά, σύμφωνα με τις σύγχρονες επιταγές, με το υπάρχον άκαμπτο νομικό πλαίσιο;

Έτσι, ενώ, οι δεξιότητες του εκάστου διοικητικού συμβουλίου θα έπρεπε να συνδέονται με τη στρατηγική του Οργανισμού, στην πράξη αυτό, πόρρω απέχει από την πραγματικότητα.

Και το μέγα ερώτημα που εγείρεται αυτόματα είναι:

Μπορεί άραγε το ΡΙΚ να συνεχίσει με τις ίδιες, παλιές ‘συνταγές’ στο σημερινό οικονομικό και νομοθετικό περιβάλλον;

Η απάντηση είναι τόσο απλή όσο και αυταπόδεικτη. Χωρίς ριζικές και καινοτόμες αλλαγές, χωρίς τον εκσυγχρονισμό των θεσμών και της νομοθεσίας, που να εξυπηρετούν τις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής στον τομέα της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, σίγουρα όχι.

Η Πολιτεία σε μια ευρύτερη συναίνεση πρέπει να καταγράψει την ‘Αποστολή’, τις ‘Αξίες’ και τις βασικές επιδιώξεις του Ιδρύματος. Μέσω των στρατηγικών σχεδιασμών να χαραχθεί νέα πορεία, που να εξυπηρετεί την κοινωνία και το ΡΙΚ απερίσπαστο να επιτελεί το σημαντικό ρόλο του.

Το ΡΙΚ μπορεί και πρέπει να πάει στη νέα εποχή. Όπως, εξελίχθηκαν τα πράγματα, μπροστά μας υπάρχει πλέον μια πραγματική πρόκληση. Ή ακολουθούνται οι επιταγές της σύγχρονης εποχής για εκσυγχρονισμό με ένα νέο όραμα ή αποκρύβουμε το πρόσωπο από την πραγματικότητα και συσσωρεύουμε κι άλλα προβλήματα. Η επιβίωση του ΡΙΚ εξαρτάται πλέον από τις επιλογές ως μια ευνομούμενη και σύγχρονη κοινωνία.

Η χάραξη στρατηγικής, η διαμόρφωση πολιτικής, η θέσπιση κανόνων διοίκησης και ο εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου είναι εκ των ων ουκ άνευ. Η κυβέρνηση και η Βουλή έχουν τον πρώτο λόγο…

Φοίβος Νικολαΐδης