Η πορεία Ταλάτ και οι Τουρκοκύπριοι

Χριστόφορος Χριστοφόρου

Πολιτικός Αναλυτής

Γράφει από τη Λευκωσία

Η εκλογή Ταλάτ πριν πέντε χρόνια, συνέχεια της επικράτησης του κόμματός του, σήμανε το τέλος της εποχής Ντενκτάς, αλλά και την αρχή του τέλους του ίδιου του Ταλάτ. Ένδειξη της απουσίας προοπτικής ήταν το μάλλον αδιάφορο κλίμα και η μεγάλη αποχή (31%) που παρέπεμπαν σε μια πραγματικότητα: Δεν διαφαίνονταν συνθήκες για στήριξη ενός οράματος, που ένθεν και ένθεν του διαχωρισμού εξαντλήθηκε στα δημοψηφίσματα, τις δυνατότητες διακίνησης και την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως υπέδειξε η συνέχεια, οι προσπάθειες που αναπτύχθηκαν μετά την εκλογή Χριστόφια στην Προεδρία της Δημοκρατίας δεν στάθηκαν ικανές να διεγείρουν πραγματικά σημαντικό μέρος της κοινής γνώμης. Αντίθετα, χαρακτηριστικό στοιχείο είναι η ένταση με την οποία αντιμάχονται τις προοπτικές διευθέτησης κομματικές και άλλες δυνάμεις, με μεγάλο μέρος των κοινωνιών να αποδέχονται σιωπηρά συνέχιση της σημερινής κατάστασης.

Μερικά συμπεράσματα που παρέχει η ανάλυση εκλογικών αποτελεσμάτων είναι ενδεικτικά των πιο πάνω. Έτσι, το 2009, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα απώλεσε 34% από τα ποσοστά που πήρε το 2005. Ακόμα πιο σημαντικό είναι το ότι οι μεγαλύτερες απώλειες του σημειώθηκαν στην πόλη και περίχωρα της Λευκωσίας (-42%) και στις κοινότητες που ανέκαθεν ήταν αμιγώς Τουρκοκυπριακές (36%). Η Λευκωσία υπήρξε το προπύργιο της εξουσίας Ντενκτάς, αυτή όμως του είχε αφαιρέσει την εξουσία, όταν από το 2000 έδειξε μια δυναμική υπέρ της λύσης και της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2005, παρά τα ψηλά ποσοστά του Ταλάτ, η Λευκωσία του είχε δώσει πιο λίγες ψήφους, αποτέλεσμα της ψηλής αποχής - ένδειξη της αντίστροφης πορείας που αναπτυσσόταν. Οι Τουρκοκύπριοι σε αμιγώς τουρκοκυπριακά χωριά, που δεν είχαν εμπειρίες συμβίωσης, ίσως να διέβλεψαν απουσία προοπτικής και επανήλθαν στο δικό τους κόσμο.

Ενδιαφέρον παράγων στο σκηνικό είναι ο ρόλος των εποίκων, που κατά κανόνα ψηφίζουν (80-90%) συντηρητικά και εθνικιστικά κόμματα. Οι αμιγείς κοινότητες έδωσαν 23% στο ΡΤΚ το 2005 και ακόμα πιο ψηλό ποσοστό (32%) στον Ταλάτ, που σε ψήφους μεταφράζεται σε πιο μικρή διαφορά, λόγω της αποχής. Το 2009, το ΡΤΚ μειώνεται στο 16% στους εποίκους, με 22% στο κόμμα του Αβτζί, 18% στο Δημοκρατικό Κόμμα του υιού Ντενκτάς και 41% στο Κόμμα Εθνικής Ενότητας του Έρογλου. Πώς θα συμπεριφερθούν τώρα; Μπορεί ο Ταλάτ να πάρει τα ποσοστά και από τον Αβτζί; Δεδομένου ότι το κόμμα του Αβτζί είναι νέος σχηματισμός, χωρίς ουσιαστικές δομές, μάλλον αδύνατη είναι η υπόθεση αυτή.

Μπορεί η Άγκυρα να επηρεάσει την ψήφο των εποίκων ή άλλων υπέρ του Ταλάτ; Πέρα από το 'αφελές' ερώτημα 'ποια Τουρκία;', είναι αφελές να πιστέψει κάποιος ότι ακόμα και με υπόθεση εργασίας για εκτεταμένη διαφθορά ή εκβιασμούς, θα ήταν δυνατό να επιτευχθεί σε μεγάλη έκταση επιρροή με αποτέλεσμα την ανατροπή μιας σαφούς τάσης. Η διεθνής κοινότητα και η έκφραση υποστήριξης; Ακόμα μια αφελής πράξη, που αγνοεί πλήρως τις δυναμικές της κοινής γνώμης, η οποία δεν άγεται και φέρεται. Οι τάσεις αναπτύσσονται μέσα από μακρές διαδικασίες, που δεν τις ανατρέπουν κάποια επιμέρους φαινόμενα ή προσπάθειες. Γι'αυτό εξάλλου, η προσπάθεια που αναπτύσσει ο Ταλάτ δεν μπορούσε να καρποφορήσει, εκτός αν συνέβαιναν καταλυτικά γεγονότα, όχι απλώς η συνάντηση με τον Α ή Β αξιωματούχο ή εκφράσεις υποστήριξης.

Σε ότι αφορά στο ρόλο της Τουρκίας και το μύθο ότι καθορίζει τα πάντα και κατευθύνει την ψήφο, των εποίκων και άλλων, ούτε η ιστορική εμπειρία ούτε η επιστήμη τα στηρίζουν. Η Τουρκία έχει τη δυνατότητα χειραγώγησης στο επίπεδο της εξουσίας. Η ιστορία του ΚΕΕ είναι σειρά συνεχών διασπάσεων και αποσχίσεων – κανένα άτομο ή κόμμα δεν μπορούν να καταστούν τόσο ισχυρά ώστε να είναι και αυτόνομα από την Τουρκία. Η μόνη ελπίδα είναι στο επίπεδο της κοινωνίας, μόνο μέσα από κοινωνικές διαδικασίες μπορεί να δημιουργηθούν οι συνθήκες για μείωση της επιβολής της Άγκυρας. Δύσκολα, στο σημερινό κόσμο, η Τουρκία μπορεί να έλθει σε ανοικτή σύγκρουση με μια τουρκοκυπριακή ηγεσία που θα έχει τη στήριξη της κοινωνίας. Για παράδειγμα, δεν είναι η Τουρκία που έδιωξε τον Ντενκτάς αλλά η ίδια η κοινωνία. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση και για την Ελληνοκυπριακή πλευρά: Να βρει τον εξαιρετικά δύσκολο δρόμο προς την κοινωνία, των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, γιατί καμιά συμφωνία ηγεσιών δεν έχει τύχη χωρίς την υποστήριξη από τις κοινωνίες.

Χριστόφορος Χριστοφόρου,

Πολιτικός – εκλογικός αναλυτής

c274@cablenet.com.cy